1
00:00:00,500 --> 00:00:04,930
လူပြောအများဆုံးအကြောင်းရင်းတွေထဲက

2
00:00:04,930 --> 00:00:09,180
ပထမကမ္ဘာစစ်ဖြစ်ပွားစေတဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ခုကတော့

3
00:00:09,180 --> 00:00:11,499
ဥရောပတောင်ပိုင်းက ဒေသတွင်းပဋိပက္ခတစ်ရပ်ကနေ

4
00:00:11,499 --> 00:00:13,269
မဟာမိတ်စုဖွဲ့မှုပဲဖြစ်ပါတယ်။

5
00:00:13,269 --> 00:00:17,390
ဆယ်စုနှစ်များစွာစုဖွဲ့ခဲ့တဲ့ ဒီမဟာမိတ်စုဖွဲ့မှုကနေ ပထမကမ္ဘာစစ်ကိုဖြစ်ပွားစေခဲ့ပါတယ်။

6
00:00:17,390 --> 00:00:21,099
ဒီအကြောင်းကိုနားလည်အောင် ပထမကမ္ဘာစစ်ဖြစ်စေခဲ့တဲ့ မဟာမိတ်အုပ်စုဝင်တွေကို ဖော်ပြချင်ပါတယ်။

7
00:00:21,099 --> 00:00:24,220
ဒါကတော့ အကျဉ်းချုံးဖော်ပြချက်ပဲဖြစ်ပါတယ်။

8
00:00:24,220 --> 00:00:28,079
အနည်းအကျဉ်း ပါဝင်ပတ်သက်တဲ့ တစ်ခြားနိုင်ငံတွေလည်း ရှိပါတယ်။

9
00:00:28,079 --> 00:00:29,859
ဒါပေမဲ့ ဥရောပနိုင်ငံတွေအားလုံး

10
00:00:29,859 --> 00:00:31,500
အချင်းချင်းစစ်ခင်းခဲ့ရတဲ့

11
00:00:31,500 --> 00:00:35,460
၁၉၄၁ ခုနှစ် စစ်ပွဲမှာ တိုက်ရိုက်ပါဝင်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတွေကိုပဲ

12
00:00:35,460 --> 00:00:36,550
ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။

13
00:00:36,550 --> 00:00:40,750
ဆိုတော့ အနောက်ကို ၇၅ နှစ် ပြန်သွားရအောင်။

14
00:00:40,750 --> 00:00:42,209
ပထမကမ္ဘာစစ်က ၁၉၁၄ မှာဖြစ်ပွား ခဲ့ပါတယ်။

15
00:00:42,209 --> 00:00:45,749
ဒီမတိုင်ခင် ၇၅ နှစ်တုန်းက ၁၈၃၇ ခုနှစ်မှာတော့

16
00:00:45,749 --> 00:00:47,220
လန်ဒန်စာချုပ် ချုပ်ဆိုခဲ့တယ်။

17
00:00:47,220 --> 00:00:51,120
အဲဒီ လန်ဒန်စာချုပ်ကြောင့် အဆင်ပြေသွားတာတွေက အများကြီးပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီထဲက

18
00:00:51,120 --> 00:00:53,570
ဗြိတိသျှက ကြားနေနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ဘေဂျီယန်နိုင်ငံကိုအကာအကွယ်ပေးဖို့ဖော်ပြထားတဲ့

19
00:00:53,570 --> 00:00:58,500
အပိုဒ် ၇ က ပထမကမ္ဘာစစ်ဖြစ်ဖို့ အကြောင်းရင်းဖြစ်လာခဲ့တယ်။

20
00:00:58,500 --> 00:01:00,663
တကယ်လို့များ သင့်အနေနဲ့ ဒီအပေါ်မှာ မယုံရင်တော့ “ဟေး…… ဒါက ၇၅ နှစ်စာချုပ်ပဲလေ။

21
00:01:00,663 --> 00:01:02,826
ဘာလို့ရေးကြီးခွင်ကျယ်ပြောနေဖို့လိုသေးလဲ” လို့ပြောမှာပါ။ ဒါဟာ သိပ်ကောင်းတဲ့ မေးခွန်းပါ။

