1
00:00:01,117 --> 00:00:05,531
Kto z was chciałby dożyć
przynajmniej do osiemdziesiątki?

2
00:00:06,072 --> 00:00:07,547
No tak.

3
00:00:07,571 --> 00:00:10,366
Wszyscy mamy nadzieję,

4
00:00:10,390 --> 00:00:12,350
że dożyjemy starości.

5
00:00:12,828 --> 00:00:14,914
Wyobraźmy sobie teraz przyszłość,

6
00:00:14,938 --> 00:00:16,498
nas samych w przyszłości.

7
00:00:16,522 --> 00:00:19,375
Załóżmy, że wszyscy mamy po 85 lat.

8
00:00:19,894 --> 00:00:21,912
Niech teraz każdy popatrzy na dwie osoby.

9
00:00:23,151 --> 00:00:26,683
Jedna z nich prawdopodobnie ma Alzheimera.

10
00:00:27,365 --> 00:00:30,789
(Śmiech)

11
00:00:30,813 --> 00:00:32,407
W porządku.

12
00:00:32,954 --> 00:00:36,771
Może myślicie: "To nie będę ja".

13
00:00:37,350 --> 00:00:40,735
W takim razie będziecie opiekunem.

14
00:00:41,388 --> 00:00:42,552
Tak więc...

15
00:00:42,576 --> 00:00:45,448
(Śmiech)

16
00:00:45,472 --> 00:00:46,829
więc w pewnym sensie

17
00:00:46,853 --> 00:00:50,497
ta przerażająca choroba
będzie dotyczyć nas wszystkich.

18
00:00:50,933 --> 00:00:53,947
Strach przed Alzheimerem
częściowo wynika z poczucia,

19
00:00:53,971 --> 00:00:56,385
że nie możemy się przed nim uchronić.

20
00:00:56,409 --> 00:01:01,534
Mimo wieloletnich badań
nadal nie ma skutecznej terapii

21
00:01:01,558 --> 00:01:02,865
ani lekarstwa.

22
00:01:03,321 --> 00:01:05,790
Jeśli będziemy mieć szczęście
i dożyjemy starości,

23
00:01:05,814 --> 00:01:08,922
nasz mózg prawdopodobnie
czeka choroba Alzheimera.

24
00:01:09,369 --> 00:01:11,249
A może jednak nie?

25
00:01:11,585 --> 00:01:14,950
A gdybym wam powiedziała,
że możemy zmienić statystyki,

26
00:01:14,974 --> 00:01:17,664
dosłownie zmienić przeznaczenie mózgu,

27
00:01:17,688 --> 00:01:21,217
bez pomocy lekarstw
ani postępów w medycynie?

28
00:01:21,983 --> 00:01:24,508
Spójrzmy najpierw
na neurologiczne podstawy

29
00:01:24,532 --> 00:01:26,889
choroby Alzheimera.

30
00:01:27,730 --> 00:01:30,739
Widzimy tutaj połączenie
między dwoma neuronami.

31
00:01:30,763 --> 00:01:34,120
Miejsce połączenia zaznaczone na czerwono

32
00:01:34,144 --> 00:01:35,783
nazywamy synapsą.

33
00:01:35,807 --> 00:01:38,999
W synapsie uwalniane są neuroprzekaźniki.

34
00:01:39,023 --> 00:01:43,291
Tu przekazywane są sygnały
i zachodzi komunikacja.

35
00:01:43,315 --> 00:01:48,421
To tu myślimy, czujemy,
widzimy, słyszymy, pożądamy,,,

36
00:01:48,445 --> 00:01:50,094
i pamiętamy.

37
00:01:50,118 --> 00:01:53,016
W synapsie powstaje też
choroba Alzheimera.

38
00:01:53,040 --> 00:01:55,002
Spójrzmy na zbliżenie synapsy

39
00:01:55,026 --> 00:01:58,113
i rysunek wyjaśniający, co się dzieje.

40
00:01:58,799 --> 00:02:01,086
W procesie przekazywania informacji

41
00:02:01,110 --> 00:02:05,108
oprócz nauroprzekaźników jak glutaminian,

42
00:02:05,132 --> 00:02:09,593
neurony uwalniają także
niewielkie białko zwane beta-amyloidem.

