WEBVTT

00:00:00.960 --> 00:00:03.176
Byłam świeżo upieczoną matką

00:00:03.200 --> 00:00:04.456
i młodym rabinem.

00:00:04.480 --> 00:00:06.336
Była wiosna 2004 roku,

00:00:06.360 --> 00:00:08.600
świat był w opłakanym stanie,

00:00:09.240 --> 00:00:10.496
być może pamiętacie.

00:00:10.520 --> 00:00:13.656
Każdy dzień przynosił 
druzgoczące doniesienia z wojny w Iraku.

00:00:13.680 --> 00:00:17.536
Fale terroryzmu zalewały cały glob.

00:00:17.560 --> 00:00:20.240
Wydawało się, że wszystko
wymyka się nam spod kontroli.

00:00:21.000 --> 00:00:22.856
Pamiętam, kiedy przeczytałam

00:00:22.880 --> 00:00:25.016
o serii skoordynowanych zamachów bombowych

00:00:25.040 --> 00:00:27.736
w madryckim metrze.

00:00:27.760 --> 00:00:29.816
Wstałam i podeszłam do łóżeczka,

00:00:29.840 --> 00:00:32.256
gdzie moja sześciomiesięczna córeczka

00:00:32.280 --> 00:00:34.136
słodko sobie spała.

00:00:34.160 --> 00:00:36.496
Usłyszałam jej rytmiczny oddech

00:00:36.520 --> 00:00:40.096
i nagle wyraźnie poczułam, 
że trzeba natychmiast zacząć działać.

00:00:40.120 --> 00:00:42.700
Był to czas ruchów tektonicznych,

00:00:42.700 --> 00:00:46.856
na polu ideologii, 
polityki, religii, populacji.

00:00:46.880 --> 00:00:48.960
Jakby zewsząd czyhało niebezpieczeństwo.

00:00:49.480 --> 00:00:50.420
Pomyślałam sobie:

00:00:50.420 --> 00:00:54.360
"Dobry Boże, na jaki to świat
sprowadziliśmy nasze dziecko?

00:00:54.960 --> 00:00:58.016
Co ja, matka i przywódca religijny,

00:00:58.040 --> 00:00:59.850
byłam gotowa w tej sytuacji zrobić?"

NOTE Paragraph

00:01:02.840 --> 00:01:05.616
Było to oczywiste,

00:01:05.640 --> 00:01:08.536
że religia będzie głównym polem bitwy

00:01:08.560 --> 00:01:11.016
w gwałtownie ewoluującej rzeczywistości.

00:01:11.040 --> 00:01:12.736
Było też bardzo jasne,

00:01:12.760 --> 00:01:15.480
że religia stanowi
istotną część tego problemu.

00:01:16.120 --> 00:01:17.376
Zadałam sobie pytanie:

00:01:17.400 --> 00:01:19.880
czy religia może też pomóc w rozwiązaniu?

00:01:20.480 --> 00:01:22.096
Na przestrzeni wieków

00:01:22.120 --> 00:01:25.336
ludzie popełniali przerażające 
zbrodnie i okrucieństwa

00:01:25.360 --> 00:01:27.000
w imię religii.

00:01:28.160 --> 00:01:31.516
Na początku XXI wieku okazało się,

00:01:31.516 --> 00:01:35.360
że ekstremizm religijny 
zaczął ponownie się nasilać.

00:01:35.760 --> 00:01:37.016
Badania pokazują,

00:01:37.040 --> 00:01:40.296
że w ciągu ostatnich 15 - 20 lat,

00:01:40.320 --> 00:01:42.456
wrogość i akty przemocy
motywowane religijnie

00:01:42.480 --> 00:01:45.416
nasiliły się na całym świecie.

00:01:45.440 --> 00:01:47.696
Nawet bez badań jest to oczywiste,

00:01:47.720 --> 00:01:52.116
bo ilu z nas dziwią dzisiaj historie

00:01:52.466 --> 00:01:54.696
o zamachu bombowym lub strzelaninie,

00:01:54.720 --> 00:01:57.460
po których okazuje się, 
że ostatnim słowem

00:01:57.460 --> 00:02:00.376
tuż przed pociągnięciem spustu, 
lub zdetonowaniem bomby

00:02:00.400 --> 00:02:02.016
było imię Boga?

