WEBVTT

00:00:00.720 --> 00:00:02.936
Une isha një nënë e re

00:00:03.160 --> 00:00:04.416
dhe një rabine e re

00:00:04.480 --> 00:00:06.336
në pranverën e 2004

00:00:06.360 --> 00:00:08.600
dhe bota ishte ne kaos.

00:00:09.170 --> 00:00:10.426
Ndoshta e mbani mend.

00:00:10.520 --> 00:00:13.656
Cdo ditë, ne dëgjonim lajme
shkatërruese nga lufta ne Irak.

00:00:13.680 --> 00:00:17.536
Ishin disa valë terrori qe rrotulloheshin
në të gjithë globin.

00:00:17.560 --> 00:00:20.240
Dukej sikur njerëzimi po
dilte nga kontrolli.

00:00:21.000 --> 00:00:22.856
Më kujtohet nata kur lexova

00:00:22.880 --> 00:00:25.016
rreth nje serie bombardimesh
të koordinuara

00:00:25.040 --> 00:00:27.736
në një metro të Madridit,

00:00:27.760 --> 00:00:29.816
dhe u ngrita e eca deri te krevati

00:00:29.840 --> 00:00:32.256
ku vajza ime 6-muajshe

00:00:32.280 --> 00:00:34.136
po flinte ëmbëlsisht,

00:00:34.160 --> 00:00:36.496
dhe degjova ritmin e frymëmarrjes së saj,

00:00:36.520 --> 00:00:40.096
dhe e ndjeva si nje prioritet që
përshkroi gjithë trupin tim.

00:00:40.120 --> 00:00:44.176
Ishim duke jetuar në një kohe
të përplasjeve tektonike në ideologji,

00:00:44.200 --> 00:00:46.856
në politikë, fe, dhe në popullsi.

00:00:46.880 --> 00:00:48.960
Cdo gjë ishte e pasigurtë.

00:00:49.480 --> 00:00:50.736
Mbaj mend që mendoja:

00:00:50.760 --> 00:00:54.360
"Zoti im, ne cfarë lloj bote e sollëm
këte fëmije?

00:00:54.960 --> 00:00:58.016
Dhe cfarë isha unë si një nënë dhe 
udhëheqëse fetare

00:00:58.040 --> 00:00:59.560
e gatshme të bëja rreth kësaj?

NOTE Paragraph

00:01:02.840 --> 00:01:05.616
Sigurisht, e dija mirë

00:01:05.640 --> 00:01:08.536
se feja do të ishte
beteja kryesore

00:01:08.560 --> 00:01:11.016
në këtë peisazh shpejtësisht
të ndryshueshëm,

00:01:11.040 --> 00:01:12.736
dhe ishte tashmë e qartë

00:01:12.760 --> 00:01:15.480
se feja do të ishte një pjesë
e rëndësishme e problemit.

00:01:16.120 --> 00:01:17.376
Pyetja për mua ishte,

00:01:17.400 --> 00:01:19.880
mundet feja gjithashtu
te jetë pjesë e zgjidhjes?

00:01:20.480 --> 00:01:22.096
Tani, përgjatë historisë,

00:01:22.120 --> 00:01:25.336
njerëzit kanë kryer krime
të tmerrshme dhe mizori

00:01:25.360 --> 00:01:27.000
ne emër te fesë.

00:01:28.160 --> 00:01:30.616
Sapo hymë ne shekullin e 21,

00:01:30.640 --> 00:01:35.360
ishte shumë e qartë se ekstremizmi fetar
ishte sërish në rritje.

00:01:35.760 --> 00:01:37.016
Studimi ynë tani tregon

00:01:37.040 --> 00:01:40.296
se përgjatë rrjedhës
se 15-20 viteve te kaluara

00:01:40.320 --> 00:01:42.456
dhuna e lidhur me fenë

00:01:42.480 --> 00:01:45.416
ka qenë në rritje
në te gjithë botën.

00:01:45.440 --> 00:01:47.696
Por ne nuk kemi nevojë që
ta provojne studimet

00:01:47.720 --> 00:01:50.896
sepse nëse ju pyes
sa prej nesh surprizohen

00:01:50.920 --> 00:01:54.696
kur dëgjojmë për histori
me bombardime apo të shtëna,

00:01:54.720 --> 00:01:57.536
kur më vonë zbulojmë se
fjala e fundit që u tha

00:01:57.560 --> 00:02:00.376
para se këmbëza të tërhiqej
ose bomba te shpërthehej

00:02:00.400 --> 00:02:02.016
është emri i Zotit?

