Bi pêşketin û belavbûna xeta trênê

gellek guhertin li Amerîka’yê

pêk hatin.

Bi çêkirina xeta trênê

bi hezaran mirov bûn xwedî kar,

bajarên nû hatin avakirin,

bazirganî geş bû,

çûn û hatin bileztir bû,

û hemû jiyana gel pêş ket.

Lê guhertina herî balkêş

kêm tê zanîn:

Dema yekgirtî ya standart.

Îro em dizanin ku li Los Angeles’ê
saet 06:28 be

li New York’ê 09:28,

li London’ê 14:28,

li Moscow’ê 17:28,

û li Tokyo’ê 22:28 e.

Li her derê dinyayê

xulek û saniye wekhev in.

Lê berî xeta trênê

pêdivî bi saeta netewî û cîhanî tune bû,

her bajarî saeta xwe ya herêmî bikardianî.

Lewre li Chicago’yê saet 12.00 bû,

li Indianapolisê 12:07 ,

li St. Louis’ê 11:50,

li Omaha’yê 11:27 bû.

Ev pergal di dema hespan de

bê pirsgirêk dimeşiya,

lê bi bikaranîna trênê re

gellek pirsgirêk derketin.

Bi saetên cuda yên herêmî,

bernameya trênê dê çawa çêbe?

Ku her trên saeteke cuda bikar bîne,

çawa tevlihevî û qeza bên astegkirin?

Ku trên ji stasyonekê saet 12:14 derkeve,

piştî 22 xulekan, li stasyona din

saet 12:31 be, tevlihevî çêdibin.

Ji bo ku ev tevlihevî çênebin,

li Amerîka û Kanada’yê

saeta yekgirtî ya standart

di sala 1883’yan de hat sazkirin.

Vê sazkirinê rê li ber

tevlihevî û qezayên bixeter girt.

Lê raya giştî saeta yekgirtî
bi hêsanî nepejirand,

li gellek bajaran bikaranîna saeta herêmî

dewam kir.

Heta li gellek bajaran saetek ji bo
saeta herêmî,

yeka din jî ji bo xeta trênê
hat bikaranîn.

Li vê pirsê binêrin:

"Biborin, saet çend e?"

"Kîjan saetê hûn dixwazin?

Saeta herêmî 12:13 e, ya trênê 12.16 e."

Di dawiyê de saeta standart biser ket,

û di sala 1918'an de

bi zagonê hat qebûlkirin.

Ji hingî ve gellek veguhestin hatin kirin,

lê konsepta saeta yekgirtî ya standart

hat parastin.

Amerîka ne welatê yekem e

ku saeta yekbûyî bikaraniye.

Yekem car saeta yekgirtî li Brîtanya’yê

di sala 1840’î de ji aliyê
şîrketên trênê ve hat bikaranîn,

û heta 1847'an hemû şîrketên Brîtanya’yê

saeta Greenwich [G.M.T.] bikar anîn.

Dewleta Brîtanya’yê di sala 1880’yî de

ev saet bi awayê fermî pejirand.

Bi pejirandina vê zagonê

yekem car saeta standart saz bû,

saetên yekem yên rojê

li Asya’yê û li giravên başurê Pasîfîk’ê
dest pê dikin.

Xeta navnetewî ya demî

di okyanûsa Pasîfîk’ê re,

li dijî rexê dinyayê yê Greenwich

derbas dibe.

Bi xeta trênê,

saeta standart saz bû.

Bi salan trên gellek pêş ketin

û her dem li seranserê dinyayê

bûn hîmeke veguhestinê.

Di metroya New York City’yê de,

li Kanada’yê,

di tramvaya San Francisco’yê de,

hemû kes dizane saet çend e.

Spasî li wan,em jî dizanin!