0:00:01.117,0:00:05.531
Bao nhiêu người ở đây mong ước[br]sống ít nhất 80 tuổi?

0:00:06.072,0:00:07.547
Vâng.

0:00:07.571,0:00:10.366
Tôi nghĩ tất cả chúng ta[br]đều hy vọng

0:00:10.390,0:00:12.350
sống tới tuổi già.

0:00:12.828,0:00:14.914
Chúng ta hãy thử nhìn vào tương lai,

0:00:14.938,0:00:16.498
vào tương lai của chính mình,

0:00:16.522,0:00:19.375
và hãy tưởng tượng rằng[br]chúng ta đang ở tuổi 85.

0:00:19.894,0:00:21.912
Bây giờ, mỗi người hãy nhìn 2 người khác.

0:00:23.151,0:00:26.683
Có thể là 1 trong 3 người[br]đang bị Alzheimer.

0:00:27.365,0:00:30.789
(Cười)

0:00:30.813,0:00:32.407
Ôi, được rồi.

0:00:32.954,0:00:36.771
Và có thể bạn nghĩ:[br]"Chắc là mình sẽ không bị đâu."

0:00:37.350,0:00:40.735
Tốt thôi. Lúc đó bạn là người chăm sóc[br]cho những người kia.

0:00:41.388,0:00:42.552
Thế thì --

0:00:42.576,0:00:45.448
(Cười)

0:00:45.472,0:00:46.829
dù theo cách nào,

0:00:46.853,0:00:50.497
căn bệnh khủng khiếp này[br]cũng ảnh hưởng đến tất cả chúng ta.

0:00:50.933,0:00:53.947
Nỗi sợ hãi về bệnh Alzheimer[br]phần nào bắt nguồn từ suy nghĩ

0:00:53.971,0:00:56.385
là ta không thể làm gì được với nó.

0:00:56.409,0:01:01.534
Qua nhiều thập kỷ nghiên cứu, chúng ta[br]vẫn chưa có cách điều trị làm suy giảm

0:01:01.558,0:01:02.865
hay phương án chữa bệnh.

0:01:03.321,0:01:05.790
Vậy nếu ta may mắn được sống đủ lâu,

0:01:05.814,0:01:08.909
thì não của ta khó tránh khỏi[br]bệnh Alzheimer.

0:01:08.909,0:01:11.115
Nhưng có thể không phải như vậy.

0:01:11.115,0:01:14.950
Bạn nghĩ gì nếu tôi nói với bạn chúng ta[br]có thể thay đổi được tỷ lệ mắc bệnh này,

0:01:14.974,0:01:17.664
thay đổi được số phận của bộ não[br]theo nghĩa đen,

0:01:17.688,0:01:21.203
không cần nhờ đến trị liệu hay[br]tiến bộ y khoa?

0:01:21.203,0:01:24.508
Chúng ta hãy bắt đầu bằng cách nhìn[br]lại điều chúng ta hiểu biết

0:01:24.532,0:01:27.729
về khoa học thần kinh liên quan[br]tới bệnh Alzheimer.

0:01:27.730,0:01:30.739
Đây là một bức tranh về[br]2 nơ ron đang kết nối.

0:01:30.763,0:01:34.120
Điểm kết nối, vùng khoanh mực đỏ,

0:01:34.144,0:01:35.783
được gọi là khớp thần kinh.

0:01:35.807,0:01:38.999
Khớp thần kinh là nơi[br]các chất dẫn truyền được giải phóng.

0:01:39.023,0:01:43.291
Đó là nơi tín hiệu được truyền đi,[br]là nơi giao tiếp được thực hiện.

0:01:43.315,0:01:48.421
Đó là nơi chúng ta suy nghĩ, cảm[br]giác, nhìn thấy, nghe thấy, ham muốn ...

0:01:48.445,0:01:50.094
và ghi nhớ.

0:01:50.118,0:01:53.016
Và khớp thần kinh là nơi[br]bệnh Alzheimer xuất hiện.

0:01:53.040,0:01:55.002
Hãy phóng to hình khớp thần kinh

0:01:55.026,0:01:58.113
và hãy nhìn hình minh họa cho sự[br]việc đang diễn ra.