00:02:02.040 --> 00:02:04.696
Mezi ngremë sytë lart sot

00:02:04.720 --> 00:02:06.656
kur mësojmë se një person tjetër

00:02:06.680 --> 00:02:09.216
vendosi te tregojë dashurinë për Zotin

00:02:09.240 --> 00:02:11.480
duke marrë jetët e fëmijëve te Zotit.

00:02:12.680 --> 00:02:15.096
Në Amerikë, ekstremizmi fetar

00:02:15.120 --> 00:02:19.656
duket si një i bardhë, ekstremist 
kristian kundër abortit

00:02:19.680 --> 00:02:22.896
që futet brenda Planned Parenthood 
në Colorado Springs

00:02:22.920 --> 00:02:24.776
duke vrarë 3 veta.

00:02:24.800 --> 00:02:27.056
Duket si një cift

00:02:27.080 --> 00:02:28.896
qe të nxitur nga Shteti Islamik

00:02:28.920 --> 00:02:33.536
futen në një zyre në 
San Benardino duke vrarë 14 njerëz.

00:02:33.560 --> 00:02:38.376
Edhe nëse ekstremizmi i lidhur me fenë
nuk con në dhunë,

00:02:38.400 --> 00:02:41.416
prapë se prapë përdoret 
si një cështje politike

00:02:41.440 --> 00:02:45.536
që cinikisht i con njerëzit të
justifikojnë nënshtrimin e femrave,

00:02:45.560 --> 00:02:48.016
stigmatizimin e njerëzve LGBT,

00:02:48.040 --> 00:02:51.640
racizmin, islamofobinë dhe 
anti-semitizmin.

00:02:52.320 --> 00:02:54.416
Kjo duhet te shqetesoje thellesisht

00:02:54.440 --> 00:02:57.376
ata prej nesh qe kujdesen
per te ardhmen e fese

00:02:57.400 --> 00:02:59.616
dhe për te ardhmen e besimit.

00:02:59.640 --> 00:03:02.016
Duhet ta shikojmë ashtu sic është:

00:03:02.040 --> 00:03:04.200
një dështim i madh i fesë.

NOTE Paragraph

00:03:05.120 --> 00:03:09.960
Por problemi është se, ky nuk është
problemi i vetëm qe përballet sot feja.

00:03:12.040 --> 00:03:13.776
Në të njejtën kohë

00:03:13.800 --> 00:03:17.416
që e duam fenë te jetë
një forcë e madhe kundër ekstremizmit,

00:03:17.440 --> 00:03:20.456
është vuajtëse
nga një trend i dyte i dëmshëm,

00:03:20.480 --> 00:03:23.280
që une e quaj rutinizmi i fesë.

00:03:23.840 --> 00:03:26.416
Kjo eshte kur institucionet tona
dhe lideret tane

00:03:26.440 --> 00:03:30.216
jane zhytur ne nje paradigme qe eshte 
rutine dhe sa per forme,

00:03:30.240 --> 00:03:32.296
liria e jetes, liria e vizionit

00:03:32.320 --> 00:03:34.040
dhe liria e shpirtit.

NOTE Paragraph

00:03:34.520 --> 00:03:36.896
Më lejoni t'ju shpjegoj 
cfarë dua te them me këtë.

00:03:36.920 --> 00:03:39.696
Një nga bekimet më te mëdha 
e te qenit mësuese e judaizmit

00:03:39.720 --> 00:03:44.376
është qëndrimi
nën tenden e martesës, me ciftin,

00:03:44.400 --> 00:03:46.656
duke i ndihmuar te shpallin publikisht

00:03:46.680 --> 00:03:49.936
dhe te bej te shenjte dashurine qe ata
kane per njeri-tjetrin.

00:03:49.960 --> 00:03:51.896
Dua t'ju pyes juve,

00:03:51.920 --> 00:03:53.816
te mendoni ndonje eksperience tuajen

00:03:53.840 --> 00:03:55.256
ose thjesht ta imagjinoni ate

00:03:55.280 --> 00:03:58.176
rreth diferences mes
intensitetit te eksperiences

00:03:58.200 --> 00:03:59.936
poshte tendes se marteses,

00:03:59.960 --> 00:04:03.176
dhe ndoshta eksperiencën
e përvjetorit te gjashtë apo te shtatë.