43
00:02:10,617 --> 00:02:15,601
Zwykle beta-amyloid
jest usuwany przez mikrogleje,

44
00:02:15,625 --> 00:02:17,778
komórki sprzątające w mózgu.

45
00:02:18,405 --> 00:02:22,264
Choć nadal trwaj dyskusja na temat
molekularnych przyczyn choroby Alzheimera,

46
00:02:22,288 --> 00:02:25,542
większość neurobiologów uważa,
że początek choroby następuje,

47
00:02:25,566 --> 00:02:28,396
gdy zaczyna odkładać się beta-amyloid.

48
00:02:28,757 --> 00:02:31,716
W wyniku zbyt dużego uwalniania
lub niewystarczającego usuwania

49
00:02:31,740 --> 00:02:35,074
beta-amyloid gromadzi się w synapsie,

50
00:02:35,098 --> 00:02:37,317
a następnie wiąże,

51
00:02:37,341 --> 00:02:40,630
tworząc kleiste struktury
zwane blaszkami amyloidowymi.

52
00:02:41,582 --> 00:02:44,535
Kto z was ma 40 lat lub więcej?

53
00:02:45,184 --> 00:02:47,704
Teraz boicie się przyznać.

54
00:02:47,728 --> 00:02:49,954
Ten pierwszy krok w kierunku choroby,

55
00:02:49,978 --> 00:02:53,062
narastanie blaszek amyloidowych,

56
00:02:53,086 --> 00:02:55,680
już zachodzi w waszych mózgach.

57
00:02:56,271 --> 00:02:59,741
Jedynym sposobem, by się
o tym przekonać jest badanie PET,

58
00:02:59,765 --> 00:03:03,581
ponieważ na tym etapie
nie macie tego świadomości.

59
00:03:03,605 --> 00:03:07,894
Nie macie problemów z pamięcią,
mową czy procesami poznawczymi...

60
00:03:07,918 --> 00:03:09,069
Na razie.

61
00:03:09,471 --> 00:03:14,008
Sądzimy, że dopiero po 15-20 latach
odkładania się blaszek amyloidowych

62
00:03:14,032 --> 00:03:16,413
przekroczony zostaje punkt krytyczny,

63
00:03:16,437 --> 00:03:18,672
co wywołuje lawinę zmian molekularnych

64
00:03:18,696 --> 00:03:21,363
i wystąpienie klinicznych objawów choroby.

65
00:03:21,810 --> 00:03:23,771
Przed osiągnięciem punktu krytycznego

66
00:03:23,795 --> 00:03:27,379
możecie czasem zapominać,

67
00:03:27,403 --> 00:03:29,728
po co przyszliście do danego pokoju,

68
00:03:29,752 --> 00:03:31,980
albo jak się ktoś nazywa,

69
00:03:32,479 --> 00:03:34,823
albo gdzie położyliście klucze.

70
00:03:35,553 --> 00:03:38,109
Zanim znów wszyscy wpadniecie w panikę,

71
00:03:38,133 --> 00:03:43,531
bo połowa z was w ciągu ostatniej doby
zapomniała minimum jednej z tych rzeczy...

72
00:03:43,555 --> 00:03:46,792
takie zapominanie jest normalne.

73
00:03:46,816 --> 00:03:49,129
Powiedziałabym nawet, że podane przykłady

74
00:03:49,153 --> 00:03:51,130
mogą nie mieć związku z pamięcią,

75
00:03:51,154 --> 00:03:53,216
bo po prostu nie zwracaliście uwagi,

76
00:03:53,250 --> 00:03:55,165
gdzie kładliście klucze.

77
00:03:55,439 --> 00:03:57,117
Po przekroczeniu punktu krytycznego

78
00:03:57,141 --> 00:04:00,664
zaburzenia pamięci, mowy 
i rozpoznawania wyglądają inaczej.

