WEBVTT

00:00:00.952 --> 00:00:02.714
Meteorolog sam po struci,

00:00:02.738 --> 00:00:05.881
imam osnovne, master studije
i doktorat iz fizičke meteorologije,

00:00:05.905 --> 00:00:08.041
dakle, meteorolog, zvanično.

00:00:08.444 --> 00:00:13.143
Uz to uvek idu četiri pitanja.

00:00:13.167 --> 00:00:15.723
To je jedino što uvek pogodim.

NOTE Paragraph

00:00:15.747 --> 00:00:17.603
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:00:17.627 --> 00:00:19.675
A ta pitanja su:

00:00:19.699 --> 00:00:22.183
„Maršale, na kom si kanalu?“

NOTE Paragraph

00:00:22.207 --> 00:00:24.024
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:00:24.048 --> 00:00:26.889
„Dr Šepard, kakvo će vreme biti sutra?“

NOTE Paragraph

00:00:26.913 --> 00:00:27.913
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:00:27.937 --> 00:00:29.524
I da, ovo obožavam:

00:00:29.548 --> 00:00:32.767
„Moja ćerka se udaje sledećeg septembra,
biće venčanje na otvorenom.

00:00:32.787 --> 00:00:34.227
Hoće li padati kiša?“

NOTE Paragraph

00:00:34.251 --> 00:00:35.633
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:00:35.657 --> 00:00:38.562
Bez šale, dobijam ta pitanja,
i ne znam odgovore na njih,

00:00:38.586 --> 00:00:40.185
tu nema nauke.

00:00:41.185 --> 00:00:44.088
Ali jedno koje mi ovih dana
često upućuju je:

00:00:44.112 --> 00:00:49.304
„Dr Šepard, da li verujete
u klimatske promene?“

00:00:49.331 --> 00:00:52.037
„Da li verujete u globalno zagrevanje?“

00:00:52.807 --> 00:00:56.506
Svaki put kad čujem to pitanje
moram da se priberem.

00:00:56.530 --> 00:01:00.232
Zato što je pogrešno postavljeno pitanje -
nauka nije sistem verovanja.

00:01:00.911 --> 00:01:04.177
Moj sin, koji ima 10 godina,
veruje u Zubić vilu.

00:01:04.998 --> 00:01:08.387
I to mora da prevaziđe,
jer ubrzano gubim dolare.

NOTE Paragraph

00:01:08.411 --> 00:01:10.728
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:01:10.752 --> 00:01:12.577
Ali on veruje u Zubić vilu.

00:01:12.601 --> 00:01:14.572
Razmislite o ovome.

00:01:15.361 --> 00:01:17.909
Ova zgrada Banke Amerike
se nalazi u Atlanti.

00:01:17.933 --> 00:01:20.488
Nikada ne čujete da neko kaže:

00:01:20.512 --> 00:01:23.091
„Verujete li, ako se popnete
na vrh te zgrade

00:01:23.115 --> 00:01:25.369
i bacite loptu, da će ona pasti?“

00:01:25.807 --> 00:01:29.141
To nikad ne čujete,
jer gravitacija je nepobitna stvar.

00:01:30.427 --> 00:01:32.712
Pa zašto ne čujemo pitanje:

00:01:32.736 --> 00:01:34.541
„Da li verujete u gravitaciju?“

00:01:34.565 --> 00:01:36.423
Ali naravno da čujemo pitanje:

00:01:36.447 --> 00:01:38.780
„Da li verujete u globalno zagrevanje?“

NOTE Paragraph

00:01:40.161 --> 00:01:42.573
Pa, razmotrite ove činjenice.

00:01:43.799 --> 00:01:46.895
Američko udruženje za razvoj nauke, AAAS,

00:01:46.919 --> 00:01:49.768
jedna od vodećih naučnih organizacija,

00:01:49.792 --> 00:01:53.712
ispitivalo je naučnike i javnost
o različitim naučnim temama.

00:01:53.736 --> 00:01:54.935
Evo nekih od njih:

00:01:54.959 --> 00:01:58.886
genetski modifikovana hrana, istraživanja
na životinjama, evolucija ljudi.

