WEBVTT

00:00:00.500 --> 00:00:04.930
Бирден бир себеби, негизи болуп

00:00:04.930 --> 00:00:09.180
эмне үчүн Биринчи Дүйнөлүк согуш дүйнөлүк согушка айланганы

00:00:09.180 --> 00:00:11.499
Түштүкчыгыш Европада регионалдык конфликтке алып келген

00:00:11.499 --> 00:00:13.269
альянс системасы

00:00:13.269 --> 00:00:17.390
ондогон жылдар өрчүп өсүп отуруп Биринчи Дүйнөлүк согушка алып келген.

00:00:17.390 --> 00:00:21.099
Эми түшүнүү үчүн мен ондогон жылдар бою

00:00:21.099 --> 00:00:24.220
Биринчи Дүйнөлүк Согушка баштаган альянстардын топторун бөлүп чыктым

00:00:24.220 --> 00:00:28.079
Бул болгону тандалган версия, башка дагы көп альянстар кыйыр мамиледе болушкан

00:00:28.079 --> 00:00:29.859
бирок мен ылдый түшүргөнгө аракет жасайын

00:00:29.859 --> 00:00:31.500
түздөн түз байланышкан баардык доминолордун жыгылышы 1914 жыл болгон,

00:00:31.500 --> 00:00:35.460
ошондой эле бүт Европаны негизинен бири бири

00:00:35.460 --> 00:00:36.550
менен согушка алып келген.

00:00:36.550 --> 00:00:40.750
Ошентип аны түшүнүш үчүн биз 75 жылга артка барышыбыз керек.

00:00:40.750 --> 00:00:42.209
Демек Биринчи Дүйнөлүк Согуш 1914 жылы башталган;

00:00:42.209 --> 00:00:45.749
75 жылдан мурун 1839 ж. Лондон келишими болгон

00:00:45.749 --> 00:00:47.220
жана Лондон келишими көп нерселерди жасаган,

00:00:47.220 --> 00:00:51.120
бирок 7-статья Биринчи Дүйнөлүк Согуштун башталышына

00:00:51.120 --> 00:00:53.570
туура келген, ал жерде Британия Белгиянын

00:00:53.570 --> 00:00:58.500
нейтралдуулугун сактоого макул болгон.

00:00:58.500 --> 00:01:01.800
Эгер сиз шектенсеңиз сурашыңыз мүмкүн:"Эй бул 75 жылдык келишим, эмне үчүн тынчыңыздарды алат?"

00:01:01.800 --> 00:01:04.990
бул чындыгында эле жакшы суроо болмок.

00:01:04.990 --> 00:01:08.280
Бул абдан кызуу талкуу жаратат ,чын эле ушул альянстардын

00:01:08.280 --> 00:01:12.630
түздөн түз себептери болгонбу эмне үчүн бул бийликтердин

00:01:12.630 --> 00:01:16.819
кээ бири башкасына согуш жарыялашкан же алардыкы жөн гана актануу болгонбу,

00:01:16.819 --> 00:01:20.229
же кандайдыр бир юридикалык шылтоо болгонбу

00:01:20.229 --> 00:01:22.800
минтип айтканга " Оо мен согуш жарыялашым керек" жана чындыгында алар

00:01:22.800 --> 00:01:26.440
бүт себептердин жыйындысы катары согушту жарыялашкан

00:01:26.440 --> 00:01:28.290
алар башка элдердин империясын сактамыш болушкан жана

00:01:28.290 --> 00:01:30.200
согуштук күчтөрүн көргөзгүлөрү келишкен

00:01:30.200 --> 00:01:31.450
өзүлөрүнүн империяларына көптөгөн аймактарды каратышкан

00:01:31.450 --> 00:01:34.000
ким билет ушундай болот деп? Бирок албетте,

00:01:34.000 --> 00:01:36.990
1839-жыл укуктук негизде Британия Империясы

00:01:36.990 --> 00:01:38.180
Белгияны коргогон.

00:01:38.180 --> 00:01:39.530
Эми силер кырк жылга алдыга келсеңер

00:01:39.530 --> 00:01:43.960
силер 1879 жылга келесиңер. Силерде

00:01:43.960 --> 00:01:44.829
жаңы жаралган Германия Империясы

00:01:44.829 --> 00:01:49.259
1871 жылы Франкопрус согушунан чыккан.

00:01:49.259 --> 00:01:53.100
Тиги жаңы төрөлгөн Германия империясы

00:01:53.100 --> 00:01:57.400
Прусияны кеңейтип негизинен

00:01:57.400 --> 00:01:58.869
Германия падышачылыгы,

00:01:58.869 --> 00:02:02.630
алар Франция менен согушкан, алар Франциянын бир нече баалу жерлерин алышкан.

00:02:02.630 --> 00:02:06.869
Алар, Франция жерин кайра алгылары келгенде нааразы болушкан,

00:02:06.869 --> 00:02:10.700
алар Орустарга да нааразы болушкан жана алар

00:02:10.700 --> 00:02:14.550
Австрия менен байланышта болгон же Австрия Венгриялыктар деп айтышым керек,

00:02:14.550 --> 00:02:19.310
ошентип1879-жылы алар Германия жана Австрия Венгрия бириккен альянс келишимине кол коюшкан

00:02:19.310 --> 00:02:24.700
эгер орустар кол салса бири бирин коргош үчүн .

