[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.24,0:00:08.05,Default,,0000,0000,0000,,بەڕای تۆ
Dialogue: 0,0:00:08.05,0:00:09.58,Default,,0000,0000,0000,,گرنگترین دۆزینەوە
Dialogue: 0,0:00:09.58,0:00:11.58,Default,,0000,0000,0000,,لە چەند سەدەی ڕابردوودا چییە؟
Dialogue: 0,0:00:11.58,0:00:12.53,Default,,0000,0000,0000,,ئایا کۆمپیوتەرە؟
Dialogue: 0,0:00:12.53,0:00:13.26,Default,,0000,0000,0000,,ئۆتۆمبێلە؟
Dialogue: 0,0:00:13.26,0:00:14.17,Default,,0000,0000,0000,,کارەبایە؟
Dialogue: 0,0:00:14.17,0:00:16.14,Default,,0000,0000,0000,,یان لەوانەیە دۆزینەوەی ئەتۆم بێت؟
Dialogue: 0,0:00:16.14,0:00:19.59,Default,,0000,0000,0000,,پێموایە ئەو کارلێکە کیمیاویییە:
Dialogue: 0,0:00:19.59,0:00:21.21,Default,,0000,0000,0000,,گەردیلەیەکی گازی نایترۆجینە
Dialogue: 0,0:00:21.21,0:00:23.30,Default,,0000,0000,0000,,لەگەڵ سێ گەرد لە گازی هایدرۆجین
Dialogue: 0,0:00:23.30,0:00:26.74,Default,,0000,0000,0000,,دوو گەردیلەی گازی ئەمۆنیات دەستدەکەوێت.
Dialogue: 0,0:00:26.74,0:00:28.34,Default,,0000,0000,0000,,ئەمە پڕۆسەی هابەرە
Dialogue: 0,0:00:28.34,0:00:30.92,Default,,0000,0000,0000,,و تێکەڵکردنی گەردیلەکانی نایترۆجینە\Nلە هەوادا
Dialogue: 0,0:00:30.92,0:00:32.43,Default,,0000,0000,0000,,لەگەڵ گەردیلەی هایدرۆجینی،
Dialogue: 0,0:00:32.43,0:00:35.56,Default,,0000,0000,0000,,یان گۆڕینی هەوا بۆ پەینی کیمیایی.
Dialogue: 0,0:00:35.56,0:00:36.81,Default,,0000,0000,0000,,بەبێ ئەم کارلێکردنە،
Dialogue: 0,0:00:36.81,0:00:39.48,Default,,0000,0000,0000,,جووتیاران توانای بەرهەمهێنانی خۆراکی\Nتەواویان هەیە
Dialogue: 0,0:00:39.48,0:00:41.35,Default,,0000,0000,0000,,تەنها بۆ ٤ملیار کەس؛
Dialogue: 0,0:00:41.35,0:00:44.88,Default,,0000,0000,0000,,ژمارەی دانیشتوانی ئێستامان زیاتر لە\N٧ ملیار کەس دەبێت.
Dialogue: 0,0:00:44.88,0:00:46.88,Default,,0000,0000,0000,,کەواتە، بەبێ پڕۆسەی هابەر،
Dialogue: 0,0:00:46.88,0:00:51.31,Default,,0000,0000,0000,,زیاتر لە ٣ ملیار کەس بێ خۆراك دەبێت.
Dialogue: 0,0:00:51.31,0:00:54.97,Default,,0000,0000,0000,,کاتێك نایترۆجین لەسەر شێوەی نیتراتە، NO3،
Dialogue: 0,0:00:54.97,0:00:56.14,Default,,0000,0000,0000,,بە خۆراکێکی بنچینەیی دادەنرێت بۆ ئەوەی\Nڕووەکەکان بمێننەوە.
Dialogue: 0,0:00:56.14,0:01:00.38,Default,,0000,0000,0000,,کاتێك دانەوێڵەکان گەشە دەکەن،\Nنایترۆجین بەکاردێنن،
Dialogue: 0,0:01:00.38,0:01:02.06,Default,,0000,0000,0000,,دوری دەخەنەوە لە خاك.
