WEBVTT

00:00:01.117 --> 00:00:05.531
Burada kaç kişi en az 80 yaşına
kadar yaşamak ister?

00:00:06.072 --> 00:00:07.547
Evet.

00:00:07.571 --> 00:00:10.366
Sanırım hepimiz geç bir yaşa kadar

00:00:10.390 --> 00:00:12.350
yaşayabilmeyi ümit ediyoruz.

00:00:12.828 --> 00:00:14.914
Haydi bunu geleceğe yansıtalım,

00:00:14.938 --> 00:00:16.498
gelecekteki 'siz'lere,

00:00:16.522 --> 00:00:19.375
ve hepimizin 85 yaşında
olduğunu hayal edelim.

00:00:19.894 --> 00:00:21.912
Şimdi, herkes, iki kişiye baksın.

00:00:23.151 --> 00:00:26.683
Biriniz muhtemelen Alzheimer hastası.

NOTE Paragraph

00:00:27.365 --> 00:00:30.789
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:00:30.813 --> 00:00:32.407
Tamam, tamam.

00:00:32.954 --> 00:00:36.771
Belki ''O ben olmayacağım''
diye düşünüyorsunuz.

00:00:37.350 --> 00:00:40.735
O zaman tamam. 
Siz hastaya bakan kişisiniz.

00:00:41.388 --> 00:00:42.552
Yani--

NOTE Paragraph

00:00:42.576 --> 00:00:45.448
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:00:45.472 --> 00:00:46.829
yani bir şekilde,

00:00:46.853 --> 00:00:50.497
bu korkutucu hastalık,
muhtemelen hepimizi etkileyecek.

NOTE Paragraph

00:00:50.933 --> 00:00:53.947
Alzheimer ile ilgili korkunun
büyük bir kısmı, hastalıkla ilgili

00:00:53.971 --> 00:00:56.385
yapabileceğimiz olmadığı
düşüncesinden kaynaklanır.

00:00:56.409 --> 00:01:01.534
Onlarca yıllık araştırmalara rağmen,
hâlen önleyici bir çalışma

00:01:01.558 --> 00:01:02.865
ve tedaviye sahip değiliz.

00:01:03.321 --> 00:01:05.790
Uzun yaşayacak kadar şanslıysak,

00:01:05.814 --> 00:01:08.922
Alzheimer beynimizin kaderi
olacak gibi gözüküyor.

NOTE Paragraph

00:01:09.369 --> 00:01:11.249
Belki de böyle olmak zorunda değil.

00:01:11.585 --> 00:01:14.950
Ya sizlere bu istatistikleri,
beynimizin kaderini,

00:01:14.974 --> 00:01:17.664
tıptaki gelişmelere ve tedavilere


00:01:17.688 --> 00:01:21.217
bağlı kalmadan
değiştirebileceğimizi söylesem.

NOTE Paragraph

00:01:21.983 --> 00:01:24.508
Gelin, Alzheimer'ın nörobilimi
hakkında halihazırda

00:01:24.532 --> 00:01:26.889
ne anladığımıza bakarak başlayalım.

00:01:27.730 --> 00:01:30.739
Burada birbirine bağlı
iki nöron görmekteyiz.

00:01:30.763 --> 00:01:34.120
Kırmızı daire içine alınmış
bağlantı noktası,

00:01:34.144 --> 00:01:35.783
sinaps olarak adlandırılır.

00:01:35.807 --> 00:01:38.999
Sinaps sinir taşıyıcılarının
salıverildiği yerdir.

00:01:39.023 --> 00:01:43.291
Sinyaller burada iletilir,
iletişim burada gerçekleşir.

00:01:43.315 --> 00:01:48.421
Burası düşündüğümüz, hissettiğimiz,
gördüğümüz, arzuladığımız

00:01:48.445 --> 00:01:50.094
ve hatırladığımız yerdir.

00:01:50.118 --> 00:01:53.016
Burası Alzheimer'ın da 
gerçekleştiği yerdir.

NOTE Paragraph

00:01:53.040 --> 00:01:55.002
Sinapse odaklanalım

00:01:55.026 --> 00:01:58.113
ve ne olup bittiğinin
çizgisel tasvirine bakalım.