79
00:04:00,688 --> 00:04:03,588
Nie znajdujecie kluczy w kieszeni płaszcza

80
00:04:03,612 --> 00:04:05,614
czy na stoliku przy drzwiach,

81
00:04:05,638 --> 00:04:08,352
tylko w lodówce,

82
00:04:08,376 --> 00:04:10,342
albo znajdujecie je i zastanawiacie się,

83
00:04:10,366 --> 00:04:11,899
do czego one służą.

84
00:04:12,843 --> 00:04:18,051
Co dzieje się, gdy blaszki amyloidowe
osiągają ten punkt krytyczny?

85
00:04:18,075 --> 00:04:21,394
Mikrogleje, komórki sprzątające,
nadmiernie się aktywizują

86
00:04:21,418 --> 00:04:25,552
i uwalniają substancje wywołujące 
stan zapalny i uszkodzenia komórki.

87
00:04:25,576 --> 00:04:28,171
Sądzimy, że mogą nawet zacząć usuwać

88
00:04:28,195 --> 00:04:29,899
same synapsy.

89
00:04:30,398 --> 00:04:34,846
Odpowiedzialne za transport w neuronach
białko tau ulega nadmiernej fosforylacji

90
00:04:34,870 --> 00:04:37,454
i zwija się w tzw. "splątki",

91
00:04:37,478 --> 00:04:40,513
które dławią neurony od środka.

92
00:04:40,537 --> 00:04:44,371
W środkowej fazie Alzheimera
mamy duży stan zapalny i splątki,

93
00:04:44,395 --> 00:04:46,342
otwartą wojnę w synapsie

94
00:04:46,366 --> 00:04:47,619
i śmierć komórek.

95
00:04:48,238 --> 00:04:51,326
Gdybyście byli naukowcami
próbującymi wyleczyć tę chorobę,

96
00:04:51,350 --> 00:04:54,347
który moment byłby
najlepszy na interwencję?

97
00:04:55,134 --> 00:04:59,038
Wielu naukowców stawia
na najprostsze rozwiązanie.

98
00:04:59,062 --> 00:05:02,896
Trzeba zapobiec osiągnięciu przez blaszki
amyloidowe punktu krytycznego,

99
00:05:02,920 --> 00:05:06,948
co oznacza, że badania skupiają się
na poszukiwaniu związku chemicznego,

100
00:05:06,972 --> 00:05:12,320
który będzie zapobiegał, eliminował
lub redukował ich gromadzenie się.

101
00:05:12,859 --> 00:05:18,048
Lekarstwo na Alzheimera prawdopodobnie
będzie działać zapobiegawczo.

102
00:05:18,072 --> 00:05:21,501
Będziemy zażywać je
zanim osiągniemy punkt krytyczny,

103
00:05:21,525 --> 00:05:23,777
zanim nastąpi lawina zmian,

104
00:05:23,801 --> 00:05:26,829
zanim zaczniemy wkładać klucze do lodówki.

105
00:05:27,381 --> 00:05:31,054
Sądzimy, że to dlatego, jak na razie,
ten rodzaj leków nie przeszedł

106
00:05:31,078 --> 00:05:32,315
testów klinicznych...

107
00:05:32,339 --> 00:05:34,784
Nie z powodu błędnych podstaw naukowych,

108
00:05:34,808 --> 00:05:38,942
ale dlatego, że u osób badanych
już występowały objawy.

109
00:05:38,966 --> 00:05:40,698
Było za późno.

110
00:05:40,722 --> 00:05:43,974
Wyobraźcie sobie, że blaszki amyloidowe
to zapalona zapałka.

111
00:05:43,998 --> 00:05:47,416
W punkcie krytycznym zapałka podpala las.

112
00:05:47,884 --> 00:05:49,834
Kiedy las już płonie,

113
00:05:49,858 --> 00:05:52,340
zdmuchnięcie zapałki nic nie zmieni.

114
00:05:52,364 --> 00:05:55,887
Trzeba ją zgasić zanim zapali się las.

115
00:05:56,331 --> 00:05:58,274
Jeszcze zanim naukowcy rozwiążą problem,

116
00:05:58,288 --> 00:06:01,086
ta informacja to dobra wiadomość dla nas,

117
00:06:01,110 --> 00:06:05,154
ponieważ nasz tryb życia
może wpływać na gromadzenie się

118
00:06:05,178 --> 00:06:06,407
blaszek amyloidowych.

