1
00:00:00,960 --> 00:00:02,536
Khi Dorothy còn là một cô bé

2
00:00:02,560 --> 00:00:05,050
cô bị cuốn hút bởi con cá vàng của mình.

3
00:00:05,080 --> 00:00:08,536
Cha cô giải thích rằng cá bơi được 
nhờ quẫy nhanh chiếc đuôi

4
00:00:08,560 --> 00:00:10,440
để đẩy mình đi trong nước.

5
00:00:11,040 --> 00:00:13,176
Không chút chần chừ, Dorothy đáp lại,

6
00:00:13,200 --> 00:00:16,456
"Vâng, thưa bố. Và cá bơi ngược lại
bằng cách quẫy đầu."

7
00:00:16,480 --> 00:00:18,096
(cười)

8
00:00:18,120 --> 00:00:20,936
Trong tâm trí cô bé, điều đó là hiển nhiên
như bao điều khác

9
00:00:20,960 --> 00:00:23,296
Cá bơi ngược bằng cách quẫy đầu của chúng.

10
00:00:23,320 --> 00:00:24,520
Cô bé tin vậy.

11
00:00:25,320 --> 00:00:28,296
Cuộc sống của chúng ta đầy rẫy
những con cá bơi ngược.

12
00:00:28,320 --> 00:00:30,816
Chúng ta đưa ra những giả định và
những lập luận sai lầm.

13
00:00:30,840 --> 00:00:32,095
Ta có những thành kiến.

14
00:00:32,119 --> 00:00:34,376
Chúng ta tự cho mình đúng,
mọi người sai.

15
00:00:34,400 --> 00:00:36,016
Chúng ta e sợ điều tồi tệ.

16
00:00:36,040 --> 00:00:38,200
Chúng ta tìm kiếm sự hoàn hảo viễn vong.

17
00:00:38,920 --> 00:00:41,000
Ta bảo bản thân thứ
làm được và không được

18
00:00:41,880 --> 00:00:45,976
Trong tâm trí chúng ta, cá bơi ngược
bằng cách điên cuồng quẫy đầu

19
00:00:46,000 --> 00:00:47,429
ta thậm chí không để ý chúng.

20
00:00:49,160 --> 00:00:51,336
Tôi sẽ kể cho các bạn nghe
năm sự thật về tôi

21
00:00:51,360 --> 00:00:52,680
Trong đó một cái là giả.

22
00:00:53,760 --> 00:00:58,560
Một: Tôi đã lấy bằng danh dự toán học
tại Harvard năm 19 tuổi.

23
00:00:59,680 --> 00:01:03,640
Hai: Tôi hiện đang điều hành 
một công ty xây dựng tại Orlando.

24
00:01:04,920 --> 00:01:08,040
Ba: Tôi đã đóng vai chính trong một phim.

25
00:01:09,440 --> 00:01:13,880
Bốn: Tôi mất đi thị giác do một căn bệnh
di truyền hiếm gặp.

26
00:01:14,960 --> 00:01:19,400
Năm: Tôi từng là một phụ tá luật sư
cho hai Tòa Thẩm phán Tối cao Hoa Kỳ.

27
00:01:20,360 --> 00:01:21,560
Cái nào là lời nói dối?

28
00:01:23,880 --> 00:01:25,240
Thật sự là, tất cả đều đúng.

29
00:01:26,240 --> 00:01:27,520
Vâng, tất cả đều đúng.

30
00:01:28,800 --> 00:01:30,960
(vỗ tay)

31
00:01:32,680 --> 00:01:36,336
Hầu hết mọi người
chỉ quan tâm đến những show truyền hình.

32
00:01:36,360 --> 00:01:38,040
(cười)

33
00:01:39,680 --> 00:01:41,240
Tôi cũng như mọi người thôi.

34
00:01:42,320 --> 00:01:45,656
Đó là một chương trình trên NBC:
"Saved by the Bell: The New Class."

35
00:01:45,680 --> 00:01:49,280
Tôi đã đóng vai Weasel Wyzell,

36
00:01:50,240 --> 00:01:54,296
một nhân vật trông rất mọt sách.

37
00:01:54,320 --> 00:01:59,096
Vai diễn này quả là một thách thức cho tôi

38
00:01:59,120 --> 00:02:00,616
khi tôi là một cậu bé 13 tuổi.