NOTE Paragraph

00:04:03.200 --> 00:04:05.656
(Të qeshura)

NOTE Paragraph

00:04:05.680 --> 00:04:09.576
Dhe nëse do te keni mjaft me fat
që ta bëni të zgjase për 16 ose 17 vjet,

00:04:09.600 --> 00:04:12.576
nëse jeni si shumica e njerezve, do
te zgjoheni ne mëngjes

00:04:12.600 --> 00:04:16.136
dhe do te kujtoni se keni harruar te
rezervoni ne restorantin e preferuar

00:04:16.160 --> 00:04:17.776
dhe ngaqë harroni shpesh,

00:04:17.800 --> 00:04:20.880
do te shpresoni dhe luteni
qe edhe partneri juaj te ketë harruar.

NOTE Paragraph

00:04:21.959 --> 00:04:24.576
Në rregull,
ritet dhe ritualet fetare

00:04:24.600 --> 00:04:28.136
janë krijuar fillimisht
per te shërbyer si përvjetor,

00:04:28.160 --> 00:04:32.176
dhe te jete nje ene ne te cilen
do te hedhim gjerat

00:04:32.200 --> 00:04:35.096
e shenjta, ne takimin e shpalljes

00:04:35.120 --> 00:04:37.216
qe lindi feja 
per herë te parë.

00:04:37.240 --> 00:04:39.736
Problemi është se pas disa shekujve,

00:04:39.760 --> 00:04:42.000
data qëndron ne kalendar,

00:04:42.680 --> 00:04:45.536
por dashuria ka vdekur me kohë.

00:04:45.560 --> 00:04:49.856
Kështu ndodh kur e gjejmë veten nëpër 
përsëritje te pafundme dhe të pamend

00:04:49.880 --> 00:04:52.096
te fjalëve qe nuk kanë asnjë 
kuptim për ne,

00:04:52.120 --> 00:04:55.856
qe shtohen dhe nuk lëvizin 
sepse dikush na ka pyetur për to,

00:04:55.880 --> 00:04:58.776
duke u kapur pas doktrinave me kujdes

00:04:58.800 --> 00:05:02.656
qe është komplet pa lidhje me
realitetin e sotëm,

00:05:02.680 --> 00:05:05.216
duke u përfshirë ne një praktikë 
te përciptë

00:05:05.240 --> 00:05:08.760
thjesht sepse kështu ka qenë mënyra si
si janë bërë gjërat.

NOTE Paragraph

00:05:10.080 --> 00:05:13.576
Feja po dobësohet ne Shtetet e Bashkuara.

00:05:13.600 --> 00:05:17.536
Ne te gjithë vendin,
kishat, sinagoget dhe xhamitë

00:05:17.560 --> 00:05:19.160
po ankohen

00:05:19.960 --> 00:05:23.976
per vështirësinë për te ruajtur rëndësinë

00:05:24.000 --> 00:05:28.136
të nje gjenerate te re
qe duken tërësisht te painteresuar,

00:05:28.160 --> 00:05:31.816
jo vetëm per institucionin fetare
qe qëndrojnë ne krye të traditave tona

00:05:31.840 --> 00:05:34.416
por edhe për vetë fenë.

00:05:34.440 --> 00:05:36.480
Ajo që duhet te kuptojnë

00:05:37.280 --> 00:05:40.016
eshte se sot ekziston
nje gjeneratë njerezish

00:05:40.040 --> 00:05:43.896
qe jane te merzitur nga dhuna
e ekstremizmit fetar

00:05:43.920 --> 00:05:45.616
qe i mbyll

00:05:45.640 --> 00:05:48.960
ne rutinizmin fetar.

NOTE Paragraph

00:05:50.440 --> 00:05:54.480
Sigurisht kjo eshte 
pjesa e dukshme e historise.

00:05:54.960 --> 00:05:59.256
Duke pare krizen qe po shtohej ne
jeten fetare

00:05:59.280 --> 00:06:02.976
rreth 12 apo 13 vjet me pare,
vendosa te provoj te gjej

00:06:03.000 --> 00:06:04.536
nese ka ndonje menyre

00:06:04.560 --> 00:06:08.736
qe une mund te permiresoja vete 
traditen time Judaiste

00:06:08.760 --> 00:06:11.376
qe te kishte serish te njejtin 
kuptim dhe mendim

00:06:11.400 --> 00:06:12.840
ne nje bote qe po ziente.