0:01:58.799,0:02:01.086
Trong quá trình trao đổi thông tin,

0:02:01.110,0:02:05.108
ngoài việc giải phóng chất dẫn truyền thần[br]kinh như glutamate vào khớp thần kinh,

0:02:05.132,0:02:09.593
nơ ron còn giải phóng một peptide nhỏ[br]được gọi là amyloid beta.

0:02:10.617,0:02:15.601
thông thường, amyloid beta chuyển thành[br]năng lượng nhờ tế bào thần kinh microglia,

0:02:15.625,0:02:17.778
được gọi là tế bào giữ cổng của não.

0:02:18.405,0:02:22.264
Trong khi những nguyên nhân gốc rễ của[br]bệnh Alzheimer còn đang được tranh cãi,

0:02:22.288,0:02:25.542
phần lớn những nhà thần kinh học tin rằng[br]bệnh này xuất hiện

0:02:25.566,0:02:28.396
khi amiloid beta bắt đầu tích tụ.

0:02:28.967,0:02:31.716
Chúng quá nhiều hay không được xóa sạch,

0:02:31.740,0:02:35.074
và khớp thần kinh bắt đầu tích tụ chúng.

0:02:35.098,0:02:37.317
Và khi điều đó xảy ra, khớp bị dính lại,

0:02:37.341,0:02:40.630
tạo ra những khối kết dính[br]được gọi là những mảng amyloid.

0:02:41.582,0:02:44.535
Bao nhiêu người ở đây[br]có tuổi từ 40 trở lên?

0:02:45.184,0:02:47.704
Đến lúc bạn lo sợ mảng amyloid rồi đấy.

0:02:47.728,0:02:49.954
Bước đầu tiên của căn bệnh,

0:02:49.978,0:02:53.062
sự tích tụ của mảng amyloid,

0:02:53.086,0:02:55.680
có thể được tìm thấy trong não của bạn.

0:02:56.271,0:02:59.741
Để có thể biết chắc, ta chỉ có cách[br]là dùng máy PET scan,

0:02:59.765,0:03:03.581
vì ở mức độ này, bạn[br]hoàn toàn không nhận biết được.

0:03:03.605,0:03:07.894
Bạn chưa hề có dấu hiệu suy giảm trí nhớ,[br]ngôn ngữ hay nhận thức ...

0:03:07.918,0:03:09.069
chưa đâu.

0:03:09.471,0:03:14.008
Chúng tôi nghĩ ít nhất phải 15 đến 20 năm[br]tích tụ mảng amyloid

0:03:14.032,0:03:16.413
thì mới đến điểm bùng phát.

0:03:16.437,0:03:18.672
rồi đến kích hoạt tầng phân tử

0:03:18.696,0:03:21.363
gây ra những triệu chứng[br]lâm sàng của bệnh.

0:03:21.810,0:03:23.771
Trước khi chạm điểm bùng phát,

0:03:23.795,0:03:27.379
những lổ hổng trong trí nhớ có thể[br]gồm những thứ như,

0:03:27.403,0:03:29.728
"Tại sao tôi đến phòng này nhỉ?"

0:03:29.752,0:03:31.980
hay là "Ôi ... tên anh ta là gì nhỉ?"

0:03:32.479,0:03:34.823
hay là " Tôi để chìa khóa ở đâu rồi?"

0:03:35.553,0:03:38.109
Bây giờ, trước khi tất cả các bạn[br]bắt đầu lo sợ,

0:03:38.133,0:03:43.531
vì tôi biết một nửa số trong các bạn đã ít[br]nhất 1 lần bị như thế trong 24 giờ qua --

0:03:43.555,0:03:46.792
Những lần quên như thế là bình thường.

0:03:46.816,0:03:49.129
Thực ra, tôi sẽ nói rằng những ví dụ này

0:03:49.153,0:03:51.730
có thể thậm chí không liên quan gì đến[br]trí nhớ của bạn,

0:03:51.730,0:03:54.046
vì bạn đã không chú ý đến nơi[br]mình để chìa khóa

0:03:54.070,0:03:55.415
lúc ban đầu.

0:03:55.439,0:03:57.117
Sau khi chạm mốc điểm bùng phát,

0:03:57.141,0:04:00.664
những vấn đề về trí nhớ, ngôn ngữ và[br]nhận thức thật sự đáng ngại.