00:01:58.799 --> 00:02:01.086
Bilginin iletişimi esnasında,

00:02:01.110 --> 00:02:05.108
glutamate ve sinaps gibi
sinir taşıyıcılarının yanında,

00:02:05.132 --> 00:02:09.593
nöronlar ayrıca amiloid beta
denilen küçük bir peptid salgılarlar.

00:02:10.617 --> 00:02:15.601
Normalde, amiloid beta, beynimizin
temizlik görevlisi mikroglia tarafından

00:02:15.625 --> 00:02:17.778
metabolize edilerek temizlenir.

00:02:18.405 --> 00:02:22.264
Alzheimer'ın moleküler nedenleri
hâlâ tartışılsa da,

00:02:22.288 --> 00:02:25.542
birçok nörobilimci, hastalığın
amiloid beta birikmesinden

00:02:25.566 --> 00:02:28.396
kaynaklandığına inanıyor.

00:02:28.967 --> 00:02:31.716
Çok fazla salgılanır ya da
yeterli kadar temizlenemez

00:02:31.740 --> 00:02:35.074
ve sinapslar amyloid beta
biriktirmeye başlar.

00:02:35.098 --> 00:02:37.317
Bu olduğunda da, amiloid plakları denilen

00:02:37.341 --> 00:02:40.630
yapışkan kümeler oluşturarak
kendiyle birleştirir.

NOTE Paragraph

00:02:41.582 --> 00:02:44.535
Burada kaç kişi 40 yaşın üzerinde?

00:02:45.184 --> 00:02:47.704
Şimdi kabul etmeye korkuyorsunuz.

00:02:47.728 --> 00:02:49.954
Hastalığın bu ilk adımı,

00:02:49.978 --> 00:02:53.062
amiloid plakları birikmesi,

00:02:53.086 --> 00:02:55.680
şu anda beyinlerinizde saptanabilir.

00:02:56.271 --> 00:02:59.741
Bundan emin olmanın tek yolu
PET taramasıdır,

00:02:59.765 --> 00:03:03.581
çünkü bu noktada mutlu ve
farkında değilsiniz.

00:03:03.605 --> 00:03:07.894
Hafıza, dil ve kavramada
bir sorun yaşamıyorsunuz...

00:03:07.918 --> 00:03:09.069
şimdilik.

00:03:09.471 --> 00:03:14.008
Amiloid plak birikmesinin
kritik sınıra ulaşmasının,

00:03:14.032 --> 00:03:16.413
10-15 yıl kadar sürdüğünü, sonra da

00:03:16.437 --> 00:03:18.672
hastalığın kilinik belirtilerine yol açan

00:03:18.696 --> 00:03:21.363
moleküler bir şelaleyi tetikleyeceğini
tahmin etmekteyiz.

00:03:21.810 --> 00:03:23.771
Kritik noktaya gelene kadar,

00:03:23.795 --> 00:03:27.379
hafızanızdaki sapmalar 
şunlar gibi olabilir,

00:03:27.403 --> 00:03:29.728
''Bu odaya neden geldim?''

00:03:29.752 --> 00:03:31.980
ya da ''Ya...Adı neydi?''

00:03:32.479 --> 00:03:34.823
ya da ''Anahtarlarımı nereye bıraktım?''

NOTE Paragraph

00:03:35.553 --> 00:03:38.109
Şimdi hepiniz dehşete düşmeden önce,

00:03:38.133 --> 00:03:43.531
çünkü eminim en az yarınız bunlardan
en az birini son 24 saatte yaşadınız--

00:03:43.555 --> 00:03:46.792
bunlar aslında unutulması normal şeyler.

00:03:46.816 --> 00:03:49.129
Hatta, şunu söyleyebilirim ki bunların

00:03:49.153 --> 00:03:51.130
aslında hafızanızla ilgisi bile yok,

00:03:51.154 --> 00:03:54.046
çünkü ilk etapta anahtarları 
nereye koyduğunuza

00:03:54.070 --> 00:03:55.415
dikkat etmediniz.

00:03:55.439 --> 00:03:57.117
Kritik noktadan sonra,

00:03:57.141 --> 00:04:00.664
hafızadaki, dil ve kavramadaki
hatalar farklıdır.