00:06:13.520 --> 00:06:14.936
Fillova te pyes veten,

00:06:14.960 --> 00:06:19.096
nese mund te merrnim disa nga mendjet
me te mira te gjenerates tone

00:06:19.120 --> 00:06:23.096
dhe te mendojne serish ne menyre te
fuqishme, imagjinare dhe te spikatur

00:06:23.120 --> 00:06:26.216
rreth asaj se si perseritja e fese do te
duket?

00:06:26.240 --> 00:06:29.296
Tani, ne nuk kishim para,
hapesire, dhe asnje plan loje

00:06:29.320 --> 00:06:30.776
por kishim email.

00:06:30.800 --> 00:06:34.496
Keshtu qe, shoqja ime Melisa dhe une u
ulem dhe shkruajtem nje email

00:06:34.520 --> 00:06:37.376
te cilin ia derguam
disa miqve dhe kolegeve.

00:06:37.400 --> 00:06:39.216
Shkurtimisht thame kete:

00:06:39.240 --> 00:06:41.160
"Perpara se te lini fene,

00:06:42.440 --> 00:06:44.616
pse nuk bashkohemi
kete te premte ne darke

00:06:44.640 --> 00:06:48.760
dhe te shikojme se cfare mund te bejme
per trashegimine tone hebreje?"

NOTE Paragraph

00:06:49.280 --> 00:06:51.896
Shpresuam se vetem 20 do te ishin te
interesuar.

00:06:51.920 --> 00:06:54.480
Por erdhen 135 veta.

00:06:55.000 --> 00:06:57.536
Ata ishin cinike, kerkues

00:06:57.560 --> 00:06:59.296
ateiste dhe rabinj.

00:06:59.320 --> 00:07:01.856
Shume njerez thane se ate nate
ishte hera e pare

00:07:01.880 --> 00:07:06.176
qe kishin patur nje eksperience me
kuptim per fene ne te gjithe jeten e tyre.

00:07:06.200 --> 00:07:08.536
Dhe keshtu kam vendosur te bej
gjene logjike

00:07:08.560 --> 00:07:10.696
qe dikush do te bente
ne rrethana te tilla:

00:07:10.720 --> 00:07:15.656
Lashe punen dhe u mundova te ndertoja 
endrren e guximshme,

00:07:15.680 --> 00:07:18.720
nje jete te re fetare te rizbuluar
dhe rimenduar

00:07:19.520 --> 00:07:21.736
te cilen e quajtem "IKAR"

00:07:21.760 --> 00:07:24.936
qe do te thote "esenca" ose
"qellimi i ceshtjes."

NOTE Paragraph

00:07:24.960 --> 00:07:27.056
Tani, IKAR nuk eshte i vetem

00:07:27.080 --> 00:07:29.616
ne peisazhin e feve qe ka sot.

00:07:29.640 --> 00:07:33.456
Ka lider fetare hebrenj, te krishtere,
muslimane dhe katolike,

00:07:33.480 --> 00:07:35.776
dhe meqe ra fjala, shumica 
prej tyre jane femra,

00:07:35.800 --> 00:07:39.816
qe kane vendosur te permiresojne
qellimin e traditave tona

00:07:39.840 --> 00:07:45.040
te cilet besojne se tani eshte koha qe
feja te jete pjese e zgjidhjes.

00:07:45.600 --> 00:07:48.056
Jemi duke u kthyer pas ne
traditat tona te shenjta

00:07:48.080 --> 00:07:50.816
dhe duke njohur qe te gjitha
traditat tona

00:07:50.840 --> 00:07:55.136
permbajne material te mire per te
justifikuar dhunen dhe ekstremizmin

00:07:55.160 --> 00:07:59.976
por gjithashtu permbajne material te 
mjaftueshem per te justifikuar meshiren

00:08:00.000 --> 00:08:02.416
bashkejetesen dhe miresine--

00:08:02.440 --> 00:08:07.256
qe kur te zgjedhin te lexojne tekstet tona
si udhezues per urrejtje dhe hakmarrje

00:08:07.280 --> 00:08:09.896
ne do t'i lexojme te njejtat tekste

00:08:09.920 --> 00:08:13.520
si udhezues per dashuri
dhe per falje.