0:04:00.688,0:04:03.588
Thay vì tìm thấy chìa khóa[br]trong túi áo khoác

0:04:03.612,0:04:05.614
hay trên bàn gần cửa,

0:04:05.638,0:04:08.352
bạn tìm thấy chúng ở trong tủ lạnh,

0:04:08.376,0:04:10.342
hay là lúc tìm thấy chúng, bạn lại nghĩ,

0:04:10.366,0:04:12.829
"Mấy chìa khóa này để làm gì nhỉ?"

0:04:12.843,0:04:18.051
Vậy thì điều gì xảy ra khi mảng amyloid[br]tích tụ đến điểm bùng phát?

0:04:18.075,0:04:21.394
Tế bào gác cổng microglia của chúng ta[br]trở nên bị kích hoạt quá mức,

0:04:21.418,0:04:25.552
giải phóng ra những chất hóa học[br]làm cho tế bào bị viêm và hư hại.

0:04:25.576,0:04:28.171
Chúng tôi nghĩ có thể chúng[br]đã bắt đầu tự phá hủy

0:04:28.195,0:04:29.899
những khớp thần kinh.

0:04:30.398,0:04:34.846
Một protein thần kinh vận chuyển có[br]tên gọi là "tau" bị phosphat hóa quá mức

0:04:34.870,0:04:37.454
và tự xoắn lại trong cái[br]được gọi là "thắt nơ,"

0:04:37.478,0:04:40.513
nó cô lập các nơ ron với bên ngoài.

0:04:40.537,0:04:44.371
Ở giai đoạn giữa của bệnh Alzheimer,[br]chúng ta có những chỗ bị viêm và bị rối

0:04:44.395,0:04:46.452
và cuộc chiến toàn diện tại khớp thần kinh

0:04:46.466,0:04:47.759
và tế bào chết.

0:04:48.238,0:04:51.326
Vậy nếu bạn là một nhà khoa học[br]đang cố gắng chữa trị bệnh này,

0:04:51.350,0:04:54.347
ở điểm nào bạn muốn can thiệp?

0:04:55.134,0:04:59.038
Nhiều nhà khoa học đang đánh cược lớn[br]trên giải pháp đơn giản nhất:

0:04:59.062,0:05:02.896
giữ cho mảng amyloid dưới điểm bùng phát,

0:05:02.920,0:05:06.948
có nghĩa là tìm ra một loại thuốc tập[br]trung vào sự phát triển một hợp chất

0:05:06.972,0:05:12.320
có thể ngăn ngừa, loại bỏ hay giảm bớt[br]sự tích tụ của mảng bám amyloid.

0:05:12.859,0:05:18.048
Vậy việc chữa trị bệnh Alzheimer có thể[br]dùng một loại thuốc ngăn ngừa.

0:05:18.072,0:05:21.501
Chúng ta sẽ phải uống thuốc này trước[br]khi chúng ta chạm điểm bùng phát,

0:05:21.525,0:05:23.777
trước khi lớp mảng bám được kích hoạt,

0:05:23.801,0:05:26.829
trước khi chúng ta bắt đầu bỏ quên chìa[br]khóa trong tủ lạnh.

0:05:27.381,0:05:31.054
Chúng tôi nghĩ đó là lý do tại sao,[br]đến nay, những loại thuốc này đã thất bại

0:05:31.078,0:05:32.495
trong thử nghiệm lâm sàng --

0:05:32.495,0:05:34.844
không phải vì khoa học yếu kém,

0:05:34.844,0:05:38.942
mà vì người được thử nghiệm[br]đã có triệu chứng thật sự rồi.

0:05:38.966,0:05:40.698
Đã quá trễ.

0:05:40.722,0:05:43.974
Hãy xem mảng bám amyloid như mồi lửa.

0:05:43.998,0:05:47.416
Tại thời điểm bùng phát, lửa đã bốc[br]cháy trong rừng rồi.

0:05:47.884,0:05:49.834
Lúc đó khu rừng đã rực cháy,

0:05:49.858,0:05:52.340
không có gì thổi tắt nó được nữa.

0:05:52.364,0:05:55.887
Bạn phải thổi tắt ngay mồi lửa[br]trước khi khu rừng bốc cháy.