39
00:02:00,640 --> 00:02:02,160
(cười)

40
00:02:03,320 --> 00:02:06,240
Tại sao bạn lại nghi ngờ
điều thứ tư, rằng tôi bị mù?

41
00:02:07,120 --> 00:02:08,320
Tại sao vậy?

42
00:02:09,280 --> 00:02:12,256
Chúng ta thường mặc định 
về những thứ gọi là khuyết tật.

43
00:02:12,280 --> 00:02:15,456
Là một người mù, tôi gặp phải
những mặc định rất sai lầm

44
00:02:15,480 --> 00:02:17,240
về khả năng của mình.

45
00:02:18,640 --> 00:02:21,176
Tuy nhiên, mục đích hôm nay
không về việc tôi bị mù.

46
00:02:21,200 --> 00:02:22,400
Mà là về tầm nhìn.

47
00:02:23,480 --> 00:02:27,280
Việc bị mù dạy tôi sống một cuộc sống
với đôi mắt mở to.

48
00:02:28,200 --> 00:02:30,576
Dạy tôi nhận thức những con cá
bơi ngược

49
00:02:30,600 --> 00:02:32,096
được tạo ra trong tâm trí ta.

50
00:02:32,120 --> 00:02:34,280
Việc bị mù buộc tôi phải tập trung.

51
00:02:35,760 --> 00:02:37,840
Khi nhìn bằng mắt thì thế nào?

52
00:02:38,720 --> 00:02:40,360
Gấp gáp và thụ động.

53
00:02:40,800 --> 00:02:42,936
Bạn chỉ cần mở mắt ra là đã thấy thế giới.

54
00:02:42,960 --> 00:02:45,056
Tai nghe không bằng mắt thấy.

55
00:02:45,080 --> 00:02:46,280
Đúng không nào?

56
00:02:47,120 --> 00:02:48,800
Vâng, đó là những gì tôi nghĩ.

57
00:02:49,520 --> 00:02:54,440
Từ 12 đến 25 tuổi, võng mạc của tôi
dần trở nên tệ hơn.

58
00:02:55,280 --> 00:02:58,296
Thị lực của tôi ngày càng
trở nên bất thường.

59
00:02:58,320 --> 00:03:00,600
cứ như trong nhà cười với gương
và ảo giác.

60
00:03:01,640 --> 00:03:03,976
Người bán hàng tôi bắt gặp
trong cửa hàng

61
00:03:04,000 --> 00:03:05,200
ra là manơcan.

62
00:03:05,880 --> 00:03:07,376
Khi chạm tay xuống bồn rửa tay,

63
00:03:07,400 --> 00:03:10,616
tôi chợt nhận ra mình đang chạm vào 
bồn tiểu thay vì bồn rửa

64
00:03:10,640 --> 00:03:12,355
khi tay tôi nhận ra hình dáng thực.

65
00:03:13,160 --> 00:03:15,296
Một người bạn miêu tả bức ảnh
tôi đang cầm,

66
00:03:15,320 --> 00:03:17,440
thứ duy nhất tôi thấy là
một bức tranh vẽ.

67
00:03:18,720 --> 00:03:23,040
Những vật thể xuất hiện, biến dạng
rồi biến mất trong thực tế của tôi.

68
00:03:24,080 --> 00:03:26,520
Tôi thấy rất khó khăn và
mệt khi cố nhìn mọi thứ.

69
00:03:27,600 --> 00:03:30,856
Tôi đã phải chắp ghép những phân mảnh,
những hình ảnh thoáng qua,

70
00:03:30,880 --> 00:03:32,856
cố gắng phân tích những manh mối,

71
00:03:32,880 --> 00:03:35,960
tìm kiếm logic trong chiếc kính vạn hoa
đang vỡ vụn,

72
00:03:36,840 --> 00:03:38,126
đến khi không thấy gì nữa.

73
00:03:39,600 --> 00:03:41,256
Tôi học được rằng những gì ta thấy

74
00:03:41,280 --> 00:03:43,640
không hoàn toàn là sự thật.

75
00:03:44,200 --> 00:03:46,400
Nó không phải là thực tế khách quan.

