1
00:00:04,333 --> 00:00:05,601
Cando era nena

2
00:00:05,625 --> 00:00:07,668
miña nai e mais eu fixemos un trato.

3
00:00:07,702 --> 00:00:11,833
Deixábame tres días libres cada
semestre para desconectar e descansar

4
00:00:11,877 --> 00:00:14,198
se seguía a irme ben na escola.

5
00:00:14,742 --> 00:00:17,226
Todo porque comecei a ter
problemas de saúde mental

6
00:00:17,250 --> 00:00:18,960
cando tiña só seis anos.

7
00:00:19,500 --> 00:00:23,503
Sempre fun o que os meus profesores de
primaria calificarían como "aprehensiva"

8
00:00:23,537 --> 00:00:26,911
pero máis tarde, descubrimos
que se trataba de ansiedade postraumática

9
00:00:26,975 --> 00:00:28,131
e depresión.

10
00:00:28,910 --> 00:00:30,684
Por iso crecer foi moi duro.

11
00:00:30,708 --> 00:00:33,559
Preocupábanme moitas cousas
que a outros rapaces non

12
00:00:33,583 --> 00:00:36,166
e na escola ás veces atafegábame.

13
00:00:36,200 --> 00:00:38,101
Todo iso desencadeou moitos ataques

14
00:00:38,125 --> 00:00:39,601
de ansiedade, de pánico...

15
00:00:39,625 --> 00:00:41,268
ás veces era superprodutiva e

16
00:00:41,292 --> 00:00:43,391
outros días non daba pé con bóla.

17
00:00:43,625 --> 00:00:45,434
Isto ocorría cando aínda non

18
00:00:45,458 --> 00:00:47,873
se falaba tanto da saúde
mental como agora,

19
00:00:48,023 --> 00:00:50,151
especialmente da saúde mental 
na xuventude.

20
00:00:50,667 --> 00:00:53,936
Algúns semestres aproveitaba ao máximo 
eses días de descanso,

21
00:00:53,960 --> 00:00:55,892
e noutros casos, non os necesitaba.

22
00:00:56,292 --> 00:00:58,518
Pero poder contar con eles

23
00:00:58,542 --> 00:01:01,583
facíame unha estudante
feliz, sa e exitosa.

24
00:01:02,180 --> 00:01:04,916
Agora uso técnicas que aprendín de nena

25
00:01:04,950 --> 00:01:07,933
para axudar a outros estudantes
con problemas de saúde mental.

26
00:01:08,167 --> 00:01:11,951
Quérovos ofrecer algunhas ideas
acerca da saúde mental adolescente:

27
00:01:12,503 --> 00:01:15,227
que nos ocorre, como acabamos
así e que podemos facer?

28
00:01:16,103 --> 00:01:18,369
Pero primeiro precisades comprender

29
00:01:18,400 --> 00:01:21,643
que aínda que non todo o mundo
ten unha patoloxía coma a miña,

30
00:01:21,667 --> 00:01:23,143
absolutamente todos,

31
00:01:23,167 --> 00:01:25,184
todos vós, tedes a vosas cousas.

32
00:01:25,208 --> 00:01:28,059
Todos temos un cerebro
que precisa ser coidado

33
00:01:28,083 --> 00:01:30,750
como coidamos do benestar físico.

34
00:01:31,000 --> 00:01:34,571
A cabeza e o corpo están conectados 
por moito máis que o pescozo.

35
00:01:35,083 --> 00:01:38,351
As afeccións mentais maniféstanse
inclusive en formas físicas,

36
00:01:38,375 --> 00:01:41,668
como náuseas, dores de cabeza,
cansazo e dificultade para respirar.

37
00:01:42,028 --> 00:01:44,142
E como a saúde mental
é unha cousa de todos,

38
00:01:44,362 --> 00:01:47,807
non deberiamos pensar 
en solucións accesíbeis para todos?

39
00:01:48,250 --> 00:01:50,561
Iso lévame á segunda parte 
da miña historia.

