0:00:04.333,0:00:05.601
Cando era nena

0:00:05.625,0:00:07.668
miña nai e mais eu fixemos un trato.

0:00:07.702,0:00:11.833
Deixábame tres días libres cada[br]semestre para desconectar e descansar

0:00:11.877,0:00:14.198
se seguía a irme ben na escola.

0:00:14.742,0:00:17.226
Todo porque comecei a ter[br]problemas de saúde mental

0:00:17.250,0:00:18.960
cando tiña só seis anos.

0:00:19.500,0:00:23.503
Sempre fun o que os meus profesores de[br]primaria calificarían como "aprehensiva"

0:00:23.537,0:00:26.911
pero máis tarde, descubrimos[br]que se trataba de ansiedade postraumática

0:00:26.975,0:00:28.131
e depresión.

0:00:28.910,0:00:30.684
Por iso crecer foi moi duro.

0:00:30.708,0:00:33.559
Preocupábanme moitas cousas[br]que a outros rapaces non

0:00:33.583,0:00:36.166
e na escola ás veces atafegábame.

0:00:36.200,0:00:38.101
Todo iso desencadeou moitos ataques

0:00:38.125,0:00:39.601
de ansiedade, de pánico...

0:00:39.625,0:00:41.268
ás veces era superprodutiva e

0:00:41.292,0:00:43.391
outros días non daba pé con bóla.

0:00:43.625,0:00:45.434
Isto ocorría cando aínda non

0:00:45.458,0:00:47.873
se falaba tanto da saúde[br]mental como agora,

0:00:48.023,0:00:50.151
especialmente da saúde mental [br]na xuventude.

0:00:50.667,0:00:53.936
Algúns semestres aproveitaba ao máximo [br]eses días de descanso,

0:00:53.960,0:00:55.892
e noutros casos, non os necesitaba.

0:00:56.292,0:00:58.518
Pero poder contar con eles

0:00:58.542,0:01:01.583
facíame unha estudante[br]feliz, sa e exitosa.

0:01:02.180,0:01:04.916
Agora uso técnicas que aprendín de nena

0:01:04.950,0:01:07.933
para axudar a outros estudantes[br]con problemas de saúde mental.

0:01:08.167,0:01:11.951
Quérovos ofrecer algunhas ideas[br]acerca da saúde mental adolescente:

0:01:12.503,0:01:15.227
que nos ocorre, como acabamos[br]así e que podemos facer?

0:01:16.103,0:01:18.369
Pero primeiro precisades comprender

0:01:18.400,0:01:21.643
que aínda que non todo o mundo[br]ten unha patoloxía coma a miña,

0:01:21.667,0:01:23.143
absolutamente todos,

0:01:23.167,0:01:25.184
todos vós, tedes a vosas cousas.

0:01:25.208,0:01:28.059
Todos temos un cerebro[br]que precisa ser coidado

0:01:28.083,0:01:30.750
como coidamos do benestar físico.

0:01:31.000,0:01:34.571
A cabeza e o corpo están conectados [br]por moito máis que o pescozo.

0:01:35.083,0:01:38.351
As afeccións mentais maniféstanse[br]inclusive en formas físicas,

0:01:38.375,0:01:41.668
como náuseas, dores de cabeza,[br]cansazo e dificultade para respirar.

0:01:42.028,0:01:44.142
E como a saúde mental[br]é unha cousa de todos,

0:01:44.362,0:01:47.807
non deberiamos pensar [br]en solucións accesíbeis para todos?

0:01:48.250,0:01:50.561
Iso lévame á segunda parte [br]da miña historia.

0:01:51.083,0:01:52.341
Cando estaba no instituto

0:01:52.341,0:01:54.916
conseguira controlar moi ben[br]a miña saúde mental.

0:01:54.916,0:01:56.526
Era unha alumna brillante,

0:01:56.526,0:01:59.461
e presidía a Asociación de[br]Consellos de Estudantes de Oregón.

0:02:00.461,0:02:02.664
Pero foi daquela cando comecei a decatarme

0:02:02.664,0:02:06.094
que a saúde mental era un problema[br]que ía moito máis alá do meu persoal.

0:02:06.478,0:02:09.711
Por desgraza, na miña vila[br]houbo moitos suicidios

0:02:09.755,0:02:11.893
durante o meu primeiro ano de instituto.

0:02:11.917,0:02:14.730
Vía esas traxedias que[br]estremecían a nosa comunidade,

0:02:15.167,0:02:17.226
e como presidenta dun grupo estatal,

0:02:17.250,0:02:19.059
escoitaba cada vez máis historias

0:02:19.083,0:02:21.872
de que acontecía o mesmo[br]nas vilas doutros estudantes.