76
00:03:48,000 --> 00:03:52,696
Những gì ta thấy là những thực tế ảo
cá nhân độc nhất

77
00:03:52,720 --> 00:03:54,840
được tạo ra hoàn hảo bởi não của chúng ta.

78
00:03:55,560 --> 00:03:57,894
Dùng ít kiến thức
khoa học thần kinh giải thích.

79
00:03:57,918 --> 00:04:01,158
Trong cấu trúc não bộ, 
thị giác chiếm 30%,

80
00:04:01,560 --> 00:04:05,016
xúc giác chiếm 8%,

81
00:04:05,040 --> 00:04:06,840
và thính giác chiếm 2-3%.

82
00:04:07,600 --> 00:04:11,336
Mỗi giây, mắt bạn có thể gửi
đến vỏ não thị giác

83
00:04:11,360 --> 00:04:13,520
hơn hai tỷ mẩu thông tin.

84
00:04:14,360 --> 00:04:17,800
Phần còn lại của cơ thể
chỉ gửi đi một tỷ thông tin.

85
00:04:18,680 --> 00:04:22,896
Vậy, thị giác chiếm 1/3
bộ não theo thể tích

86
00:04:22,920 --> 00:04:26,240
và có thể khẳng định rằng khoảng 2/3
dữ liệu xử lý của não bộ.

87
00:04:27,040 --> 00:04:28,256
Ngạc nhiên hơn,

88
00:04:28,280 --> 00:04:30,376
những ảo tưởng bạn thấy
quả thất rất hấp dẫn.

89
00:04:30,400 --> 00:04:32,800
Không sai: những gì bạn thấy
chỉ là ảo tưởng.

90
00:04:33,920 --> 00:04:35,736
Đây mới là điều thú vị.

91
00:04:35,760 --> 00:04:37,856
Khi bạn nhìn một thứ gì đó,

92
00:04:37,880 --> 00:04:41,416
não bộ sẽ qui chiếu với những thứ bạn biết
về thế giới này,

93
00:04:41,440 --> 00:04:45,496
những kiến thức, kí ức, quan điểm,
cảm xúc, và sự chuyên tâm của bạn.

94
00:04:45,520 --> 00:04:50,080
Tất cả những thứ này
được liên kết với thị giác trong não bộ.

95
00:04:51,040 --> 00:04:54,456
Những liên kết này diễn ra 
cả hai chiều, và thường xuyên vô thức.

96
00:04:54,480 --> 00:04:56,336
Ví dụ,

97
00:04:56,360 --> 00:04:58,496
thứ bạn thấy sẽ ảnh hưởng đến tâm trạng,

98
00:04:58,520 --> 00:05:01,120
và tâm trạng của bạn có thể
thay đổi những gì bạn thấy.

99
00:05:02,040 --> 00:05:03,760
Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh.

100
00:05:04,600 --> 00:05:06,456
Nếu bạn được yêu cầu ước tính

101
00:05:06,480 --> 00:05:09,656
tốc độ đi bộ của một người đàn ông
trong một video, chẳng hạn,

102
00:05:09,680 --> 00:05:13,800
câu trả lời sẽ khác nếu bạn được yêu cầu
nghĩ về con báo hoặc rùa.

103
00:05:15,120 --> 00:05:18,416
Một ngọn đồi dường như dốc hơn
khi bạn vừa mới leo,

104
00:05:18,440 --> 00:05:20,656
và cột mốc dường như xa hơn

105
00:05:20,680 --> 00:05:22,360
nếu bạn đang mang chiếc balô nặng.

106
00:05:23,960 --> 00:05:26,840
Chúng ta đang có mâu thuẫn căn bản ở đây.

107
00:05:28,160 --> 00:05:32,576
Những gì bạn thấy là một công trình
mà tâm trí bạn tự tạo ra,

108
00:05:32,600 --> 00:05:34,376
bạn chỉ trải nghiệm nó thụ động,

109
00:05:34,400 --> 00:05:36,800
như những miêu tả trực tiếp
từ thế giới xung quanh.

110
00:05:37,680 --> 00:05:40,280
Các bạn tạo ra hiện thực của mình,
và các bạn tin nó.

111
00:05:41,560 --> 00:05:43,800
Tôi tin vào hiện thực cho đến khi
nó tan vỡ.

