1
00:00:00,960 --> 00:00:02,536
Kad je Doroti bila devojčica,

2
00:00:02,560 --> 00:00:04,360
fascinirala je njena zlatna ribica.

3
00:00:05,080 --> 00:00:08,536
Njen otac joj je objasnio da ribe plivaju
tako što brzo mašu repom

4
00:00:08,560 --> 00:00:10,440
kako bi se otisnule kroz vodu.

5
00:00:11,040 --> 00:00:13,176
Bez oklevanja,
malena Doroti je odgovorila:

6
00:00:13,200 --> 00:00:16,456
"Da, tata, a ribe plivaju unazad
mašući svojim glavama."

7
00:00:16,480 --> 00:00:18,096
(Smeh)

8
00:00:18,120 --> 00:00:20,936
U njenom umu to je bila činjenica
istinita kao i sve druge.

9
00:00:20,960 --> 00:00:23,296
Ribe plivaju unazad,
vrteći svojim glavama.

10
00:00:23,320 --> 00:00:24,520
Verovala je u to.

11
00:00:25,320 --> 00:00:28,296
Naši životi su puni riba
koje plivaju unazad.

12
00:00:28,320 --> 00:00:30,816
Pravimo pretpostavke
i falične zamahe logike.

13
00:00:30,840 --> 00:00:32,095
Gajimo pristrasnost.

14
00:00:32,119 --> 00:00:34,376
Znamo da smo u pravu, a da oni nisu.

15
00:00:34,400 --> 00:00:36,016
Strahujemo od najgoreg.

16
00:00:36,040 --> 00:00:38,200
Težimo nedostižnom savršenstvu.

17
00:00:38,920 --> 00:00:41,000
Govorimo sebi šta možemo,
a šta ne možemo.

18
00:00:41,880 --> 00:00:45,976
U našim umovima, ribe plivaju unazad
mahnito mašući svojim glavama

19
00:00:46,000 --> 00:00:47,429
i mi ih ni ne primećujemo.

20
00:00:49,160 --> 00:00:51,336
Reći ću vam pet činjenica o meni.

21
00:00:51,360 --> 00:00:52,680
Jedna od njih nije tačna.

22
00:00:53,760 --> 00:00:58,560
Prva: diplomirao sam na Harvardu sa 19
uz počasnu diplomu iz matematike.

23
00:00:59,680 --> 00:01:03,640
Druga: trenutno upravljam
građevinskom firmom u Orlandu.

24
00:01:04,920 --> 00:01:08,040
Treća: glumio sam u TV sitkomu.

25
00:01:09,440 --> 00:01:13,880
Četvrta: izgubio sam vid
zbog retkog genetskog oboljenja oka.

26
00:01:14,960 --> 00:01:19,400
Peta: radio sam kao pravni službenik
u dva Vrhovna suda pravde u SAD-u.

27
00:01:20,360 --> 00:01:21,630
Koja činjenica nije tačna?

28
00:01:23,880 --> 00:01:25,240
Zapravo, sve su tačne.

29
00:01:26,240 --> 00:01:27,520
Da, sve su tačne.

30
00:01:28,800 --> 00:01:30,960
(Aplauz)

31
00:01:32,680 --> 00:01:36,336
Sada većinu ljudi zaista interesuje
jedino televizijska serija.

32
00:01:36,360 --> 00:01:38,040
(Smeh)

33
00:01:39,680 --> 00:01:41,240
Znam to iz iskustva.

34
00:01:42,320 --> 00:01:45,656
U redu, radi se o seriji sa NBC-ja
"Zvono kao spas: novi razred".

35
00:01:45,680 --> 00:01:49,280
Glumio sam Vizela Vajzela,

36
00:01:50,240 --> 00:01:54,296
koji je bio nekakav tunjavi,
štrebasti lik u seriji,

37
00:01:54,320 --> 00:01:59,096
zbog čega je to bio veliki glumački izazov

38
00:01:59,120 --> 00:02:00,656
za mene kao trinaestogodišnjaka.

