WEBVTT

00:00:00.470 --> 00:00:04.371
Işık, biz ve evren arasındaki
bağlantıdır.

00:00:04.371 --> 00:00:06.906
Işık sayesinde uzak yıldızları,

00:00:06.906 --> 00:00:10.069
hatta varoluşun başlangıcını görebiliriz.

00:00:10.069 --> 00:00:11.385
Ama ışık nedir ?

00:00:14.765 --> 00:00:17.765
Alt yazı: Umut Özbey

00:00:19.345 --> 00:00:22.462
Kısaca ışık enerjinin taşınabilen
en küçük birimidir.

00:00:22.462 --> 00:00:26.731
Foton, maddenin bölünemez,

00:00:26.731 --> 00:00:29.983
sadece oluşturulabilen veya yokedilebilen
en küçük parçasıdır.


00:00:29.983 --> 00:00:32.712
Işık aynı zamanda dalga-parçacık
ikililiğine sahiptir

00:00:32.712 --> 00:00:35.666
Yani aynı zamanda hem parçacık,
hem de bir dalgadır.

00:00:35.666 --> 00:00:37.114
Gerçi bu bir yalandır.

00:00:37.114 --> 00:00:40.569
Ayrıca, biz "ışık" derken,
görülebilen ışığı kastediyoruz.

00:00:40.569 --> 00:00:43.475
Yani elektromanyetik spektrumun
küçücük bir kısmındaki

00:00:43.475 --> 00:00:46.071
Elektro manyetik radyasyon'daki bir enerji formudur.

00:00:46.071 --> 00:00:48.652
Elektro manyetik radyasyon inanılmaz büyüklükteki

00:00:48.652 --> 00:00:51.260
dalgaboylarından ve frekanslardan oluşur

00:00:51.260 --> 00:00:55.077
Gama ışınları en az dalgaboyuna sahiptir
çünkü en yüksek enerjili fotonlardır.

00:00:55.077 --> 00:00:58.295
Çoğu gama ışını 10 pikometreden
sadece biraz daha küçüktür.

00:00:58.295 --> 00:01:00.751
Yani bir hidrojen atomundan
hala kat kat küçük.

00:01:00.751 --> 00:01:04.186
Yani bir hidrojen atomunu 
1 cent olarak düşünürsek

00:01:04.186 --> 00:01:06.956
gerçek 1 centin Ay kadar olduğunu
düşünebilirsiniz.


00:01:06.956 --> 00:01:09.436
Görülebilir ışıklar spektrumun
ortasında,

00:01:09.436 --> 00:01:13.002
400 ila 700 nanometre arası değişmekte,


00:01:13.002 --> 00:01:14.595
Yaklaşık olarak bakteri kadar.

00:01:14.595 --> 00:01:19.911
Spektrumun bir ucunda radyo dalgaları
100 kilometre çapına ulaşabilir.

00:01:19.911 --> 00:01:22.091
Bildiğimiz en büyük dalgaboyları ise

00:01:22.091 --> 00:01:26.309
10.000 kilometreden şaşırtıcı biçimde
100.000 kilometreye kadar çıkabilir.

00:01:26.309 --> 00:01:27.681
Yani Dünya'dan daha büyük!

00:01:27.681 --> 00:01:31.122
Fizik kuralları açısından, bu bütün
dalgalar aynıdır...

00:01:31.122 --> 00:01:35.768
Hepsi dalga-parçacık ikililiğine sahiptir
ve c'de (ışık hızı) seyahat eder.

00:01:35.768 --> 00:01:37.611
(Sadece farklı frekanslarda)

00:01:37.611 --> 00:01:40.456
Peki görülebilir ışığı ne özel yapar ?

00:01:40.456 --> 00:01:42.416
Aslında... Hiçbir şey !

00:01:42.416 --> 00:01:45.316
Biz sadece elektromanyetik spektrumun
sadece

00:01:45.316 --> 00:01:48.756
Bu kısmını görecek şekilde evrimleştik

00:01:48.756 --> 00:01:51.585
Ama bu sadece bir tesadüf değildir ki:

00:01:51.585 --> 00:01:55.165
Milyonlarca yıl önce çoğu gözün
evrimleştiği üzere

00:01:55.165 --> 00:01:56.917
Görülebilir ışık,

00:01:56.917 --> 00:02:00.844
suda yayılan ışıkların elektromanyetik
spektrumdaki tek setidir.

00:02:00.844 --> 00:02:04.813
Bu çok akıllıcaydı, çünkü
ışık maddeyle sadece iletişime geçmez,

00:02:04.813 --> 00:02:07.229
madde tarafından değiştirilir, veya
etrafımızdaki

00:02:07.229 --> 00:02:09.465
Dünya hakkında bilgi vermek için
neredeyse

00:02:09.465 --> 00:02:10.839
gecikmesiz,

00:02:10.839 --> 00:02:13.777
(hayatta kalmaya çok yardımcı olarak) 
kullanılabilir

00:02:13.777 --> 00:02:16.113
Tamam, peki ışık nereden gelir ?