0:05:56.331,0:05:58.194
Nếu các nhà khoa học thông báo

0:05:58.218,0:06:01.086
thì thông tin này cũng thực sự tốt cho[br]chúng ta,

0:06:01.110,0:06:04.838
vì hóa ra cách chúng ta sống có thể[br]ảnh hưởng đến việc tích tụ

0:06:04.838,0:06:05.951
các mảng bám amyloid.

0:06:05.951,0:06:08.007
Và như vậy có những thứ chúng[br]ta có thể làm

0:06:08.031,0:06:10.657
để giữ cho chúng ta tránh[br]được những nguy cơ.

0:06:10.657,0:06:14.419
Hãy xem những nguy cơ bệnh[br]Alzheimer như cái bập bênh.

0:06:14.419,0:06:17.072
Chúng ta đang tích tụ những tác nhân[br]gây hại ở một bên,

0:06:17.072,0:06:20.180
và khi bên đó đi xuống đụng đất,[br]thì bạn đã có các triệu chứng rồi

0:06:20.180,0:06:22.039
và bị chuẩn đoán là mắc bệnh Alzheimer.

0:06:22.058,0:06:24.777
Hãy tưởng tượng bạn 50 tuổi.

0:06:24.801,0:06:26.536
Bạn không còn trẻ trung nữa,

0:06:26.560,0:06:29.632
vậy là bạn đã tích tụ ít nhiều[br]mảng bám amyloid rồi.

0:06:29.656,0:06:31.847
Cái bập bênh của bạn đã nghiêng rồi đấy.

0:06:32.323,0:06:34.062
Bây giờ hãy nhìn ADN của bạn.

0:06:34.536,0:06:38.088
Tất cả chúng ta thừa hưởng gen[br]từ bố và mẹ.

0:06:38.112,0:06:42.190
Một vài gen này có nhiều nguy cơ[br]và một vài gen có ít nguy cơ hơn.

0:06:42.214,0:06:44.403
Nếu bạn như Alice[br]trong phim "Still Alice,"

0:06:44.427,0:06:48.978
bạn có đột biến gen hiếm[br]bắt đầu khởi động amyloid beta,

0:06:49.002,0:06:52.555
và chỉ như thế thôi bập bênh của bạn[br]sẽ nghiêng xuống đụng đất.

0:06:52.579,0:06:56.745
Nhưng phần lớn chúng ta, gen mà chúng ta[br]thừa hưởng sẽ chỉ tác động một ít thôi.

0:06:56.769,0:07:01.584
Ví dụ, gen APOE4 là một biến thể gen[br]làm tăng amyloid,

0:07:01.608,0:07:04.876
nhưng bạn có thể thừa hưởng một bản sao[br]APOE4 từ bố và mẹ

0:07:04.900,0:07:07.291
và sẽ không bao giờ bị Alzheimer,

0:07:07.315,0:07:09.428
nghĩa là phần lớn chúng ta,

0:07:09.452,0:07:13.292
ADN của chúng ta không quyết định liệu[br]chúng ta có bị Alzheimer hay không.

0:07:13.984,0:07:15.458
Vậy thì cái gì?

0:07:15.482,0:07:19.274
Ta không thể làm gì để bớt già đi[br]hay để xử lý những gen thừa hưởng.

0:07:19.298,0:07:22.295
Cho đến nay, chúng ta chưa thay đổi[br]được số mệnh của bộ não.

0:07:23.144,0:07:24.609
Còn giấc ngủ thì sao?

0:07:25.278,0:07:29.360
Trong giấc ngủ sâu, tế bào thần kinh đệm[br]làm sạch sẽ dịch não tủy

0:07:29.384,0:07:30.600
trong toàn bộ não,

0:07:30.624,0:07:34.196
làm sạch chất bài tiết[br]đã tích tụ trong các khớp thần kinh

0:07:34.220,0:07:36.121
khi ta thức.

0:07:36.145,0:07:38.951
Giấc ngủ sâu như là một chất tẩy[br]rửa mạnh của bộ não.

0:07:39.646,0:07:42.832
Nhưng điều gì xảy ra nếu bạn thiếu ngủ?

0:07:43.421,0:07:44.953
Nhiều nhà khoa học tin rằng

0:07:44.977,0:07:49.227
chế độ ngủ không đủ có thể là một[br]dự báo của bệnh Alzheimer.

0:07:49.613,0:07:54.539
Một đêm mất ngủ có thể làm[br]tăng lượng amyloid beta.