Dialogue: 0,0:01:02.06,0:01:03.92,Default,,0000,0000,0000,,نایترۆجینەکە دەتوانرێت دروستبێتەوە
Dialogue: 0,0:01:03.92,0:01:06.35,Default,,0000,0000,0000,,بە پڕۆسەی، بە پەینکردنی درێژخایەنی سروشتی
Dialogue: 0,0:01:06.35,0:01:07.84,Default,,0000,0000,0000,,وەك شیبوونەوەی گیانەوەرەکان،
Dialogue: 0,0:01:07.84,0:01:09.68,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام مرۆڤ دەیەوێت خۆراك بڕوێنێت
Dialogue: 0,0:01:09.68,0:01:11.68,Default,,0000,0000,0000,,بەڕێگەیەکی زۆر خێراتر لەمە.
Dialogue: 0,0:01:11.68,0:01:13.59,Default,,0000,0000,0000,,ئەمەش بەشە هەرە سەختەکەیە:
Dialogue: 0,0:01:13.59,0:01:15.08,Default,,0000,0000,0000,,لە ٧٨٪ هەوا لە نایترۆجین پێکدێت،
Dialogue: 0,0:01:15.08,0:01:19.40,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام دانەوێڵە ناتوانێت تەنها نایترۆجین \Nلە هەوا وەربگرێت
Dialogue: 0,0:01:19.40,0:01:22.51,Default,,0000,0000,0000,,چونکە بەستەوەرێکی زۆر بەهێزی\Nسیانی لە خۆدەگرێت،
Dialogue: 0,0:01:22.51,0:01:24.64,Default,,0000,0000,0000,,کە ناتوانن بەروبوومەکان بشکێنن.
Dialogue: 0,0:01:24.64,0:01:26.35,Default,,0000,0000,0000,,ئەوەی هابەر لە بنەڕەتدا کردی
Dialogue: 0,0:01:26.35,0:01:27.46,Default,,0000,0000,0000,,دۆزینەوەی ڕێگەیەکە بوو
Dialogue: 0,0:01:27.46,0:01:29.53,Default,,0000,0000,0000,,بۆ ئەوەی ئەم نایترۆجینە لە هەوادا ببردرێت
Dialogue: 0,0:01:29.53,0:01:31.28,Default,,0000,0000,0000,,و بخرێتە ناوەوەی زەوی.
Dialogue: 0,0:01:31.28,0:01:34.73,Default,,0000,0000,0000,,ساڵی 1908 کیمیازانی ئەڵمانی فریتز هابەر
Dialogue: 0,0:01:34.73,0:01:36.21,Default,,0000,0000,0000,,شێوازێکی کیمیایی بەرەو پێشخست
Dialogue: 0,0:01:36.21,0:01:38.52,Default,,0000,0000,0000,,بۆ بەکارهێنانی ئەو دابینکردنە گەورە \Nنایترۆجینیەی کە لە هەوادا هەیە.
Dialogue: 0,0:01:38.52,0:01:39.89,Default,,0000,0000,0000,,هابەر ڕێگەیەکی دۆزییەوە
Dialogue: 0,0:01:39.89,0:01:41.59,Default,,0000,0000,0000,,کە نایترۆجینەکەی لە هەوادا برد
Dialogue: 0,0:01:41.59,0:01:43.05,Default,,0000,0000,0000,,و بە هایدرۆجینی بەند کرد
Dialogue: 0,0:01:43.05,0:01:45.24,Default,,0000,0000,0000,,بۆ پێکهێنانی ئەمۆنیا.
Dialogue: 0,0:01:45.24,0:01:47.80,Default,,0000,0000,0000,,پاشان ئەتوانرێت ئەمۆنیا بکرێتە ناو خاکەوە،
Dialogue: 0,0:01:47.80,0:01:49.46,Default,,0000,0000,0000,,کە بەخێرایی دەگۆڕدرێت بۆ نیترایت.