00:02:02.040 --> 00:02:04.696
Nie wywołuje już poruszenia fakt,

00:02:04.720 --> 00:02:06.656
że kolejna osoba

00:02:06.680 --> 00:02:09.216
postanowiła okazać swoją miłość do Boga

00:02:09.240 --> 00:02:11.480
przez odebranie życie Bożym dzieciom.

00:02:12.680 --> 00:02:15.096
W USA ekstremizm religijny

00:02:15.120 --> 00:02:19.656
przybiera postać białego
przeciwnika aborcji, chrześcijanina,

00:02:19.680 --> 00:02:22.896
który wkracza do poradni
planowania rodziny w Colorado Springs

00:02:22.920 --> 00:02:24.776
i morduje trzy osoby.

00:02:24.800 --> 00:02:27.056
Przybiera też postać pary

00:02:27.060 --> 00:02:28.936
zainspirowanej przez państwo islamskie,

00:02:28.936 --> 00:02:33.536
która pojawia się na imprezie firmowej 
w San Bernardino i zabija 14 osób.

00:02:33.560 --> 00:02:38.376
Nawet jeśli ekstremizm religijny
nie prowadzi do przemocy,

00:02:38.400 --> 00:02:41.416
jest bez przerwy wykorzystywany
jako polityczna kość niezgody,

00:02:41.440 --> 00:02:45.536
cyniczne uzasadnienie
podporządkowywania kobiet,

00:02:45.560 --> 00:02:48.016
piętnowania środowisk LGBT,

00:02:48.040 --> 00:02:51.640
rasizmu, islamofobii i antysemityzmu.

00:02:52.320 --> 00:02:54.370
Sytuacja ta powinna bardzo głęboko dotknąć

00:02:54.370 --> 00:02:56.040
tych z nas, którym leżą na sercu

00:02:56.040 --> 00:02:59.616
przyszłe losy religii i wiary.

00:02:59.640 --> 00:03:02.016
Trzeba zacząć nazywać rzeczy po imieniu:

00:03:02.040 --> 00:03:04.520
jest to sromotna porażka religii.

NOTE Paragraph

00:03:05.120 --> 00:03:09.960
Nie jest to jednak jedyne wyzwanie, 
któremu religia musi stawić czoła.

00:03:12.040 --> 00:03:13.776
Właśnie wtedy,

00:03:13.800 --> 00:03:17.416
kiedy religia powinna być narzędziem
do zwalczania ekstremizmu,

00:03:17.440 --> 00:03:20.456
cierpi ona z powodu 
innego zgubnego trendu,

00:03:20.480 --> 00:03:23.280
który nazywam rutynizmen religijnym.

00:03:23.840 --> 00:03:26.416
Jest to sytuacja, w której
nasze instytucje i liderzy

00:03:26.440 --> 00:03:30.216
tkwią w wyuczonym, płytkim paradygmacie,

00:03:30.240 --> 00:03:32.296
martwym, pozbawionym wizji,

00:03:32.320 --> 00:03:34.040
pozbawionym ducha.

NOTE Paragraph

00:03:34.520 --> 00:03:36.896
Pozwólcie, że wytłumaczę.

00:03:36.920 --> 00:03:39.696
Mam to szczęście, że jako rabin

00:03:39.720 --> 00:03:44.376
mogę towarzyszyć młodej parze
pod chupą - ślubnym baldachimem,

00:03:44.400 --> 00:03:46.656
w publicznym obwieszczeniu

00:03:46.680 --> 00:03:49.936
i uświęceniu miłości, 
którą dla siebie poczuli.

00:03:49.960 --> 00:03:51.896
Zastanówcie się jednak,

00:03:51.920 --> 00:03:53.876
może z własnego doświadczenia

00:03:53.876 --> 00:03:55.256
albo z wyobraźni,

00:03:55.280 --> 00:03:58.176
różnicę między intensywnymi emocjami

00:03:58.200 --> 00:03:59.936
pod weselnym baldachimem,

00:03:59.960 --> 00:04:03.176
a w szóstą lub siódmą rocznicę ślubu.