119
00:06:06,431 --> 00:06:08,007
Są rzeczy, które możemy robić

120
00:06:08,031 --> 00:06:10,650
żeby nie osiągnąć punktu krytycznego.

121
00:06:11,117 --> 00:06:15,005
Wyobraźmy sobie ryzyko Alzheimera
jako wagę z szalkami.

122
00:06:15,029 --> 00:06:17,078
Na jednej szalce umieśćmy czynniki ryzyka.

123
00:06:17,102 --> 00:06:19,580
Gdy dotknie podłogi, będzie to oznaczać

124
00:06:19,604 --> 00:06:21,539
wystąpienie symptomów i diagnozę.

125
00:06:22,058 --> 00:06:24,811
Wyobraźmy sobie, że macie 50 lat.

126
00:06:24,811 --> 00:06:26,586
Nie jesteście już pierwszej młodości,

127
00:06:26,586 --> 00:06:29,632
więc nagromadziliście z wiekiem
trochę blaszek amyloidowych.

128
00:06:29,656 --> 00:06:31,847
Waga przechyla się nieco.

129
00:06:32,323 --> 00:06:34,062
Spójrzmy teraz na wasze DNA.

130
00:06:34,536 --> 00:06:38,088
Wszyscy odziedziczyliśmy geny od rodziców.

131
00:06:38,112 --> 00:06:42,190
Niektóre z nich zwiększą ryzyko,
inne je zmniejszą.

132
00:06:42,214 --> 00:06:44,403
Jeśli jesteście jak Alicja z "Motyla",

133
00:06:44,427 --> 00:06:48,978
macie rzadką mutację genetyczną, która
wywołuje masowe uwalnianie beta-amyloidu.

134
00:06:49,002 --> 00:06:52,555
Samo to wystarczy, by przechylić
ramię wagi aż do ziemi.

135
00:06:52,579 --> 00:06:56,745
Ale w przypadku większości z nas,
geny przechylą wagę tylko trochę.

136
00:06:56,769 --> 00:07:01,584
Na przykład gen APOE4
zwiększa uwalnianie amyloidu,

137
00:07:01,608 --> 00:07:04,876
ale można go odziedziczyć od rodziców

138
00:07:04,900 --> 00:07:07,291
i nigdy nie zachorować na Alzheimera.

139
00:07:07,315 --> 00:07:09,428
Oznacza to, że dla większości z nas

140
00:07:09,452 --> 00:07:13,292
zachorowanie na Alzheimera
nie zależy tylko od naszego DNA.

141
00:07:13,984 --> 00:07:15,458
Od czego więc zależy?

142
00:07:15,482 --> 00:07:19,274
Nie mamy wpływu na starzenie
ani na odziedziczone geny.

143
00:07:19,298 --> 00:07:22,295
Jak na razie nie zmieniliśmy
przeznaczenia naszego mózgu.

144
00:07:23,144 --> 00:07:24,609
A sen?

145
00:07:25,278 --> 00:07:29,360
Podczas wolnofalowego głębokiego snu
komórki glejowe przepłukują mózg

146
00:07:29,384 --> 00:07:30,600
płynem mózgowo-rdzeniowym

147
00:07:30,624 --> 00:07:34,196
usuwając metabolity, które
nagromadziły się w synapsach,

148
00:07:34,220 --> 00:07:36,121
gdy byliśmy aktywni.

149
00:07:36,145 --> 00:07:38,951
Głęboki sen działa jak
intensywne oczyszczanie mózgu.

150
00:07:39,646 --> 00:07:42,832
Co dzieje się, gdy za mało śpimy?

151
00:07:43,421 --> 00:07:44,953
Wielu naukowców uważa,

152
00:07:44,977 --> 00:07:49,227
że niewłaściwa higiena snu
może prowadzić do Alzheimera.

153
00:07:49,613 --> 00:07:54,539
Już po jednej bezsennej nocy
zwiększa się poziom beta-amyloidu.

154
00:07:55,410 --> 00:07:58,836
Z kolei nagromadzenie amyloidu
powoduje zaburzenia snu,

155
00:07:58,860 --> 00:08:01,347
co z sprawia, że gromadzi się
go jeszcze więcej.