00:04:00.688 --> 00:04:03.588
Anahtarlarınızı sonunda cebinizde


00:04:03.612 --> 00:04:05.614
ya da masada bulmak yerine

00:04:05.638 --> 00:04:08.352
onları buzdolabında bulursunuz

00:04:08.376 --> 00:04:10.342
ya da bulduktan sonra şunu düşünürsünüz,

00:04:10.366 --> 00:04:11.899
''Bunlar ne işe yarıyordu?''

NOTE Paragraph

00:04:12.843 --> 00:04:18.051
Öyleyse amiloid plaklar kritik
noktaya ulaştıktan sonra ne olur?

00:04:18.075 --> 00:04:21.394
Mikrogli temizleyici hücrelerimiz
aşırı aktive olur

00:04:21.418 --> 00:04:25.552
ve iltihap ve hücresel tahribata
yol açan kimyasallar salgılarlar.

00:04:25.576 --> 00:04:28.171
Sinapsları temizlemeye başladıklarını da


00:04:28.195 --> 00:04:29.899
düşünebiliriz.

00:04:30.398 --> 00:04:34.846
''Tau'' olarak adlandırılan önemli bir 
sinir iletim proteini hiperfosfatlanır ve

00:04:34.870 --> 00:04:37.454
kendisini ''yumak'' adı verilen
bir şeylere büker,

00:04:37.478 --> 00:04:40.513
bu da içindeki nöronları kusar.

00:04:40.537 --> 00:04:44.371
Alzheimer'ın orta dönemlerinde
aşırı iltihaplanma ve yumaklar

00:04:44.395 --> 00:04:46.342
ve sinapslarda topyekün savaşlar ve

00:04:46.366 --> 00:04:47.619
hücre ölümleri olur.

NOTE Paragraph

00:04:48.238 --> 00:04:51.326
Bu hastalığı tedavi etmek isteyen
bir bilim insanı iseniz

00:04:51.350 --> 00:04:54.347
hangi aşamada müdahale
etmeniz ideal olur?

00:04:55.134 --> 00:04:59.038
Birçok bilim insanı en basit
çözüm üstünde duruyor:

00:04:59.062 --> 00:05:02.896
Amiloid plakalarının bu doyma
noktasına ulaşmasını engellemek.

00:05:02.920 --> 00:05:06.948
Bu da ilaç buluşlarının büyük ölçüde,
amiloid plaklarının yoğunlaşmasını

00:05:06.972 --> 00:05:12.320
önleyecek bir bileşimin bulunmasına
odaklanması anlamına geliyor.

00:05:12.859 --> 00:05:18.048
Yani, Alzheimer'ın çaresi 
muhtemelen önleyici tıp olacaktır.

00:05:18.072 --> 00:05:21.501
Bu ilacı bu doyma noktasına
ulaşmadan önce,

00:05:21.525 --> 00:05:23.777
katlı yığılma başlamadan önce,

00:05:23.801 --> 00:05:26.829
anahtarı buzdolabında unutmadan
önce kullanmaya başlamalıyız.

00:05:27.381 --> 00:05:31.054
Bunun, klinik deneylerde, bu tür ilaçların
bugüne kadar başarısız olmalarının

00:05:31.078 --> 00:05:32.465
nedeni olduğunu düşünüyoruz.

00:05:32.465 --> 00:05:34.784
Araştırmaların güvenilir
olmadığı için değil,

00:05:34.808 --> 00:05:38.942
bu deneylerdeki deneklerin zaten
bu belirtilere sahip olması yüzünden.

00:05:38.966 --> 00:05:40.698
Artık çok geç olduğundan.

00:05:40.722 --> 00:05:43.974
Amiloid plaklarını bir kibriti
çakmak gibi düşünün.

00:05:43.998 --> 00:05:47.416
Doyma noktasında kibrit
ormanı ateşe verir.

00:05:47.884 --> 00:05:49.834
Orman bir kere tutuştuğunda,

00:05:49.858 --> 00:05:52.340
kibriti söndürmek bir işe yaramaz.

00:05:52.364 --> 00:05:55.887
Kibriti, orman yanmaya başlamadan
söndürmeniz gerekir.

NOTE Paragraph

00:05:56.331 --> 00:05:58.194
Bilim adamları bunu çözmeden önce dahi

00:05:58.218 --> 00:06:01.086
bu bilgi bizim için çok iyi bir haberdir

00:06:01.110 --> 00:06:05.154
çünkü artık yaşam biçimimizin amiloid
plak birikmesini etkileyebileceğini

00:06:05.178 --> 00:06:06.407
biliyoruz.

