WEBVTT

00:00:01.117 --> 00:00:05.531
Koliko vas koji ste ovde
bi volelo da doživi bar 80 godina?

00:00:06.072 --> 00:00:07.547
Da.

00:00:07.571 --> 00:00:10.366
Mislim da svi mi gajimo tu nadu

00:00:10.390 --> 00:00:12.350
da ćemo doživeti duboku starost.

00:00:12.828 --> 00:00:14.914
Hajde da odemo u budućnost,

00:00:14.938 --> 00:00:16.498
gde se nalazite budući vi,

00:00:16.522 --> 00:00:19.375
i da zamislimo da svi imamo 85 godina.

00:00:19.894 --> 00:00:21.912
Sad neka svako od vas
pogleda dve osobe.

00:00:23.151 --> 00:00:26.683
Jedna od njih verovatno ima
Alchajmerovu bolest.

NOTE Paragraph

00:00:27.365 --> 00:00:30.789
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:00:30.813 --> 00:00:32.407
Dobro, dobro.

00:00:32.954 --> 00:00:36.771
Možda i mislite: „Pa, to nisam ja."

00:00:37.350 --> 00:00:40.735
U redu, onda ste vi staratelj.

00:00:41.388 --> 00:00:42.552
Tako da...

NOTE Paragraph

00:00:42.576 --> 00:00:45.448
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:00:45.472 --> 00:00:46.829
na neki način,

00:00:46.853 --> 00:00:50.497
će ova užasavajuća bolest verovatno
pogoditi svakog od nas.

NOTE Paragraph

00:00:50.933 --> 00:00:53.947
Jednim delom strah od Alchajmera
nastaje iz saznanja

00:00:53.971 --> 00:00:56.385
da se ništa ne može učiniti.

00:00:56.409 --> 00:01:01.534
Uprskos decenijskim istraživanjima,
još uvek ne postoji tretman,

00:01:01.558 --> 00:01:02.865
niti lek.

00:01:03.321 --> 00:01:05.790
Tako da, ako budemo imali tu sreću
da poživimo dugo,

00:01:05.814 --> 00:01:08.922
izgleda da će Alchajmer biti sudbina
našeg mozga.

NOTE Paragraph

00:01:09.369 --> 00:01:11.249
Ali možda i ne mora da bude.

00:01:11.585 --> 00:01:14.950
Šta ako vam kažem da možemo
da promenimo statistiku,

00:01:14.974 --> 00:01:17.664
da doslovno promenimo sudbinu mozga,

00:01:17.688 --> 00:01:21.217
a da se ne oslanjamo na lek,
ni na napredovanja u medicini?

NOTE Paragraph

00:01:21.983 --> 00:01:24.508
Počnimo sa razmatranjem
onoga što trenutno znamo

00:01:24.532 --> 00:01:26.889
o neurološkoj strani Alchajmera.

00:01:27.730 --> 00:01:30.739
Ovo je slika dva povezana neurona.

00:01:30.763 --> 00:01:34.120
Mesto gde se povezuju,
označeno crvenim krugom,

00:01:34.144 --> 00:01:35.783
naziva se sinapsa.

00:01:35.807 --> 00:01:38.999
U sinapsu se ispuštaju neurotransmiteri.

00:01:39.023 --> 00:01:43.291
To je mesto gde se prenose signali,
gde se odigrava komunikacija.

00:01:43.315 --> 00:01:48.421
Tu razmišljamo, osećamo, vidimo,
čujemo, želimo...

00:01:48.445 --> 00:01:50.094
I pamtimo.

00:01:50.118 --> 00:01:53.016
I sinapsa je mesto
na koje utiče Alchajmer.

NOTE Paragraph

00:01:53.040 --> 00:01:55.002
Hajde da zumiramo sinapsu,

00:01:55.026 --> 00:01:58.113
i da pogledamo grafički prikaz
onoga što se događa.

