1
00:00:01,024 --> 00:00:02,754
Paleontoloji

2
00:00:02,778 --> 00:00:05,619
küçük çocuklara yönelik bir bilim dalı,

3
00:00:05,643 --> 00:00:08,372
dinozor kalıntıları kazıp
çıkarmaya dayalı,

4
00:00:08,372 --> 00:00:10,635
üstelik ''Jurassic Park'' kostümü giyerek.

5
00:00:11,188 --> 00:00:13,236
Kafatasları yerden fırlar

6
00:00:13,260 --> 00:00:15,896
ve turistik yerlerde
ağzı açık bakılmak için sergilenir.

7
00:00:16,204 --> 00:00:19,821
tıklama tuzakları, boyama kitapları
ve canavar filmleri dışında

8
00:00:19,821 --> 00:00:22,125
bunun başka alanı bilinmiyor.

9
00:00:22,792 --> 00:00:23,942
Hayır...

10
00:00:24,357 --> 00:00:25,507
Bekleyin.

11
00:00:26,801 --> 00:00:29,221
Bu hiç Paleontoloji değil.

12
00:00:29,815 --> 00:00:33,965
Paleontoloji geçmiş hayatın 
tüm incelemesi demek.

13
00:00:33,989 --> 00:00:35,545
Bütün geçmiş zaman.

14
00:00:35,569 --> 00:00:38,264
Atalarımızdan uzaylı formlarına kadar.

15
00:00:38,693 --> 00:00:42,336
''Kimiz biz?'' gibi temel soruları içerir,

16
00:00:42,360 --> 00:00:44,042
''Buraya nasıl geldik?'' gibi,

17
00:00:44,066 --> 00:00:46,736
''Biz'' tanımını mümkün olan
en geniş şekilde ele alır:

18
00:00:47,058 --> 00:00:48,796
hayatın kendisini.

19
00:00:49,714 --> 00:00:52,769
Dinozorlar, bir kuş grubu

20
00:00:52,793 --> 00:00:54,960
ve bu grubun küçük bir kısmı.

21
00:00:54,984 --> 00:00:56,182
(Gülme sesleri)

22
00:00:56,206 --> 00:00:59,182
Yine de medya ilgisini 
en çok onlar çekiyor.

23
00:00:59,206 --> 00:01:02,169
[Antik dönemin inanılmaz çeşitliliği,
Dinozorlar, Paleontoloji]

24
00:01:02,169 --> 00:01:05,251
Bu çok doğru bir düşünce;
bunu ben uydurmadım.

25
00:01:05,275 --> 00:01:06,886
Bu sadece gerçek.

26
00:01:06,910 --> 00:01:12,590
Neyse, çoğu paleontolog dinozorları
bağımlılık yapıcı olarak görüyor.

27
00:01:12,919 --> 00:01:15,855
Fosil kalıntılarında
çok daha havalı şeyler var

28
00:01:15,879 --> 00:01:18,227
ve bunun hakkında çok bilgi sahibiyiz.

29
00:01:18,251 --> 00:01:21,244
Hadi dinozorlar olmadan son 4 milyar yılın

30
00:01:21,268 --> 00:01:23,482
kısa bir özetini yapalım.

31
00:01:23,506 --> 00:01:24,783
(Gülme sesleri)

32
00:01:24,807 --> 00:01:26,720
İlk olarak genetik materyal.

33
00:01:26,744 --> 00:01:29,886
Virüsler, temel olarak,
protein üretmeye başladılar

34
00:01:29,910 --> 00:01:32,102
ve çevrelerine zarar verdiler.

35
00:01:32,514 --> 00:01:35,243
Dünya'ya hayat bulaştı.

36
00:01:35,826 --> 00:01:39,723
Bu yeni bakterilerden bazıları
gün ışığını yemeyi,

37
00:01:39,747 --> 00:01:41,255
oksijen üretmeyi,

38
00:01:41,279 --> 00:01:43,247
havadan karbon çekmeyi

39
00:01:43,271 --> 00:01:46,405
ve diğer mikropların demir yiyeceklerini

40
00:01:46,405 --> 00:01:48,764
onları pasa dönüştürerek 
yok etmeyi öğrendiler.

41
00:01:48,788 --> 00:01:51,557
Bu milyarlarca yıl devam etti.

42
00:01:51,581 --> 00:01:54,724
Bazı bakteriler diğer bakterileri yedi.

43
00:01:54,748 --> 00:01:58,423
Oksijeni enerjiye 
çevirebilecek gücü kazanıp

44
00:01:58,447 --> 00:02:01,685
hayvanların ve bitkilerin 
öncüleri oldular.