22
00:01:02,826 --> 00:01:04,990
ဒီလိုမဟာမိတ်စုဖွဲ့မှုတွေဟာ တစ်ဖွဲ့ကိုတစ်ဖွဲ့စစ်ကြေညာစေခဲ့တဲ့

23
00:01:04,990 --> 00:01:08,280
အကြောင်းရင်းတွေ တကယ်ဟုတ်၊ မဟုတ်

24
00:01:08,280 --> 00:01:12,630
အငြင်းပွားစရာပါပဲ။

25
00:01:12,630 --> 00:01:16,819
ဒါမှမဟုတ် ဒါတွေဟာ ဆင်ခြေတွေပဲလား။

26
00:01:16,819 --> 00:01:20,229
“အိုး…ငါစစ်ကြေညာရမယ်” ဆိုပြီးအကြောင်းပြလို့ရတဲ့ တရားဝင် အကြောင်းပြချက်တွေ ပဲလား။ အမှန်တော့

27
00:01:20,229 --> 00:01:22,800
ကိုယ့်အင်ပါယာကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ဖို့နှင့်စစ်ဆေးနိုင်ဖို

28
00:01:22,800 --> 00:01:26,440
့အကြောင်းရင်းများစွာနဲ့ သူတို့စစ်ကြေညာချင်ခဲ့တာပါ။ သူတို့ရဲ့ စစ်ရေး စွမ်းအင်ကိုပြဖို့လည်းပါတယ်

29
00:01:26,440 --> 00:01:28,290
။နောက်ပြီး သူတို့ရဲ့အင်ပါယာတွေကို ချဲ့ထွင်ဖို့ရောပေါ့။

30
00:01:28,290 --> 00:01:30,200
ဘယ်သူမှတော့ တိတိကျကျမပြောနိုင်ပါဘူး။

31
00:01:30,200 --> 00:01:31,450
ဒါပေမဲ့ ၁၈၃၉ စစ်ပွဲဟာ

32
00:01:31,450 --> 00:01:34,000
ဗြိတိသျှအင်ပါယာက ဘယ်ဂျီယံကို

33
00:01:34,000 --> 00:01:36,990
တရားဝင်

34
00:01:36,990 --> 00:01:38,180
ကာကွယ်တာလို့တော့

35
00:01:38,180 --> 00:01:39,530
ပြောလို့မရပါဘူး။

36
00:01:39,530 --> 00:01:43,960
အခုတော့ အရှေ့ နှစ်ပေါင်း ၄၀ ကို ပြန်ကြည့်မယ်။ ၁၈၇၉ ခုနှစ်ပါ။

37
00:01:43,960 --> 00:01:44,829
၁၈၇၁ ခုနှစ်က Franco Prussian စစ်ပွဲကြောင့်ပေါ်လာတဲ့

38
00:01:44,829 --> 00:01:49,259
ဂျာမဏီအင်ပါယာသစ် ရှိလာပါပြီ။

39
00:01:49,259 --> 00:01:53,100
အဲဒီ ဂျာမဏီအင်ပါယာသစ်ဟာ

40
00:01:53,100 --> 00:01:57,400
အခြေခံအားဖြင့် ဂျမန်ဘုရင့်နိုင်ငံပါပဲ။ အမှန်တော့ Prussia ကို

41
00:01:57,400 --> 00:01:58,869
ချဲ့ထွင်လိုက်တာပါပဲ။

42
00:01:58,869 --> 00:02:02,630
ပြင်သစ်နဲ့စစ်တစ်ခါဖြစ်ပြီး ပြင်သစ်ဆီက အရေးပါတဲ့ နယ်မြေတစ်ချို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပါတယ်။ြ

43
00:02:02,630 --> 00:02:06,869
ပြင်သစ်ဟာသူတို့ကိုပြန်တိုက်မှာစိုးရိမ်နေပါတယ်။

44
00:02:06,869 --> 00:02:10,700
သူတို့ဟာ ရရှားတွေအပေါ်မှာလည်း သံသယဖြစ်နေပါတယ်

45
00:02:10,700 --> 00:02:14,550
နောက်ပြီး သူတို့က သြစတီးရီးယားတွေ ဒါမှမဟုတ် သြစတီးရီယား-ဟတ်ဂေရီနဲ့လည်း အဆက်အသွယ်ရှိပါတယ်။