00:01:58.799 --> 00:02:01.086
Kada se odigrava razmena informacija,

00:02:01.110 --> 00:02:05.108
pored ispuštanja neurotransmitera
u sinapsu, kao što je glutamin,

00:02:05.132 --> 00:02:09.593
neuroni ispuštaju i mali peptid
koji se zove amiloid beta.

00:02:10.617 --> 00:02:15.601
Obično bi amiloid beta bio uklonjen
tako što ga metabolizuju mikroglije,

00:02:15.625 --> 00:02:17.778
ćelije koje su „domari" našeg mozga.

00:02:18.405 --> 00:02:22.264
Iako se o molekularnim razlozima
Alchajmera još uvek raspravlja,

00:02:22.288 --> 00:02:25.542
većina neuronaučnika veruje
da se bolest aktivira

00:02:25.566 --> 00:02:28.396
kada amiloid beta počne da se gomila.

00:02:28.967 --> 00:02:31.716
Previše se ispusti,
ili se premalo ukloni,

00:02:31.740 --> 00:02:35.074
i u sinapsi počne da se nagomilava
amiloid beta.

00:02:35.098 --> 00:02:37.317
A kada do toga dođe,
vezuju se jedan za drugog,

00:02:37.341 --> 00:02:40.630
stvarajući lepljivu masu
ili takozvane amiloidne naslage.

NOTE Paragraph

00:02:41.582 --> 00:02:44.535
Koliko vas koji ste ovde
ima 40 godina ili više?

00:02:45.184 --> 00:02:47.704
Sad se plašite da priznate.

00:02:47.728 --> 00:02:49.954
Prvi znak koji vodi ka bolesti,

00:02:49.978 --> 00:02:53.062
prisustvo amilodnih naslaga
koje se nagomilavaju,

00:02:53.086 --> 00:02:55.680
već se može naći u vašem mozgu.

00:02:56.271 --> 00:02:59.741
To jedino možemo da potvrdimo
ako se uradi PET snimak,

00:02:59.765 --> 00:03:03.581
jer sada živite u blaženom neznanju.

00:03:03.605 --> 00:03:07.894
Ne pokazujete znake oštećenja pamćenja,
jezika ili razumevanja...

00:03:07.918 --> 00:03:09.069
Još uvek.

00:03:09.471 --> 00:03:14.008
Smatramo da je potrebno da prođe 15 do 20
godina nagomilavanja amiloidnih naslaga

00:03:14.032 --> 00:03:16.413
da bi se došlo do prelomne tačke,

00:03:16.437 --> 00:03:18.672
što bi aktiviralo molekularne reakcije,

00:03:18.696 --> 00:03:21.363
i dovelo do ispoljavanja kliničkih
simptoma bolesti.

00:03:21.810 --> 00:03:23.771
Pre prelomne tačke,

00:03:23.795 --> 00:03:27.379
vaši gubici u memoriji mogu biti
stvari kao što su:

00:03:27.403 --> 00:03:29.728
„Zašto sam došla u ovu sobu?"

00:03:29.752 --> 00:03:31.980
Ili „...Kako se on zove?"

00:03:32.479 --> 00:03:34.823
Ili „Gde sam ostavila ključeve?"

NOTE Paragraph

00:03:35.553 --> 00:03:38.109
Pre nego što svi počnete da paničite,

00:03:38.133 --> 00:03:43.531
jer znam da se skoro svima dogodila makar
jedna od ovih stvari u poslednja 24 časa,

00:03:43.555 --> 00:03:46.792
to su sve normalne vrste zaboravljanja.

00:03:46.816 --> 00:03:49.129
Zapravo, sigurna sam da se ovi primeri

00:03:49.153 --> 00:03:51.130
čak i ne tiču vašeg pamćenja,

00:03:51.154 --> 00:03:54.046
jer prvenstveno, niste obraćali pažnju


00:03:54.070 --> 00:03:55.415
gde ste spustili ključeve.

00:03:55.439 --> 00:03:57.117
Nakon prelomne tačke,

00:03:57.141 --> 00:04:00.664
propusti u pamćenju, jeziku
i razumevanju su drugačiji.