NOTE Paragraph

00:04:03.200 --> 00:04:05.656
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:05.680 --> 00:04:09.576
Jeśli już doczekacie 16-17 rocznicy,

00:04:09.600 --> 00:04:12.576
pewnie, jak większość ludzi, 
obudzicie się ze świadomością,

00:04:12.600 --> 00:04:16.136
że nie zrobiliście rezerwacji
w ulubionej restauracji,

00:04:16.160 --> 00:04:17.760
ani nawet nie kupiliście kartki.

00:04:17.760 --> 00:04:21.260
Pozostaje jedynie mieć nadzieję
i modlić się, że partner też zapomniał.

NOTE Paragraph

00:04:21.959 --> 00:04:24.576
Obrzędy i rytuały religijne

00:04:24.600 --> 00:04:28.136
miały przede wszystkim 
pełnić funkcję rocznicy,

00:04:28.160 --> 00:04:32.176
być naczyniem, z którego czerpiemy pamięć

00:04:32.200 --> 00:04:35.096
o świętym objawieniu,

00:04:35.120 --> 00:04:37.216
w wyniku którego zrodziła się religia.

00:04:37.240 --> 00:04:39.736
Problem w tym, że kilka wieków później

00:04:39.760 --> 00:04:42.000
data wprawdzie pozostaje w kalendarzu,

00:04:42.680 --> 00:04:45.536
ale miłość już dawno wygasła.

00:04:45.560 --> 00:04:49.856
Właśnie dlatego bezmyślnie 
i w nieskończoność powtarzamy

00:04:49.880 --> 00:04:52.096
słowa, które nic dla nas nie znaczą,

00:04:52.120 --> 00:04:55.856
wstajemy i siadamy, bo ktoś nam nakazuje,

00:04:55.880 --> 00:04:58.776
kurczowo trzymamy się 
zaborczo strzeżonej doktryny,

00:04:58.800 --> 00:05:02.656
zupełnie i szalenie niekompatybilnej 
z naszą rzeczywistością.

00:05:02.680 --> 00:05:05.216
Wykonujemy powierzchowne gesty,

00:05:05.240 --> 00:05:08.760
bo przecież tak było od zawsze.

NOTE Paragraph

00:05:10.080 --> 00:05:13.576
W USA religijność słabnie.

00:05:13.600 --> 00:05:17.536
Zjawisko to jest powszechne
- kościoły, synagogi, meczety,

00:05:17.560 --> 00:05:19.160
wszyscy skarżą się,

00:05:19.960 --> 00:05:23.976
jak przekazać wagę religii

00:05:24.000 --> 00:05:28.136
młodemu pokoleniu, 
którego raczej w ogóle nie interesują

00:05:28.160 --> 00:05:31.816
nie tylko instytucje,
stanowiące rdzeń wiary,

00:05:31.840 --> 00:05:34.416
ale także sama religia.

00:05:34.440 --> 00:05:36.480
Czas uświadomić sobie,

00:05:37.280 --> 00:05:40.016
że obecne pokolenie

00:05:40.040 --> 00:05:43.896
czuje taki sam wstręt do przemocy
zrodzonej przez ekstremizm religijny,

00:05:43.920 --> 00:05:45.616
jak i awersję

00:05:45.640 --> 00:05:48.960
do martwego rutynizmu religijnego.

NOTE Paragraph

00:05:50.440 --> 00:05:54.480
Oczywiście, historia ta
ma także pozytywną stronę.

00:05:54.960 --> 00:05:59.256
Sprowokowana tymi dwoma trendami
współistniejącymi w życiu duchowym,

00:05:59.280 --> 00:06:02.976
12-13 lat temu postanowiłam sprawdzić,

00:06:03.000 --> 00:06:04.536
czy mogę w jakikolwiek sposób

00:06:04.560 --> 00:06:08.736
przywrócić wiarę w sens 
własnej religii żydowskiej

00:06:08.760 --> 00:06:11.376
i sprawić, aby na nowo 
nabrała ona sensu i wymowy

00:06:11.400 --> 00:06:12.840
w tym płonącym świecie.