112
00:05:44,920 --> 00:05:47,360
Sự suy thoái thị giác phá vỡ
các ảo tưởng của tôi.

113
00:05:48,720 --> 00:05:51,016
Các bạn thấy đấy, nhìn chỉ là một cách

114
00:05:51,040 --> 00:05:52,720
để chúng ta định hình hiện thực.

115
00:05:53,280 --> 00:05:55,880
Ta tạo nên hiện thực của mình
bằng rất nhiều cách.

116
00:05:57,160 --> 00:06:00,120
Lấy sợ hãi làm ví dụ.

117
00:06:01,440 --> 00:06:04,280
Nỗi sợ hãi bóp méo hiện thực của bạn.

118
00:06:05,880 --> 00:06:10,056
Với logic của nỗi sợ hãi, bất cứ điều gì
cũng tốt hơn là sự không chắc chắn.

119
00:06:10,080 --> 00:06:12,536
Nỗi sợ làm mọi thứ mất đi giá trị,

120
00:06:12,560 --> 00:06:14,696
khiến bạn sợ hãi vì những thứ bạn biết,

121
00:06:14,720 --> 00:06:17,496
khiến bạn cảm thấy tồi tệ với
những thứ mơ hồ,

122
00:06:17,520 --> 00:06:19,280
tạo ra cái cớ để cản trở bạn.

123
00:06:20,120 --> 00:06:22,856
Các nhà tâm lý gọi nó bằng
thuật ngữ: tư duy lệch lạc.

124
00:06:22,880 --> 00:06:23,976
(cười)

125
00:06:24,000 --> 00:06:25,536
Đúng không nào?

126
00:06:25,560 --> 00:06:28,840
Nỗi sợ khiến những thứ ta không biết
trở nên đáng sợ.

127
00:06:30,080 --> 00:06:31,976
Sự sợ hãi chỉ là ngộ nhận.

128
00:06:32,000 --> 00:06:33,736
Khi bạn đối mặt với nhu cầu lớn nhất

129
00:06:33,760 --> 00:06:36,416
để nhìn nhận bản thân và
suy nghĩ một cách nghiêm túc,

130
00:06:36,440 --> 00:06:39,256
nỗi sợ hãi sẽ khiến bạn nhụt chí,
từ trong thâm tâm,

131
00:06:39,280 --> 00:06:41,056
thu hẹp và bóp méo quan điểm của bạn,

132
00:06:41,080 --> 00:06:43,136
nhấn chìm khả năng
tự ngẫm của bạn

133
00:06:43,160 --> 00:06:44,880
bằng một lượng lớn cảm xúc gây rối.

134
00:06:45,880 --> 00:06:48,736
Khi bạn có một cơ hội hấp dẫn
để dấn thân,

135
00:06:48,760 --> 00:06:51,256
sợ hãi sẽ khiến bạn chùn bước,

136
00:06:51,280 --> 00:06:54,800
làm cho bạn chỉ dám đứng nhìn lời tiên tri
trở thành hiện thực.

137
00:06:57,880 --> 00:07:00,096
Khi tôi được chuẩn đoán mù,

138
00:07:00,120 --> 00:07:03,160
Tôi biết mù loà sẽ huỷ hoại cuộc đời tôi.

139
00:07:04,400 --> 00:07:07,336
Mù loà là án tử cho sự tự do của tôi.

140
00:07:07,360 --> 00:07:09,240
Đó là cái kết cho những thành tựu.

141
00:07:10,600 --> 00:07:14,576
Mù có nghĩa rằng tôi sẽ sống một cuộc đời
không có ý nghĩa,

142
00:07:14,600 --> 00:07:16,296
nhỏ bé và buồn tẻ,

143
00:07:16,320 --> 00:07:17,520
và gần như là đơn độc.

144
00:07:18,280 --> 00:07:19,480
Tôi biết chứ.

145
00:07:21,440 --> 00:07:24,240
Đó là một viễn tưởng của nỗi sợ hãi,
nhưng tôi lại tin nó.

146
00:07:24,800 --> 00:07:27,416
Nó không thật, nhưng là hiện thực của tôi,

147
00:07:27,440 --> 00:07:30,600
cũng giống như những chú cá bơi ngược
trong tâm trí của Dorothy.