0:07:55.410,0:07:58.836
Và sự tích tụ amyloid[br]được chứng minh là phá giấc ngủ,

0:07:58.860,0:08:01.347
điều đó lại càng làm tăng[br]sự tích tụ amyloid.

0:08:01.371,0:08:03.847
Vậy, bây giờ chúng ta rơi vào cái[br]vòng lặp tăng thêm

0:08:03.871,0:08:06.744
nó càng làm tăng rối loạn hệ thống.

0:08:07.306,0:08:08.729
Cái gì nữa?

0:08:08.753,0:08:10.379
Sức khỏe tim mạch.

0:08:11.043,0:08:14.788
Huyết áp cao, tiểu đường,[br]béo phì, thuốc lá, cholesterol cao,

0:08:14.812,0:08:18.948
tất cả làm tăng nguy cơ phát triển[br]bệnh Alzheimer.

0:08:18.972,0:08:20.863
Những nghiên cứu trên tử thi cho thấy

0:08:20.887,0:08:23.559
80% người bệnh Alzheimer

0:08:23.583,0:08:26.345
có bệnh tim mạch.

0:08:26.369,0:08:30.748
Trong nhiều nghiên cứu, bài tập aerobic[br]được cho là có thể làm giảm amyloid beta

0:08:30.748,0:08:33.588
trong các mẫu động vật được dùng để[br]nghiên cứu về căn bệnh.

0:08:33.619,0:08:37.199
Vậy một lối sống và chế độ ăn[br]Địa Trung Hải có lợi cho tim

0:08:37.223,0:08:39.877
có thể giúp hạn chế độ lệch bập bênh.

0:08:39.987,0:08:42.680
Vậy có nhiều thứ mà ta có thể làm

0:08:42.680,0:08:45.442
để phòng ngừa hay làm chậm[br]sự tấn công của bệnh Alzheimer.

0:08:45.466,0:08:47.695
Nhưng giả sử bạn chưa làm gì cả.

0:08:48.211,0:08:50.665
Ta tưởng tượng bạn 65 tuổi;

0:08:50.689,0:08:54.355
có người bệnh Alzheimer trong gia[br]đình mình, vậy bạn có thể có 1 hoặc 2 gen

0:08:54.379,0:08:56.403
có thể đè cái bập bênh của bạn xuống;

0:08:56.427,0:08:59.159
bạn đang đốt cây nến cả ở hai đầu[br]nhiều năm rồi;

0:08:59.183,0:09:00.686
bạn thích thịt lợn muối;

0:09:00.710,0:09:03.233
và bạn không chịu chạy bộ[br]trừ khi bị ai đó rượt đuổi.

0:09:03.233,0:09:04.258
(Cười)

0:09:04.282,0:09:07.894
Chúng ta hãy tưởng tượng các mảng amyloid[br]đạt đến điểm bùng phát.

0:09:07.918,0:09:09.966
Chiếc bập bênh của bạn đã đập xuống đất.

0:09:09.990,0:09:11.671
Bạn như bị rơi vào dòng thác,

0:09:11.695,0:09:13.261
bạn đã châm lửa cháy rừng,

0:09:13.285,0:09:16.383
đó là sự viêm, rối và làm chết tế bào.

0:09:17.137,0:09:19.796
Bạn có lẽ đã có những triệu[br]chứng của bệnh Alzheimer.

0:09:19.820,0:09:23.136
Bạn có những vấn đề khi tìm từ để nói[br]hay tìm chìa khóa

0:09:23.160,0:09:26.306
và khó nhớ điều tôi nói lúc đầu của[br]buổi thuyết trình này.

0:09:26.917,0:09:28.631
Nhưng bạn có thể không bị như thế.

0:09:29.180,0:09:31.658
Có nhiều cách để bạn có thể làm[br]để bảo vệ mình

0:09:31.682,0:09:34.268
để tránh những triệu chứng Alzheimer,

0:09:34.292,0:09:38.783
ngay cả khi bạn bị bệnh thật sự,[br]căn bệnh đang hoành hành trong não bạn.

0:09:38.807,0:09:42.714
Đó là phải luyện tập thần kinh[br]và rèn luyện nhận thức.

0:09:43.261,0:09:45.638
Hãy nhớ rằng, bệnh Alzheimer

0:09:45.662,0:09:48.868
là hậu quả của việc[br]mất khớp thần kinh.