00:06:13.520 --> 00:06:14.936
Zaczęłam się zastanawiać,

00:06:14.960 --> 00:06:19.096
a gdyby tak udało się pozyskać
kilka nieprzeciętnych osobowości

00:06:19.120 --> 00:06:23.096
i razem w odważny, zdecydowany, 
pomysłowy sposób postawić sobie za cel

00:06:23.120 --> 00:06:26.216
zmianę wizerunku religii?

00:06:26.240 --> 00:06:29.296
Nie mieliśmy ani pieniędzy, 
ani miejsca, ani planu,

00:06:29.320 --> 00:06:30.776
ale mieliśmy maila.

00:06:30.800 --> 00:06:34.496
Razem z przyjaciółką Melisą
napisałyśmy maila,

00:06:34.520 --> 00:06:37.376
którego wysłałyśmy do kilku
znajomych i przyjaciół.

00:06:37.400 --> 00:06:39.216
Jego treść była następująca:

00:06:39.240 --> 00:06:41.280
"Zanim na dobre wypiszecie się z religii,

00:06:42.440 --> 00:06:44.616
co powiecie na spotkanie w ten piątek?

00:06:44.640 --> 00:06:48.760
Wspólnie zastanowimy się, co się da ulepić
z tego naszego żydowskiego dziedzictwa".

NOTE Paragraph

00:06:49.280 --> 00:06:51.896
Myślałyśmy, że przyjdzie 20 osób,

00:06:51.920 --> 00:06:54.480
a pojawiło się 135.

00:06:55.000 --> 00:06:57.536
Byli wśród nich zarówno cynicy, 
osoby poszukujące,

00:06:57.560 --> 00:06:59.296
ateiści, rabini.

00:06:59.320 --> 00:07:00.946
Wiele osób przyznało potem, 


00:07:00.946 --> 00:07:06.130
że było to pierwsze w ich życiu
głębokie przeżycie religijne.

00:07:06.130 --> 00:07:08.470
Postanowiłam więc zrobić 
jedyną racjonalną

00:07:08.470 --> 00:07:10.446
w tych okolicznościach rzecz:

00:07:10.446 --> 00:07:15.656
odeszłam z pracy i zaczęłam 
realizować to szalone marzenie

00:07:15.680 --> 00:07:18.720
o nowym, zreformowanym
modelu życia duchowego,

00:07:19.520 --> 00:07:21.736
który nazwaliśmy "IKAR",

00:07:21.760 --> 00:07:24.936
co oznacza "esencję", "istotę rzeczy".

NOTE Paragraph

00:07:24.960 --> 00:07:27.056
IKAR nie działa samotnie

00:07:27.080 --> 00:07:29.616
we współczesnej przestrzeni religijnej.

00:07:29.640 --> 00:07:33.456
Żydowscy, chrześcijańscy, muzułmańscy
i katoliccy przywódcy religijni,

00:07:33.480 --> 00:07:35.776
nawiasem mówiąc, wielu z nich to kobiety,

00:07:35.800 --> 00:07:39.816
postanowili przywrócić istotę wiary.

00:07:39.840 --> 00:07:45.040
Są głęboko przekonani, że to właśnie teraz
religia musi stać się częścią rozwiązania.

00:07:45.600 --> 00:07:48.056
Powracamy do naszych świętych tradycji

00:07:48.080 --> 00:07:50.816
i odkrywamy, że każda religia

00:07:50.840 --> 00:07:55.136
posiada surowiec, którym uzasadnia się
przemoc i ekstremizm,

00:07:55.160 --> 00:07:59.976
ale także surowiec
będący podstawą miłosierdzia,

00:08:00.000 --> 00:08:02.416
współistnienia i dobra.

00:08:02.440 --> 00:08:07.256
Choć nasze księgi postrzegane bywają 
jako przykaz nienawiści i odwetu,

00:08:07.280 --> 00:08:09.896
od nas samych zależy, czy odczytamy je

00:08:09.920 --> 00:08:13.520
jako nakaz miłości i przebaczenia.