156
00:08:01,371 --> 00:08:03,847
Mamy do czynienia
ze sprzężeniem zwrotnym dodatnim,

157
00:08:03,871 --> 00:08:06,744
które przyspieszy przechylenie szali.

158
00:08:07,306 --> 00:08:08,729
Co jeszcze?

159
00:08:08,753 --> 00:08:10,379
Stan układu krążenia.

160
00:08:11,043 --> 00:08:14,788
Udowodniono, że nadciśnienie, cukrzyca,
otyłość, palenie, wysoki cholesterol,

161
00:08:14,812 --> 00:08:18,948
wszystko to zwiększa ryzyko
zachorowania na Alzheimera.

162
00:08:18,972 --> 00:08:20,863
Badania post mortem wykazały,

163
00:08:20,887 --> 00:08:23,559
że aż 80 procent chorych na Alzheimera

164
00:08:23,583 --> 00:08:26,345
miało również jakąś
chorobę układu krążenia.

165
00:08:26,369 --> 00:08:31,374
Badania na zwierzętach pokazały,
że ćwiczenia aerobowe

166
00:08:31,398 --> 00:08:33,128
zmniejszają ilość beta-amyloidu.

167
00:08:33,619 --> 00:08:37,199
Zdrowy dla serca styl życia
i śródziemnomorska dieta

168
00:08:37,223 --> 00:08:39,877
mogą stanowić przeciwwagę
dla czynników ryzyka.

169
00:08:40,697 --> 00:08:43,046
Wiele można zrobić,

170
00:08:43,070 --> 00:08:45,442
by zapobiec lub opóźnić
wystąpienie Alzheimera.

171
00:08:45,466 --> 00:08:47,695
Ale powiedzmy, że nic nie zrobiliście.

172
00:08:48,211 --> 00:08:50,665
Powiedzmy, że macie 65 lat,

173
00:08:50,689 --> 00:08:54,355
w rodzinie były przypadki zachorowania,
więc jesteście obciążeni genetycznie,

174
00:08:54,379 --> 00:08:56,403
co przechyla trochę wagę.

175
00:08:56,427 --> 00:08:59,159
Od lat za dużo pracujecie
i za mało śpicie,

176
00:08:59,183 --> 00:09:00,686
kochacie bekon,

177
00:09:00,710 --> 00:09:02,933
biegacie tylko wtedy, gdy ktoś was goni.

178
00:09:02,957 --> 00:09:04,258
(Śmiech)

179
00:09:04,282 --> 00:09:07,894
Wyobraźmy sobie, że blaszki amyloidowe
osiągnęły punkt krytyczny.

180
00:09:07,918 --> 00:09:09,966
Szalka na wadze uderzyła o podłogę.

181
00:09:09,990 --> 00:09:11,671
Wywołaliście lawinę,

182
00:09:11,695 --> 00:09:13,261
podpaliliście las,

183
00:09:13,285 --> 00:09:16,383
powodując stan zapalny,
splątki i śmierć komórek.

184
00:09:17,137 --> 00:09:19,796
Powinniście mieć objawy Alzheimera.

185
00:09:19,820 --> 00:09:23,136
Powinniście mieć trudności
ze znalezieniem właściwych słów i kluczy

186
00:09:23,160 --> 00:09:26,456
i przypomnieniem sobie, co powiedziałam
na początku tego wystąpienia.

187
00:09:26,917 --> 00:09:28,631
Ale tak nie musi być.

188
00:09:29,180 --> 00:09:31,658
Można zrobić jeszcze jedno,
by uchronić się

189
00:09:31,682 --> 00:09:34,268
przed wystąpieniem objawów Alzheimera,

190
00:09:34,292 --> 00:09:38,783
nawet w przypadku pełnych
zmian patologicznych w mózgu.

191
00:09:38,807 --> 00:09:42,714
Jest to związane z neuroplastycznością
i zasobami poznawczymi.

192
00:09:43,261 --> 00:09:45,638
Pamiętajcie, wystąpienie Alzheimera

193
00:09:45,662 --> 00:09:48,868
jest wynikiem utraty
połączeń synaptycznych.