45
00:02:01,709 --> 00:02:04,494
Fakat sonuç olarak iklim şokları yaşandı,

46
00:02:04,518 --> 00:02:07,005
sıcaktan tekrar soğuğa dönüldü

47
00:02:07,029 --> 00:02:11,091
ve Dünya buzullarla çevrilmiş 
bir kar topu hâline geldi.

48
00:02:11,538 --> 00:02:14,834
Bu dönemin teknik ismi 
''Kar Topu Dünyası.''

49
00:02:15,434 --> 00:02:18,283
(Gülme sesleri)

50
00:02:18,307 --> 00:02:20,728
700-800 milyon yıl önce.

51
00:02:20,752 --> 00:02:23,337
Her neyse, mikroplar çok hücreli 
hayat oluştururken

52
00:02:23,361 --> 00:02:25,672
birbirlerine bağlandı.

53
00:02:25,696 --> 00:02:27,617
600 milyon yıl önce

54
00:02:27,641 --> 00:02:31,720
mikropları sudan emen 
geometrik koloniler ortaya çıktı.

55
00:02:31,744 --> 00:02:35,736
Bunların yerini kısa zamanda
modern hayvanların ataları aldı.

56
00:02:36,077 --> 00:02:38,442
Kambriyen patlaması.

57
00:02:38,466 --> 00:02:39,509
Istakozun akrabaları,

58
00:02:39,509 --> 00:02:44,367
kavrayıcı kollarını kullanarak 
diğer hayvanları yedi.

59
00:02:44,749 --> 00:02:49,455
Zırhlı kıvrılan midye solucanları 
deniz tabanı boyunca ve içinde sürünürek

60
00:02:49,479 --> 00:02:51,518
yeni bir ekosistem yarattı.

61
00:02:52,097 --> 00:02:56,403
İlk kurbağa yavrusu benzerleri
antik kıyı şeridine taşınırken

62
00:02:56,427 --> 00:02:59,998
boğazlarındaki dişlerle 
yılan balığı benzerleri

63
00:03:00,022 --> 00:03:03,601
otobüs boyutunda deniz canavarlarından

64
00:03:03,601 --> 00:03:05,817
ve aç deniz akreplerinden kaçarken

65
00:03:05,817 --> 00:03:08,750
dondurma koni mercanlardan 
ilk resiflerin üzerinde yüzmüş.

66
00:03:09,139 --> 00:03:11,353
Bitki mantarları karaya çıktı.

67
00:03:11,703 --> 00:03:14,641
Fakat sonra buzullar geri dönüp 
neredeyse her şeyi öldürdü.

68
00:03:15,641 --> 00:03:18,380
Ama kitlesel yok oluşlar
fırsatlar oluşturur.

69
00:03:18,404 --> 00:03:20,800
Çenesiz balıklar okyanusu işgal etti;

70
00:03:20,824 --> 00:03:24,522
av noktaları, çatal dişler 
ve son olarak yüzgeçler.

71
00:03:24,546 --> 00:03:29,172
Örümcekler, akrepler, salyangozlar
ve solucanlar karaya çıktı.

72
00:03:29,649 --> 00:03:33,117
Çin'in oralarda bir yerde
bir balık çene geliştirip

73
00:03:33,141 --> 00:03:35,768
çenesiz balıkların, deniz akreplerinin

74
00:03:35,792 --> 00:03:37,895
ve dallanan planktokların

75
00:03:37,919 --> 00:03:39,537
neslini bitmeye götürdü.

76
00:03:39,561 --> 00:03:40,752
Bu balıklardan bazıları,

77
00:03:40,776 --> 00:03:42,672
yüzgecinde kol kemikleri olanlarında

78
00:03:42,696 --> 00:03:44,141
parmaklar filizlendi,

79
00:03:44,165 --> 00:03:46,434
yüzgeç başına 7 veya 8 parmak.

80
00:03:47,007 --> 00:03:49,252
Karada, bitkiler ağaç olup

81
00:03:49,276 --> 00:03:50,656
inanılmaz büyüdü

82
00:03:50,680 --> 00:03:54,014
veya ölmeden önce 
bir kere sporlarını yaydılar.

83
00:03:54,617 --> 00:03:56,958
Fakat sonra yine buzullar geldi

84
00:03:56,982 --> 00:03:59,347
ve bu kitlesel yok olmanın 
iki numaralısıydı.

85
00:03:59,371 --> 00:04:02,998
Zaman garip balıkların 
ve denizi kaplayan zambakların zamanıydı.

86
00:04:03,022 --> 00:04:04,590
Kanatlı köpek balıkları.