Dialogue: 0,0:01:49.46,0:01:51.36,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام ئەگەر پڕۆسەکەی هابەر بەکاربهێنرایە
Dialogue: 0,0:01:51.36,0:01:53.40,Default,,0000,0000,0000,,بۆ ئەوەی خۆراك بە جیهان بدرێت،
Dialogue: 0,0:01:53.40,0:01:55.21,Default,,0000,0000,0000,,ئەو پێویستی بە دۆزینەوەی ڕێگەیەک دەبوو
Dialogue: 0,0:01:55.21,0:01:57.66,Default,,0000,0000,0000,,بۆ ئەوەی بڕێکی زۆر لەم ئەمۆنیایە بە خێرایی و\Nبە ئاسانی دروست بکرێت.
Dialogue: 0,0:01:57.66,0:01:59.38,Default,,0000,0000,0000,,بۆ ئەوەی تێبگەین
Dialogue: 0,0:01:59.38,0:02:01.06,Default,,0000,0000,0000,,هابەر چۆن بەم کارە هەڵسا،
Dialogue: 0,0:02:01.06,0:02:02.18,Default,,0000,0000,0000,,پێوستە شتێك بزانین
Dialogue: 0,0:02:02.18,0:02:04.22,Default,,0000,0000,0000,,دەربارەی هاوسەنگی کیمیایی.
Dialogue: 0,0:02:04.22,0:02:06.35,Default,,0000,0000,0000,,هاوسەنگی کیمیایی دەتوانرێت بە دەست بهێنرێت
Dialogue: 0,0:02:06.35,0:02:09.02,Default,,0000,0000,0000,,کاتێك کارلێکێک لەدەفرێکی داخراودا هەیە.
Dialogue: 0,0:02:09.02,0:02:11.76,Default,,0000,0000,0000,,بۆ نموونە، باوا بڵێین تۆ
Dialogue: 0,0:02:11.76,0:02:14.35,Default,,0000,0000,0000,,هایدرۆجین و نایترۆجین لە \Nدەفرێکی داخراودا دادەنێت
Dialogue: 0,0:02:14.35,0:02:16.16,Default,,0000,0000,0000,,و وای لێدەکەیت کە کارلێك بکەن.
Dialogue: 0,0:02:16.16,0:02:17.76,Default,,0000,0000,0000,,لەسەرەتای تاقیکردنەوەکەدا،
Dialogue: 0,0:02:17.76,0:02:20.37,Default,,0000,0000,0000,,بڕێکی زۆری نایترۆجین و هایدرۆجینمان هەیە،
Dialogue: 0,0:02:20.37,0:02:22.01,Default,,0000,0000,0000,,کەواتە پێکهێنانی ئەمۆنیا
Dialogue: 0,0:02:22.01,0:02:24.10,Default,,0000,0000,0000,,بە خێراییەکی زۆرەوە بەردەوام دەبێت.
Dialogue: 0,0:02:24.10,0:02:26.68,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام هەر کە هایدرۆجین و نایترۆجینەکە\Nکارلێك دەکەن
Dialogue: 0,0:02:26.68,0:02:28.26,Default,,0000,0000,0000,,\Nو بەکاردەهێنرێن،
Dialogue: 0,0:02:28.26,0:02:29.88,Default,,0000,0000,0000,,کارلێکەکە خاو دەبێتەوە
Dialogue: 0,0:02:29.88,0:02:31.84,Default,,0000,0000,0000,,بەهۆی کەمبوونەوەی نایترۆجین و هایدرۆجین
Dialogue: 0,0:02:31.84,0:02:33.62,Default,,0000,0000,0000,,لە دەفرەکەدا.
Dialogue: 0,0:02:33.62,0:02:36.35,Default,,0000,0000,0000,,تەنانەت گەردیلەکانی ئەمۆنیا دەگەنە\Nخاڵی کۆتایی
Dialogue: 0,0:02:36.35,0:02:38.06,Default,,0000,0000,0000,,دەست دەکەن بە شیبوونەوە
Dialogue: 0,0:02:38.06,0:02:41.34,Default,,0000,0000,0000,,دەگەڕێنەوە بۆ نایترۆجین و هایدرۆجین.