00:04:00.688 --> 00:04:03.588
Umesto da pronađete ključeve
u džepu kaputa,

00:04:03.612 --> 00:04:05.614
ili na stolu pored vrata,

00:04:05.638 --> 00:04:08.352
pronađete ih u frižideru

00:04:08.376 --> 00:04:10.342
ili ih pronađete i pomislite:

00:04:10.366 --> 00:04:11.899
„Za šta su ovi ključevi?"

NOTE Paragraph

00:04:12.843 --> 00:04:18.051
Šta se dešava kada se amiloidne naslage
nagomilaju do prelomne tačke?

00:04:18.075 --> 00:04:21.394
Naši domari mikroglije postaju
hiperaktivni,

00:04:21.418 --> 00:04:25.552
i oslobađaju hemikalije koje uzrokuju
upale i ćelijska oštećenja.


00:04:25.576 --> 00:04:28.171
Mislimo da čak počinju da uklanjaju

00:04:28.195 --> 00:04:29.899
i same sinapse.

00:04:30.398 --> 00:04:34.846
Dolazi do hiperfosforilacije bitnog neuro
transportnog proteina „tau",

00:04:34.870 --> 00:04:37.454
koji se savija u nešto što se zove čvor

00:04:37.478 --> 00:04:40.513
i ubija neurone iznutra.

00:04:40.537 --> 00:04:44.371
Kad Alchajmer stigne do srednje faze,
dolazi do teških zapaljenja i čvorova,

00:04:44.395 --> 00:04:46.342
i sveopšteg napada na sinapsu,

00:04:46.366 --> 00:04:47.619
i odumiranja ćelija.

NOTE Paragraph

00:04:48.238 --> 00:04:51.326
Ako ste vi naučnik koji pokušava
da izleči ovu bolest,

00:04:51.350 --> 00:04:54.347
tokom koje faze bi bilo najbolje
da intervenišete?

00:04:55.134 --> 00:04:59.038
Mnogi naučnici se klade
na najjednostavnije rešenje:

00:04:59.062 --> 00:05:02.896
sprečiti amiloidne pločice da dođu do
prelomne tačke,

00:05:02.920 --> 00:05:06.948
što znači da je istraživanje za lek
fokusirano na razvijanje jedinjenja

00:05:06.972 --> 00:05:12.320
koje će sprečiti, ukloniti ili smanjiti
gomilanje amiloidnih pločica.

00:05:12.859 --> 00:05:18.048
Tako da će to verovatno biti preventivni
lek za Alchajmer.

00:05:18.072 --> 00:05:21.501
Moraćemo da uzimamo tabletu pre nego što
dođemo do prelomne tačke,

00:05:21.525 --> 00:05:23.777
pre nego što se pokrene urušavanje,

00:05:23.801 --> 00:05:26.829
pre nego što počnemo da ostavljamo
ključeve u frižideru.

00:05:27.381 --> 00:05:31.054
Mislimo da zato lekovi koji se koriste
danas nemaju dejstva

00:05:31.078 --> 00:05:32.315
u kliničkim ispitivanjima,

00:05:32.339 --> 00:05:34.784
ne zato što nauka nije ispravna,

00:05:34.808 --> 00:05:38.942
nego zato što su ljudi koji su ispitivani
već pokazivali simptome bolesti.

00:05:38.966 --> 00:05:40.698
I već je bilo kasno.

00:05:40.722 --> 00:05:43.974
Mislite o amiloidnim pločicama
kao o zapaljenoj šibici.

00:05:43.998 --> 00:05:47.416
Na prelomnoj tački,
šibica je zapalila šumu.

00:05:47.884 --> 00:05:49.834
Kada se šuma zapali,

00:05:49.858 --> 00:05:52.340
više nema potrebe gasiti šibicu.

00:05:52.364 --> 00:05:55.887
Ona mora da se ugasi pre nego što
šumu zahvati plamen.