00:01:59.709 --> 00:02:02.209
Pogledajte šta naučnici
kažu u vezi sa njima,

00:02:02.233 --> 00:02:05.107
ljudi koji zaista izučavaju te teme,
označeno crvenom bojom,

00:02:05.107 --> 00:02:07.598
naspram sive, onoga što javnost misli.

00:02:07.622 --> 00:02:09.208
Kako smo stigli ovde?

00:02:09.982 --> 00:02:11.474
Kako smo stigli ovde?

00:02:12.743 --> 00:02:16.644
Da su naučnici i javnost toliko udaljeni
u pogledu ovih naučnih pitanja.

NOTE Paragraph

00:02:17.260 --> 00:02:19.656
Pa, vratiću se malo bliže svojoj temi,

00:02:19.680 --> 00:02:20.830
klimatskim promenama.

00:02:21.339 --> 00:02:24.231
Osamdeset sedam posto naučnika

00:02:24.255 --> 00:02:28.463
veruje da ljudi doprinose
klimatskim promenama.

00:02:29.450 --> 00:02:31.717
Ali samo 50 posto javnosti?

00:02:33.323 --> 00:02:34.704
Kako smo stigli ovde?

00:02:34.728 --> 00:02:36.031
Ovo pokreće pitanje

00:02:36.055 --> 00:02:40.792
šta oblikuje stavove o nauci?

00:02:42.655 --> 00:02:44.045
To je zanimljivo pitanje

00:02:44.070 --> 00:02:46.647
o kome sam poprilično razmišljao.

00:02:48.434 --> 00:02:53.100
Mislim da je ono što oblikuje
stavove o nauci u javnosti

00:02:53.124 --> 00:02:55.314
sistem uverenja i predrasude.

00:02:56.299 --> 00:02:57.775
Sistemi verovanja i predrasude.

00:02:57.799 --> 00:02:59.399
Priklonite mi se na trenutak.

00:03:00.005 --> 00:03:02.322
Jer želim da govorim
o trima elementima toga:

00:03:02.322 --> 00:03:06.155
efektu potvrđivanja,
Daning-Krugerovom efektu

00:03:06.179 --> 00:03:08.044
i kognitivnoj disonanci.

00:03:08.068 --> 00:03:12.091
Zvuče kao glomazni, fensi,
akademski termini, a i jesu.

00:03:12.585 --> 00:03:16.212
Ali kada vam ih opišem,
reći ćete: „Oh!

00:03:16.236 --> 00:03:19.969
Prepoznajem to; čak i znam
nekog ko to radi.“

NOTE Paragraph

00:03:21.355 --> 00:03:22.934
Efekat potvrđivanja.

00:03:24.260 --> 00:03:28.732
Pronalaženje dokaza koji podržavaju
ono u šta već verujemo.

00:03:28.756 --> 00:03:31.680
Verovatno za ovo svi mi
nekad pomalo snosimo krivicu.

00:03:33.427 --> 00:03:34.966
Pogledajte ovo.

00:03:34.990 --> 00:03:36.307
Ja sam na Tviteru.

00:03:36.331 --> 00:03:38.735
Često, kada pada sneg,

00:03:38.759 --> 00:03:40.648
dobijem ovaj tvit.

NOTE Paragraph

00:03:40.672 --> 00:03:43.148
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:03:43.172 --> 00:03:46.901
„Hej, dr Šepard, imam pola metra
globalnog zagrevanja u dvorištu,

00:03:46.925 --> 00:03:49.909
o čemu vi to govorite,
o klimatskim promenama?“

00:03:49.933 --> 00:03:51.671
Zapravo, često mi stiže taj tvit.

00:03:52.909 --> 00:03:55.846
To je simpatičan tvit, a i nasmeje me.

00:03:55.870 --> 00:03:59.815
Ali je toliko suštinski naučno pogrešan.

00:04:00.292 --> 00:04:01.850
Jer ilustruje

00:04:01.874 --> 00:04:03.895
da osoba koja tvituje ne razume

00:04:03.919 --> 00:04:06.021
razliku između vremena i klime.