46
00:02:14,550 --> 00:02:19,310
ဒါ့အပြင် ၁၈၇၉ ခုနှစ်မှာ ဂျာမဏီနှင့် သြစတီးရီးယား-ဟန်ဂေရီတို့ဟာ

47
00:02:19,310 --> 00:02:24,700
ရုရှားရဲ့ရန်ကနေ ကာကွယ်ဖို့အတွက် နှစ်ဦးမဟာမိတ်စာချုပ် ချုပ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။

48
00:02:24,700 --> 00:02:27,819
သူတို့မှာ ဘုံရန်သူရှိပါတယ်။ ရှရှားပါပဲ။

49
00:02:27,819 --> 00:02:30,569
ဟုတ်ပြီ သူတို့အနေနဲ့..........တစ်ခြားအရောင်လေး ချယ်လိုက်ဦးမယ်။

50
00:02:30,569 --> 00:02:32,740
သူတို့က တစ်ဦးကိုတစ်ဦးကာကွယ်ကြမှာ။

51
00:02:32,740 --> 00:02:36,110
ဒါမှ ဘယ်နိုင်ငံနဲ့ပဲစစ်ဖြစ်ဖြစ်

52
00:02:36,110 --> 00:02:39,630
တကယ်လို့စစ်ဖြစ်လာခဲ့ရင် ဥရောပမှာ ဂျာမဏီအင်ပါယာအတွက်

53
00:02:39,630 --> 00:02:41,379
စိတ်အေးရပြီပေါ့

54
00:02:41,379 --> 00:02:43,290
။နောက်ပြီး ၁၈၉၂ မှာတော့

55
00:02:43,290 --> 00:02:45,360
အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အလုပ်ပဲလုပ်လုပ်၊

56
00:02:45,360 --> 00:02:49,020
သံသမန်နည်းကျပဲလုပ်လုပ် ပထမကမ္ဘာစစ်မှာ ဘာဖြစ်ခဲ့သလဲဆိုတဲ့အပေါ်မှာပဲ

57
00:02:49,020 --> 00:02:50,470
မူတည်ပါနေတာကို တွေ့ရပါမယ်။

58
00:02:50,470 --> 00:02:54,420
သင့်ရဲ့ ရန်သူတွေဟာ သင့်ရဲ့မိတ်ဆွေဖြစ်လာတာကို မြင်ရရင်

59
00:02:54,420 --> 00:02:57,440
သူတို့အနေနဲ့ သင့်အပေါ်မှာ စစ်ကြေညာတဲ့အခါမျိုးမှာ ပေါင်းလို့ရမယ့်

60
00:02:57,440 --> 00:02:59,269
အခြားမိတ်ဆွေ၊ အခြားမဟာမိတ်တွေကို ရှာဖွေမှာပါ။

61
00:02:59,269 --> 00:03:02,249
ဒါကြောင့်မှု ၁၈၉၂ မှာ ပြင်သစ်နှင့်ရုရှားတို့ဟာ

62
00:03:02,249 --> 00:03:07,329
ပြင်သစ်-ရုရှားစစ်ရေးသဘောတူစာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီး မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့ကြတာပါ။

63
00:03:07,329 --> 00:03:10,589
ဒါကို ခရမ်းရင့်ရောင် ပြန်ဆွဲလိုက်မယ်။

64
00:03:10,589 --> 00:03:11,750
အခုပြင်သစ်နှင့်

65
00:03:11,750 --> 00:03:13,409
ရုရှားကြားမှာ

66
00:03:13,409 --> 00:03:14,680
မဟာမိတ်ဖွဲ့ထားပြီ။

67
00:03:14,680 --> 00:03:16,189
နောက်ပြီး ၁၉၀၀ ခုနှစ်အစောပိုင်းလောက်က

68
00:03:16,189 --> 00:03:19,799
၁၉၀၄ ကနေ ၁၉၀၇ ထိမှာ

69
00:03:19,799 --> 00:03:20,530
အပြန်အလှန် ဆက်ဆံရေးကောင်းဖို့

70
00:03:20,530 --> 00:03:24,240
ဗြိတိသျှအင်ပါယာနှင့်ပြင်သစ်ကြား၊ ဗြိတိသျှအင်ပါယာနှင့်ရုရျားတို့ကြား

