WEBVTT 00:00:00.520 --> 00:00:04.880 Cənub-Şərqi Avropadakı regional döyüşdən 00:00:04.880 --> 00:00:08.550 fərqli olaraq, Birinci Dünya Müharibəsinin 00:00:08.550 --> 00:00:11.490 dünya müharibəsinə çevrilməsinin səbəbi, 00:00:11.490 --> 00:00:15.180 dünyada onilliklərlə inkişaf edən ittifaqlar 00:00:15.180 --> 00:00:18.170 olmuşdur. Bunu sizə daha aydın izah 00:00:18.170 --> 00:00:20.630 etmək üçün ittifaqların bir qismini 00:00:20.630 --> 00:00:22.549 yazmadım. Bu gördüyünüz isə 00:00:22.549 --> 00:00:24.090 sadəcə qısaldılmış versiyasıdır. 00:00:24.090 --> 00:00:26.780 Əlavə olaraq bir çox ittifaqlarda var idi 00:00:26.780 --> 00:00:29.405 lakin mən, 1914-cü ildə bütün Avropanın 00:00:29.405 --> 00:00:33.070 bir-biri ilə müharibə vəziyyətində 00:00:33.070 --> 00:00:35.340 olmasına səbəb olan xüsusi 00:00:35.340 --> 00:00:36.650 ittifaqları seçərək yazdım. 00:00:36.650 --> 00:00:39.780 Gəlin 75 il geriyə gedək. Birinci Dünya 00:00:39.780 --> 00:00:42.240 Müharibəsi 1914-cü ildə başlamışdı. Bundan 00:00:42.240 --> 00:00:47.280 75 il öncə, 1839-da London müqaviləsi 00:00:47.280 --> 00:00:49.680 imzalandı və bu müqavilə, bir çox şeyə səbəb oldu. 00:00:49.680 --> 00:00:52.780 Burada 7-ci maddə Böyük Britaniyanın 00:00:52.780 --> 00:00:55.450 Belçikanın neytrallığını qorumağa razı olması, 00:00:55.450 --> 00:00:57.810 Birinci Dünya Müharibəsinin isə başlanması ilə əlaqədardır. 00:00:57.810 --> 00:00:59.930 Burada siz sual verə bilərsiniz ki, 00:00:59.930 --> 00:01:01.660 "Bu 75 illik bir müqavilədir, 00:01:01.660 --> 00:01:02.980 niyə bu qədər önəmlidir?" 00:01:02.980 --> 00:01:05.000 və əslində bu çox yaxşı sualdır. 00:01:05.000 --> 00:01:06.600 Bütün bu ittifaqların bir- biri ilə 00:01:06.600 --> 00:01:08.320 müharibə səbəbinin bunlar olub-olmadığı 00:01:08.320 --> 00:01:10.865 haqda çox gözəl bir sualdır. 00:01:10.865 --> 00:01:13.440 Bəlkə də, bunlar sadəcə bəhanə idi? 00:01:13.440 --> 00:01:15.000 "Sənə müharibə elan etməliyəm" 00:01:15.000 --> 00:01:17.336 demək üçün 00:01:17.336 --> 00:01:18.710 leqal bir bəhanə. 00:01:18.710 --> 00:01:20.170 Əsl səbəb isə digərinin 00:01:20.170 --> 00:01:21.960 imperatorluğunu nəzarət altına almaq, 00:01:21.960 --> 00:01:24.650 güc göstərmək, daha çox 00:01:24.650 --> 00:01:26.380 torpaq əldə etmək 00:01:26.380 --> 00:01:28.410 və digər bir çox şeylər idi. 00:01:28.410 --> 00:01:30.210 -Kim bilir ki, başqa nə ola bilər?- 00:01:30.210 --> 00:01:33.880 Lakin 1839-cu ildə Britaniya İmperiyasının 00:01:33.880 --> 00:01:39.540 Belçikanı qorumaq üçün leqal əsası oldu. 00:01:39.540 --> 00:01:43.940 İndi isə 40 il irəliyə, 1879-cu ilə gedək. 00:01:43.940 --> 00:01:46.840 Burada yeni yaranmış, 1871-ci ildə Fransa-Prussiya 00:01:46.840 --> 00:01:50.440 müharibəsindən çıxan Almaniya İmperatorluğu var. 00:01:50.440 --> 00:01:53.520 Almaniya İmperatorluğu, əslində 00:01:53.520 --> 00:01:57.370 Prussiyanın təməlində qurulan 00:01:57.370 --> 00:01:58.807 bir Almaniya krallığıdır. 00:01:58.807 --> 00:02:00.140 Onlar Fransa döyüşündə 00:02:00.140 --> 00:02:02.700 dəyərli torpaqları aldıqlarına görə, 00:02:02.700 --> 00:02:05.290 paranoyaya qapıldılar ki, Fransa intiqam almaq istəyir. 00:02:05.290 --> 00:02:08.800 Buna görə də, Ruslar barədə paranoyakdırlar. 