NOTE Paragraph

00:08:14.120 --> 00:08:15.616
Kam zbuluar

00:08:15.640 --> 00:08:20.120
ne komunitete te ndryshme qe nga start-ups
indipendente hebrenj neper brigje,

00:08:20.880 --> 00:08:22.776
deri tek xhamia e femrave,

00:08:22.800 --> 00:08:26.456
tek kishat e njerezve me ngjyre
ne Nju Jork dhe Karolinen e Veriut,

00:08:26.480 --> 00:08:28.776
tek nje autobus te mbushur me murgesha

00:08:28.800 --> 00:08:32.159
qe kalonte ne te gjithe vendin me 
mesazhin per drejtesi dhe paqe,

00:08:33.039 --> 00:08:35.895
qe atje ndahet nje karakter fetar

00:08:35.919 --> 00:08:41.576
qe po shfaqet ne kete vend ne formen
e fese se revitalizuar.

00:08:41.600 --> 00:08:45.736
Nderkohe qe teologjite dhe praktikat
variojne shume

00:08:45.760 --> 00:08:48.456
midis ketyre komuniteteve te pavarura

00:08:48.480 --> 00:08:51.896
ajo qe shohim jane ca fije te perbashketa 
dhe te perhershme midis tyre.

NOTE Paragraph

00:08:51.920 --> 00:08:54.960
Do te ndaj me ju tani kater
nga parimet e tyre tani.

NOTE Paragraph

00:08:55.800 --> 00:08:58.016
E para eshte vigjilenca.

00:08:58.040 --> 00:08:59.936
Sot jetojme ne nje kohe

00:08:59.960 --> 00:09:02.456
ne te cilen kemi akses te pashembullt

00:09:02.480 --> 00:09:05.376
ne informacionet per cdo tragjedi boterore

00:09:05.400 --> 00:09:07.856
qe ndodh ne cdo cep te Tokes.

00:09:07.880 --> 00:09:10.576
Per 12 ore, 20 milion njerez

00:09:10.600 --> 00:09:13.176
pane imazhin e djaloshit 
Aylan Kurdi

00:09:13.200 --> 00:09:15.576
i mbuluar me pluhur nga sulmet me bomba.

00:09:15.600 --> 00:09:17.960
Te gjithe ne e pame ate fotografi.

00:09:18.920 --> 00:09:21.256
Pame ate foto te nje
femije 5-vjecar

00:09:21.280 --> 00:09:24.720
i nxjerre nga rrenojat e nderteses
ne Alepo.

00:09:25.160 --> 00:09:27.536
Dhe sapo i pame serish keto imazhe

00:09:27.560 --> 00:09:30.200
kerkuam te merrej nje lloj aksioni.

NOTE Paragraph

00:09:30.520 --> 00:09:34.936
Ne traditen tone tregohet nje histori
e nje udhetari qe po ecte ne nje rruge

00:09:34.960 --> 00:09:38.496
dhe kur pa nje shtepi te bukur ne zjarr,

00:09:38.520 --> 00:09:42.056
thote, " Si ka mundesi qe dicka kaq
e bukur te digjet,

00:09:42.080 --> 00:09:44.616
dhe askush te mos e vrase mendjen?"

00:09:44.640 --> 00:09:47.736
Pra, gjithashtu mesojme se bota eshte
ne zjarr

00:09:47.760 --> 00:09:51.496
dhe eshte detyra jone te mbajme zemrat
dhe syte hapur,

00:09:51.520 --> 00:09:54.056
por edhe te pranojme qe
eshte pergjegjesia jone

00:09:54.080 --> 00:09:56.656
ta nxjerrim boten nga flaket.

NOTE Paragraph

00:09:56.680 --> 00:09:58.736
Eshte shume e veshtire per
t'u realizuar.

00:09:58.760 --> 00:10:02.536
Psikologet thone se sa me shume te 
mesojme se sa eshte shkaterruar bota

00:10:02.560 --> 00:10:04.896
me te veshtire e kemi per te reaguar.

00:10:04.920 --> 00:10:06.496
Quhet mpirje psiqike.