NOTE Paragraph

00:08:14.120 --> 00:08:16.756
Odkryłam, w rozmaitych wspólnotach,

00:08:16.756 --> 00:08:20.120
począwszy od niekonwencjonalnych
żydowskich gmin na wybrzeżu,

00:08:20.880 --> 00:08:22.776
poprzez meczety dla kobiet,

00:08:22.800 --> 00:08:26.456
afroamerykańskie kościoły 
w Nowym Jorku i Karolinie Północnej,

00:08:26.480 --> 00:08:28.776
aż po religijny autobus pełen zakonnic,

00:08:28.800 --> 00:08:32.159
przemierzający cały kraj 
z przesłaniem sprawiedliwości i pokoju,

00:08:33.039 --> 00:08:35.895
że podzielamy wartości religijne,

00:08:35.919 --> 00:08:41.576
które obecnie wyłaniają się w tym kraju 
w postaci ożywionej wersji religii.

00:08:41.600 --> 00:08:45.736
Choć teologia i obrzędy bardzo się różnią

00:08:45.760 --> 00:08:48.456
w tych niezależnych od siebie wspólnotach,

00:08:48.480 --> 00:08:51.896
dostrzegalne są wspólne i stałe elementy.

NOTE Paragraph

00:08:51.920 --> 00:08:54.960
Podzielę się teraz z wami 
czterema takim zasadami.

NOTE Paragraph

00:08:55.800 --> 00:08:58.016
Pierwsza z nich to przytomność umysłu.

00:08:58.040 --> 00:08:59.936
Żyjemy w czasach

00:08:59.960 --> 00:09:02.456
bezprecedensowego dostępu

00:09:02.480 --> 00:09:05.376
do informacji na temat 
każdej globalnej tragedii,

00:09:05.400 --> 00:09:07.856
która ma miejsce w każdym zakątku Ziemi.

00:09:07.880 --> 00:09:10.576
W ciągu 12 godzin, 20 milionów osób

00:09:10.600 --> 00:09:13.176
zobaczyło zdjęcie ciałka Aylana Kurdiego,

00:09:13.200 --> 00:09:15.576
wyrzuconego przez morze
na tureckie wybrzeże.

00:09:15.600 --> 00:09:17.960
Każdy z nas widział to zdjęcie.

00:09:18.920 --> 00:09:21.256
Widzieliśmy zdjęcie pięciolatka

00:09:21.280 --> 00:09:24.720
wyciągniętego z gruzowiska
własnego domu w Aleppo.

00:09:25.160 --> 00:09:27.536
Obrazy takie

00:09:27.560 --> 00:09:30.200
wzywają nas do działania.

NOTE Paragraph

00:09:30.520 --> 00:09:34.936
W mojej religii istnieje opowieść
o podróżniku idącym drogą,

00:09:34.960 --> 00:09:38.496
który nagle dostrzega piękny dom, 
cały w płomieniach.

00:09:38.520 --> 00:09:42.056
Zastanawia się: "Jak to możliwe, 
że coś tak pięknego płonie,

00:09:42.080 --> 00:09:44.616
a chyba nikogo to nie obchodzi?".

00:09:44.640 --> 00:09:47.736
Nas też dosięgają wieści, 
że świat płonie,

00:09:47.760 --> 00:09:51.496
dlatego musimy otworzyć oczy i serca,

00:09:51.520 --> 00:09:54.240
i zrozumieć, że to właśnie my
ponosimy odpowiedzialność

00:09:54.240 --> 00:09:56.680
za ugaszenie tego pożaru.

NOTE Paragraph

00:09:56.680 --> 00:09:58.736
Jest to bardzo trudne zadanie.

00:09:58.760 --> 00:10:02.536
Psychologowie twierdzą, że im więcej
tragicznych wiadomości do na dociera,

00:10:02.560 --> 00:10:04.890
tym mniej jesteśmy skłonni do działania.

00:10:04.890 --> 00:10:06.946
To zjawisko psychicznego odrętwienia.

00:10:06.946 --> 00:10:09.080
W pewnym momencie po prostu się odcinamy.

00:10:09.520 --> 00:10:13.576
Religijni przywódcy
zapomnieli gdzieś po drodze,

00:10:13.600 --> 00:10:16.896
że naszą powinnością
jest wzbudzanie niepokoju.