Dialogue: 0,0:02:41.34,0:02:43.06,Default,,0000,0000,0000,,دوای ماوەیەك، ئەم دوو کارلێکە،
Dialogue: 0,0:02:43.06,0:02:45.59,Default,,0000,0000,0000,,دەستدەکەن بە دروستکردن و تێکشکاندنی \Nئەمۆنیا،
Dialogue: 0,0:02:45.59,0:02:47.63,Default,,0000,0000,0000,,\Nبەهەمان خێرایی.
Dialogue: 0,0:02:47.63,0:02:49.34,Default,,0000,0000,0000,,کاتێك ئەم خێراییانە یەکسان دەبن،
Dialogue: 0,0:02:49.34,0:02:52.15,Default,,0000,0000,0000,,دەڵێین کارلێکەکە گەیشتۆتە ئاستی هاوسەنگی.
Dialogue: 0,0:02:53.15,0:02:55.28,Default,,0000,0000,0000,,لەوانەیە ئەمە باش بێت، گەر چی وانییە
Dialogue: 0,0:02:55.28,0:02:56.51,Default,,0000,0000,0000,,کاتێك کە دەتەوێت
Dialogue: 0,0:02:56.51,0:02:58.82,Default,,0000,0000,0000,,تەنها تەنێك ئەمۆنیا درووست بکەیت.
Dialogue: 0,0:02:58.82,0:02:59.84,Default,,0000,0000,0000,,هابیر ئەمۆنیای ناوێت
Dialogue: 0,0:02:59.84,0:03:01.26,Default,,0000,0000,0000,,بۆ ئەوەی بە تەواوی بشکێن،
Dialogue: 0,0:03:01.26,0:03:03.37,Default,,0000,0000,0000,,بەڵام ئەگەر بە سادەیی کارلێکەکە جێبهێڵیت
Dialogue: 0,0:03:03.37,0:03:04.86,Default,,0000,0000,0000,,لە دەفرێکی داخراودا،
Dialogue: 0,0:03:04.86,0:03:06.49,Default,,0000,0000,0000,,ئەوە دەبێ چی ڕوو بدات
Dialogue: 0,0:03:06.49,0:03:08.79,Default,,0000,0000,0000,,لێرەدا ئەو شوێنەیە کە هێنری لو شاییر
Dialogue: 0,0:03:08.79,0:03:09.98,Default,,0000,0000,0000,,کیمیازانێکی فەڕەنسیە
Dialogue: 0,0:03:09.98,0:03:11.27,Default,,0000,0000,0000,,دەتوانێت یارمەتیمان بدات.
Dialogue: 0,0:03:11.27,0:03:12.70,Default,,0000,0000,0000,,ئەوەی کە دۆزیەوە ئەوە بوو
Dialogue: 0,0:03:12.70,0:03:14.59,Default,,0000,0000,0000,,کە ئەگەر سیستەمێك لە هاوسەنگی وەربگری
Dialogue: 0,0:03:14.59,0:03:16.30,Default,,0000,0000,0000,,و شتێکی بۆ زیاد دەکەیت،
Dialogue: 0,0:03:16.30,0:03:17.72,Default,,0000,0000,0000,,بۆ نموونە، بابڵێین نایترۆجین،
Dialogue: 0,0:03:17.72,0:03:18.72,Default,,0000,0000,0000,,سیستەمەکە کار دەکات
Dialogue: 0,0:03:18.72,0:03:20.44,Default,,0000,0000,0000,,بۆ گەڕانەوەی هاوسەنگی بۆ جارێکی تر.
Dialogue: 0,0:03:20.44,0:03:22.25,Default,,0000,0000,0000,,لو شاتولییر هەروەها ئەوەی دۆزییەوە
Dialogue: 0,0:03:22.25,0:03:23.47,Default,,0000,0000,0000,,کە ئەگەر تۆ
Dialogue: 0,0:03:23.47,0:03:25.49,Default,,0000,0000,0000,,بڕی پاڵەپەستۆ سەر سیستەمەکە زیاد بکەیت،
Dialogue: 0,0:03:25.49,0:03:26.76,Default,,0000,0000,0000,,سیستەمەکە دەیەوێت کار بکات
Dialogue: 0,0:03:26.76,0:03:28.72,Default,,0000,0000,0000,,بۆ گەڕانەوە بۆ ئەو فشارەی کە لەسەری بوو.