39
00:02:00,656 --> 00:02:02,160
(Smeh)

40
00:02:03,320 --> 00:02:06,240
Sad, da li vas muči
broj četiri, moje slepilo?

41
00:02:07,120 --> 00:02:08,320
Zašto je to tako?

42
00:02:09,280 --> 00:02:12,256
Pravimo pretpostavke
o takozvanim invaliditetima.

43
00:02:12,280 --> 00:02:15,456
Kao slep čovek, suočen sam
sa tuđim netačnim pretpostavkama

44
00:02:15,480 --> 00:02:17,240
svakodnevno o mojim sposobnostima.

45
00:02:18,640 --> 00:02:21,176
Međutim, svrha moje priče danas
nije o mom slepilu.

46
00:02:21,200 --> 00:02:22,400
Već o mom vidu.

47
00:02:23,480 --> 00:02:27,280
Gubitak vida me je naučio
da živim širom otvorenih očiju.

48
00:02:28,160 --> 00:02:30,646
Naučilo me je da primećujem
ribe koje plivaju unazad,

49
00:02:30,646 --> 00:02:32,096
a koje tvore naši mozgovi.

50
00:02:32,120 --> 00:02:34,280
Slepilo ih je izbacilo na videlo.

51
00:02:35,760 --> 00:02:37,840
Kakav je osećaj videti?

52
00:02:38,720 --> 00:02:40,360
Trenutan je i pasivan.

53
00:02:40,800 --> 00:02:42,936
Otvorite oči i svet je tu.

54
00:02:42,960 --> 00:02:45,056
Verujete u ono što vidite. Vid je istina.

55
00:02:45,080 --> 00:02:46,280
Je li tako?

56
00:02:47,120 --> 00:02:48,800
Pa, tako sam mislio.

57
00:02:49,520 --> 00:02:54,440
Zatim su mi mrežnjače počele progresivno
da propadaju od 12 do 15 godine.

58
00:02:55,280 --> 00:02:58,296
Vid mi je postajao sve bizarnija

59
00:02:58,320 --> 00:03:00,720
sala karnevalske kuće zabave
od ogledala i iluzija.

60
00:03:01,640 --> 00:03:03,976
Prodavac koga mi je bilo drago
što vidim u radnji

61
00:03:04,000 --> 00:03:05,200
je zapravo bio lutka.

62
00:03:05,880 --> 00:03:07,376
Posežući da operem ruke,

63
00:03:07,400 --> 00:03:10,616
iznenada bih uvideo
da dodirujem bide, a ne lavabo,

64
00:03:10,640 --> 00:03:12,415
kad bi mi prsti osetili njegov oblik.

65
00:03:13,160 --> 00:03:15,296
Prijatelj bi mi opisao fotografiju u ruci,

66
00:03:15,320 --> 00:03:17,440
i tek onda bih mogao da vidim
prizor na njoj.

67
00:03:18,720 --> 00:03:23,040
Objekti su se pojavljivali, menjali oblik
i nestajali u mojoj stvarnosti.

68
00:03:24,080 --> 00:03:26,520
Bilo je teško i iscrpljujuće gledati.

69
00:03:27,600 --> 00:03:30,856
Lepio sam iskomadane, nepostojane slike,

70
00:03:30,880 --> 00:03:32,856
svesno analizirajući tragove,

71
00:03:32,880 --> 00:03:35,960
tragao sam za logikom
u svom izmrvljenom kaleidoskopu,

72
00:03:36,840 --> 00:03:38,126
dok nisam skroz obnevideo.

73
00:03:39,600 --> 00:03:41,256
Shvatio sam da ono što vidimo

74
00:03:41,280 --> 00:03:43,640
nije univerzalna istina.