40
00:01:51,083 --> 00:01:52,341
Cando estaba no instituto

41
00:01:52,341 --> 00:01:54,916
conseguira controlar moi ben
a miña saúde mental.

42
00:01:54,916 --> 00:01:56,526
Era unha alumna brillante,

43
00:01:56,526 --> 00:01:59,461
e presidía a Asociación de
Consellos de Estudantes de Oregón.

44
00:02:00,461 --> 00:02:02,664
Pero foi daquela cando comecei a decatarme

45
00:02:02,664 --> 00:02:06,094
que a saúde mental era un problema
que ía moito máis alá do meu persoal.

46
00:02:06,478 --> 00:02:09,711
Por desgraza, na miña vila
houbo moitos suicidios

47
00:02:09,755 --> 00:02:11,893
durante o meu primeiro ano de instituto.

48
00:02:11,917 --> 00:02:14,730
Vía esas traxedias que
estremecían a nosa comunidade,

49
00:02:15,167 --> 00:02:17,226
e como presidenta dun grupo estatal,

50
00:02:17,250 --> 00:02:19,059
escoitaba cada vez máis historias

51
00:02:19,083 --> 00:02:21,872
de que acontecía o mesmo
nas vilas doutros estudantes.

52
00:02:22,540 --> 00:02:24,643
No campamento de verán de 2018,

53
00:02:24,667 --> 00:02:27,101
xuntámonos uns 100
estudantes de secundaria

54
00:02:27,125 --> 00:02:29,018
para falar da saúde mental da mocidade.

55
00:02:29,042 --> 00:02:30,346
Que podiamos facer?

56
00:02:31,006 --> 00:02:34,061
Abordamos a conversa con moita empatía

57
00:02:34,417 --> 00:02:35,684
e honestidade,

58
00:02:35,708 --> 00:02:37,247
e o resultado foi abraiante.

59
00:02:37,625 --> 00:02:38,893
O que máis me sorprendeu

60
00:02:38,917 --> 00:02:41,393
foi que cada estudante
tiña unha historia

61
00:02:41,417 --> 00:02:43,643
sobre unha crise de saúde mental
no seu centro,

62
00:02:43,667 --> 00:02:46,626
sen importar que fora
duna vila ao oeste de Oregon

63
00:02:46,660 --> 00:02:48,230
ou do centro de Portland.

64
00:02:49,178 --> 00:02:50,672
Acontecía en todas partes.

65
00:02:51,000 --> 00:02:52,309
Mesmo investigamos e

66
00:02:52,333 --> 00:02:56,768
descubrimos que o suicidio
era a segunda causa de morte

67
00:02:56,792 --> 00:02:59,707
na mocidade de Oregón 
de entre 10 e 24 anos.

68
00:03:00,592 --> 00:03:02,200
A segunda causa de morte.

69
00:03:02,792 --> 00:03:04,513
Tiñamos que facer algo.

70
00:03:05,198 --> 00:03:07,129
Durante os seguintes meses,

71
00:03:07,153 --> 00:03:10,082
creamos unha comisión chamada
Estudantes por un Oregón San,

72
00:03:11,125 --> 00:03:14,375
e propuxémonos acabar co estigma
contra as enfermidades mentais.

73
00:03:14,542 --> 00:03:17,364
Tamén queriamos priorizar
a situación en colexios.

74
00:03:17,625 --> 00:03:20,857
Coa axuda de grupos de presión
e profesionais en saúde mental,

75
00:03:21,208 --> 00:03:23,768
presentamos o Proxecto de lei 2191.

76
00:03:23,792 --> 00:03:26,914
Permítelles a estudantes 
coller días libres por saúde mental

77
00:03:26,914 --> 00:03:29,986
igual que se fose por saúde física.

78
00:03:30,010 --> 00:03:31,510
A miúdo ese día libre

79
00:03:31,510 --> 00:03:33,630
é a diferenza entre
sentirse moitísimo mellor

80
00:03:33,630 --> 00:03:34,739
e moitísimo peor...