00:04:07.466 --> 00:04:11.014
Često kažem da je vreme vaše raspoloženje,

00:04:11.038 --> 00:04:13.497
a klima je vaša ličnost.

00:04:14.981 --> 00:04:16.132
Razmislite o tome.

00:04:16.156 --> 00:04:18.600
Vreme je vaše raspoloženje,
a klima je vaša ličnost.

00:04:18.624 --> 00:04:22.609
Vaše današnje raspoloženje
mi ne govori ništa o vašoj ličnosti,

00:04:22.633 --> 00:04:25.493
kao što mi hladan dan
ne govori ništa o klimatskim promenama,

00:04:25.493 --> 00:04:27.427
kao ni vreli dan, štaviše.

NOTE Paragraph

00:04:29.974 --> 00:04:31.124
Daning-Kruger.

00:04:31.496 --> 00:04:34.921
Dva naučnika sa Univerziteta Kornel
su došla do Daning-Krugerovog efekta.

00:04:34.921 --> 00:04:37.076
Ako potražite recenzirani članak o tome,

00:04:37.100 --> 00:04:39.569
videćete raznoraznu
prefinjenu terminologiju:

00:04:39.593 --> 00:04:43.236
to je iluzorni kompleks superiornosti,
kada mislimo da znamo nešto.

00:04:43.260 --> 00:04:46.257
Drugim rečima, ljudi misle
da znaju više nego što zaista znaju.

00:04:47.553 --> 00:04:50.486
Ili potcenjuju ono što ne znaju.

NOTE Paragraph

00:04:50.847 --> 00:04:53.314
Potom, tu je kognitivna disonanca.

00:04:54.831 --> 00:04:57.164
Kognitivna disonanca je zanimljiva.

00:04:57.538 --> 00:05:00.188
Nedavno je bio Dan mrmota, je l' da?

00:05:01.132 --> 00:05:03.853
Nema bolje definicije kognitivne disonance

00:05:03.877 --> 00:05:07.395
nego kada me inteligentni ljudi pitaju
da li je prognoza glodara tačna.

NOTE Paragraph

00:05:07.419 --> 00:05:10.150
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:05:10.174 --> 00:05:12.721
Ali i to me stalno pitaju.

NOTE Paragraph

00:05:12.745 --> 00:05:13.999
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:05:14.023 --> 00:05:17.626
Ali takođe čujem
i o „Farmerovom almanahu“.

00:05:17.650 --> 00:05:20.846
Odrasli smo uz "Farmerov almanah",
ljudi znaju za njega.

00:05:22.259 --> 00:05:25.671
Problem je u tome što je tačan samo 37%,

00:05:25.695 --> 00:05:28.829
prema istraživanjima
sa Državnog univerziteta Pensilvanije.

00:05:31.458 --> 00:05:35.029
Ali nalazimo se u vremenu nauke

00:05:35.053 --> 00:05:37.001
u kome zaista možemo da predvidimo vreme.

00:05:37.001 --> 00:05:40.046
Verovali ili ne, a znam da neki
među vama misle „Da, kako da ne,“

00:05:40.046 --> 00:05:42.903
imamo 90% i veću tačnost
vremenske prognoze.

00:05:42.903 --> 00:05:46.257
Samo ste skloni da upamtite
povremene promašaje, jeste.

NOTE Paragraph

00:05:46.281 --> 00:05:47.431
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:05:50.263 --> 00:05:53.668
Dakle, efekat potvrđivanja,
Daning-Kruger i kognitivna disonanca.

00:05:53.692 --> 00:05:59.104
Mislim da oni oblikuju pristrasnosti
i stavove koje ljudi imaju o nauci.

00:05:59.625 --> 00:06:01.774
No, uz to, tu je pismenost
i dezinformacije

00:06:01.798 --> 00:06:03.865
koje nas takođe drže u određenim okvirima.

00:06:05.911 --> 00:06:08.395
Za vreme sezone uragana 2017. godine,

00:06:08.419 --> 00:06:12.632
mediji su morali da zadužuju novinare

00:06:12.656 --> 00:06:16.813
da odbacuju lažne informacije
o vremenskoj prognozi.

00:06:18.204 --> 00:06:20.138
U takvom vremenu se nalazimo.

