1
00:00:06,758 --> 00:00:09,918
"Biri Josef K. hakkında yalanlar
söylemiş olmalı.

2
00:00:09,918 --> 00:00:14,791
Yanlış bir şey yapmadığını biliyordu,
fakat bir sabah tutuklanmıştı."

3
00:00:14,791 --> 00:00:16,756
Böyle başlar "Dava",

4
00:00:16,756 --> 00:00:20,754
Franz Kafka'nın
meşhur romanlarından biri.

5
00:00:20,754 --> 00:00:24,194
K; baş kahraman, durup dururken tutuklanır

6
00:00:24,194 --> 00:00:26,477
ve şaşırtıcı bir süreçten geçer,

7
00:00:26,477 --> 00:00:28,635
ne tutuklanmasının sebebi,

8
00:00:28,635 --> 00:00:31,011
ne de yargı sürecinin içeriği

9
00:00:31,011 --> 00:00:33,168
kendisine açıklanır.

10
00:00:33,168 --> 00:00:37,197
Bu tür senaryolar Kafka'nın eserlerinin 
tipik özelliği olarak görülür,

11
00:00:37,197 --> 00:00:39,787
hatta bilim adamları buna 
yeni bir tabir bulmuşlardır.

12
00:00:39,787 --> 00:00:44,954
"Kafkaesk" (Kafkavari) gereksiz yere
karmaşık ve sinir bozucu olayları

13
00:00:44,954 --> 00:00:47,663
tanımlamak için dile girmiştir,

14
00:00:47,663 --> 00:00:51,955
mesela bürokrasinin labirentlerinde
gezmeye mahkûm olmak gibi.

15
00:00:51,955 --> 00:00:55,191
Fakat prosedürleri tamamlamak için 
uzun kuyruklarda beklemek

16
00:00:55,191 --> 00:00:58,441
gerçekten de Kafka'nın bakışındaki 
zenginliği yansıtıyor mu?

17
00:00:58,441 --> 00:01:03,262
Kelimenin günlük kullanımının ötesinde,
bir şeyi Kafkavari yapan ne?

18
00:01:03,262 --> 00:01:08,169
Franz Kafka'nın hikâyeleri aslında,
modern bürokrasinin

19
00:01:08,169 --> 00:01:10,131
çok sıradan ve absürd yönlerini ele alır,

20
00:01:10,131 --> 00:01:14,390
20. yy başlarında Prag'ta sigorta memuru
olarak çalıştığı dönemde edindiği

21
00:01:14,390 --> 00:01:17,080
tecrübelerden alınmışlardır.

22
00:01:17,080 --> 00:01:19,602
Baş kahramanlarının çoğu
amacını gerçekleştirmek için

23
00:01:19,602 --> 00:01:22,098
engeller ağına karşı
mücadele etmek zorunda olan

24
00:01:22,098 --> 00:01:24,546
ofis çalışanlarıdır ve

25
00:01:24,546 --> 00:01:29,194
genellikle bütün bu çile o kadar
kafa karıştırıcı ve mantıksız olur ki,

26
00:01:29,194 --> 00:01:33,236
ilk bakışta başarı anlamsız gelir.

27
00:01:33,236 --> 00:01:35,700
Örneğin "Poseidon" adlı kısa hikâyesindeki

28
00:01:35,700 --> 00:01:40,056
Antik Yunan tanrısı bürokrasiye
öylesine gömülmüş bir tanrıdır ki,

29
00:01:40,056 --> 00:01:44,015
deniz altı ülkesini 
keşfedecek vakti hiç olmamıştır.

30
00:01:44,015 --> 00:01:47,472
Buradaki nükte, modern iş yerlerinde
gerek duyulan bürokratik işlemlerle

31
00:01:47,472 --> 00:01:50,201
bir tanrının bile başa çıkamayışıdır.

32
00:01:50,201 --> 00:01:52,352
Ancak sebebi etkileyicidir.

33
00:01:52,352 --> 00:01:55,108
Başka bir kimseyi
göreve layık görmediği için

34
00:01:55,108 --> 00:01:59,079
işleri devretmekte isteksizdir.

35
00:01:59,079 --> 00:02:03,230
Kafka'nın Poseidon'ı,
kendi egosunun mahkûmudur.

36
00:02:03,230 --> 00:02:05,570
Bu basit hikâye tam bir
Kafkaesk senaryo oluşturan

37
00:02:05,570 --> 00:02:09,105
tüm elementleri kapsamaktadır.

38
00:02:09,105 --> 00:02:11,692
Kafka'nın kitaplarında sembolik olan

39
00:02:11,692 --> 00:02:16,288
sadece bürokrasinin saçmalıkları değil,
buna karşı karakterinin gösterdiği

40
00:02:16,288 --> 00:02:18,940
döngüsel muhakemedeki ironidir.

41
00:02:18,940 --> 00:02:21,473
Kafka'nın trajikomik öyküleri,
modern endüstri çağındaki

42
00:02:24,473 --> 00:02:27,727
keyfî güç sistemlerini ve bunlara
takılıp kalan bireylerin arasındaki

43
00:02:27,727 --> 00:02:33,008
ilişkiyi çözmek için ideal mantığı 
kullanan bir tür mitoloji işlevi görüyor.