0:09:49.339,0:09:52.716
Bộ não trung bình có trên[br]100 tỷ khớp thần kinh,

0:09:52.740,0:09:55.237
thậy kỳ diệu;[br]chúng ta có nhiều thứ để làm.

0:09:55.237,0:09:56.990
Và đây không phải là con số cố định.

0:09:56.990,0:09:59.938
Chúng ta luôn có thể có được nhiều[br]hơn hay mất dần các khớp đó,

0:09:59.938,0:10:02.395
thông qua quá trình được gọi[br]là luyện tập thần kinh.

0:10:02.419,0:10:04.491
Khi bạn học bất cứ điều gì mới,

0:10:04.515,0:10:08.642
bạn đang tạo ra và làm mạnh mẽ[br]những kết nối thần kinh,

0:10:08.666,0:10:10.283
những khớp thần kinh.

0:10:10.988,0:10:12.563
Trong nghiên cứu Nữ tu -Nun Study

0:10:12.587,0:10:17.480
khi nghiên cứu bắt đầu,[br]678 nữ tu, tất cả trên 75 tuổi,

0:10:17.504,0:10:19.813
được theo dõi trên 20 năm.

0:10:19.837,0:10:23.297
Họ được kiểm tra thường xuyên[br]về thể lực và khả năng nhận thức,

0:10:23.321,0:10:27.369
và khi họ chết, não của họ[br]được hiến tặng để khám nghiệm y học.

0:10:27.393,0:10:31.768
Trong số não đó, các nhà khoa học đã[br]tìm ra nhiều điều ngạc nhiên.

0:10:31.792,0:10:36.368
Thay vì có những mảng bám,[br]chỗ bị rối và mất số lượng --

0:10:36.392,0:10:39.261
điều có vẻ luôn xảy ra với người[br]bệnh Alzheimer --

0:10:39.285,0:10:42.964
những những bộ não của những nữ tu[br]này không có dấu hiệu

0:10:42.988,0:10:45.555
của bệnh khi họ còn sống.

0:10:46.181,0:10:47.630
Làm sao có thể như thế được?

0:10:48.009,0:10:52.136
Chúng ta nghĩ đó là vì những nữ tu[br]có mức độ luyện tập nhận thức cao,

0:10:52.160,0:10:56.083
nói theo cách khác đó là họ có nhiều[br]khớp thần kinh hoạt động.

0:10:56.107,0:10:58.681
Người có nhiều thời gian học tập

0:10:58.705,0:11:00.940
sẽ có trình học vấn cao,

0:11:00.964,0:11:04.267
sẽ thường xuyên tham gia các hoạt động[br]vận dụng trí não,

0:11:04.267,0:11:07.048
tất cả những hoạt động đó là[br]là việc rèn luyện nhận thức.

0:11:07.072,0:11:11.199
Họ có nhiều và đôi khi rất thừa thãi[br]những kết nối thần kinh.

0:11:11.223,0:11:13.903
Thậm chí trong trường hợp họ[br]có bệnh như Alzheimer

0:11:13.927,0:11:15.981
làm tổn hại đến một số khớp thần kinh,

0:11:16.005,0:11:18.990
thì họ vẫn còn nhiều kết nối dự phòng,

0:11:19.014,0:11:22.349
và phần này bảo vệ họ khỏi bị[br]những nhầm lẫn.

0:11:22.977,0:11:25.239
Hãy tưởng tượng một ví dụ đơn giản.

0:11:25.263,0:11:27.989
Giả sử bạn chỉ biết[br]một việc về một chủ đề.

0:11:28.013,0:11:29.542
Chủ đề về tôi chẳng hạn.

0:11:29.566,0:11:31.872
Bạn biết Lisa Genova[br]viết tác phẩm "Still Aice,"

0:11:31.896,0:11:34.332
và đó là thứ duy nhất bạn biết về tôi.

0:11:34.356,0:11:36.746
Bạn chỉ có 1 kết nối thần kinh,

0:11:36.770,0:11:38.716
bạn chỉ có 1 khớp thần kinh.

0:11:38.740,0:11:40.901
Bây giờ, tưởng tượng bạn[br]bị bệnh Alzheimer.