00:06:20.644 --> 00:06:23.081
Time se stalno bavim
na društvenim mrežama.

00:06:23.105 --> 00:06:24.692
Neko će tvitovati prognozu -

00:06:24.716 --> 00:06:27.652
to je prognoza za uragan Irmu,
ali evo u čemu je problem:

00:06:27.676 --> 00:06:29.676
ona nije došla iz Uraganskog centra.

00:06:30.608 --> 00:06:33.395
Ali ljudi su to tvitovali
i delili, i proširilo se.

00:06:33.419 --> 00:06:36.284
Uopšte nije proisteklo
iz Nacionalnog uraganskog centra.

NOTE Paragraph

00:06:38.363 --> 00:06:40.851
Proveo sam 12 godina svoje karijere u Nasi

00:06:40.851 --> 00:06:43.307
pre nego što sam došao
na Univerzitet u Džordžiji,

00:06:43.307 --> 00:06:46.292
i predsedavam njihovim
Savetodavnim odborom za nauku o Zemlji,

00:06:46.292 --> 00:06:48.583
baš sam bio tamo
prošle nedelje u Vašingtonu.

00:06:48.583 --> 00:06:50.504
Video sam neke vrlo zanimljive stvari.

00:06:50.504 --> 00:06:53.156
Evo Nasinog modela
i naučnih podataka sa satelita

00:06:53.156 --> 00:06:55.573
koji pokazuju sezonu uragana 2017. godine.

00:06:55.573 --> 00:06:57.223
Vidite tamo uragan Harvi?

00:06:57.649 --> 00:07:00.158
Pogledajte svu tu prašinu
koja dolazi iz Afrike.

00:07:00.617 --> 00:07:04.038
Pogledajte požare u severozapadnoj Americi

00:07:04.038 --> 00:07:05.628
i u zapadnoj Kanadi.

00:07:05.628 --> 00:07:07.428
Evo uragana Irma.

00:07:08.923 --> 00:07:11.066
Ovo je za mene fascinantno.

00:07:11.688 --> 00:07:13.783
Doduše, ja sam štreber za vreme.

00:07:14.982 --> 00:07:18.458
Ali, što je važnije, ovo ilustruje
da imamo tehnologiju

00:07:18.482 --> 00:07:21.061
ne samo da posmatramo vreme
i klimatski sistem,

00:07:21.085 --> 00:07:22.605
već i da predviđamo.

00:07:22.625 --> 00:07:24.387
To je naučno razumevanje,

00:07:24.411 --> 00:07:27.498
dakle, nema potrebe
za onim stavovima i predrasudama

00:07:27.522 --> 00:07:29.092
o kojima smo govorili.

00:07:29.116 --> 00:07:30.315
Imamo znanje.

NOTE Paragraph

00:07:30.339 --> 00:07:31.677
Ali razmislite o sledećem...

00:07:31.677 --> 00:07:34.783
Ovo je Hjuston u Teksasu
nakon uragana Harvija.

00:07:35.736 --> 00:07:38.699
Periodično pišem prilog
za časopis „Forbs“,

00:07:38.733 --> 00:07:42.578
i napisao sam članak nedelju dana
pre nego što je uragan Harvi udario kopno,

00:07:42.578 --> 00:07:46.130
u kome sam rekao: „Verovatno će biti
1 000 do 1 200 mm padavina.“

00:07:46.776 --> 00:07:49.260
To sam napisao nedelju dana
pre nego što se dogodilo.

00:07:49.284 --> 00:07:51.410
Ipak, kada razgovarate
sa ljudima u Hjustonu,

00:07:51.434 --> 00:07:54.077
oni kažu: „Nismo imali pojma
da će biti ovoliko loše.“

00:07:55.093 --> 00:07:56.268
Ja prosto...

NOTE Paragraph

00:07:56.292 --> 00:07:57.473
(Uzdah)

NOTE Paragraph

00:07:57.497 --> 00:07:58.633
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:07:58.657 --> 00:07:59.831
Nedelju dana ranije.