00:10:06.520 --> 00:10:09.080
Ne thjesht mbyllemi ne nje pike
te caktuar.

00:10:09.520 --> 00:10:13.576
Diku gjate rruges,
lideret tane fetare harruan

00:10:13.600 --> 00:10:16.896
qe eshte puna jone ti bejme 
njerezit te ndihen rehat.

00:10:16.920 --> 00:10:18.976
Eshte detyra jone te zgjojme njerezit,

00:10:19.000 --> 00:10:21.136
ti nxjerrim nga apatite

00:10:21.160 --> 00:10:22.616
dhe nga ankthet,

00:10:22.640 --> 00:10:26.096
dhe te insistojme qe te bejme ate qe
nuk duam ta bejme

00:10:26.120 --> 00:10:29.456
dhe te shikojme ate qe nuk duam 
te shikojme.

00:10:29.480 --> 00:10:31.856
Sepse dime qe ndryshimi social
vazhdon e ndryshon--

NOTE Paragraph

00:10:31.880 --> 00:10:32.936
(Duartrokitje)

NOTE Paragraph

00:10:32.960 --> 00:10:36.840
kur ne jemi mjaftueshem ne dijeni
te shohim se shtepia eshte nen zjarr.

NOTE Paragraph

00:10:37.760 --> 00:10:39.696
Parimi i dyte eshte shpresa,

00:10:39.720 --> 00:10:41.340
dhe dua te them kete per shpresen.

00:10:41.364 --> 00:10:43.496
Shpresa nuk eshte naive

00:10:43.520 --> 00:10:45.456
dhe shpresa nuk eshte lende narkotike.

00:10:45.480 --> 00:10:49.536
Shpresa mund te jete akti i vetem i
optimizmit

00:10:49.560 --> 00:10:51.896
kunder politikes se pesimizmit dhe

00:10:51.920 --> 00:10:54.336
kunder kultures se deshperimit.

00:10:54.360 --> 00:10:56.256
Sepse ajo qe shpresa ben per ne

00:10:56.280 --> 00:10:59.056
eshte qe na heq nga ena

00:10:59.080 --> 00:11:02.776
qe na mban dhe ndrydh nga
pjesa jashte,

00:11:02.800 --> 00:11:06.536
dhe thote,"Mund te enderrosh dhe
mendosh fort serish.

00:11:06.560 --> 00:11:08.960
Sepse ata nuk mund te kene kontroll
mbi ty."

NOTE Paragraph

00:11:09.760 --> 00:11:12.776
E kam pare shpresen te manifestohej
ne nje kishe Afro-Amerikane

00:11:12.800 --> 00:11:15.336
ne pjesen jugore te Cikagos kete vere,

00:11:15.360 --> 00:11:17.016
ku cova vajzen time te vogel,

00:11:17.040 --> 00:11:18.256
e cila eshte 13 vjece

00:11:18.280 --> 00:11:19.976
dhe disa cm me e gjate se une,

00:11:20.000 --> 00:11:22.800
per te degjuar predikimin e pastorit
Otis Moss.

00:11:23.560 --> 00:11:29.056
Kete vere, te pakten 3000 njerez 
jane qelluar

00:11:29.080 --> 00:11:32.400
midis Janarit dhe korrikut ne Cikago.

00:11:33.040 --> 00:11:36.136
Ne shkuam ne kete kishe dhe degjuam
predikimin e tij,

00:11:36.160 --> 00:11:38.096
dhe pasi ai vdiq,

00:11:38.120 --> 00:11:42.376
nje kor me femra te mrekullueshme,
rreth 100

00:11:42.400 --> 00:11:44.360
u ngriten dhe filluan te kendojne.

00:11:45.200 --> 00:11:48.336
"Kam nevoje per ty. Ti per mua.

00:11:48.360 --> 00:11:51.040
Te dua ty. Kam nevoje per ty qe te 
mbijetoj."

00:11:51.720 --> 00:11:53.416
Dhe ne kete moment kuptova

00:11:53.440 --> 00:11:57.016
se kete supozohet
qe te beje feja.

00:11:57.040 --> 00:12:01.736
Supozohet qe te jete rreth te dhenit pas
sensit te qellimit,

00:12:01.760 --> 00:12:03.256
sensit te shpreses,

00:12:03.280 --> 00:12:08.216
nje sens qe ata dhe endrrat tyre kane
rendesi te madhe ne kete bote

00:12:08.240 --> 00:12:10.800
qe u tregon atyre qe 
ata nuk kane rendesi fare.