NOTE Paragraph

00:05:56.331 --> 00:05:58.194
Dok naučnici to razreše,

00:05:58.218 --> 00:06:01.086
ovo je zapravo dobra informacija za nas,

00:06:01.110 --> 00:06:05.154
jer se ispostavilo da naš način života
utiče na nagomilavanje

00:06:05.178 --> 00:06:06.407
amiloidnih pločica.

00:06:06.455 --> 00:06:08.441
Tako da ima stvari koje možemo uraditi

00:06:08.441 --> 00:06:10.650
kako ne bismo stigli do prelomne tačke.

NOTE Paragraph

00:06:11.117 --> 00:06:14.889
Hajde da predstavimo
rizik od Alchajmera na klackalici.

00:06:14.889 --> 00:06:17.078
Na jednu stranu ćemo staviti
rizične faktore,

00:06:17.102 --> 00:06:19.580
i kada ona dođe do zemlje,
ispoljavate simptome,

00:06:19.604 --> 00:06:21.539
i imate Alchajmera.

00:06:22.058 --> 00:06:24.777
Recimo da imate 50 godina.

00:06:24.801 --> 00:06:26.536
Niste više tako mladi,

00:06:26.560 --> 00:06:29.632
i sa godinama su se nagomilale 
amiloidne pločice.

00:06:29.656 --> 00:06:31.847
Klackalica se malo nagla.

NOTE Paragraph

00:06:32.323 --> 00:06:34.062
Sad pogledajmo vaš DNK.

00:06:34.536 --> 00:06:38.088
Svi smo nasledili gene od majki i očeva.

00:06:38.112 --> 00:06:42.190
Neki od njih povećavaju rizik,
a neki ga umanjuju.

00:06:42.214 --> 00:06:44.403
Ako ste kao Alis u „I dalje Alis",

00:06:44.427 --> 00:06:48.978
nasledili ste retku genetsku mutaciju
koja ispušta mnogo amiloid bete,

00:06:49.002 --> 00:06:52.555
i samo zbog toga će vaša klackalica
dotaći pod.

00:06:52.579 --> 00:06:56.745
Ali za većinu, geni koje smo nasledili
će je samo malo nagnuti.

00:06:56.769 --> 00:07:01.584
Na primer, APOE4 je varijanta gena
koja povećava amiloide,

00:07:01.608 --> 00:07:04.876
ali možete naslediti kopiju APOE4
od majke i oca,

00:07:04.900 --> 00:07:07.291
a da nikada ne obolite od Alchajmera,

00:07:07.315 --> 00:07:09.428
što znači da za većinu nas,

00:07:09.452 --> 00:07:13.292
DNK nije jedini koji određuje da li ćemo
oboleti od Alchajmera.

00:07:13.984 --> 00:07:15.458
Šta onda određuje?

00:07:15.482 --> 00:07:19.274
Ne možemo da uradimo ništa povodom
starenja ili gena koje smo nasledili.

00:07:19.298 --> 00:07:22.295
Još uvek nismo izmenili sudbinu
našega mozga.

NOTE Paragraph

00:07:23.144 --> 00:07:24.609
Šta je sa snom?

00:07:25.278 --> 00:07:29.064
U dubokom snu sporih talasa,
naše glijalne ćelije ispiraju naš mozak

00:07:29.064 --> 00:07:30.600
tečnošču iz kičmene moždine

00:07:30.624 --> 00:07:34.196
i čiste sav metabolički otpad
koji se nagomilao u našim sinapsama

00:07:34.220 --> 00:07:36.121
dok smo bili budni.

00:07:36.145 --> 00:07:38.951
Duboki san je za mozak
kao čišćenje pod pritiskom.

00:07:39.646 --> 00:07:42.832
Ali šta se dešava
ako sami sebe zakidate na snu?

00:07:43.421 --> 00:07:44.953
Mnogi naučnici veruju

00:07:44.977 --> 00:07:49.227
da loš san zapravo može biti rani znak
nastajanja Alchajmera.

00:07:49.613 --> 00:07:54.539
Jedna noć manjka sna dovodi
do povećanja amiloida beta.