0:11:40.925,0:11:43.258
Bạn có những mảng bám,[br]tế bào bị rối và bị viêm

0:11:43.282,0:11:46.017
và microglia phá khớp thần kinh đó.

0:11:46.603,0:11:50.833
Khi ai đó hỏi bạn,[br]"Ê, ai viết "Still Alice?"

0:11:50.857,0:11:52.102
bạn không thể nhớ,

0:11:52.126,0:11:55.309
vì khớp thần kinh đó[br]đã bị yếu hoặc chết rồi.

0:11:55.333,0:11:57.092
Bạn quên tôi mãi mãi.

0:11:57.760,0:12:00.386
Nhưng điều gì xảy ra nếu[br]bạn biết nhiều thứ về tôi?

0:12:00.410,0:12:02.499
Ví dụ bạn biết 4 thứ về tôi.

0:12:02.523,0:12:04.368
Hãy tưởng tượng bạn bị Alzheimer,

0:12:04.392,0:12:07.337
và 3 khớp thần kinh bị[br]tổn hại hay phá hỏng.

0:12:07.337,0:12:10.538
Bạn vẫn còn một con đường[br]vòng qua đống đổ nát để tìm ra tôi.

0:12:10.562,0:12:12.581
Bạn vẫn có thể nhớ tên tôi.

0:12:13.283,0:12:17.209
Vậy chúng ta có thể trụ được[br]dù có bệnh Alzheimer

0:12:17.233,0:12:20.336
nhờ vào những lối đi[br]chưa bị ảnh hưởng.

0:12:20.360,0:12:24.139
Và chúng ta tạo ra những lối đi này,[br]đó là việc luyện tập nhận thức,

0:12:24.163,0:12:25.863
bằng cách học những điều mới lạ.

0:12:26.455,0:12:30.976
Lý tưởng, chúng ta ưa những thứ mới lạ[br]phải phong phú nhất có thể,

0:12:31.000,0:12:35.739
bao gồm cả cảnh vật, âm thanh,[br]quan hệ và cảm xúc.

0:12:36.398,0:12:39.533
Vậy điều đó không có nghĩa là[br]chơi bảng ghép chữ.

0:12:39.557,0:12:43.654
Bạn không muốn đơn giản lấy lại[br]những thông tin mà bạn đã học,

0:12:43.678,0:12:47.021
vì đó như là phải đi du lịch ở những[br]những con đường cũ, quen thuộc

0:12:47.045,0:12:49.630
tìm những mối quan hệ hàng xóm[br]mà bạn đã biết rồi.

0:12:50.113,0:12:52.947
Bạn muốn khám phá những con đường[br]thần kinh mới.

0:12:52.971,0:12:55.483
Việc xây dựng bộ não chống[br]lại bệnh Alzheimer

0:12:55.507,0:12:57.687
có nghĩa là học nói tiếng Ý,

0:12:57.711,0:12:59.221
gặp bạn bè mới,

0:12:59.245,0:13:00.412
đọc sách,

0:13:00.436,0:13:02.805
hay nghe những bài TED tuyệt vời.

0:13:03.283,0:13:08.596
Dù đã làm hết những điều đó, nếu một ngày[br]bạn bị chuẩn đoán mắc Alzheimer,

0:13:08.620,0:13:11.773
có ba bài học mà tôi biết từ bà của tôi

0:13:11.797,0:13:15.534
và hàng chục người mà tôi biết[br]họ sống với căn bệnh này.

0:13:16.115,0:13:19.299
Chuẩn đoán không nói[br]bạn chết vào ngày mai.

0:13:19.323,0:13:21.045
Hãy cố sống.

0:13:21.069,0:13:23.435
Bạn sẽ không mất trí nhớ cảm xúc.

0:13:23.459,0:13:26.965
Bạn vẫn có thể hiểu tình yêu và vui thú.

0:13:26.989,0:13:29.992
Bạn có thể không nhớ điều tôi[br]nói cách đây 5 phút,

0:13:30.016,0:13:32.911
nhưng bạn vẫn nhớ được cảm giác[br]mà tôi tạo ra cho bạn.

0:13:32.944,0:13:36.220
Và bạn luôn quan trọng hơn[br]điều mà bạn nhớ được.

0:13:36.244,0:13:37.533
Cảm ơn.

0:13:37.557,0:13:42.880
(Vỗ tay)