00:02:16.113 --> 00:02:20.743
Atom veya moleküller yüksek bir periyottan
bir düşüğe düştüğünde

00:02:20.743 --> 00:02:23.527
Çok büyük elektromanyetik dalgalar oluşur.

00:02:23.527 --> 00:02:26.835
Enerji kaybederler ve bunu radyasyon
şeklinde yayarlar.

00:02:26.835 --> 00:02:31.103
Mikroskobik seviyede, görünebilir ışık,

00:02:31.103 --> 00:02:34.772
Bir elektronun bir periyot aşağı kayıp,

00:02:34.772 --> 00:02:36.930
fazla enerjisini kaybetmesinde
ortaya çıkar.

00:02:36.930 --> 00:02:40.946
Aynı şekilde, gelen ışık bir elektron
tarafından absorbe edilerek

00:02:40.946 --> 00:02:43.845
elektronu bir üst periyota çıkartabilir.

00:02:43.845 --> 00:02:45.478
Makroskopta (?) , hareket eden

00:02:45.478 --> 00:02:47.718
yüklü elektron, titreyeşen
bir manetik alan

00:02:47.718 --> 00:02:50.826
oluştururken, kendine dik
titreşen bir elektriksel alan oluşturur.

00:02:50.826 --> 00:02:53.527
Bu iki alan enerjiyi bir yerden
başka bir yere,

00:02:53.527 --> 00:02:55.972
Varolduğu yerdeki bilgiyi taşıyarak,

00:02:55.972 --> 00:02:58.999
Bu bilgiyle boşlukta hareket eder.

00:02:58.999 --> 00:03:03.489
Peki neden evrendeki en hızlı hareket
eden şey ışıktır ?

00:03:03.489 --> 00:03:04.702
Hadi soruyu değiştirelim:

00:03:04.702 --> 00:03:08.037
Uzaydaki en hızlı hareket etme 
yolu nedir ?

00:03:08.037 --> 00:03:16.159
bu c'dir (ışık hızı), boşlukta 
299.792.458 m/s ,

00:03:16.159 --> 00:03:18.425
Saatte 1 milyar kilometre !

00:03:18.425 --> 00:03:22.288
EMR işte bu kadar hızlıdır.


00:03:22.288 --> 00:03:27.743
Ağırlığı olmayan her parçacık c'de
hareket eder,hızlanmadan veya yavaşlamadan

00:03:27.743 --> 00:03:29.838
Bir mumdan çıkan ışık,

00:03:29.838 --> 00:03:32.350
ışık hızına çıkana kadar hızlanmaz

00:03:32.350 --> 00:03:35.642
çıktığından itibaren hızı c'dir

00:03:35.642 --> 00:03:39.134
Peki neden c, ışık hızı
sınırlıdır ?

00:03:39.134 --> 00:03:41.017
Aslında... Kimse bilmiyor.

00:03:41.017 --> 00:03:43.065
Evrenimiz böyle yapılmış,

00:03:43.065 --> 00:03:44.710
Burada çok akıllıca bir cevap yok.

00:03:44.710 --> 00:03:47.108
Yani ışık spektrumun bir parçası,

00:03:47.108 --> 00:03:49.948
Dalga gibi davranan,evrenin hız limitinde
ilerleyen

00:03:49.948 --> 00:03:52.187
birbirine dik iki alan tarafından
sevkedilen

00:03:52.187 --> 00:03:54.369
bir temel parçacıktır.

00:03:54.369 --> 00:03:57.676
Tamam, bunlar iyi güzel ama,

00:03:57.676 --> 00:04:00.018
Zaman ve Işık hızında seyahat,

00:04:00.018 --> 00:04:02.759
İkizler paradoxu, Quantum ve böyle şeyler
ne ?

00:04:02.759 --> 00:04:05.201
Bunları başka bir video için saklıyoruz.

00:04:05.201 --> 00:04:08.425
Şimdilik, gözlerimizin uzayda varlığımızı

00:04:08.425 --> 00:04:10.699
perspektife koymaya yardımcı
olacak uzayda gezen

00:04:10.699 --> 00:04:15.229
bilgileri yakalayabildiği için mutlu
olmalıyız.

00:04:18.336 --> 00:04:22.336
Kuş: Bu videoyu, diğer "büyük" videomuz için biraz kısa yaptık. Tamamlanmış 7-8 dakika gibi bir süreyi kırpmak zorunda kaldık çünkü yeterince iyi değillerdi. Bunun için üzgünüz. Matt Caplan'a son dakika yardımı için teşekkürler. Yakında ışık hakkında bir video daha çekeceğiz. Bir-iki hafta içinde yayınlamış olacağız.