00:02:24.700 --> 00:02:27.819
Алардын жалпы душманы мына бул жерде болгон: Россия.

00:02:27.819 --> 00:02:30.569
Ошентип алар .... бул жерге мага башка өң бергенге уруксаат этиңиздер.....

00:02:30.569 --> 00:02:32.740
Алар бири-бирин коргогонго аракет жасашкан.

00:02:32.740 --> 00:02:36.110
Ошентип бул жаңы Германия империясын бир аз болсо да Европадагы абалын

00:02:36.110 --> 00:02:39.630
жакшыраак сезгенге алып бара алган, болбосо алар

00:02:39.630 --> 00:02:41.379
булардын бирөөсү менен согушка бармак.

00:02:41.379 --> 00:02:43.290
Андан кийин 1892 жылы

00:02:43.290 --> 00:02:45.360
силер элестете алмаксыңар эгерде силер качандыр бир учурда тобокел оюнун ойносоңор,

00:02:45.360 --> 00:02:49.020
же эгерде силер дипломатия оюнун ойносоңор анда

00:02:49.020 --> 00:02:50.470
чындыгында Биринчи Дүйнөлүк Согушта кандай болсо ошондой болмок,

00:02:50.470 --> 00:02:54.420
эгерде силер бир нече элди көрө алсаңар согуштун башында дос болгон ,

00:02:54.420 --> 00:02:57.440
кокус алар силерге каршы согуш жарыяласа

00:02:57.440 --> 00:02:59.269
,силер башка досторду, башка союздаштарды издемексиңер

00:02:59.269 --> 00:03:02.249
Ошентип 1892 -жылы Француздар менен Орустардын ортосунда биригүү болгон

00:03:02.249 --> 00:03:07.329
Француз-Орус согуштук Конвенциясы, ошентип бул биригүү....

00:03:07.329 --> 00:03:10.589
муну мага кайрадан кара- кочкул түс бергенге уруксаат эткиле.

00:03:10.589 --> 00:03:11.750
Мына Франция менен Россиянын

00:03:11.750 --> 00:03:13.409
биригүүсү

00:03:13.409 --> 00:03:14.680


00:03:14.680 --> 00:03:16.189
Эми акырында бир миң тогуз жүзүнчү жылдардын башында,

00:03:16.189 --> 00:03:19.799
1904- жылдардан 1907 жылдарга чейин

00:03:19.799 --> 00:03:20.530
силерде бир нече келишимдер "Антанта" негизинен

00:03:20.530 --> 00:03:24.240
"келишимдер" дегенди билгизет.

00:03:24.240 --> 00:03:28.180
Британия империясы жана Франция ортосундагы келишимдер,

00:03:28.180 --> 00:03:29.819
Британия империясы жана Орус империясы ортосундагы келишимдер,

00:03:29.819 --> 00:03:33.849
негизинен бири-бири менен жакшы алакада болуу. Булардын баары официалдуу түрдө

00:03:33.849 --> 00:03:37.629
бириктирген эмес. "Эй, эгерде кимдир бирөө силерге кол салууну көздөсө, анда мен аларга кол салам",

00:03:37.629 --> 00:03:41.439
бирок алар негизинен башка империялык басып алууларда

00:03:41.439 --> 00:03:43.800
болуп жаткан көп маселелерди чече алышкан

00:03:43.800 --> 00:03:48.049
жана алар "Антанта" деп аталган союзун курушкан,

00:03:48.049 --> 00:03:50.099
үч тараптуу келишим Британия,

00:03:50.099 --> 00:03:51.799
Британия империясынын ортосунда

00:03:51.799 --> 00:03:55.189
жана туура бул жерде мен жаңы эле тегеректедим Улуу Британияны, Франция

00:03:55.189 --> 00:03:57.289
Франция жана Россия.

00:03:57.289 --> 00:04:00.759
Жана мунун башка жагында үч тараптуу союз; Германия турат,

00:04:00.759 --> 00:04:06.039
Австрия-Венгерия, жана дагы .... жана дагы Италия.

00:04:06.039 --> 00:04:10.029
Биринчи Дүйнөлүк Согушка киргенине карабастан, Италия башында эле

00:04:10.029 --> 00:04:14.209
Үч тараптуу биримдикте болгон жана Италия менен Германиянын ортосундагы мамилелер

00:04:14.209 --> 00:04:16.090
ушул үч тараптуу биримдиктин бир бөлүгүнө алып келгендигинин себеби ушунда,

00:04:16.090 --> 00:04:19.930
мен тигил себептерин айткан жерим жок, бир учурда согуш башталып

00:04:19.930 --> 00:04:24.300
Италия, Германия жана Австрия-Венгерия тарапка өткөн эмес.

00:04:24.300 --> 00:04:29.240
Ал "Антанта Биримдик тарапка кошулган.

00:04:29.240 --> 00:04:31.830
Бирок бул силерге жакшы түшүнүк берет эмне үчүн

00:04:31.830 --> 00:04:37.360
Түштүк-чыгыш Европадагы келишпестиктер

00:04:37.360 --> 00:04:41.569
пан-Европасына жана акырында глобалдуу согушка айланмак.