00:10:16.920 --> 00:10:18.976
Naszą powinnością jest uświadamiać ludzi,

00:10:19.000 --> 00:10:21.136
wyciągać ich z apatii

00:10:21.160 --> 00:10:22.616
w ból i udrękę.

00:10:22.640 --> 00:10:26.096
Musimy przemóc się i robić to, 
przed czym się wzbraniamy

00:10:26.120 --> 00:10:29.330
i zacząć dostrzegać to, 
czego nie chcemy widzieć.

00:10:29.330 --> 00:10:32.106
Wiadomo, że zmiana społeczna
dokonuje się tylko wtedy...

NOTE Paragraph

00:10:32.106 --> 00:10:32.936
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:10:32.960 --> 00:10:36.840
...kiedy jesteśmy przytomni na tyle, 
żeby dostrzec płomienie.

NOTE Paragraph

00:10:37.760 --> 00:10:39.696
Drugą zasadą jest nadzieja.

00:10:39.720 --> 00:10:41.340
Chcę powiedzieć o nadziei,

00:10:41.364 --> 00:10:43.496
że nie jest ona naiwna,

00:10:43.520 --> 00:10:45.456
nie jest narkotykiem.

00:10:45.480 --> 00:10:49.536
Nadzieja jest być może
najważniejszym aktem sprzeciwu

00:10:49.560 --> 00:10:51.896
wobec polityki pesymizmu

00:10:51.920 --> 00:10:54.336
i kulturze rozpaczy,

00:10:54.360 --> 00:10:56.256
ponieważ nadzieja

00:10:56.280 --> 00:10:59.056
wynosi nas z naczynia,

00:10:59.080 --> 00:11:02.776
które trzyma i ogranicza nas od wewnątrz.

00:11:02.800 --> 00:11:06.536
Nadzieja gwarantuje: 
"Twoje marzenia i myśli nie znają granic.

00:11:06.560 --> 00:11:08.960
Nikt nie może tego w tobie kontrolować".

NOTE Paragraph

00:11:09.760 --> 00:11:12.776
Byłam światkiem manifestu nadziei 
w afroamerykańskim kościele

00:11:12.800 --> 00:11:15.336
w South Side w Chicago, tego lata.

00:11:15.360 --> 00:11:17.016
Zabrałam też tam swoją córeczkę,

00:11:17.040 --> 00:11:18.256
która ma teraz 13 lat

00:11:18.280 --> 00:11:19.930
i jest wyższa ode mnie,

00:11:19.930 --> 00:11:23.060
aby wysłuchała kazania mojego przyjaciela,
Wielebnego Otisa Mossa.

00:11:23.560 --> 00:11:29.056
Latem tego roku 
zastrzelono już 3 tysiące osób

00:11:29.080 --> 00:11:32.400
w Chicago między styczniem a lipcem.

00:11:33.040 --> 00:11:36.226
Poszłyśmy do tego kościoła, 
wysłuchałyśmy kazania Wielebnego Mossa.

00:11:36.226 --> 00:11:38.096
Po kazaniu

00:11:38.120 --> 00:11:42.376
wspaniałe kobiety ze stuosobowego chóru

00:11:42.400 --> 00:11:44.360
wstały i zaczęły śpiewać.

00:11:45.200 --> 00:11:48.336
"Ja potrzebuję ciebie, 
ty potrzebujesz mnie.

00:11:48.360 --> 00:11:51.040
Kocham cię. Bez ciebie nie przeżyję".

00:11:51.720 --> 00:11:53.416
W tym momencie uświadomiłam sobie,

00:11:53.440 --> 00:11:57.016
że właśnie o to powinno chodzić w religii.

00:11:57.040 --> 00:12:01.736
Religia powinna przywracać 
ludziom poczucie celu,

00:12:01.760 --> 00:12:03.256
nadzieję,

00:12:03.280 --> 00:12:07.480
dawać przekonanie, że zarówno oni sami, 
jak i ich marzenia są bardzo istotne

00:12:07.480 --> 00:12:10.800
w świecie, którzy wpaja im, 
że wcale się nie liczą.