194
00:09:49,339 --> 00:09:52,716
Przeciętny mózg ma
ponad sto bilionów synaps.

195
00:09:52,740 --> 00:09:55,453
To świetnie, mamy czym pracować.

196
00:09:55,477 --> 00:09:57,146
Liczba ta nie jest stała.

197
00:09:57,170 --> 00:09:59,568
Synapsy powstają i giną cały czas

198
00:09:59,592 --> 00:10:02,395
w procesie zwanym neuroplastycznością.

199
00:10:02,419 --> 00:10:04,491
Za każdym razem, gdy się czegoś uczymy,

200
00:10:04,515 --> 00:10:08,642
tworzymy i wzmacniamy
nowe połączenia nerwowe,

201
00:10:08,666 --> 00:10:10,283
nowe synapsy.

202
00:10:10,988 --> 00:10:14,353
W pewnym badaniu 678 zakonnic,

203
00:10:14,367 --> 00:10:17,480
wszystkie w wieku ponad 75 lat
na jego początku,

204
00:10:17,504 --> 00:10:19,813
przez ponad dwie dekady

205
00:10:19,837 --> 00:10:23,297
poddawane były regularnym badaniom
fizycznym i testom umysłowym.

206
00:10:23,321 --> 00:10:27,369
Wszystkie wyraziły zgodę, by po śmierci
przeprowadzić sekcję ich mózgu.

207
00:10:27,393 --> 00:10:31,768
W niektórych z nich naukowcy
okryli coś zaskakującego.

208
00:10:31,792 --> 00:10:36,368
Pomimo obecności blaszek, splątków
i zmniejszenia się mózgu,

209
00:10:36,392 --> 00:10:39,261
niewątpliwych objawów Alzheimera,

210
00:10:39,285 --> 00:10:42,964
u zakonnic, do których mózgi te należały,
nie zaobserwowano żadnych objawów

211
00:10:42,988 --> 00:10:45,555
choroby Alzheimera za ich życia.

212
00:10:46,181 --> 00:10:47,630
Jak to możliwe?

213
00:10:48,009 --> 00:10:52,136
Uważamy, że zakonnice te
miały duże zasoby poznawcze,

214
00:10:52,160 --> 00:10:56,083
czyli miały więcej funkcjonalnych synaps.

215
00:10:56,107 --> 00:10:58,681
Ludzie mający za sobą więcej lat nauki,

216
00:10:58,705 --> 00:11:00,940
mający wysokie kompetencje językowe,

217
00:11:00,964 --> 00:11:04,543
regularnie pobudzający umysł do aktywności

218
00:11:04,567 --> 00:11:07,048
mają większe zasoby poznawcze.

219
00:11:07,072 --> 00:11:11,199
Mają mnogość, a nawet zapas
połączeń nerwowych.

220
00:11:11,223 --> 00:11:13,903
Nawet gdy choroba taka jak Alzheimer

221
00:11:13,927 --> 00:11:15,981
niszczy część ich synaps,

222
00:11:16,005 --> 00:11:18,990
mają wiele rezerwowych połączeń,

223
00:11:19,014 --> 00:11:22,349
co sprawia, że nawet nie zauważamy,
że nie wszystko działa jak należy.

224
00:11:22,977 --> 00:11:25,239
Weźmy uproszczony przykład.

225
00:11:25,263 --> 00:11:27,989
Powiedzmy, że wiecie
tylko jedną rzecz na jakiś temat.

226
00:11:28,013 --> 00:11:29,542
Na przykład o mnie.

227
00:11:29,566 --> 00:11:31,872
Wiecie, że Lisa Genova napisała "Motyla"

228
00:11:31,896 --> 00:11:34,332
i to wszystko.

229
00:11:34,356 --> 00:11:36,746
Macie tylko jedno połączenie nerwowe,

230
00:11:36,770 --> 00:11:38,716
tylko jedną synapsę.

231
00:11:38,740 --> 00:11:40,901
Wyobraźcie sobie, że macie Alzheimera,

232
00:11:40,925 --> 00:11:43,258
blaszki, splątki, stan zapalny,

233
00:11:43,282 --> 00:11:46,017
a mikrogleje pożerają tę synapsę.