00:06:06.431 --> 00:06:08.007
Yani bu doyma noktasına

00:06:08.031 --> 00:06:10.650
gelmemizi önlemek için
bir şeyler yapabiliriz.

NOTE Paragraph

00:06:11.117 --> 00:06:15.005
Alzheimer riskinizi bir
terazide resmedelim.

00:06:15.029 --> 00:06:17.078
Risk faktörlerinizi bir kola yığacağız


00:06:17.102 --> 00:06:19.580
ve kol yere değdiğinde,
belirtilerini gösterip

00:06:19.604 --> 00:06:21.539
Alzheimer teşhisi konulacak.

00:06:22.058 --> 00:06:24.777
Farz edelim ki 50 yaşındasınız.

00:06:24.801 --> 00:06:26.536
Artık genç değilsiniz,

00:06:26.560 --> 00:06:29.632
yani yaşınızla birlikte biraz
amiloid plakaları biriktirdiniz.

00:06:29.656 --> 00:06:31.847
Terazi biraz oynadı.

NOTE Paragraph

00:06:32.323 --> 00:06:34.062
Şimdi DNA'nıza bakalım.

00:06:34.536 --> 00:06:38.088
Hepimiz genlerimizi anne ve
babalarımzıdan alırız.

00:06:38.112 --> 00:06:42.190
Bu genlerin bazıları riskimizi
yükseltir, bazıları da azaltır.

00:06:42.214 --> 00:06:44.403
Eğer ''Still Alice'' 
(Unutma Beni) filmindeki

00:06:44.427 --> 00:06:48.978
Alice iseniz amiloid beta yığılmasına
yol açan çok nadir bir gen mutasyonu

00:06:49.002 --> 00:06:52.555
miras aldınız demek ve sadece bu bile
terazinin kolunu yere değdirecek.

00:06:52.579 --> 00:06:56.745
Ancak çoğumuzun genleri
kolu sadece biraz oynatır.

00:06:56.769 --> 00:07:01.584
Örneğin, APOE4 amiloidi artıran
bir gen çeşididir ancak

00:07:01.608 --> 00:07:04.876
anne ve babadan sadece bir
kopya APOE4 alabilirsiniz ve

00:07:04.900 --> 00:07:07.291
hâlâ Alzheimer'a hiç 
yakalanmayabilirsiniz,

00:07:07.315 --> 00:07:09.428
bu da birçoğumuz için,

00:07:09.452 --> 00:07:13.292
sadece DNA'ların Alzheimer
olmamızı etkilememesi demektir.

00:07:13.984 --> 00:07:15.458
Peki ne etkiler?

00:07:15.482 --> 00:07:19.274
Yaşlanmak ya da kalıtımımızla
ilgili elimizden bir şey gelmez.

00:07:19.298 --> 00:07:22.295
Şimdiye kadar beynimizin
kaderini değiştiremedik.

NOTE Paragraph

00:07:23.144 --> 00:07:24.609
Peki ya uyku?

00:07:25.278 --> 00:07:29.360
Ağır dalga derin uykuda,
gliyal hücrelerimiz beyindeki

00:07:29.384 --> 00:07:30.600
serebral sıvıyı,

00:07:30.624 --> 00:07:34.196
uyanık olduğumuz sürede
sinapslerde biriken metabolik

00:07:34.220 --> 00:07:36.121
artıkları temizler.

00:07:36.145 --> 00:07:38.951
Derin uyku beyin için
güçlü bir temizlik demektir.

00:07:39.646 --> 00:07:42.832
Ancak kendinizi uykudan
mahrum bırakırsanız ne olur?

00:07:43.421 --> 00:07:44.953
Birçok bilim insanı,

00:07:44.977 --> 00:07:49.227
yetersiz uykunun Alzheimer'ın 
habercisi olabileceğine inanır.

00:07:49.613 --> 00:07:54.539
Tek gecelik uykusuzluk amiloid beta
birikmesine yol açar.

00:07:55.410 --> 00:07:58.836
Amiloid birikmesinin de uykusuzluğa
neden olduğu kanıtlanmıştır ki

00:07:58.860 --> 00:08:01.347
bu da daha çok amiloid birikmesi demektir.