81
00:03:34,739 --> 00:03:37,478
como eses días que miña nai
me deixaba cando era nena.

82
00:03:40,138 --> 00:03:41,601
Durante os seguintes meses,

83
00:03:41,625 --> 00:03:45,368
presionabamos, investigabamos
e faciamos campaña para o proxecto,

84
00:03:45,422 --> 00:03:48,345
e en xuño de 2019 aprobouse a lei.

85
00:03:49,375 --> 00:03:55,167
(Aplausos e aclamacións)

86
00:03:58,941 --> 00:04:01,784
Foi un momento transcendental
para os estudantes de Oregón.

87
00:04:02,117 --> 00:04:04,347
Cóntovos como se desenvolve isto agora.

88
00:04:04,458 --> 00:04:07,032
Digamos que un estudante
está a ter un mes moi duro.

89
00:04:07,292 --> 00:04:09,643
Angustiado, con moito traballo

90
00:04:09,667 --> 00:04:12,293
queda atrasado no instituto
e sabe que precisa axuda.

91
00:04:12,667 --> 00:04:15,218
Quizais nunca falou
de saúde mental con seus pais,

92
00:04:15,218 --> 00:04:18,866
pero agora el ten a lei do seu lado
para axudarlle a iniciar esa conversa.

93
00:04:19,583 --> 00:04:22,863
Aínda así, os pais deben chamar ao centro 
e xustificar a ausencia,

94
00:04:22,863 --> 00:04:25,282
así que non é un cheque en branco
para os rapaces,

95
00:04:25,447 --> 00:04:26,554
pero o máis importante

96
00:04:26,554 --> 00:04:29,696
é que esa ausencia rexistrouse
como día de descanso mental

97
00:04:29,958 --> 00:04:31,226
e así lévase a conta

98
00:04:31,250 --> 00:04:33,787
de cantos estudantes usan eses días.

99
00:04:34,208 --> 00:04:35,684
Se un estudante toma moitos

100
00:04:35,708 --> 00:04:38,625
hano dirixir ao terapeuta da escola
para un recoñecemento.

101
00:04:39,167 --> 00:04:42,309
Isto é importante para identificar
aos estudantes con problemas

102
00:04:42,333 --> 00:04:43,643
antes de que sexa tarde.

103
00:04:43,667 --> 00:04:46,726
Unha das principais cousas
que escoitamos no foro de 2018

104
00:04:46,750 --> 00:04:51,309
foi que dar un paso adiante e conseguir
axuda é o paso máis difícil.

105
00:04:51,333 --> 00:04:53,219
Oxalá esta lei axude niso.

106
00:04:53,708 --> 00:04:57,583
Isto non só lles ensinará aos rapaces
a coidar de si mesmos

107
00:04:57,583 --> 00:04:59,913
e exercitar o autocoidado 
e a xestión do estrés,

108
00:04:59,913 --> 00:05:01,872
senón que pode salvar vidas.

109
00:05:02,667 --> 00:05:06,351
Agora estudantes doutros estados
tentan aprobar estas leis.

110
00:05:06,375 --> 00:05:09,334
Actualmente traballo 
con estudantes de California e Colorado

111
00:05:09,334 --> 00:05:10,522
para facer o mesmo,

112
00:05:10,522 --> 00:05:11,950
porque cremos que todos eles

113
00:05:11,950 --> 00:05:13,509
merecen poder sentirse mellor.

114
00:05:14,583 --> 00:05:17,643
Á parte das razóns prácticas
e os tecnicismos,

115
00:05:17,667 --> 00:05:21,856
o Proxecto de lei 2191 é especial
polo que representa:

116
00:05:22,125 --> 00:05:25,735
a saúde física e a mental son iguais
e así as deberiamos tratar.

117
00:05:26,287 --> 00:05:27,672
De feito, están relacionadas.

118
00:05:28,347 --> 00:05:29,905
Pensade na atención sanitaria.

119
00:05:30,763 --> 00:05:32,136
Pensade nunha RCP.