0:02:22.540,0:02:24.643
No campamento de verán de 2018,

0:02:24.667,0:02:27.101
xuntámonos uns 100[br]estudantes de secundaria

0:02:27.125,0:02:29.018
para falar da saúde mental da mocidade.

0:02:29.042,0:02:30.346
Que podiamos facer?

0:02:31.006,0:02:34.061
Abordamos a conversa con moita empatía

0:02:34.417,0:02:35.684
e honestidade,

0:02:35.708,0:02:37.247
e o resultado foi abraiante.

0:02:37.625,0:02:38.893
O que máis me sorprendeu

0:02:38.917,0:02:41.393
foi que cada estudante[br]tiña unha historia

0:02:41.417,0:02:43.643
sobre unha crise de saúde mental[br]no seu centro,

0:02:43.667,0:02:46.626
sen importar que fora[br]duna vila ao oeste de Oregon

0:02:46.660,0:02:48.230
ou do centro de Portland.

0:02:49.178,0:02:50.672
Acontecía en todas partes.

0:02:51.000,0:02:52.309
Mesmo investigamos e

0:02:52.333,0:02:56.768
descubrimos que o suicidio[br]era a segunda causa de morte

0:02:56.792,0:02:59.707
na mocidade de Oregón [br]de entre 10 e 24 anos.

0:03:00.592,0:03:02.200
A segunda causa de morte.

0:03:02.792,0:03:04.513
Tiñamos que facer algo.

0:03:05.198,0:03:07.129
Durante os seguintes meses,

0:03:07.153,0:03:10.082
creamos unha comisión chamada[br]Estudantes por un Oregón San,

0:03:11.125,0:03:14.375
e propuxémonos acabar co estigma[br]contra as enfermidades mentais.

0:03:14.542,0:03:17.364
Tamén queriamos priorizar[br]a situación en colexios.

0:03:17.625,0:03:20.857
Coa axuda de grupos de presión[br]e profesionais en saúde mental,

0:03:21.208,0:03:23.768
presentamos o Proxecto de lei 2191.

0:03:23.792,0:03:26.914
Permítelles a estudantes [br]coller días libres por saúde mental

0:03:26.914,0:03:29.986
igual que se fose por saúde física.

0:03:30.010,0:03:31.510
A miúdo ese día libre

0:03:31.510,0:03:33.630
é a diferenza entre[br]sentirse moitísimo mellor

0:03:33.630,0:03:34.739
e moitísimo peor...

0:03:34.739,0:03:37.478
como eses días que miña nai[br]me deixaba cando era nena.

0:03:40.138,0:03:41.601
Durante os seguintes meses,

0:03:41.625,0:03:45.368
presionabamos, investigabamos[br]e faciamos campaña para o proxecto,

0:03:45.422,0:03:48.345
e en xuño de 2019 aprobouse a lei.

0:03:49.375,0:03:55.167
(Aplausos e aclamacións)

0:03:58.941,0:04:01.784
Foi un momento transcendental[br]para os estudantes de Oregón.

0:04:02.117,0:04:04.347
Cóntovos como se desenvolve isto agora.

0:04:04.458,0:04:07.032
Digamos que un estudante[br]está a ter un mes moi duro.

0:04:07.292,0:04:09.643
Angustiado, con moito traballo

0:04:09.667,0:04:12.293
queda atrasado no instituto[br]e sabe que precisa axuda.

0:04:12.667,0:04:15.218
Quizais nunca falou[br]de saúde mental con seus pais,

0:04:15.218,0:04:18.866
pero agora el ten a lei do seu lado[br]para axudarlle a iniciar esa conversa.

0:04:19.583,0:04:22.863
Aínda así, os pais deben chamar ao centro [br]e xustificar a ausencia,

0:04:22.863,0:04:25.282
así que non é un cheque en branco[br]para os rapaces,

0:04:25.447,0:04:26.554
pero o máis importante

0:04:26.554,0:04:29.696
é que esa ausencia rexistrouse[br]como día de descanso mental

0:04:29.958,0:04:31.226
e así lévase a conta

0:04:31.250,0:04:33.787
de cantos estudantes usan eses días.

0:04:34.208,0:04:35.684
Se un estudante toma moitos

0:04:35.708,0:04:38.625
hano dirixir ao terapeuta da escola[br]para un recoñecemento.

0:04:39.167,0:04:42.309
Isto é importante para identificar[br]aos estudantes con problemas

0:04:42.333,0:04:43.643
antes de que sexa tarde.

0:04:43.667,0:04:46.726
Unha das principais cousas[br]que escoitamos no foro de 2018

0:04:46.750,0:04:51.309
foi que dar un paso adiante e conseguir[br]axuda é o paso máis difícil.

0:04:51.333,0:04:53.219
Oxalá esta lei axude niso.