00:08:01.371 --> 00:08:03.847
Bu döngüye girmemiz de,

00:08:03.871 --> 00:08:06.744
terazinin bu uca yatmasını 
hızlandıracaktır.

NOTE Paragraph

00:08:07.306 --> 00:08:08.729
Başka ne var?

00:08:08.753 --> 00:08:10.379
Kalp sağlığı.

00:08:11.043 --> 00:08:14.788
Yüksek tansiyon, diyabet,
obezite, sigara, yüksek kolesterol,

00:08:14.812 --> 00:08:18.948
bunların hepsinin Alzheimer
riskimizi artırdığı kanıtlanmıştır.

00:08:18.972 --> 00:08:20.863
Otopsiler, Alzheimer hastalarının

00:08:20.887 --> 00:08:23.559
neredeyse yüzde 80'inin
kalp rahatsızlıkları olduğunu da

00:08:23.583 --> 00:08:26.345
göstermiştir.

00:08:26.369 --> 00:08:31.374
Birçok çalışmada aerobik egzersizler
hayvan deneklerde, amiloid beta

00:08:31.398 --> 00:08:33.128
birikmesini azaltmıştır.

00:08:33.619 --> 00:08:37.199
Yani, kalp dostu bir
Akdeniz yaşam tarzı ve beslenme,

00:08:37.223 --> 00:08:39.877
terazinin bu tarafını dengeleyebilir.

NOTE Paragraph

00:08:40.697 --> 00:08:43.046
Yani Alzheimer'ı önlemek ya da

00:08:43.070 --> 00:08:45.442
ertelemek için yapabileceğimiz
birçok şey var.

00:08:45.466 --> 00:08:47.695
Ama diyelim ki hiçbirini yapmadınız.

00:08:48.211 --> 00:08:50.665
Diyelim ki 65 yaşındasınız;

00:08:50.689 --> 00:08:54.355
ailenizde Alzheimer var yani
terazinin bu tarafına gelen

00:08:54.379 --> 00:08:56.403
bir iki gen taşıma ihtimaliniz var;

00:08:56.427 --> 00:08:59.159
yıllarca uykusuz kaldınız,

00:08:59.183 --> 00:09:00.686
eti seviyorsunuz

00:09:00.710 --> 00:09:02.933
ve biri sizi kovalamadıkça
koşmazsınız.

NOTE Paragraph

00:09:02.957 --> 00:09:04.258
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:09:04.282 --> 00:09:07.894
Diyelim ki amiloid plaklarınız
bu doyma noktasına ulaştı.

00:09:07.918 --> 00:09:09.966
Terazinin kolu yere vurdu.

00:09:09.990 --> 00:09:11.671
Yığılmayı aştınız,

00:09:11.695 --> 00:09:13.261
ormanı ateşe verdiniz,

00:09:13.285 --> 00:09:16.383
bu da iltihap, düğüm ve
hücre ölümlerine yol açtı.

00:09:17.137 --> 00:09:19.796
Alzheimar belirtilerini
göstermeye başlamalısınız.

00:09:19.820 --> 00:09:23.136
Kelimeleri ve anahtarları bulmakta

00:09:23.160 --> 00:09:26.306
ve konuşmanın başında ne söylediğimi
hatırlamakta zorlanmalısınız.

00:09:26.917 --> 00:09:28.631
Ama böyle olmayabilir de.

NOTE Paragraph

00:09:29.180 --> 00:09:31.658
Beyninizin yapısında,
tüm hastalık işaretleri

00:09:31.682 --> 00:09:34.268
görülse de, kendinizi Alzheimer'dan

00:09:34.292 --> 00:09:38.783
korumak için yapabileceğiniz
bir şey daha var.

00:09:38.807 --> 00:09:42.714
Bu da nöral şekillendirme ve
zihinsel arşivinizle ile alakalıdır.

00:09:43.261 --> 00:09:45.638
Alzheimar'a yakalanmanın
sinapsleri kaybetmekten

00:09:45.662 --> 00:09:48.868
kaynaklandığını hatırlayın.