Dialogue: 0,0:03:28.72,0:03:30.48,Default,,0000,0000,0000,,وەك ئەوە وایە لە ژورێکی قەرەباڵغدا بیت.
Dialogue: 0,0:03:30.48,0:03:32.18,Default,,0000,0000,0000,,گەردیلەکان زیاتر دەبن لەوەی کە هەنە،
Dialogue: 0,0:03:32.18,0:03:33.77,Default,,0000,0000,0000,,فشاری زیاتر دەکەن لەوەی هەیە.
Dialogue: 0,0:03:33.77,0:03:35.53,Default,,0000,0000,0000,,ئەگەر سەیری هاوکێشەکەمان بکەین،
Dialogue: 0,0:03:35.53,0:03:37.53,Default,,0000,0000,0000,,لە لای چەپەوە دەبینین،
Dialogue: 0,0:03:37.53,0:03:39.68,Default,,0000,0000,0000,,چوار گەردیلە لە لای چەپ هەیە
Dialogue: 0,0:03:39.68,0:03:41.78,Default,,0000,0000,0000,,و تەنها دووان لە لای ڕاست.
Dialogue: 0,0:03:41.78,0:03:43.95,Default,,0000,0000,0000,,ئەگەر بمانەوێت قەرەباڵغی ژوورەکە\Nکەم بکەینەوە،
Dialogue: 0,0:03:43.95,0:03:45.59,Default,,0000,0000,0000,,و بۆ ئەوەی پاڵەپەستۆ کەم بێتەوە،
Dialogue: 0,0:03:45.59,0:03:46.78,Default,,0000,0000,0000,,سیستەمەکە دەست پێدەکات
Dialogue: 0,0:03:46.78,0:03:48.67,Default,,0000,0000,0000,,بە تێکەڵکردنی نایترۆجین و هایدرۆجین
Dialogue: 0,0:03:48.67,0:03:51.55,Default,,0000,0000,0000,,بۆ زیاتر دروستکردنی گەردیلەی\Nئامۆنیای پەستراو،
Dialogue: 0,0:03:51.55,0:03:53.82,Default,,0000,0000,0000,,هابەر بۆی دەرکەوت بۆ ئەوەی بڕێکی زۆر
Dialogue: 0,0:03:53.82,0:03:55.10,Default,,0000,0000,0000,,لە ئەمۆنیا درووست بکات،
Dialogue: 0,0:03:55.10,0:03:56.60,Default,,0000,0000,0000,,ئەوا دەبێت ئامێرێك دروست بکات
Dialogue: 0,0:03:56.60,0:03:59.60,Default,,0000,0000,0000,,کە بە بەردەوامی نایترۆجین و هایدرۆجین \Nزیاد بکات
Dialogue: 0,0:03:59.60,0:04:01.44,Default,,0000,0000,0000,,هەروەها لە کاتێکدا فشار زیاد دەکات
Dialogue: 0,0:04:01.44,0:04:03.31,Default,,0000,0000,0000,,لەسەر سیستەمی هاوسەنگی،
Dialogue: 0,0:04:03.31,0:04:05.48,Default,,0000,0000,0000,,کە ڕێك ئەو شتەیە کە کردی.
Dialogue: 0,0:04:05.48,0:04:08.03,Default,,0000,0000,0000,,ئەمڕۆ، ئەمۆنیا یەکێکە لە پێکهاتە
Dialogue: 0,0:04:08.03,0:04:10.31,Default,,0000,0000,0000,,کیمیاویە زۆر بەرهەم هاتووەکان لە جیهاندا.