00:07:55.410 --> 00:07:58.836
Dokazano je da nagomilavanje amiloida
izaziva poremećaje spavanja,

00:07:58.860 --> 00:08:01.347
što dalje prouzrokuje
još skupljanja amiloida.

00:08:01.371 --> 00:08:03.847
Sada imamo ovu pozitivnu petlju
koja se nastavlja

00:08:03.871 --> 00:08:06.744
i koja ubrzava neravnotežu.

NOTE Paragraph

00:08:07.306 --> 00:08:08.729
Šta još?

00:08:08.753 --> 00:08:10.379
Kardiovaskularno zdravlje.

00:08:11.043 --> 00:08:14.788
Visok krvni pritisak, dijabetes,
gojaznost, pušenje, visok holesterol,

00:08:14.812 --> 00:08:18.948
za sve je dokazano da povećavaju rizik
nastanka Alchajmera.

00:08:18.972 --> 00:08:20.863
Neke autopsije pokazale su

00:08:20.887 --> 00:08:23.559
da čak do 80% ljudi sa Alchajmerom

00:08:23.583 --> 00:08:26.345
takođe ima kardiovaskularne bolesti.

00:08:26.369 --> 00:08:31.374
Dokazano je da aerobičke vežbe
smanjuju amiloid beta

00:08:31.398 --> 00:08:33.128
u istraživanjima sa životinjama.

00:08:33.619 --> 00:08:37.199
Mediteranski stil života i ishrana
sa zdravim srcem mogu pomoći

00:08:37.223 --> 00:08:39.877
da se uspori razvoj bolesti.

NOTE Paragraph

00:08:40.697 --> 00:08:42.870
Postoje mnoge stvari
koje možemo da uradimo

00:08:42.870 --> 00:08:45.442
kako bismo sprečili ili odložili
nastanak Alchajmera.

00:08:45.466 --> 00:08:47.695
Ali recimo da niste uradili
bilo šta od toga.

00:08:48.211 --> 00:08:50.665
Recimo da imate 65 godina,

00:08:50.689 --> 00:08:54.355
u vašoj porodici ima bolesti,
verovatno ste nasledili gen ili dva

00:08:54.379 --> 00:08:56.403
koji će malo iskriviti klackalicu,

00:08:56.427 --> 00:08:59.159
gorite sveću sa oba kraja
već godinama;

00:08:59.183 --> 00:09:00.686
obožavate slaninu;

00:09:00.710 --> 00:09:02.933
ne trčite osim ako vas neko juri.

NOTE Paragraph

00:09:02.957 --> 00:09:04.258
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:09:04.282 --> 00:09:07.894
Zamislimo da su vaše naslage amiloida
dostigle tu kritičnu tačku.

00:09:07.918 --> 00:09:09.966
Kazaljka na vagi pala je na pod.

00:09:09.990 --> 00:09:11.671
Pokrenuli ste slap,

00:09:11.695 --> 00:09:13.261
zapalili šumu

00:09:13.285 --> 00:09:16.383
i doveli do upale, mršenja
i umiranja ćelija.

00:09:17.137 --> 00:09:19.796
Trebalo bi da imate simptome Alchajmera.

00:09:19.820 --> 00:09:23.136
Trebalo bi da imate problema
da pronađete reči i ključeve

00:09:23.160 --> 00:09:26.306
i setite se onoga što sam rekla
na početku ovog govora.

00:09:26.917 --> 00:09:28.631
Ali možda i ne.

NOTE Paragraph

00:09:28.760 --> 00:09:31.658
Postoji još nešto što možete uraditi
kako biste se zaštitili

00:09:31.682 --> 00:09:34.268
od simptoma Alchajmera,

00:09:34.292 --> 00:09:38.783
čak i ako imate razvijenu patologiju
bolesti u svom mozgu.

00:09:38.807 --> 00:09:42.714
Ima veze sa neuronskom plastičnošću
i kognitivnim rezervama.

00:09:43.261 --> 00:09:45.638
Prisetite se da je doživljaj Alchajmera

00:09:45.662 --> 00:09:48.868
na kraju samo posledica
gubljenja sinapsi.