NOTE Paragraph

00:12:11.760 --> 00:12:14.536
Trzecią zasadą jest siła.

00:12:14.560 --> 00:12:17.216
Istnieje rabinistyczna tradycja, 
według której trzymamy

00:12:17.240 --> 00:12:19.536
w kieszeniach dwa kawałki papieru.

00:12:19.560 --> 00:12:22.976
Na jednym z nich jest napisane:
"Jestem pyłem i prochem".

00:12:23.000 --> 00:12:24.696
Nie jestem pępkiem świata.

00:12:24.720 --> 00:12:28.240
Nie mogę wszystkiego kontrolować
i sam przeżyć własnego życia.

00:12:28.960 --> 00:12:33.136
Na drugim jest napisane: "Świat został
stworzony przez wzgląd na mnie".

00:12:33.160 --> 00:12:36.280
To prawda, nie mogę zrobić wszystkiego,

00:12:37.040 --> 00:12:39.240
ale są rzeczy, które na pewno mogę zrobić.

00:12:40.160 --> 00:12:41.816
Mogę wybaczać.

00:12:41.840 --> 00:12:43.040
Mogę kochać.

00:12:43.560 --> 00:12:45.056
Mogę być obecny.

00:12:45.080 --> 00:12:46.696
Mogę się sprzeciwiać.

00:12:46.720 --> 00:12:49.896
Mogę uczestniczyć w tej debacie.

00:12:49.920 --> 00:12:52.776
Mamy już nawet rytuał religijny,

00:12:52.800 --> 00:12:54.016
posturę,

00:12:54.040 --> 00:12:57.736
która balansuje paradoks 
między bezsilnością a siłą.

00:12:57.760 --> 00:12:58.976
We wspólnocie żydowskiej

00:12:59.000 --> 00:13:02.296
jedyny moment w roku,
w którym padamy na twarz,

00:13:02.320 --> 00:13:03.976
to Wielkie Święta.

00:13:04.000 --> 00:13:06.240
Jest to wyraz całkowitego uniżenia.

00:13:06.840 --> 00:13:09.896
W naszej wspólnocie, 
kiedy podnosimy się z podłogi,

00:13:09.920 --> 00:13:13.416
stoimy z rękoma wzniesionymi ku niebu

00:13:13.440 --> 00:13:19.056
i mówimy: "Jestem silny, jestem godzien.

00:13:19.080 --> 00:13:22.810
Nie zrobię wszystkiego, ale są rzeczy, 
które jestem w stanie zrobić".

NOTE Paragraph

00:13:23.720 --> 00:13:27.110
W świecie, który uparł się nam udowodnić,

00:13:27.110 --> 00:13:30.176
że jesteśmy niewidzialni, bezsilni,

00:13:30.200 --> 00:13:32.936
wspólnoty i obrzędy religijne

00:13:32.960 --> 00:13:36.576
przypominają, że bez względu 
na liczbę lat danych nam na Ziemi,

00:13:36.600 --> 00:13:39.056
bez względu na otrzymane
talenty i dobrodziejstwa,

00:13:39.080 --> 00:13:40.816
bez względu na dostępne nam środki,

00:13:40.840 --> 00:13:43.176
możemy, a nawet powinniśmy je wykorzystać,

00:13:43.200 --> 00:13:45.776
aby uczynić świat miejscem
trochę sprawiedliwszym,

00:13:45.800 --> 00:13:47.671
w którym panuje trochę więcej miłości.

NOTE Paragraph

00:13:47.920 --> 00:13:50.856
Czwartą i ostatnią 
zasadą jest współzależność.

00:13:50.880 --> 00:13:54.136
Kilka lat temu po plaży na Alasce
spacerował sobie pewien mężczyzna.

00:13:54.160 --> 00:13:56.096
Znalazł na drodze piłkę nożną

00:13:56.120 --> 00:13:58.616
z japońskimi literami.

00:13:58.640 --> 00:14:01.976
Zrobił zdjęcie piłki i zamieścił je 
w mediach społecznościowych.

00:14:02.000 --> 00:14:04.696
Skontaktował się z nim 
japoński nastolatek.