00:07:59.855 --> 00:08:01.045
Ali -

00:08:01.069 --> 00:08:03.567
znam, zabavno je, ali u stvarnosti,

00:08:03.591 --> 00:08:09.735
svi se mi mučimo sa shvatanjem nečega
što je izvan našeg iskustva.

00:08:09.759 --> 00:08:12.029
Ljudi u Hjustonu stalno imaju kišu,

00:08:12.053 --> 00:08:13.853
stalno imaju poplave.

00:08:14.513 --> 00:08:16.847
Ali to nikad nisu doživeli.

00:08:17.561 --> 00:08:21.950
Hjuston primi oko 860 mm padavina
tokom cele godine.

00:08:21.974 --> 00:08:24.529
Dobili su 1 200 mm za tri dana.

00:08:25.300 --> 00:08:28.391
Taj događaj je anomalija, izvan normalnog.

NOTE Paragraph

00:08:30.098 --> 00:08:33.149
Dakle, sistemi uverenja i predrasude,
pismenost i dezinformacije.

00:08:33.149 --> 00:08:36.936
Kako da izađemo iz okvira
koji sputavaju naša opažanja?

00:08:38.633 --> 00:08:42.366
Pa, ne moramo ni da idemo u Hjuston,
možemo da budemo blizu kuće.

NOTE Paragraph

00:08:42.390 --> 00:08:43.571
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:08:43.595 --> 00:08:45.508
Sećate se „snegopokalipse“?

NOTE Paragraph

00:08:45.532 --> 00:08:47.333
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:08:47.357 --> 00:08:48.857
Snegmagedona?

00:08:48.881 --> 00:08:50.032
Snegzile?

00:08:50.056 --> 00:08:52.085
Kako god da nazovete.

00:08:52.109 --> 00:08:54.426
Od čitavih pet centimetara.

NOTE Paragraph

00:08:54.450 --> 00:08:57.053
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:08:57.077 --> 00:08:59.942
Pet centimetara snega
je blokiralo grad Atlantu.

NOTE Paragraph

00:08:59.966 --> 00:09:01.537
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:09:02.982 --> 00:09:07.236
Ali istina je da smo bili
u stanju pripravnosti zbog zimske oluje,

00:09:07.260 --> 00:09:09.895
davali smo savete zbog zimskog vremena,

00:09:09.919 --> 00:09:12.453
a mnogo ljudi je to shvatilo
sa umanjenim značajem:

00:09:12.453 --> 00:09:13.854
„Ma, neće biti tako strašno.“

00:09:13.854 --> 00:09:17.108
A u stvari, percepcija je bila
da neće biti tako loše,

00:09:17.108 --> 00:09:18.946
ali je zapravo došlo do pogoršanja.

00:09:18.946 --> 00:09:21.783
Stvari su postajale gore
kako su modeli dolazili.

00:09:21.807 --> 00:09:25.613
To je primer toga kako se zaglavimo
u okvirima svoje percepcije.

NOTE Paragraph

00:09:26.165 --> 00:09:28.141
Postavlja se pitanje

00:09:28.165 --> 00:09:31.656
kako da proširimo radijus opažanja?

00:09:33.823 --> 00:09:35.793
Površina kruga je „pi puta r na kvadrat“.

00:09:35.793 --> 00:09:38.000
Povećamo radijus, povećamo površinu.

00:09:38.024 --> 00:09:42.005
Kako da povećamo naš radijus
razumevanja nauke?

00:09:42.593 --> 00:09:43.993
Evo šta ja mislim o tome.

00:09:44.720 --> 00:09:47.791
Napravite popis svojih predrasuda.

00:09:47.815 --> 00:09:49.831
Izazivam vas da to uradite.

00:09:49.855 --> 00:09:52.879
Napravite popis svojih predrasuda.

00:09:52.903 --> 00:09:54.188
Odakle one proističu?

00:09:54.212 --> 00:09:57.586
Iz vašeg vaspitanja,
političke perspektive, vere -

00:09:57.610 --> 00:10:00.029
šta oblikuje vaše predrasude?

00:10:01.982 --> 00:10:05.579
Onda izvršite procenu svojih izvora -
odakle dobijate informacije o nauci?