75
00:03:44,200 --> 00:03:46,400
Nije objektivna stvarnost.

76
00:03:48,000 --> 00:03:52,696
Ono što vidimo je jedinstvena,
lična, virtuelna stvarnost

77
00:03:52,720 --> 00:03:54,840
koja je majstorski sazdana u našem mozgu.

78
00:03:55,610 --> 00:03:57,954
Objasniću vam to uz pomoć
amaterske neuronauke.

79
00:03:57,954 --> 00:04:01,158
Vaš vizuelni korteks zauzima
oko 30 procenata vašeg mozga.

80
00:04:01,560 --> 00:04:05,016
To je u poređenju sa otprilike
osam procenata za dodir

81
00:04:05,040 --> 00:04:06,840
i dva do tri procenta za sluh.

82
00:04:07,600 --> 00:04:11,336
Svake sekunde vaše oči
mogu da pošalju vizuelnom korteksu

83
00:04:11,360 --> 00:04:13,520
skoro dve milijarde jedinica informacija.

84
00:04:14,360 --> 00:04:17,800
Ostatak vašeg tela može poslati mozgu
tek dodatnih milijardu.

85
00:04:18,680 --> 00:04:22,896
Dakle, vid je jedna trećina
zapremine vašeg mozga

86
00:04:22,920 --> 00:04:26,350
i može da zauzme oko dve trećine
resursa za obradu podataka vašeg mozga.

87
00:04:27,040 --> 00:04:28,256
Ne iznenađuje onda

88
00:04:28,280 --> 00:04:30,376
što je iluzija vida tako neodoljiva.

89
00:04:30,400 --> 00:04:32,800
Ali ne zavaravajte se: vid je iluzija.

90
00:04:33,920 --> 00:04:35,736
Evo šta je zanimljivo.

91
00:04:35,760 --> 00:04:37,856
Kako bi stvorio doživljaj vida,

92
00:04:37,880 --> 00:04:41,416
vaš mozak vas upućuje
na konceptualno razumevanje sveta,

93
00:04:41,440 --> 00:04:45,496
druga saznanja, vaša sećanja,
mišljenja, osećanja, mentalnu pažnju.

94
00:04:45,520 --> 00:04:50,080
Sve ovo i štošta više
je u vašem umu povezano s vidom.

95
00:04:51,040 --> 00:04:54,456
Ove veze funkcionišu obostrano,
i često se dešavaju podsvesno.

96
00:04:54,480 --> 00:04:56,336
Te, na prmer,

97
00:04:56,360 --> 00:04:58,496
ono što vidite utiče
na to kako se osećate,

98
00:04:58,520 --> 00:05:01,340
a to kako se osećate
bukvalno može da promeni ono što vdite.

99
00:05:02,040 --> 00:05:03,760
Brojna istraživanja to pokazuju.

100
00:05:04,600 --> 00:05:06,456
Ukoliko bi vam zatražili da procenite

101
00:05:06,480 --> 00:05:09,656
brzinu hoda čoveka
na video snimku, na primer,

102
00:05:09,680 --> 00:05:13,800
na vaš odgovor bi uticala sugestija
da razmišljate o gepardima ili kornjačama.

103
00:05:15,120 --> 00:05:18,416
Brdo izgleda strmije,
ako ste upravo vežbali,

104
00:05:18,440 --> 00:05:20,656
a orijentir se čini daljim,

105
00:05:20,680 --> 00:05:22,360
ako nosite težak ranac.

106
00:05:23,960 --> 00:05:26,840
Stigli smo do temeljne protivrečnosti.

107
00:05:28,160 --> 00:05:32,576
Ono što vidite je složena
mentalna konstrukcija čiji ste vi tvorac,

108
00:05:32,600 --> 00:05:34,376
ali doživljavate je pasivno

109
00:05:34,400 --> 00:05:36,800
kao direktnu predstavu sveta oko vas.