148
00:07:31,920 --> 00:07:34,416
Nếu tôi đã không đối mặt với thực tế
nỗi sợ của tôi,

149
00:07:34,440 --> 00:07:35,640
tôi đã sống trong sợ hãi.

150
00:07:36,200 --> 00:07:37,480
Tôi chắc chắn về điều đó.

151
00:07:39,920 --> 00:07:42,440
Vậy làm sao để có cái nhìn rộng hơn?

152
00:07:43,480 --> 00:07:44,960
Là một phương pháp rèn luyện.

153
00:07:45,520 --> 00:07:47,960
Điều này có thể học được, luyện tập được.

154
00:07:48,680 --> 00:07:50,109
Tôi sẽ tóm tắt rất ngắn gọn.

155
00:07:51,640 --> 00:07:53,536
Hãy có trách nhiệm với bản thân mình

156
00:07:53,560 --> 00:07:56,056
trong từng phút giây, từng suy nghĩ,

157
00:07:56,080 --> 00:07:57,280
và trong từng chi tiết.

158
00:07:58,120 --> 00:07:59,776
Hãy nhìn thấu nỗi sợ của bạn.

159
00:07:59,800 --> 00:08:01,536
Nhận thức được những nhận định sai.

160
00:08:01,560 --> 00:08:03,336
Hãy khai thác những ưu điểm bản thân.

161
00:08:03,360 --> 00:08:05,536
Và để những định kiến ngủ yên.

162
00:08:05,560 --> 00:08:08,360
Hãy thay đổi quan niệm sai lầm
giữa may mắn và thành công.

163
00:08:09,480 --> 00:08:12,920
Hãy chấp nhận ưu và khuyết điểm của bạn,
và thấu hiểu sự khác biệt.

164
00:08:13,600 --> 00:08:14,896
Hãy mở lòng

165
00:08:14,920 --> 00:08:16,320
với sự khoan dung.

166
00:08:17,480 --> 00:08:19,696
Những nỗi sợ, những định kiến,

167
00:08:19,720 --> 00:08:21,576
những anh hùng, kẻ phản diện trong bạn,

168
00:08:21,600 --> 00:08:24,616
đều là lời tự bào chữa,

169
00:08:24,640 --> 00:08:26,976
những duy lý, những tóm lược,

170
00:08:27,000 --> 00:08:29,320
những luận cứ, sự đầu hàng của bạn.

171
00:08:30,360 --> 00:08:32,679
Chúng đều là những hư cấu
bạn tự cho là thực tế.

172
00:08:34,000 --> 00:08:35,655
Hãy chọn cách nhìn thấu chúng.

173
00:08:35,679 --> 00:08:36,919
Chọn cách buông bỏ.

174
00:08:38,080 --> 00:08:41,039
Bạn là người tạo ra thực tế của mình.

175
00:08:42,240 --> 00:08:45,280
Điều này hoàn toàn từ
trách nhiệm bản thân.

176
00:08:46,440 --> 00:08:51,560
Tôi đã chọn cách ra khỏi căn hầm sợ hãi
và dấn thân vào cuộc thám hiểm phía trước.

177
00:08:52,440 --> 00:08:54,840
Tôi đã sống một cuộc sống ý nghĩa.

178
00:08:56,120 --> 00:08:57,896
Không đơn độc,

179
00:08:57,920 --> 00:09:00,896
Tôi đã chia sẻ cuộc đời mình cùng Dorothy,

180
00:09:00,920 --> 00:09:02,576
người vợ xinh đẹp của tôi,

181
00:09:02,600 --> 00:09:04,760
với bộ ba, chúng tôi gọi là Tripskys,

182
00:09:06,400 --> 00:09:08,416
và thành viên mới nhất của gia đình,

183
00:09:08,440 --> 00:09:09,800
em bé Clementine.

184
00:09:10,840 --> 00:09:12,040
Nỗi sợ của bạn là gì?

185
00:09:13,600 --> 00:09:15,360
Bạn tự lừa dối bản thân điều gì?

186
00:09:16,520 --> 00:09:19,440
Bạn đã thêm thắt và tạo nên những ảo tưởng
như thế nào?

187
00:09:20,360 --> 00:09:22,840
Bạn tự tạo ra thực tế nào cho bản thân?

