0:00:00.500,0:00:04.930
Një nga arsyet që më së tepërti veqohet si shkak apo

0:00:04.930,0:00:09.180
shkaku pse Lufta e Parë Botërore u kthye në luftë botërore përkundrejtë një

0:00:09.180,0:00:11.499
konflikti regjional në Evropën Juglindore

0:00:11.499,0:00:13.269
është sistemi i aleancave

0:00:13.269,0:00:17.390
që ishte zhvilluar gjatë dekadave që shpien në Luftën e Parë Botërore.

0:00:17.390,0:00:21.099
Dhe për ta kuptuar atë, unë kam zgjedhur disa aleanca që ndodhën në ato

0:00:21.099,0:00:24.220
dekada që shpien në Luftën e Parë Botërore. Ky është vetëm një verzion i zgjedhur, ka edhe

0:00:24.220,0:00:28.079
shumë aleanca tjera që ishin të lidhura shkarazi, por unë do mundohem ti zgjedhë ato

0:00:28.079,0:00:29.859
që ishin drejtpërdrejtë të lidhura me

0:00:29.859,0:00:31.500
rrëzimin e të gjitha dominove

0:00:31.500,0:00:35.460
në vitin 1914, që në thelb e futën tërë Evropën në luftë

0:00:35.460,0:00:36.550
me njëri tjetrin.

0:00:36.550,0:00:40.750
Prandaj për ta kuptuar këtë, ne duhet të rikthehemi për 75 vite para. Pra Lufta e Parë Botërore

0:00:40.750,0:00:42.209
fillon në vitin 1914;

0:00:42.209,0:00:45.749
75 vite para saj, në vitin 1839, ju keni Traktatin

0:00:45.749,0:00:47.220
e Londrës,

0:00:47.220,0:00:51.120
dhe Traktati i Londrës bëri shumë gjëra, por është pika e 7 ajo çka është

0:00:51.120,0:00:53.570
e rëndësishme për fillimin e Luftës së Parë Botërore,

0:00:53.570,0:00:58.500
ku Britania pajtohet ta mbrojë neutralitetin e Belgjikës.

0:00:58.500,0:01:01.800
Dhe, po që se ju jeni skeptik ju mund të pyesni: "Hej, ky Traktat është 75 vite i vjetër,

0:01:01.800,0:01:04.990
pse ka akoma rëndësi tani"? dhe kjo në të vërtetë do të ishte një pyetje me vend.

0:01:04.990,0:01:08.280
Në të vërtetë nga të gjitha këto aleanca, ju mund të bëni një debat mjaft të fortë për të

0:01:08.280,0:01:12.630
parë nëse këto janë shkaqet e drejtpërdrejta pse njëri prej këtyre fuqive i shpalli luftë

0:01:12.630,0:01:16.819
tjetrit, apo nëse këto ishin vetëm justifikime, këto ishin një lloj preteksti ligjorë

0:01:16.819,0:01:20.229
për të thënë "Oh unë kam nevojë të shpallë luftë" dhe në realitet ata vërtetë donin të

0:01:20.229,0:01:22.800
shpallnin luftën për një grup arsyesh, disi për të

0:01:22.800,0:01:26.440
mbajtur perandoritë dhe kontrollin e personave tjerë, për të shtrënguar muskujt e tyre ushtarakë, për të

0:01:26.440,0:01:28.290
shtuar territorin në perandoritë e tyre,

0:01:28.290,0:01:30.200
kush e di çfarë mund të jetë?

0:01:30.200,0:01:31.450
Por e panevojshme për tu thënë

0:01:31.450,0:01:34.000
viti 1839 ishte një bazë ligjore

0:01:34.000,0:01:36.990
për Perandorinë Britanike

0:01:36.990,0:01:38.180
për të mbrojtur

0:01:38.180,0:01:39.530
Belgjikën.

0:01:39.530,0:01:43.960
Tani ju kaloni shpejtë dyzet vite, dhe arrini në vitin 1879.

0:01:43.960,0:01:44.829
Ju keni

0:01:44.829,0:01:49.259
lindjen e një Perandorie të re Gjermane nga Lufta Franko-Prusiane e vitit 1871.

0:01:49.259,0:01:53.100
Kjo Perandori e re Gjermane,

0:01:53.100,0:01:57.400
në thelb është një zgjerim i Prusisë, rrënjësisht një

0:01:57.400,0:01:58.869
mbretëri Gjermane,

0:01:58.869,0:02:02.630
ata veq e kishin një luftë me Francën, morën disa territore të vlefshme nga Franca,

0:02:02.630,0:02:06.869
ata janë paranoik që Franca dëshiron t'iu kthehet atyre,

0:02:06.869,0:02:10.700
janë mosbesues lidhur me rusët, dhe ata kanë disa lidhje me

0:02:10.700,0:02:14.550
austriakët, apo më mirë të them austro-hungarezët,

0:02:14.550,0:02:19.310
dhe kështu në vitin 1879, ata nënshkruan Traktatin e Aleancës së dyfishtë

0:02:19.310,0:02:24.700
në mes të Gjermanisë dhe Austro-Hungarisë që ta mbrojnë njëra tjetrën nëse Rusia sulmon.