00:10:06.553 --> 00:10:08.529
Šta čitate, šta slušate

00:10:08.553 --> 00:10:10.553
kako biste došli do informacija o nauci?

00:10:11.022 --> 00:10:13.768
A onda je važno govoriti o tome.

00:10:13.792 --> 00:10:17.910
Razgovarajte o tome kako ste procenili
svoje predrasude i svoje izvore.

00:10:17.934 --> 00:10:20.704
Hteo bih da poslušate
ovaj snimak od 40 sekundi

00:10:20.728 --> 00:10:25.506
jednog od najboljih TV meteorologa
u SAD-u, Grega Fišela,

00:10:25.530 --> 00:10:27.053
iz Ralija u oblasti Daram.

00:10:27.077 --> 00:10:28.752
Njega veoma cene u tom regionu.

00:10:28.776 --> 00:10:30.181
Ali bio je klimatski skeptik.

00:10:30.205 --> 00:10:32.442
Slušajte šta kaže o iznošenju ovoga.

NOTE Paragraph

00:10:32.466 --> 00:10:34.202
Greg Fišel: Greška koju sam pravio,

00:10:34.226 --> 00:10:35.854
a nisam to shvatio do nedavno,

00:10:35.884 --> 00:10:38.797
bila je da sam samo tražio informacije

00:10:38.821 --> 00:10:41.682
koje su podržavale
moje već postojeće mišljenje,

00:10:41.706 --> 00:10:45.813
i nije me zanimalo da čujem
ništa što je bilo suprotno tome.

00:10:46.559 --> 00:10:48.630
Tako sam se probudio jednog jutra

00:10:48.654 --> 00:10:52.352
i javilo mi se pitanje u glavi:

00:10:52.918 --> 00:10:55.522
„Greg, da li si podlegao
efektu potvrđivanja?

00:10:55.546 --> 00:10:59.471
Da li samo tražiš informacije
koje podupiru mišljenje koje već imaš?“

00:11:00.069 --> 00:11:02.708
Ne bih li bio iskren prema sebi,
a pokušao sam da budem,

00:11:02.708 --> 00:11:04.850
priznao sam da se to dešava.

00:11:05.269 --> 00:11:07.783
I tako, što sam više pričao sa naučnicima,

00:11:07.807 --> 00:11:09.865
čitao recenziranu literaturu

00:11:09.889 --> 00:11:14.601
i pokušao da se ponašam
onako kako su me učili

00:11:14.625 --> 00:11:16.958
kada sam bio student na Pen Stejtu,

00:11:17.665 --> 00:11:20.357
postalo mi je veoma teško
da iznesem argument

00:11:20.381 --> 00:11:22.365
da ne doprinosimo bar malo.

00:11:22.365 --> 00:11:25.561
Možda je i dalje postojala sumnja
u vezi sa time koliki je doprinos,

00:11:25.561 --> 00:11:29.640
ali reći „ništa“
bilo bi neodgovorno od mene

00:11:29.664 --> 00:11:31.464
kao naučnika i kao osobe.

NOTE Paragraph

00:11:33.387 --> 00:11:37.248
DžMŠ: Greg Fišel je upravo govorio
o širenju svog radijusa

00:11:37.272 --> 00:11:38.886
razumevanja nauke.

00:11:38.886 --> 00:11:40.966
A kada proširimo taj radijus,

00:11:40.998 --> 00:11:44.196
ne radi se o borbi za bolju budućnost,

00:11:44.220 --> 00:11:47.287
već o očuvanju života kakvim ga poznajemo.

NOTE Paragraph

00:11:48.180 --> 00:11:53.134
Dok razmišljamo o širenju
naših radijusa razumevanja nauke,

00:11:54.292 --> 00:11:57.664
to je od ključnog značaja
za Atinu i Atlantu u Džordžiji,

00:11:57.688 --> 00:12:00.816
za državu Džordžiju i za svet.

00:12:00.857 --> 00:12:02.928
Dakle, proširite svoj radijus.

NOTE Paragraph

00:12:02.952 --> 00:12:04.135
Hvala.

NOTE Paragraph

00:12:04.159 --> 00:12:08.174
(Aplauz)