110
00:05:37,680 --> 00:05:40,280
Stvarate sopstvenu stvarnost
i verujete u nju.

111
00:05:41,560 --> 00:05:43,800
Ja sam verovao u svoju,
dok se nije raspala.

112
00:05:44,920 --> 00:05:47,360
Propadanje mog vida je razbilo iluziju.

113
00:05:48,720 --> 00:05:51,016
Vidite, vid je tek jedan od načina

114
00:05:51,040 --> 00:05:52,720
na koji oblikujemo našu stvarnost.

115
00:05:53,280 --> 00:05:55,880
Stvaramo sopstvene stvarnosti
na razne druge načine.

116
00:05:57,160 --> 00:06:00,120
Uzmimo strah kao jedan od primera.

117
00:06:01,440 --> 00:06:04,280
Vaši strahovi izobličavaju vašu stvarnost.

118
00:06:05,880 --> 00:06:10,056
Pod izvitoperenom logikom straha,
sve je bolje od neizvesnosti.

119
00:06:10,080 --> 00:06:12,536
Strah po svaku cenu ispunjava prazninu,

120
00:06:12,560 --> 00:06:14,696
podmeće vam vaše bojazni kao saznanja,

121
00:06:14,720 --> 00:06:17,496
nudi vam najgore, umesto nesigurnosti,

122
00:06:17,520 --> 00:06:19,280
menjajući pretpostavke za razum.

123
00:06:20,120 --> 00:06:22,856
Psiholozi imaju sjajan
termin za to - užasavanje.

124
00:06:22,880 --> 00:06:23,976
(Smeh)

125
00:06:24,000 --> 00:06:25,536
Tačno?

126
00:06:25,560 --> 00:06:28,840
Strah zamenjuje nepoznato užasom.

127
00:06:30,080 --> 00:06:31,976
Sad, strah je samoevidentan.

128
00:06:32,000 --> 00:06:33,736
Kad ste suočeni sa najvećom potrebom

129
00:06:33,760 --> 00:06:36,416
da pogledate izvan sebe
i razmišljate kritički,

130
00:06:36,440 --> 00:06:39,256
strah pobeđuje utočište
duboko u vašem umu,

131
00:06:39,280 --> 00:06:41,056
skupljajući i izopačavajući vaš vid,

132
00:06:41,060 --> 00:06:43,216
potapajući vašu sposobnost
kritičkog mišljenja

133
00:06:43,216 --> 00:06:44,880
poplavom nekontrolisanih emocija.

134
00:06:45,880 --> 00:06:48,736
Kada ste suočeni sa izazovnom
šansom da delate,

135
00:06:48,760 --> 00:06:51,256
strah vas uljuljkava u nedelanje,

136
00:06:51,280 --> 00:06:54,800
mami vas da pasivno posmatrate
kako se njegova proročanstva obistinjuju.

137
00:06:57,880 --> 00:07:00,096
Kad mi je dijagnostikovana bolest slepila,

138
00:07:00,120 --> 00:07:03,160
znao sam da će mi slepilo uništiti život.

139
00:07:04,400 --> 00:07:07,336
Slepilo je bilo smrtna presuda
za moju nezavisnost.

140
00:07:07,360 --> 00:07:09,240
Tu je bio kraj mojim postignućima.

141
00:07:10,600 --> 00:07:14,576
Slepilo je značilo da ću da živim,
beznačajan život,

142
00:07:14,600 --> 00:07:16,296
skučen i otužan

143
00:07:16,320 --> 00:07:17,650
i da ću verovatno biti sam.

144
00:07:18,280 --> 00:07:19,480
Znao sam to.

145
00:07:21,440 --> 00:07:24,430
To je bila fikcija rođena iz mog straha,
ali sam verovao u nju.

146
00:07:24,800 --> 00:07:27,416
To je bila laž,
ali je to bila moja stvarnost,

147
00:07:27,440 --> 00:07:30,600
baš kao i te ribe koje plivaju unazad
u umu malene Doroti.