00:09:49.339 --> 00:09:52.716
Ortalama bir beyinde
yüz trilyondan fazla sinaps vardır ki

00:09:52.740 --> 00:09:55.453
bu da muhteşem bir şey;
çalışabileceğimiz sayı çok fazla.

00:09:55.477 --> 00:09:57.146
Bu sabit bir sayı da değildir.

00:09:57.170 --> 00:09:59.568
Nöral şekillendirme sürecinde,

00:09:59.592 --> 00:10:02.395
birçok sinaps kazanır ve kaybederiz.

00:10:02.419 --> 00:10:04.491
Her yeni bir şey öğrendiğimizde,

00:10:04.515 --> 00:10:08.642
yeni bir nöral bağlantı, 
yeni sinaps yaratıyoruz

00:10:08.666 --> 00:10:10.283
ve güçlendiriyoruz.

NOTE Paragraph

00:10:10.988 --> 00:10:12.563
Rahibeler üstüne bir araştırmada,

00:10:12.587 --> 00:10:17.480
çalışma başladığında 75 yaşın
üzerinde olan 678 rahibe,

00:10:17.504 --> 00:10:19.813
yirmi yıldan uzun bir süre takip edildi.

00:10:19.837 --> 00:10:23.297
Düzenli olarak sağlık taraması
ve zihinsel testlerden geçtiler

00:10:23.321 --> 00:10:27.369
ve öldüklerinde beyinleri 
otopsi için bağışlandı.

00:10:27.393 --> 00:10:31.768
Beyinlerin bazılarında bilim insanları
şaşırtıcı bir şeye rastladılar.

00:10:31.792 --> 00:10:36.368
Plakların ve düğümlerin varlığına
ve beynin küçülmesine rağmen--

00:10:36.392 --> 00:10:39.261
ki bunlar kesinlikle 
Alzheimer işaretidir--

00:10:39.285 --> 00:10:42.964
bu beyinlerin sahibi olan rahibeler
yaşarken hiçbir Alzheimer belirtisi

00:10:42.988 --> 00:10:45.555
göstermemişlerdir.

NOTE Paragraph

00:10:46.181 --> 00:10:47.630
Bu nasıl olabilir?

00:10:48.009 --> 00:10:52.136
Bu rahibelerin yüksek düzeyde
zekâ arşivleri olduğunu sanıyoruz,

00:10:52.160 --> 00:10:56.083
diğer bir deyişle, daha fazla 
fonksiyonel sinapsleri vardı.

00:10:56.107 --> 00:10:58.681
Uzun yıllar eğitim alanlar,

00:10:58.705 --> 00:11:00.940
yüksek kültürel düzeyde olanlar,

00:11:00.964 --> 00:11:04.543
düzenli olarak zihinsel aktivitelerde
bulunanların hepsi

00:11:04.567 --> 00:11:07.048
daha fazla zekâ arşivine sahiptirler.

00:11:07.072 --> 00:11:11.199
Nöral bağlantılarında bir bolluk
ve bereket vardır.

00:11:11.223 --> 00:11:13.903
Yani Alzheimer gibi 
sinapslerinin bazılarını

00:11:13.927 --> 00:11:15.981
kaybedecekleri bir hastalıkta bile,

00:11:16.005 --> 00:11:18.990
birçok ekstra yedek bağlantıları vardır

00:11:19.014 --> 00:11:22.349
ve bu onların yanlış giden bir şey
olduğunu fark etmelerini önler.

NOTE Paragraph

00:11:22.977 --> 00:11:25.239
Basit bir örnekle düşünelim.

00:11:25.263 --> 00:11:27.989
Mesela bir konu ile ilgili
sadece tek şey biliyorsunuz.

00:11:28.013 --> 00:11:29.542
Diyelim benimle ilgili.

00:11:29.566 --> 00:11:31.872
Lisa Genova ''Still Alice''in yazarı

00:11:31.896 --> 00:11:34.332
ve bu benim hakkımda
bildiğiniz tek şey.

00:11:34.356 --> 00:11:36.746
Sadece bu, tek nöral bağlantınız var,

00:11:36.770 --> 00:11:38.716
sadece bu tek sinaps.

00:11:38.740 --> 00:11:40.901
Şimdi Alzheimer olduğunuzu farz edin.

00:11:40.925 --> 00:11:43.258
Bu sinapsi yiyip bitiren plaklarınız,

00:11:43.282 --> 00:11:46.017
düğümleriniz ve iltihabınız var.