00:09:49.339 --> 00:09:52.420
Prosečan mozak ima preko
sto triliona sinapsi,

00:09:52.420 --> 00:09:55.453
što je fantastično, imamo dosta toga
sa čime možemo da radimo.

00:09:55.477 --> 00:09:57.146
A ovo nije fiksiran broj.

00:09:57.170 --> 00:09:59.568
Stalno dobijamo i gubimo sinapse,

00:09:59.592 --> 00:10:02.395
kroz proces zvani
neuronska plastičnost.

00:10:02.419 --> 00:10:04.491
Svaki put kada naučimo nešto novo,

00:10:04.515 --> 00:10:08.642
stvaramo i ojačavamo
nove neuronske veze,

00:10:08.666 --> 00:10:10.283
nove sinapse.

NOTE Paragraph

00:10:10.988 --> 00:10:12.563
U istraživanju sa kaluđericama,

00:10:12.587 --> 00:10:17.480
678 kaluđerica, sve starije od 75 godina
u vreme početka istraživanja,

00:10:17.504 --> 00:10:19.813
praćene su više od dve decenije.

00:10:19.837 --> 00:10:23.297
Redovno su imale lekarske preglede
i kognitivna ispitivanja

00:10:23.321 --> 00:10:27.369
i kada su umrle, njihovi mozgovi
donirani su za autopsiju.

00:10:27.393 --> 00:10:31.768
U nekim od ovih mozgova,
naučnici su otkrili nešto iznenađujuće.

00:10:31.792 --> 00:10:36.368
Uprkos prisustvu naslaga i čvorova
i smanjenju mozga -

00:10:36.392 --> 00:10:39.261
što je bez pogovora bio Alchajmer -

00:10:39.285 --> 00:10:42.964
kaluđerice koje su imale ove mozgove
nisu pokazivale nikakve znakove toga

00:10:42.988 --> 00:10:45.555
da su imale bolest dok su bile žive.

NOTE Paragraph

00:10:46.181 --> 00:10:47.630
Kako je ovo moguće?

00:10:48.009 --> 00:10:52.136
Mislimo da je zato što su ove kaluđerice
imale velike kognitivne rezerve,

00:10:52.160 --> 00:10:56.083
što je drugi način da se kaže
da su imale funkcionalnije sinapse.

00:10:56.107 --> 00:10:58.681
Ljudi koji imaju više godina
formalnog obrazovanja,

00:10:58.705 --> 00:11:00.940
koji imaju viši nivo pismenosti,

00:11:00.964 --> 00:11:04.543
koji se redovno bave aktivnostima
koje stimulišu mentalno,

00:11:04.567 --> 00:11:07.048
svi imaju veće kognitivne rezerve.

00:11:07.072 --> 00:11:11.199
Imaju obilje i višak nervnih veza.

00:11:11.223 --> 00:11:13.903
Tako da čak i ako imaju bolest
poput Alchajmera

00:11:13.927 --> 00:11:15.981
koja kompromituje neke
od njihovih sinapsi,

00:11:16.005 --> 00:11:18.990
imaju mnogo dodatnih rezervnih veza

00:11:19.014 --> 00:11:22.349
i ovo ih sprečava da primete
da se nešto loše dešava.

NOTE Paragraph

00:11:22.977 --> 00:11:25.239
Uzmimo pojednostavljen primer.

00:11:25.263 --> 00:11:27.989
Recimo da znate samo jednu stvar o nečemu.

00:11:28.013 --> 00:11:29.542
Recimo da je to o meni.

00:11:29.566 --> 00:11:32.052
Znate da je Lisa Đenova
napisala "I dalje Alis",

00:11:32.052 --> 00:11:34.332
i to je jedina stvar koju znate o meni.

00:11:34.356 --> 00:11:36.746
Imate tu jednu nervnu vezu,

00:11:36.770 --> 00:11:38.716
jednu sinapsu.

00:11:38.740 --> 00:11:40.901
Sada zamislite da imate Alchajmera.