0:04:53.708,0:04:57.583
Isto non só lles ensinará aos rapaces[br]a coidar de si mesmos

0:04:57.583,0:04:59.913
e exercitar o autocoidado [br]e a xestión do estrés,

0:04:59.913,0:05:01.872
senón que pode salvar vidas.

0:05:02.667,0:05:06.351
Agora estudantes doutros estados[br]tentan aprobar estas leis.

0:05:06.375,0:05:09.334
Actualmente traballo [br]con estudantes de California e Colorado

0:05:09.334,0:05:10.522
para facer o mesmo,

0:05:10.522,0:05:11.950
porque cremos que todos eles

0:05:11.950,0:05:13.509
merecen poder sentirse mellor.

0:05:14.583,0:05:17.643
Á parte das razóns prácticas[br]e os tecnicismos,

0:05:17.667,0:05:21.856
o Proxecto de lei 2191 é especial[br]polo que representa:

0:05:22.125,0:05:25.735
a saúde física e a mental son iguais[br]e así as deberiamos tratar.

0:05:26.287,0:05:27.672
De feito, están relacionadas.

0:05:28.347,0:05:29.905
Pensade na atención sanitaria.

0:05:30.763,0:05:32.136
Pensade nunha RCP.

0:05:32.375,0:05:35.347
Se te atopas nunha situación[br]na que debes facer unha RCP,

0:05:35.667,0:05:38.226
como mínimo deberías saber[br]un pouco do que facer?

0:05:38.250,0:05:39.394
Pensádeo...

0:05:39.917,0:05:44.268
seguro que si porque a formación en RCP[br]ofrécese en colexios, espazos de traballo,

0:05:44.292,0:05:45.340
e ata online.

0:05:45.625,0:05:47.851
Ata hai cancións que falan do tema.

0:05:47.875,0:05:50.226
Pero que sucede coa saúde mental?

0:05:50.250,0:05:53.601
A min formáronme en RCP [br]na clase de Saúde ao chegar ao instituto.

0:05:53.625,0:05:56.560
E se me instruísen sobre como xestionar [br]a miña saúde mental

0:05:56.677,0:05:59.034
ou como reaccionar[br]diante dunha crise desa índole?

0:05:59.375,0:06:02.274
Gustaríame ver un mundo[br]onde todos tivesen a capacidade

0:06:02.274,0:06:04.559
para axudar un amigo,[br]un compañeiro, un parente

0:06:04.583,0:06:06.954
ou mesmo un estraño [br]que sofre unha crise mental.

0:06:07.168,0:06:10.101
E eses medios deberían estar[br]dispoñibles nos centros escolares

0:06:10.125,0:06:12.964
porque é onde os estudantes[br]se ven en máis dificultades.

0:06:13.375,0:06:16.476
O outro concepto que sinceramente espero [br]que asimiledes hoxe

0:06:16.500,0:06:19.309
é que está ben non estar ben,

0:06:19.333,0:06:21.386
e sempre está ben facer un descanso.

0:06:21.667,0:06:23.261
Non ten que ser un día enteiro;

0:06:23.261,0:06:24.898
ás veces iso non é práctico.

0:06:25.153,0:06:28.248
Pero podes descansar en certas ocasións, [br]parar e analizarte.

0:06:29.250,0:06:31.182
Pensade na vida coma nunha carreira...

0:06:31.833,0:06:33.492
unha carreira de longa distancia.

0:06:33.708,0:06:36.653
Se aceleras moito ao principio[br]acabarás esgotado.

0:06:36.747,0:06:38.867
Podes mancarte se te esforzas de máis.

0:06:38.987,0:06:40.526
Pero se controlas o ritmo,

0:06:40.546,0:06:42.704
se o levas con calma,[br]ás veces á mantenta,

0:06:43.007,0:06:44.546
e te esforzas nalgúns momentos,

0:06:44.835,0:06:47.700
seguramente terás moito máis éxito.

0:06:47.917,0:06:49.309
Así que, por favor,

0:06:49.333,0:06:50.643
coidádevos,

0:06:50.667,0:06:52.663
coidade dos vosos cativos e mozos

0:06:52.667,0:06:55.240
en especial dos que parecen[br]ter todo baixo control.

0:06:55.792,0:06:57.844
As afeccións mentais non desaparecerán,

0:06:57.868,0:06:59.080
pero como sociedade,

0:06:59.080,0:07:01.804
podemos aprender como xestionalas[br]coidándonos entre todos.

0:07:02.132,0:07:03.814
E coidándonos nós mesmos.

0:07:04.208,0:07:05.601
Como diría miña nai,

0:07:05.625,0:07:07.851
"De cando en vez, fai un descanso."

0:07:07.875,0:07:09.143
Grazas.

0:07:09.167,0:07:11.125
(Aplausos)