NOTE Paragraph

00:12:11.760 --> 00:12:14.536
Parimi i trete eshte
parimi i forces.

00:12:14.560 --> 00:12:17.216
Ka nje thenie rabinike se ne 
duhet te ecim perreth

00:12:17.240 --> 00:12:19.536
me dy copa letre ne xhepa.

00:12:19.560 --> 00:12:22.976
Njera thote," Une jam por me pluhur
dhe me hi."

00:12:23.000 --> 00:12:24.696
Nuk eshte gjithcka rreth meje.

00:12:24.720 --> 00:12:28.240
Nuk mund te kontrolloj gjithcka, 
dhe nuk mund ta bej kete vetem.

00:12:28.960 --> 00:12:33.136
Copa tjeter e letres thote,
"Per shkakun tim u krijua bota."

00:12:33.160 --> 00:12:36.280
Eshte tregimi i te vertetes qe une nuk
mund te bej gjithcka,

00:12:37.040 --> 00:12:39.240
por me siguri mund te bej dicka.

00:12:40.160 --> 00:12:41.816
Une mund te fal.

00:12:41.840 --> 00:12:43.040
Une mund te dashuroj.

00:12:43.560 --> 00:12:45.056
Une mund te dalloj.

00:12:45.080 --> 00:12:46.696
Une mund te protestoj.

00:12:46.720 --> 00:12:49.896
Une mund te jem pjese e kesaj bisede.

00:12:49.920 --> 00:12:52.776
Qe tani ne kemi nje rit fetar,

00:12:52.800 --> 00:12:54.016
nje qendrim,

00:12:54.040 --> 00:12:57.736
qe mban paradoksin mes
pafuqise dhe fuqise.

00:12:57.760 --> 00:12:58.976
Ne komunitetin hebre,

00:12:59.000 --> 00:13:02.296
koha e vetme ne te gjithe vitin,
qe ne gjunjezohemi plotesisht ne toke

00:13:02.320 --> 00:13:03.976
eshte gjate diteve te shenjta.

00:13:04.000 --> 00:13:06.240
Eshte shenje e nje bindjeje totale.

00:13:06.840 --> 00:13:09.896
Tani ne komunitetin tone kur
ngrihemi nga dyshemeja,

00:13:09.920 --> 00:13:13.416
qendrojme me duart tona te ngritura lart,

00:13:13.440 --> 00:13:19.056
dhe themi," Jam i forte, jam i vendosur,
jam i vlefshem.

00:13:19.080 --> 00:13:22.440
Nuk mund te bej gjithcka,
por mund te bej dicka."

NOTE Paragraph

00:13:23.720 --> 00:13:28.616
Ne nje bote qe komploton te na beje te
besojme qe jemi te padukshem

00:13:28.640 --> 00:13:30.176
dhe qe jemi te pavlefshem,

00:13:30.200 --> 00:13:32.936
komunitetet dhe ritet fetare

00:13:32.960 --> 00:13:36.576
mund te na kujtojne se per cfaredo kohe
qe jemi ketu ne Toke,

00:13:36.600 --> 00:13:39.056
cfaredo dhurate dhe bekimi
qe na kane dhene,

00:13:39.080 --> 00:13:40.816
cfaredo burimesh kemi,

00:13:40.840 --> 00:13:43.176
ne mund dhe duhet t'i perdorim ato

00:13:43.200 --> 00:13:45.776
qe te perpiqemi ta bejme boten pak me
te drejte

00:13:45.800 --> 00:13:47.181
dhe me shume te perzemert.

NOTE Paragraph

00:13:47.920 --> 00:13:50.856
E katerta dhe e fundit
eshte nderlidhja.

00:13:50.880 --> 00:13:54.136
Disa vite me pare, nje burre ishte
duke ecur ne nje plazh te Alaskes,

00:13:54.160 --> 00:13:56.096
ku i doli nje top futbolli perpara

00:13:56.120 --> 00:13:58.616
qe kishte disa shkronja japoneze
te shkruajtura ne te.

00:13:58.640 --> 00:14:01.976
I beri nje foto dhe e postoi
ne nje media sociale,

00:14:02.000 --> 00:14:04.696
ku nje adoleshent japonez kontaktoi me te.