148
00:07:31,920 --> 00:07:34,416
Da se nisam suočio
sa stvarnošću mojih strahova,

149
00:07:34,440 --> 00:07:35,640
proživeo bih ih.

150
00:07:36,200 --> 00:07:37,480
U to sam siguran.

151
00:07:39,920 --> 00:07:42,440
Pa, kako da živite svoj život
očiju širom otvorenih?

152
00:07:43,480 --> 00:07:44,960
To je disciplina koja se uči.

153
00:07:45,520 --> 00:07:47,960
Može da se nauči. Može da se praktikuje.

154
00:07:48,680 --> 00:07:50,109
Sažeću je veoma kratko.

155
00:07:51,640 --> 00:07:53,536
Smatrajte sebe odgovornim

156
00:07:53,560 --> 00:07:56,056
za svaki trenutak, svaku misao,

157
00:07:56,080 --> 00:07:57,280
svaki detalj.

158
00:07:58,120 --> 00:07:59,776
Gledajte mimo vaših strahova.

159
00:07:59,800 --> 00:08:01,536
Prepoznajte svoje pretpostavke.

160
00:08:01,560 --> 00:08:03,336
Upregnite unutrašnju snagu.

161
00:08:03,360 --> 00:08:05,536
Utišajte kritičara u vama samima.

162
00:08:05,560 --> 00:08:08,360
Ispravljajte vaše zablude
o sreći i o uspehu.

163
00:08:09,480 --> 00:08:12,920
Prihvatite svoju snagu i svoju slabost,
i razumejte razliku među njima.

164
00:08:13,600 --> 00:08:14,896
Otvorite vaša srca

165
00:08:14,920 --> 00:08:16,320
za obilje blagoslova.

166
00:08:17,480 --> 00:08:19,696
Vaši strahovi, vaše kritike,

167
00:08:19,720 --> 00:08:21,576
vaši heroji, vaši zlikovci -

168
00:08:21,600 --> 00:08:24,616
oni su vaši izgovori,

169
00:08:24,640 --> 00:08:26,976
racionalizacije, prečice,

170
00:08:27,000 --> 00:08:29,320
opravdanja, vaša predaja.

171
00:08:30,360 --> 00:08:32,679
Oni su fikcije
koje doživljavate kao stvarnost.

172
00:08:34,000 --> 00:08:35,655
Voljno ih prozrite.

173
00:08:35,679 --> 00:08:36,919
Voljno ih se rešite.

174
00:08:38,080 --> 00:08:41,039
Vi ste tvorac vaše stvarnosti.

175
00:08:42,240 --> 00:08:45,280
S tim osnaženjem
dolazi potpuna odgovornost.

176
00:08:46,440 --> 00:08:51,560
Voljno sam iskoračio iz tunela straha
na neistražen i neodređen teren.

177
00:08:52,440 --> 00:08:54,840
Izabrao sam da tu sagradim
blagosloven život.

178
00:08:56,120 --> 00:08:57,896
Nimalo usamljen,

179
00:08:57,920 --> 00:09:00,896
delim svoj divni život sa Doroti,

180
00:09:00,920 --> 00:09:02,576
mojom prelepom suprugom,

181
00:09:02,600 --> 00:09:04,760
sa našim trojkama, koje zovemo Tripskijima

182
00:09:06,400 --> 00:09:08,416
i sa najnovijom porodičnom prinovom,

183
00:09:08,440 --> 00:09:09,820
preslatkom bebom Klementinom.

184
00:09:10,840 --> 00:09:12,040
Čega se plašite?

185
00:09:13,600 --> 00:09:15,360
Koje laži sebi govorite?

186
00:09:16,520 --> 00:09:19,440
Kako ulepšavate vaše istine
i pišete sopstvene fikcije?