00:02:08.800 --> 00:02:12.540 Onların həmçinin Avstriya-Macarlarları ilə 00:02:12.540 --> 00:02:14.710 müəyyən əlaqələri var idi. 00:02:14.710 --> 00:02:19.370 Beləcə 1879-cu ildə Rusiya hücumundan bir-birini qorumaq üçün 00:02:19.370 --> 00:02:21.870 Almaniya və Avstriya-Macarıstan arasında 00:02:21.870 --> 00:02:24.700 İkili İttifaq müqaviləsi imzalandı. 00:02:24.700 --> 00:02:27.900 Rusiya onların ortaq düşməni olduğu üçün 00:02:27.900 --> 00:02:30.770 bunu fərqli rənglə işarəliyək. 00:02:30.770 --> 00:02:32.870 Onlar bir-birini qoruyacaqlar. 00:02:32.870 --> 00:02:35.990 Beləliklə bu ittifaq Almaniya İmperiyasını, 00:02:35.990 --> 00:02:37.930 müharibəyə girəcəyi təqdirdə, 00:02:37.930 --> 00:02:41.380 qorunulacağı üçün yaxşı hiss etdirirdi. 00:02:41.380 --> 00:02:43.900 Əgər siz müharibələrdə 00:02:43.900 --> 00:02:45.840 baş verən diplomatiyaları bilirsinizsə, 00:02:45.840 --> 00:02:47.714 dost olmağa başlayanları görsəniz, 00:02:47.714 --> 00:02:49.740 onların bir-biri ilə müharibəyə başladıqlarını da, 00:02:49.740 --> 00:02:52.550 görə bilərsiniz. Buna görə də, 00:02:52.550 --> 00:02:54.265 müharibə zamanı 00:02:54.265 --> 00:02:56.390 qorunmaq üçün, başqa ittifaqlar 00:02:56.390 --> 00:02:59.400 və ya başqa dostluqar da qurulurdu. 00:02:59.400 --> 00:03:02.030 Beləliklə, 1892-ci ildə Fransızlar və 00:03:02.030 --> 00:03:04.400 Ruslar arasında Fransa-Rusiya Hərbi 00:03:04.400 --> 00:03:05.470 Konvensiyası quruldu. 00:03:05.470 --> 00:03:07.080 Bu bir ittifaq idi. 00:03:07.080 --> 00:03:10.670 Gəlin bunu çəhrayı rənglə işarələyək. 00:03:10.670 --> 00:03:16.250 Fransa və Rusiya arasında bir ittifaq var. 00:03:16.250 --> 00:03:20.520 Nəhayət 1900-cü ili əvvəlli və 1904-1907-ci illər 00:03:20.520 --> 00:03:22.410 arasında bir sıra müqavilələr imzalandı. 00:03:22.410 --> 00:03:24.350 Burada "Antanta" müqavilələr deməkdir. 00:03:24.350 --> 00:03:26.780 Bu müqavilə Britaniya-Fransa və 00:03:26.780 --> 00:03:29.410 Britaniya-Rusiya İmperiyaları arasında 00:03:29.410 --> 00:03:32.630 yaxşı əlaqə olması üçün quruldu. 00:03:32.630 --> 00:03:34.027 Bunlar rəsmi əlaqə olmasa da, 00:03:34.027 --> 00:03:35.860 onlar bir-birləri ilə 00:03:35.860 --> 00:03:37.460 digər imperiya fəthlərində 00:03:37.460 --> 00:03:39.400 baş verənlərlə bağlı, 00:03:39.400 --> 00:03:41.390 bir çox məsələni 00:03:41.390 --> 00:03:43.850 həll edə bildilər. 00:03:43.850 --> 00:03:46.950 Onlar Üçlü Antantanı yaratdılar. 00:03:46.950 --> 00:03:50.070 Bu, Britaniya, Fransa və Rusiya 00:03:50.070 --> 00:03:52.580 İmperiyası arasında idi. 00:03:52.580 --> 00:03:57.370 Digər tərəfdə isə 00:03:57.370 --> 00:04:00.070 Üçlü İttifaq qurulmuşdu 00:04:00.070 --> 00:04:00.830 Bu, Almaniya, 00:04:00.830 --> 00:04:02.300 Avstriya-Macarıstan və 00:04:02.300 --> 00:04:06.130 İtaliya arasında qurulmuşdu. 00:04:06.130 --> 00:04:09.100 Birinci Dünya Müharibəsində iştirak 00:04:09.100 --> 00:04:11.570 etdiyini baxmayaraq, İtaliyanın 00:04:11.570 --> 00:04:14.140 Üçlü İttifaqda olmasının səbəbi, İtaliya 00:04:14.140 --> 00:04:16.209 ilə Almaniya arasında olan müqavilə idi. 00:04:16.209 --> 00:04:18.810 Müharibə başlayandan sonra 00:04:18.810 --> 00:04:24.280 İtaliya Almaniya və Avstriya-Macarıstan 00:04:24.280 --> 00:04:26.570 tərəfinə keçmədi. O müttəfiqlərinin 00:04:26.570 --> 00:04:29.294 yəni, Üçlü Antantanın tərəfinə keçdi. 00:04:29.294 --> 00:04:30.960 Və bu da, Cənub-Şərqi Avropada regional 00:04:30.960 --> 00:04:36.360 döyüşün niyə ümumavropa müharibəsinə 00:04:36.360 --> 00:04:42.457 çevrildiyini olduqca gözəl izah edir.