44
00:02:33,008 --> 00:02:37,261
Mesela Kafka'nın en meşhur hikâyesi
"Metamorfoz"u örnek alalım.

45
00:02:37,261 --> 00:02:40,942
Gregor Samsa,
bir sabah uyandığında kendini

46
00:02:40,942 --> 00:02:42,949
bir böceğe dönüşmüş olarak bulur,

47
00:02:42,949 --> 00:02:46,221
en büyük endişesi işe vaktinde gitmektir.

48
00:02:46,221 --> 00:02:49,823
Tabii ki bu imkânsızdır.

49
00:02:49,823 --> 00:02:54,319
Kafka'ya ilham veren sadece
iş yerinin otorite alanı değildi.

50
00:02:54,319 --> 00:02:57,601
Bazı baş kahramanlarının 
içlerinden gelen mücadeleleriydi.

51
00:02:57,601 --> 00:02:59,387
"Açlık Sanatçısı" adlı kısa öyküsü,

52
00:02:59,387 --> 00:03:05,320
gösterisi uzun açlıklardan oluşan
bir sirk cambazını anlatır.

53
00:03:05,320 --> 00:03:09,389
Cambaz, sanatındaki yükselişi
önler düşüncesiyle sirk sahibinin

54
00:03:09,389 --> 00:03:13,035
bu açlığı 40 günle 
sınırlandırmasına üzülür.

55
00:03:13,035 --> 00:03:15,577
Fakat sanatı popülerliğini kaybettiğinde

56
00:03:15,577 --> 00:03:19,103
açlıktan ölmesi için serbest bırakılır.

57
00:03:19,103 --> 00:03:22,440
Kırılma, yalnız bir şekilde
ölmek üzereyken başlar,

58
00:03:22,440 --> 00:03:25,975
sanatının her zaman bir sahtekârlık
olduğunu üzülerek itiraf eder.

59
00:03:25,975 --> 00:03:28,132
Kendi iradesiyle değil,

60
00:03:28,132 --> 00:03:32,165
aksine, sevdiği yemeğe
hiç rastlamadığı için aç kalmıştır.

61
00:03:32,165 --> 00:03:33,362
Bürokrasi konusuna


62
00:03:33,362 --> 00:03:35,887
doğrudan odaklandığı görülen
"Dava"da bile,

63
00:03:35,887 --> 00:03:40,974
anlaşılması güç kanunlar ve şaşırtıcı
prosedürler daha kötüsünü gösterir:

64
00:03:40,974 --> 00:03:44,963
Hukuk sisteminin korkunç döngüsünün, 
etkin olduğu sanılan

65
00:03:44,963 --> 00:03:48,359
devlet adamları tarafından bile
durdurulamadığını kanıtlar.

66
00:03:48,359 --> 00:03:50,798
Bu, adalete hizmet etmeyen

67
00:03:50,798 --> 00:03:54,608
fakat tek fonksiyonu kendini
devam ettirmek olan bir sistemdir.

68
00:03:54,608 --> 00:03:56,484
Siyaset kuramcısı Hannah Arendet,

69
00:03:56,484 --> 00:03:58,620
Kafka'nın ölümünden yıllar sonra buna

70
00:03:58,620 --> 00:04:01,854
"hiç kimsenin tiranlığı" adını verecekti.

71
00:04:01,854 --> 00:04:05,104
Yine de, Kafka'nın 
umutsuzluğun eşlik ettiği hikâyelerinde

72
00:04:05,104 --> 00:04:06,851
tasvir edilen olayların

73
00:04:06,851 --> 00:04:10,570
absürd mantığına yerleştirilmiş
birçok mizahi unsur vardır.

74
00:04:10,570 --> 00:04:15,855
Dolayısıyla bir yandan günümüz dünyasında
Kafkaeski fark etmek kolaydır.

75
00:04:15,855 --> 00:04:20,949
Hayatlarımızın her safhasında
ciddi sonuçları olan,

76
00:04:20,949 --> 00:04:24,973
gitgide karmaşık bir hâl alan
yönetim sistemlerine bel bağlıyoruz.

77
00:04:24,973 --> 00:04:28,941
Ayrıca her sözümüzün, 
görmediğimiz kimseler tarafından

78
00:04:28,941 --> 00:04:32,096
bilmediğimiz kurallara göre
yargılandığını görüyoruz.

79
00:04:32,096 --> 00:04:36,787
Diğer yandan, dikkatimizi absürd olana
ince ayar yaparak

80
00:04:36,787 --> 00:04:40,596
Kafka, ardımızda kalan
eksikliklerimizi de yansıtıyor.

81
00:04:40,596 --> 00:04:44,893
Böylelikle, içinde yaşadığımız dünyayı
bizim yarattığımızı

82
00:04:44,893 --> 00:04:47,945
ve daha iyisiyle değiştirme gücüne
sahip olduğumuzu hatırlatıyor.