Dialogue: 0,0:04:10.31,0:04:14.89,Default,,0000,0000,0000,,ساڵانە نزیکەی 131 ملیۆن تۆن سێجا\Nبەرهەم دەهێنرێت.
Dialogue: 0,0:04:14.89,0:04:18.01,Default,,0000,0000,0000,,کە بە نزیکەی ٢٩٠ ملیار پاوەندە لە ئەمۆنیا.
Dialogue: 0,0:04:18.01,0:04:19.36,Default,,0000,0000,0000,,ئەوە بە قەد بارستەیەی
Dialogue: 0,0:04:19.36,0:04:21.45,Default,,0000,0000,0000,,٣٠ ملیۆن فیلی ئەفریقیە،
Dialogue: 0,0:04:21.45,0:04:24.31,Default,,0000,0000,0000,,کێشی هەر یەکەیان نزیکەی ١٠٠٠٠ پاوندە.
Dialogue: 0,0:04:24.31,0:04:26.97,Default,,0000,0000,0000,,لە ٨٠٪ ئەم ئەمۆنیایە لە دروستکردنی \Nپەین بەکاردەهێنرێت،
Dialogue: 0,0:04:26.97,0:04:29.04,Default,,0000,0000,0000,,لە کاتێکدا ئەوانی تر بە کاردەهێنرێت
Dialogue: 0,0:04:29.04,0:04:30.94,Default,,0000,0000,0000,,لە پیشەسازی و پاککەرەوەکانی ناوماڵ
Dialogue: 0,0:04:30.94,0:04:33.31,Default,,0000,0000,0000,,و بۆ بەرهەمهێنانی پێکهاتەکانی تری\Nنایترۆجین،
Dialogue: 0,0:04:33.31,0:04:34.64,Default,,0000,0000,0000,,وەك ترشی نیتریك.
Dialogue: 0,0:04:34.64,0:04:36.34,Default,,0000,0000,0000,,توێژینەوە تازەکان دۆزیویانەتەوە
Dialogue: 0,0:04:36.34,0:04:38.84,Default,,0000,0000,0000,,کە نیوەی نایترۆجینەکان لەم پەینانە
Dialogue: 0,0:04:38.84,0:04:41.15,Default,,0000,0000,0000,,لە لایەن ڕووەکەکانەوە هەڵنامژرێن.
Dialogue: 0,0:04:41.15,0:04:42.98,Default,,0000,0000,0000,,بەم پێیە، نایترۆجین بوونی هەیە
Dialogue: 0,0:04:42.98,0:04:44.64,Default,,0000,0000,0000,,وەك پێکهاتەیەکی کیمیایی هەڵچوو
Dialogue: 0,0:04:44.64,0:04:47.20,Default,,0000,0000,0000,,لە سەرچاوەکانی ئاوی زەوی و کەش و هەوا،
Dialogue: 0,0:04:47.20,0:04:49.04,Default,,0000,0000,0000,,بە سەختی ژینگەکەمان وێران دەکات.
Dialogue: 0,0:04:49.04,0:04:51.48,Default,,0000,0000,0000,,بە دڵنیاییەوە، هابەر پێشبینی ئەم\Nکێشەیەی نەکرد بوو
Dialogue: 0,0:04:51.48,0:04:53.10,Default,,0000,0000,0000,,کاتێك داهێنانەکەی ناساند.
Dialogue: 0,0:04:53.10,0:04:54.77,Default,,0000,0000,0000,,بە دوای بینینە پێشەنگەکەی،
Dialogue: 0,0:04:54.77,0:04:56.39,Default,,0000,0000,0000,,زاناکان ئەمڕۆ دەگەڕێن بە دوای
Dialogue: 0,0:04:56.39,0:04:59.05,Default,,0000,0000,0000,,کارلێکی نوێی هابەر لەسەدەی ٢١ دا،
Dialogue: 0,0:04:59.05,0:05:01.03,Default,,0000,0000,0000,,کە دەگاتە هەمان ئاستی یارمەتیدان
Dialogue: 0,0:05:01.03,0:05:03.36,Default,,0000,0000,0000,,بەبێ دەرەنجامە مەترسیدارەکان.