120
00:05:32,375 --> 00:05:35,347
Se te atopas nunha situación
na que debes facer unha RCP,

121
00:05:35,667 --> 00:05:38,226
como mínimo deberías saber
un pouco do que facer?

122
00:05:38,250 --> 00:05:39,394
Pensádeo...

123
00:05:39,917 --> 00:05:44,268
seguro que si porque a formación en RCP
ofrécese en colexios, espazos de traballo,

124
00:05:44,292 --> 00:05:45,340
e ata online.

125
00:05:45,625 --> 00:05:47,851
Ata hai cancións que falan do tema.

126
00:05:47,875 --> 00:05:50,226
Pero que sucede coa saúde mental?

127
00:05:50,250 --> 00:05:53,601
A min formáronme en RCP 
na clase de Saúde ao chegar ao instituto.

128
00:05:53,625 --> 00:05:56,560
E se me instruísen sobre como xestionar 
a miña saúde mental

129
00:05:56,677 --> 00:05:59,034
ou como reaccionar
diante dunha crise desa índole?

130
00:05:59,375 --> 00:06:02,274
Gustaríame ver un mundo
onde todos tivesen a capacidade

131
00:06:02,274 --> 00:06:04,559
para axudar un amigo,
un compañeiro, un parente

132
00:06:04,583 --> 00:06:06,954
ou mesmo un estraño 
que sofre unha crise mental.

133
00:06:07,168 --> 00:06:10,101
E eses medios deberían estar
dispoñibles nos centros escolares

134
00:06:10,125 --> 00:06:12,964
porque é onde os estudantes
se ven en máis dificultades.

135
00:06:13,375 --> 00:06:16,476
O outro concepto que sinceramente espero 
que asimiledes hoxe

136
00:06:16,500 --> 00:06:19,309
é que está ben non estar ben,

137
00:06:19,333 --> 00:06:21,386
e sempre está ben facer un descanso.

138
00:06:21,667 --> 00:06:23,261
Non ten que ser un día enteiro;

139
00:06:23,261 --> 00:06:24,898
ás veces iso non é práctico.

140
00:06:25,153 --> 00:06:28,248
Pero podes descansar en certas ocasións, 
parar e analizarte.

141
00:06:29,250 --> 00:06:31,182
Pensade na vida coma nunha carreira...

142
00:06:31,833 --> 00:06:33,492
unha carreira de longa distancia.

143
00:06:33,708 --> 00:06:36,653
Se aceleras moito ao principio
acabarás esgotado.

144
00:06:36,747 --> 00:06:38,867
Podes mancarte se te esforzas de máis.

145
00:06:38,987 --> 00:06:40,526
Pero se controlas o ritmo,

146
00:06:40,546 --> 00:06:42,704
se o levas con calma,
ás veces á mantenta,

147
00:06:43,007 --> 00:06:44,546
e te esforzas nalgúns momentos,

148
00:06:44,835 --> 00:06:47,700
seguramente terás moito máis éxito.

149
00:06:47,917 --> 00:06:49,309
Así que, por favor,

150
00:06:49,333 --> 00:06:50,643
coidádevos,

151
00:06:50,667 --> 00:06:52,663
coidade dos vosos cativos e mozos

152
00:06:52,667 --> 00:06:55,240
en especial dos que parecen
ter todo baixo control.

153
00:06:55,792 --> 00:06:57,844
As afeccións mentais non desaparecerán,

154
00:06:57,868 --> 00:06:59,080
pero como sociedade,

155
00:06:59,080 --> 00:07:01,804
podemos aprender como xestionalas
coidándonos entre todos.

156
00:07:02,132 --> 00:07:03,814
E coidándonos nós mesmos.

157
00:07:04,208 --> 00:07:05,601
Como diría miña nai,

158
00:07:05,625 --> 00:07:07,851
"De cando en vez, fai un descanso."

159
00:07:07,875 --> 00:07:09,143
Grazas.

160
00:07:09,167 --> 00:07:11,125
(Aplausos)