0:02:24.700,0:02:27.819
Ato kishin këtë armik të përbashkët mu këtu:[br]Rusinë.

0:02:27.819,0:02:30.569
Prandaj ata do të...më lejoni ta ngjyrosë me një ngjyrë tjetër...

0:02:30.569,0:02:32.740
Ata do ta mbrojnë njëri tjetrin.

0:02:32.740,0:02:36.110
Pra kjo e bëri Perandorinë e re Gjermane të ndihet pak më mirë për

0:02:36.110,0:02:39.630
pozitën e saj në Evropë në qoftë se do të futeshin në luftë me cilindo

0:02:39.630,0:02:41.379
nga këto karaktere.

0:02:41.379,0:02:43.290
Pastaj në vitin 1892,

0:02:43.290,0:02:45.360
ju mund ta imagjinoni nëse keni luajtur ndonjëherë një lojë me rrezik,

0:02:45.360,0:02:49.020
ose nëse keni luajtur lojën e Diplomacisë, e cila faktikisht bazohet në atë që ka ndodhur

0:02:49.020,0:02:50.470
në luftën e Parë Botërore,

0:02:50.470,0:02:54.420
nëse i shihni disa njerëz me të cilët mund të jeni në luftë që fillojnë të shoqërohen,

0:02:54.420,0:02:57.440
ju dëshironi të gjeni shokë të tjerë, aleanca tjera që ju mund ti formoni në rastë se

0:02:57.440,0:02:59.269
ju shpallin luftë juve.

0:02:59.269,0:03:02.249
Pra në vitin 1892, keni një aleancë në mes të Francës dhe

0:03:02.249,0:03:07.329
Rusisë, Konventa Ushtarake Franko-Ruse, pra kjo është një aleancë...më lejoni

0:03:07.329,0:03:10.589
ta ngjyrosi këtë me të purpurt prap.

0:03:10.589,0:03:11.750
Ju keni një aleancë

0:03:11.750,0:03:13.409
në mes të Francës

0:03:13.409,0:03:14.680
Francës

0:03:14.680,0:03:16.189
dhe Rusisë.

0:03:16.189,0:03:19.799
Dhe pastaj më në fund në fillim të 1900-ës, 1904 deri

0:03:19.799,0:03:20.530
1907,

0:03:20.530,0:03:24.240
kemi një sërë marrëveshjesh, "traktate miqësore" që në thelb do të thotë "marrëveshje"

0:03:24.240,0:03:28.180
marrëveshje në mes të Perandorisë Britanike dhe Francës, në mes të Perandorisë Britanike dhe

0:03:28.180,0:03:29.819
Perandorisë Ruse,

0:03:29.819,0:03:33.849
që në thelb të kenë marrdhënie të mira mes vete. [br]Këto nuk ishin lidhje të

0:03:33.849,0:03:37.629
tilla që "Hej, nëse dikush të sylmon ty, unë do të sulmoj ata", por

0:03:37.629,0:03:41.439
ato në fakt ishin në gjendje të zgjidhnin shumë çështje lidhur me

0:03:41.439,0:03:43.800
pushtimet tjera perandorake të tyre

0:03:43.800,0:03:48.049
dhe ato formonin atë që quhet "Traktatin e Trefishtë",[br]marrëveshjen e trefishtë

0:03:48.049,0:03:50.099
në mes të

0:03:50.099,0:03:51.799
Britanisë, në mes të Perandorisë Britanike,

0:03:51.799,0:03:55.189
si dhe këtu i rrumbullaksova Mretërinë e Bashkuar, Franca

0:03:55.189,0:03:57.289
Franca dhe Rusia.

0:03:57.289,0:04:00.759
Dhe në anën tjetër kishim Aleancën Tripalëshe: keni Gjemaninë,

0:04:00.759,0:04:06.039
Austro-Hungarinë, dhe poashtu keni...keni edhe Italinë.

0:04:06.039,0:04:10.029
Tani arsyeja pse, edhe pse hyrja në Luftën e Parë Botërore, Italia dikur ishte

0:04:10.029,0:04:14.209
pjesë e Aleancës Tripalëshe, dhe kishte traktate në mes të Italisë dhe Gjermanisë për

0:04:14.209,0:04:16.090
tu bërë pjesë e kësaj aleance tripalëshe,

0:04:16.090,0:04:19.930
arsyeja pse nuk po fokusohem te ato, ështe sepse kur lufta filloi, Italia nuk kaloi në

0:04:19.930,0:04:24.300
anën e Gjermanisë dhe Austro-Hungarisë.

0:04:24.300,0:04:29.240
Ajo kaloi në anën e aleatëve, në anën e Marrëveshjes Tripalëshe.

0:04:29.240,0:04:31.830
Por kjo do të ju japë juve një sqarim të mirë pse

0:04:31.830,0:04:37.360
ajo që duket një luftë regjionale në Evropën Juglindore

0:04:37.360,0:04:41.569
kthehet në një luftë mbanë evropiane dhe realisht në një luftë botërore.