00:14:04.720 --> 00:14:08.496
Stracił wszystko w wyniki tsunami,
które spustoszyło jego kraj,

00:14:08.520 --> 00:14:11.216
ale udało mu się odzyskać piłkę,

00:14:11.240 --> 00:14:14.256
po tym jak przepłynęła cały Pacyfik.

00:14:14.280 --> 00:14:17.056
Świat bardzo się skurczył.

00:14:17.080 --> 00:14:21.896
Zapominamy jak bardzo 
jesteśmy ze sobą powiązani,

00:14:21.920 --> 00:14:23.120
jako ludzie.

00:14:24.720 --> 00:14:26.696
Mimo to, zdajemy sobie sprawę z tego,

00:14:26.720 --> 00:14:29.416
że to właśnie opresyjne systemy

00:14:29.440 --> 00:14:33.536
czerpią największe korzyści z kłamstwa,
jakim jest radykalny indywidualizm.

NOTE Paragraph

00:14:33.560 --> 00:14:35.376
Powiem wam jak to działa.

00:14:35.400 --> 00:14:37.336
Nie powinna mnie interesować

00:14:37.360 --> 00:14:39.816
czarnoskóra młodzież 
nękana przez policję,

00:14:39.840 --> 00:14:42.246
bo przecież moje dzieci, 
Żydzi o jasnej karnacji,

00:14:42.246 --> 00:14:46.056
pewnie nigdy nie zostaną zatrzymane
za zbrodnię jazdy jako osoby czarnoskóre.

00:14:46.080 --> 00:14:49.120
Nieprawda, to także mój problem.

00:14:49.120 --> 00:14:51.490
I wiecie co?

00:14:51.490 --> 00:14:53.296
Transfobia, islamofobia

00:14:53.320 --> 00:14:56.856
i wszelkie formy rasizmu,
to są nasze problemy.

00:14:56.880 --> 00:15:00.336
Antysemityzm to też jest nasz problem.

00:15:00.360 --> 00:15:02.056
Emma Lazarus miała rację.

NOTE Paragraph

00:15:02.080 --> 00:15:04.400
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:15:07.510 --> 00:15:11.026
Emma Lazarus miała rację mówiąc,
że dopóki wszyscy nie dostąpimy wolności,

00:15:11.026 --> 00:15:12.856
nikt z nas nie jest prawdziwie wolny.

00:15:12.880 --> 00:15:14.960
Dotyczy to nas wszystkich.

00:15:15.800 --> 00:15:19.296
Gdzieś na skrzyżowaniu 
tych czterech trendów,

00:15:19.320 --> 00:15:24.056
przytomności, nadziei, 
mocy i współzależności,

00:15:24.080 --> 00:15:28.616
rozkwita w tym kraju wielowyznaniowy
ruch na rzecz sprawiedliwości,

00:15:28.640 --> 00:15:30.896
który żąda alternatywy

00:15:30.920 --> 00:15:36.056
i utrzymuje, że religia może i powinna
mieć moc czynienia dobra na świecie.

NOTE Paragraph

00:15:36.080 --> 00:15:40.096
Bolejemy nad ekstremizmem religijnym.

00:15:40.120 --> 00:15:44.336
Zasługujemy też na coś więcej, 
niż upadły rutynizm religijny.

00:15:44.360 --> 00:15:48.136
Najwyższy czas, 
aby religijni przywódcy i wspólnoty

00:15:48.160 --> 00:15:51.536
przejęły inicjatywę w tej 
duchowej i kulturowej zmianie,

00:15:51.560 --> 00:15:55.256
której ten kraj i cały świat 
rozpaczliwie potrzebują.

00:15:55.280 --> 00:15:57.416
Zmianie ukierunkowanej na miłość,

00:15:57.440 --> 00:16:01.336
sprawiedliwość, równość
i godność dla każdego z nas.

00:16:01.360 --> 00:16:04.800
Wierzę w to, że nasze dzieci
zasługują przynajmniej na tyle.

NOTE Paragraph

00:16:05.360 --> 00:16:06.576
Dziękuję

NOTE Paragraph

00:16:06.600 --> 00:16:14.124
(Brawa)