00:11:46.603 --> 00:11:50.833
Biri size ''Still Alice''i kim
yazdı?" diye sorduğunda,

00:11:50.857 --> 00:11:52.102
hatırlayamazsınız,

00:11:52.126 --> 00:11:55.309
çünkü bu sinaps ya bozulmuştur
ya da kaybolmuştur.

00:11:55.333 --> 00:11:57.092
Beni sonsuza dek unutmuşsunuzdur.

NOTE Paragraph

00:11:57.760 --> 00:12:00.386
Ama ya beni daha fazla tanısaydınız?

00:12:00.410 --> 00:12:02.499
Diyelim hakkımda dört şey öğrendiniz.

00:12:02.523 --> 00:12:04.368
Farz edin ki Alzheimer'a yakalandınız

00:12:04.392 --> 00:12:07.387
ve bu sinapslerin dördü
hasarlı ya da yok oldu.

00:12:08.077 --> 00:12:10.538
Hâlâ enkazdan kaçacak
bir yan yolunuz var.

00:12:10.562 --> 00:12:12.581
Hâlâ adımı hatırlayabilirsiniz.

00:12:13.283 --> 00:12:17.209
Alzheimer'ın ortaya çıkmasına,
sağlam yolları kullanarak

00:12:17.233 --> 00:12:20.336
karşı koyabiliriz.

00:12:20.360 --> 00:12:24.139
Bu yeni yolları ve bilişsel rezervleri de,


00:12:24.163 --> 00:12:25.863
yeni şeyler öğrenerek yaratırız.

00:12:26.455 --> 00:12:30.976
İdeal olarak bu yeni şeylerin
mümkün olduğunca, anlamca zengin,

00:12:31.000 --> 00:12:35.739
görme ve duymayı, duygular ve bağlantıları
çalıştıran şeyler olmasını isteriz.

NOTE Paragraph

00:12:36.398 --> 00:12:39.533
Yani bu, aslında bulmaca
çözmek anlamına gelmez.

00:12:39.557 --> 00:12:43.654
Zaten bildiğiniz şeyleri 
tekrarlamak istemezsiniz,

00:12:43.678 --> 00:12:47.021
çünkü bu tanıdık, eski caddelerde
yürümeye, bildiğiniz çevrede

00:12:47.045 --> 00:12:49.630
dolaşmaya benzer.

00:12:50.113 --> 00:12:52.947
Yeni nöral yollar döşemeniz gerek.

00:12:52.971 --> 00:12:55.483
Alzheimer'a dayanıklı bir beyin yaratmak,

00:12:55.507 --> 00:12:57.687
İtalyanca öğrenmek,

00:12:57.711 --> 00:12:59.221
yeni arkadaşlarla tanışmak,

00:12:59.245 --> 00:13:00.412
kitap okumak

00:13:00.436 --> 00:13:02.805
ya da güzel bir TED Konuşması dinlemektir.

NOTE Paragraph

00:13:03.283 --> 00:13:08.596
Tüm bunlara rağmen yine de
bir gün Alzheimer'a yakalanırsanız,

00:13:08.620 --> 00:13:11.773
büyükannemden ve hastalıkla yaşayan
düzinelerce kişiden öğrendiğim

00:13:11.797 --> 00:13:15.534
üç ders var.

00:13:16.115 --> 00:13:19.299
Teşhis yarın öleceğiniz anlamına gelmez.

00:13:19.323 --> 00:13:21.045
Yaşamaya devam edin.

00:13:21.069 --> 00:13:23.435
Duygusal hafızanızı kaybetmeyeceksiniz.

00:13:23.459 --> 00:13:26.965
Hâlâ sevgi ve neşeyi anlayabileceksiniz.

00:13:26.989 --> 00:13:29.992
Beş dakika önce söylediklerimi
hatırlamayabilirsiniz,

00:13:30.016 --> 00:13:32.301
ama size ne hissettirdiğimi hatırlarsınız.


00:13:32.944 --> 00:13:36.220
Hatırlayabildiğinizden 
çok daha fazlasısınız.

NOTE Paragraph

00:13:36.244 --> 00:13:37.533
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:13:37.557 --> 00:13:42.880
(Alkışlar)