187
00:09:20,360 --> 00:09:22,840
Kakvu stvarnost kreirate za sebe?

188
00:09:24,200 --> 00:09:27,376
U vašim karijerama i privatnom životu,
u vašim vezama,

189
00:09:27,400 --> 00:09:29,016
i u vašim srcima i dušama,

190
00:09:29,040 --> 00:09:31,580
vaše ribe koje plivaju unazad
vam nanose veliku štetu.

191
00:09:32,560 --> 00:09:36,480
Ostavljaju danak u propuštenim šansama
i u nerealizovanom potencijalu,

192
00:09:37,400 --> 00:09:39,776
i uzrokuju nesigurnost i nepoverenje,

193
00:09:39,800 --> 00:09:42,240
tamo gde tražite ispunjenost i povezanost.

194
00:09:43,560 --> 00:09:45,760
Pozivam vas da ih istražite.

195
00:09:47,360 --> 00:09:51,536
Helen Keler je rekla
da je jedino gore od slepila

196
00:09:51,560 --> 00:09:53,560
imati vid, ali ne videti.

197
00:09:54,920 --> 00:09:58,696
Meni je slepilo bilo istinski blagoslov

198
00:09:58,720 --> 00:10:00,760
jer mi je slepilo podarilo vid.

199
00:10:01,720 --> 00:10:03,720
Nadam se da vidite isto što i ja.

200
00:10:04,280 --> 00:10:05,496
Hvala vam.

201
00:10:05,520 --> 00:10:07,680
(Aplauz)

202
00:10:20,720 --> 00:10:23,896
Bruno Đuzani: Isače, pre nego
napustiš scenu, samo jedno pitanje.

203
00:10:23,920 --> 00:10:27,696
U ovoj publici su preduzetnici,
delatnici, izumitelji.

204
00:10:27,720 --> 00:10:31,376
Ti si izvršni direktor
firme, dole u Floridi,

205
00:10:31,400 --> 00:10:33,536
i verovatno se mnogi pitaju

206
00:10:33,560 --> 00:10:35,776
kako je to biti slepi izvršni direktor?

207
00:10:35,800 --> 00:10:39,576
Koji su to specifični izazovi koje imaš
i kako ih savlađuješ?

208
00:10:39,600 --> 00:10:42,736
Isak Lidski: Pa, najveći izazov
je postao blagoslov.

209
00:10:42,760 --> 00:10:45,320
Ne dobijam vizuelne
povratne informacije od ljudi.

210
00:10:45,880 --> 00:10:47,976
(Smeh)

211
00:10:48,000 --> 00:10:50,176
BĐ: Kakva je buka tamo? IL: Da.

212
00:10:50,200 --> 00:10:53,696
Pa, na primer,
na sastancima ekipe rukovodilaca,

213
00:10:53,720 --> 00:10:56,080
ne vidim izraze lica ili gestove.

214
00:10:57,640 --> 00:11:01,376
Naučio sam da tražim
što više verbalnih povratnih informacija.

215
00:11:01,400 --> 00:11:05,400
U suštini primoravam ljude
da mi kažu šta misle.

216
00:11:06,080 --> 00:11:07,936
I u tom smislu,

217
00:11:07,960 --> 00:11:12,056
to je postalo, kao što sam rekao,
istinski blagoslov za mene i moju firmu

218
00:11:12,080 --> 00:11:14,680
jer komuniciramo na daleko višem nivou,

219
00:11:15,400 --> 00:11:17,320
izbegavamo dvosimslenosti,

220
00:11:18,080 --> 00:11:24,010
i što je najvažnije, moja ekipa zna
da je njihovo mišljenje uistinu važno.

221
00:11:26,560 --> 00:11:29,456
BĐ: Isače, Hvala što si došao na TED.
IL: Hvala tebi, Bruno.

222
00:11:29,480 --> 00:11:32,835
(Aplauz)