00:11:40.925 --> 00:11:43.258
Imate naslage i čvorove i upale

00:11:43.282 --> 00:11:46.017
i mikroglije koji napadaju tu sinapsu.

00:11:46.603 --> 00:11:50.833
Sada kada vas neko pita:
"Hej, ko je napisao 'I dalje Alis?'",

00:11:50.857 --> 00:11:52.102
ne možete da se setite,

00:11:52.126 --> 00:11:55.309
jer ta sinapsa ili propada,
ili je nestala.

00:11:55.333 --> 00:11:57.092
Zaboravili ste me zauvek.

NOTE Paragraph

00:11:57.760 --> 00:12:00.386
Ali šta kada biste saznali više o meni?

00:12:00.410 --> 00:12:02.499
Recimo da ste naučili
četiri stvari o meni.

00:12:02.523 --> 00:12:04.368
Sada zamislite da imate Alchajmera

00:12:04.392 --> 00:12:07.387
i da se oštete ili unište tri te sinapse.

00:12:08.077 --> 00:12:10.538
Još uvek imate način da ispravite štetu.

00:12:10.562 --> 00:12:12.581
Još se sećate mog imena.

00:12:13.283 --> 00:12:17.209
Možemo biti otporni na prisustvo
patologije Alchajmera

00:12:17.233 --> 00:12:20.336
kroz regrutovanje onih putanja
koje još nisu oštećene.

00:12:20.360 --> 00:12:24.139
Mi stvaramo te putanje,
te kognitivne rezerve,

00:12:24.163 --> 00:12:25.863
tako što učimo nove stvari.

00:12:26.455 --> 00:12:30.976
Idealno bi bilo da te nove stvari
budu što bogatije u značenju

00:12:31.000 --> 00:12:35.739
i da angažuju vid i sluh
i asocijacije i emocije.

NOTE Paragraph

00:12:36.398 --> 00:12:39.533
Ovo ne podrazumeva da rešavamo ukrštenice.

00:12:39.557 --> 00:12:43.654
Ne želite da prosto posežete
za već naučenim informacijama

00:12:43.678 --> 00:12:47.021
jer je ovo poput putovanja
starim, poznatim ulicama,

00:12:47.045 --> 00:12:49.630
prolaženja krajevima koje već znate.

00:12:50.113 --> 00:12:52.947
Želite da stvarate nove nervne puteve.

00:12:52.971 --> 00:12:55.483
Pravljenje mozga otpornog na Alchajmera

00:12:55.507 --> 00:12:57.687
podrazumeva da učite italijanski,

00:12:57.711 --> 00:12:59.221
upoznajete nove prijatelje,

00:12:59.245 --> 00:13:00.412
čitate knjige

00:13:00.436 --> 00:13:02.805
ili slušate sjajan TED govor.

NOTE Paragraph

00:13:03.283 --> 00:13:08.596
Ako uprkos svemu ovome jednog dana
imate dijagnozu Alchajmera,

00:13:08.620 --> 00:13:11.773
postoje tri lekcije koje sam naučila
od moje bake

00:13:11.797 --> 00:13:15.534
i desetine ljudi koje sam upoznala
koji žive sa ovom bolešću.

00:13:16.115 --> 00:13:19.299
Dijagnoza ne znači da ćete sutra umreti.

00:13:19.323 --> 00:13:21.045
Nastavite da živite.

00:13:21.069 --> 00:13:23.435
Nećete izgubiti svoje emotivno pamćenje.

00:13:23.459 --> 00:13:26.965
Moći ćete da razumete ljubav i radost.

00:13:26.989 --> 00:13:29.992
Možda se nećete sećati onoga
što sam rekla pre pet minuta,

00:13:30.016 --> 00:13:32.911
ali ćete se sećati toga kako sam vas
naterala da se osećate.

00:13:32.944 --> 00:13:36.220
Vi ste više od onoga
čega možete da se prisetite.

NOTE Paragraph

00:13:36.244 --> 00:13:37.533
Hvala vam.

NOTE Paragraph

00:13:37.557 --> 00:13:42.880
(Aplauz)