00:14:04.720 --> 00:14:08.496
Ai kishte humbur gjithcka ne cunamin qe 
shkaterroi vendin e tij,

00:14:08.520 --> 00:14:11.216
por ishte i afte te
gjente ate top futbolli

00:14:11.240 --> 00:14:14.256
pasi kishte pluskuar ne te gjithe
Paqesorin.

00:14:14.280 --> 00:14:17.056
Sa e vogel qe eshte bere bota.

00:14:17.080 --> 00:14:21.896
Eshte kaq e veshtire per ne te kujtojme
se sa te lidhur qe ne jemi

00:14:21.920 --> 00:14:23.120
si qenie njerezore.

00:14:24.720 --> 00:14:26.696
Por serish, e dime

00:14:26.720 --> 00:14:29.416
qe eshte sistemi i tiranise

00:14:29.440 --> 00:14:33.536
qe perfiton me shume nga 
genjeshtra e individualizmit radikal.

NOTE Paragraph

00:14:33.560 --> 00:14:35.376
Me lini t'ua shpjegoj se si
funksionon.

00:14:35.400 --> 00:14:37.336
Mua nuk duhet te me interesoje

00:14:37.360 --> 00:14:39.816
kur policia i bie ne qafe
te rinjve me ngjyre,

00:14:39.840 --> 00:14:42.136
sepse femijet e mij te bardhe hebrenj

00:14:42.160 --> 00:14:46.056
ndoshta nuk do te ndalohen ndonjehere
per krimin qe jane shofere me ngjyre.

00:14:46.080 --> 00:14:50.096
Ky eshte problemi im gjithashtu.

00:14:50.120 --> 00:14:53.296
Gjeje cfare?
Transfobia, islamofobia

00:14:53.320 --> 00:14:56.856
dhe racizmi i te gjithe formave,
jane te gjitha problemet tona.

00:14:56.880 --> 00:15:00.336
Gjithashtu keshtu eshte edhe anti
semitizmi jane problemet tona.

00:15:00.360 --> 00:15:02.056
Sepse Emma Lazarus kishte te drejte.

NOTE Paragraph

00:15:02.080 --> 00:15:04.400
(Duartrokitje)

NOTE Paragraph

00:15:07.560 --> 00:15:10.896
Emma Lazarus kishte te drejte kur tha
qe derisa te gjithe te jemi te lire,

00:15:10.920 --> 00:15:12.856
asnje prej nesh nuk eshte i lire.

00:15:12.880 --> 00:15:14.960
Jemi te gjithe bashke ne kete.

00:15:15.800 --> 00:15:19.296
Dhe diku ne nderprerjen e ketyre 
kater parimeve,

00:15:19.320 --> 00:15:24.056
te vigjilences, shpreses,
forces dhe nderlidhjes,

00:15:24.080 --> 00:15:28.616
eshte nje levizje e drejte, mugulluese 
shume besimore ne kete vend

00:15:28.640 --> 00:15:30.896
qe po ndermerr nje pretendim
kunder trendit

00:15:30.920 --> 00:15:36.056
duke thene qe feja mund dhe duhet
te jete nje force per mire ne bote.

NOTE Paragraph

00:15:36.080 --> 00:15:40.096
Zemrat tona dhembin
nga feja e deshtuar e ekstremizmit,


00:15:40.120 --> 00:15:44.336
dhe ne meritojme me shume
sesa rutinizmi fetar i deshtuar.

00:15:44.360 --> 00:15:48.136
Eshte koha qe lideret fetare dhe
komunitetet fetare

00:15:48.160 --> 00:15:51.536
te marrin drejtimin ne levizjet
shpirterore dhe kulturore

00:15:51.560 --> 00:15:55.256
qe ky vend dhe bota kane nevoje
deshperimisht--

00:15:55.280 --> 00:15:57.416
nje zhvendosje drejt dashurise,

00:15:57.440 --> 00:16:01.336
drejtesise, drejt barazise 
dhe dinjiteti per te gjithe.

00:16:01.360 --> 00:16:04.800
Une besoj se femijet tane nuk meritojne
me pak se kaq.

NOTE Paragraph

00:16:05.360 --> 00:16:06.576
Ju falemnderit.

NOTE Paragraph

00:16:06.600 --> 00:16:14.124
(Duartrokitje)