188
00:09:24,200 --> 00:09:27,376
Trong sự nghiệp, đời sống cá nhân của bạn,
trong các mối quan hệ,

189
00:09:27,400 --> 00:09:29,016
trong trái tim và tâm hồn bạn

190
00:09:29,040 --> 00:09:31,440
những con cá bơi ngược gây
thiệt hại rất lớn.

191
00:09:32,560 --> 00:09:36,480
Chúng là cội nguồn của những cơ hội 
bị bỏ lỡ và những tiềm năng chưa thực hiện

192
00:09:37,400 --> 00:09:39,776
chúng tạo ra sự bất an và mất niềm tin,

193
00:09:39,800 --> 00:09:42,240
khi bạn tìm kiếm sự thoả mãn và kết nối.

194
00:09:43,560 --> 00:09:45,760
Tôi khuyên bạn nên tìm ra chúng.

195
00:09:47,360 --> 00:09:51,536
Helen Keller đã nói rằng thứ duy nhất
còn tệ hơn mù loà

196
00:09:51,560 --> 00:09:53,560
chính là có thị lực mà không có tầm nhìn.

197
00:09:54,920 --> 00:09:58,696
Với tôi, mù loà là một ân huệ tuyệt vời,

198
00:09:58,720 --> 00:10:00,760
vì mù loà đem đến cho tôi tầm nhìn.

199
00:10:01,720 --> 00:10:03,720
Mong rằng bạn có thể thấy cái mà tôi thấy.

200
00:10:04,280 --> 00:10:05,496
Xin cám ơn.

201
00:10:05,520 --> 00:10:07,680
(vỗ tay)

202
00:10:20,720 --> 00:10:23,896
Bruno Giussani: Isaac, chỉ một câu nữa,
trước khi anh rời sân khấu.

203
00:10:23,920 --> 00:10:27,696
Đây là câu hỏi của những doanh nhân,
người thực hiện và nhà sáng tạo.

204
00:10:27,720 --> 00:10:31,376
Anh là CEO của một công ty tại Florida,

205
00:10:31,400 --> 00:10:33,536
và có lẽ rất nhiều người đang thắc mắc,

206
00:10:33,560 --> 00:10:35,776
Làm sao có thể là một CEO khi bị mù?

207
00:10:35,800 --> 00:10:39,576
Cụ thể anh đã gặp những khó khăn nào
và làm sao để vượt qua chúng?

208
00:10:39,600 --> 00:10:42,736
IL: Vâng, khó khắn lớn nhất đã trở thành 
một ân huệ đối với tôi.

209
00:10:42,760 --> 00:10:45,320
Tôi không thấy được phản hồi
qua vẻ mặt của mọi người.

210
00:10:45,880 --> 00:10:47,976
(cười)

211
00:10:48,000 --> 00:10:50,176
BG: Tiếng ồn ở kia ư?
IL: Vâng.

212
00:10:50,200 --> 00:10:53,696
Ví dụ như, trong cuộc họp lãnh đạo nhóm
của chúng tôi,

213
00:10:53,720 --> 00:10:56,080
tôi không thấy được biểu cảm khuôn mặt
hay cử chỉ.

214
00:10:57,640 --> 00:11:01,376
Tôi học được cách thu thập phản hồi
bằng lời nói hơn.

215
00:11:01,400 --> 00:11:05,400
Tôi yêu cầu mọi người nói cho tôi biết
họ nghĩ gì.

216
00:11:06,080 --> 00:11:07,936
Và như vậy,

217
00:11:07,960 --> 00:11:12,056
như tôi đã nói, việc này thật sự là một 
ân huệ với bản thân tôi và với công ty,

218
00:11:12,080 --> 00:11:14,680
bởi vì chúng tôi giao tiếp
ở một mức độ sâu hơn,

219
00:11:15,400 --> 00:11:17,320
chúng tôi tránh những thứ mơ hồ,

220
00:11:18,080 --> 00:11:24,010
và hơn hết, nhóm của tôi biết rằng
những gì họ nghĩ mới thực sự là vấn đề.

221
00:11:26,560 --> 00:11:29,456
BG: Isaac, cảm ơn anh đã đến với TED.
IL: Cảm ơn anh, Bruno.

222
00:11:29,480 --> 00:11:33,185
(vỗ tay)