234
00:11:46,603 --> 00:11:50,833
Gdy ktoś zapyta was, kto napisał "Motyla",

235
00:11:50,857 --> 00:11:52,102
nie pamiętacie,

236
00:11:52,126 --> 00:11:55,309
bo synapsa albo nie działa prawidłowo,
albo już nie istnieje.

237
00:11:55,333 --> 00:11:57,092
Zapomnieliście o mnie na zawsze.

238
00:11:57,760 --> 00:12:00,386
Ale gdybyście wiedzieli o mnie więcej?

239
00:12:00,410 --> 00:12:02,499
Powiedzmy, że wiecie o mnie cztery rzeczy.

240
00:12:02,523 --> 00:12:04,368
Wyobraźcie sobie, że macie Alzheimera

241
00:12:04,392 --> 00:12:07,387
i trzy synapsy zostały uszkodzone
lub całkowicie zniszczone.

242
00:12:08,077 --> 00:12:10,538
Nadal macie sposób,
by obejść zniszczenia.

243
00:12:10,562 --> 00:12:12,581
Nadal pamiętacie, jak się nazywam.

244
00:12:13,283 --> 00:12:17,209
Możemy być odporni na patologiczne zmiany

245
00:12:17,233 --> 00:12:20,336
poprzez tworzenie nowych,
niezniszczonych połączeń.

246
00:12:20,360 --> 00:12:24,139
Połączenia te, czyli nasze
zasoby poznawcze powstają,

247
00:12:24,163 --> 00:12:25,863
gdy uczymy się nowych rzeczy.

248
00:12:26,455 --> 00:12:30,976
Najlepiej, gdy te nowe rzeczy
są bogate w znaczenie,

249
00:12:31,000 --> 00:12:35,739
gdy angażują wzrok i słuch,
skojarzenia i emocje.

250
00:12:36,398 --> 00:12:39,533
Nie chodzi o rozwiązywanie krzyżówek.

251
00:12:39,557 --> 00:12:43,654
Nie chodzi o przywoływanie
znanych juz informacji,

252
00:12:43,678 --> 00:12:47,021
bo to przypomina spacer znaną ulicą,

253
00:12:47,045 --> 00:12:49,630
w znanym otoczeniu.

254
00:12:50,113 --> 00:12:52,947
Chcemy wydeptać nowe ścieżki dla neuronów.

255
00:12:52,971 --> 00:12:55,483
Ochrona mózgu przed Alzheimerem

256
00:12:55,507 --> 00:12:57,687
to nauka włoskiego,

257
00:12:57,711 --> 00:12:59,221
poznanie nowych przyjaciół,

258
00:12:59,245 --> 00:13:00,412
czytanie książki,

259
00:13:00,436 --> 00:13:02,805
wysłuchanie świetnej prelekcji TED.

260
00:13:03,283 --> 00:13:08,596
A jeśli, mimo wszystko, któregoś dnia
okaże się, że mamy Alzheimera,

261
00:13:08,620 --> 00:13:11,773
są trzy rzeczy, których
nauczyłam się od swojej babci

262
00:13:11,797 --> 00:13:15,534
i dziesiątek osób, które poznałam,
żyjących z tą chorobą.

263
00:13:16,115 --> 00:13:19,299
Diagnoza nie oznacza, że jutro umrzecie.

264
00:13:19,323 --> 00:13:21,045
Żyjcie dalej.

265
00:13:21,069 --> 00:13:23,435
Nie stracicie pamięci emocjonalnej.

266
00:13:23,459 --> 00:13:26,965
Nadal będziecie mogli
odczuwać miłość i radość.

267
00:13:26,989 --> 00:13:29,992
Być może zapomnicie,
co powiedziałam 5 minut temu,

268
00:13:30,016 --> 00:13:32,301
ale będziecie pamiętać,
jakie emocje to wywołało.

269
00:13:32,944 --> 00:13:36,220
Jesteście nie tylko tym, co pamiętacie.

270
00:13:36,244 --> 00:13:37,533
Dziękuję.

271
00:13:37,557 --> 00:13:42,880
(Brawa)