71
00:03:24,240 --> 00:03:28,180
သဘောတူစာချုပ်

72
00:03:28,180 --> 00:03:29,819
အမြောက်အများ ရေးထိုးခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီစာချုပ်တွေဟာ

73
00:03:29,819 --> 00:03:33,849
" ဟေး......တကယ်လို့ တစ်ယောက်ယောက်က သင့်ကိုတိုက်ခိုက်လာရင် ငါက သူတို့ကိုပြန်တိုက်ပေးမယ်" ဆိုတဲ့ စည်းနှောင်မှုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

74
00:03:33,849 --> 00:03:37,629
ဒါပေမဲ့ ဒီစာချုုပ်တွေကြောင့်ပဲ တစ်ခြားအင်ပါယာကို သိမ်းပိုက်တဲ့နေရာက

75
00:03:37,629 --> 00:03:41,439
ကိစ္စအတော်များများကို ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

76
00:03:41,439 --> 00:03:43,800
သူတို့က သုံးဦးသဘောတူစာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။

77
00:03:43,800 --> 00:03:48,049
ဗြိတိန်နှင့်

78
00:03:48,049 --> 00:03:50,099
ဗြိတိသျှအင်ပါယာကြား၊

79
00:03:50,099 --> 00:03:51,799
ဒီ ဗြိတိသျှဘုရင့်နိုင်ငံ၊ ပြင်သစ်နှင့်ရုရျားကို

80
00:03:51,799 --> 00:03:55,189
ဝိုင်းလိုက်ပါတယ်။

81
00:03:55,189 --> 00:03:57,289
နောက်ပြီး တစ်ခြားဘက်မှာတော့ ဒီမှာ ဂျာမဏီ၊

82
00:03:57,289 --> 00:04:00,759
ဒီမှာ သြစတီရီးယား-ဟန်ဂေရီနှင့် အီတလီ ဆိုပြီး သုံးနိုင်ငံမဟာမိတ်အဖွဲ့ ရှိပါတယ်။

83
00:04:00,759 --> 00:04:06,039
အီတလီနိုင်ငံဟာ သုံးနိုင်ငံမဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာပြီး ပထမကမ္ဘာစစ်ကို

84
00:04:06,039 --> 00:04:10,029
ဝင်လာရတဲ့အကြောင်းရင်းကတော့ တစ်ချိန်က အီတလီနဲ့ဂျာမဏီကြား

85
00:04:10,029 --> 00:04:14,209
သုံးနိုင်ငံမဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင်တွေဖြစ်ဖို့ သဘောတူစာချုပ်ရှိခဲ့လို့ပါပဲ။

86
00:04:14,209 --> 00:04:16,090
ကျနော်မပြောထားတဲ့အကြောင်းကတော့ စစ်စဖြစ်တဲ့အချိန်မှာ

87
00:04:16,090 --> 00:04:19,930
အီတလီနိုင်ငံဟာ ဂျာမဏီနှင့်သြစတီးရီးယား-ဟန်ဂေရီတို့နဲ့ မပါခဲ့ပါဘူး။

88
00:04:19,930 --> 00:04:24,300
သုံးနိုင်ငံသဘောတူစာချုပ်ကြောင့်သာ အဲဒီမဟာမိတ်ဘက်ကို ပါသွားတာဖြစ်ပါတယ်။

89
00:04:24,300 --> 00:04:29,240
ဒါပေမဲ့ ဒါက ဥရောပတောင်ပိုင်းပဋိပက္ခကနေ

90
00:04:29,240 --> 00:04:31,830
ဥရောပတစ်ဝန်းစစ်၊ နောက်ဆုံးတော့ ကမ္ဘာစစ်အဖြစ်

91
00:04:31,830 --> 00:04:37,360
ဘာကြောင့် ပြောင်းသွားရသလဲဆိုတာသိရမှာပေါ့။