87
00:04:04,590 --> 00:04:06,609
Keskin testere çeneli köpek balıkları.

88
00:04:06,633 --> 00:04:09,299
Küçük dişlerle kaplı yüzgeçleri 
olan köpek balıkları.

89
00:04:09,323 --> 00:04:11,489
Ezici diş plakaları olan köpek balıkları.

90
00:04:11,513 --> 00:04:16,111
İlk kez günümüzün maymun balığı ve yılan 
balıklarına benzer kemikli balıklar çıktı.

91
00:04:16,649 --> 00:04:18,014
Sulak alanlar gelişti,

92
00:04:18,038 --> 00:04:21,887
üç metre uzunluğunda avcı kırk ayaklar
ve dev yusufçuklar ortaya çıktı.

93
00:04:21,911 --> 00:04:25,474
Bunlar süper kıta 
Pangea boyunca yayıldı ve öldü,

94
00:04:25,498 --> 00:04:27,006
kömür oluştu,

95
00:04:27,030 --> 00:04:30,259
100 milyon yıllık 
Buz Devri'ne önderlik etti.

96
00:04:30,716 --> 00:04:35,002
Sonunda, omurgalılar
kalıcı olarak karaya çıktı,

97
00:04:35,026 --> 00:04:37,359
beraberinde timsah benzeri amfibiyanlar

98
00:04:37,383 --> 00:04:40,343
ve kılıç dişli proto memeliler.

99
00:04:40,367 --> 00:04:44,047
Fakat sonra volkanlar
bütün Sibirya'yı eritti,

100
00:04:44,071 --> 00:04:45,251
neredeyse her şey öldü

101
00:04:45,275 --> 00:04:47,531
ve bu üç numaralı kitlesel yok oluştu.

102
00:04:47,957 --> 00:04:49,087
(Gülme sesleri)

103
00:04:49,111 --> 00:04:50,778
Gündüz hayatı neredeyse öldü.

104
00:04:51,307 --> 00:04:55,970
Sadece yalnız tusk dişli memeli
hayatta kaldı ve gelişti

105
00:04:56,434 --> 00:04:59,591
ama kısa zamanda 
koşabilen timsahlar yerlerini aldı.

106
00:04:59,615 --> 00:05:02,353
Okyanusta, deniz sürüngenleri,

107
00:05:02,377 --> 00:05:06,551
büyük oranda
deniz kestanelerinin akrabalarını

108
00:05:06,853 --> 00:05:11,759
ve zırhlı kalamarlarla, ammonoidlerin 
her türlü cinsini ve formunu oluşturdu.

109
00:05:12,347 --> 00:05:14,760
Fakat sonra Pangea parçalanmaya başladı,

110
00:05:14,784 --> 00:05:16,481
bir gün Atlantik Okyanusu olacak

111
00:05:16,505 --> 00:05:19,260
atmosfere toksik gaz kusan

112
00:05:19,284 --> 00:05:21,696
bir lav denizi oluşturdu

113
00:05:21,720 --> 00:05:23,853
ve bu dördüncü kitlesel imhaydı.

114
00:05:24,195 --> 00:05:25,426
(Gülme sesleri)

115
00:05:25,450 --> 00:05:27,718
Evet, aslında beş seferden
çok daha fazlası var,

116
00:05:27,718 --> 00:05:29,053
bunlar sadece büyük olanlar.

117
00:05:29,053 --> 00:05:31,920
(Gülüşmeler)

118
00:05:32,662 --> 00:05:36,790
Sonunda balina boyutunda balıklar oluştu

119
00:05:36,814 --> 00:05:38,877
ve günümüz balıkları resiflerde toplandı,

120
00:05:38,901 --> 00:05:44,245
güneş ışınlarını yiyen su yosunlarını 
kullanarak devasa oldular.

121
00:05:44,269 --> 00:05:48,457
Yengeçler, vatozlar 
ve öbür balıklar ezici dişleriyle,

122
00:05:48,457 --> 00:05:49,936
ağır kabuklarıyla ortaya çıktı

123
00:05:49,960 --> 00:05:53,466
ve avcı-av arasındaki 
silahlanma yarışına önderlik etti.

124
00:05:53,490 --> 00:05:56,449
Bu sırada deniz biyoçeşitliliğinde 
patlama yaşandı.

125
00:05:57,244 --> 00:05:59,434
Memeliler ağaçlara tırmandı, uçtu

126
00:05:59,458 --> 00:06:03,693
ve günümüzdeki davranışlarına 
benzer birçok başka şey yaptılar.

127
00:06:04,238 --> 00:06:08,389
İlk arılar tarafından polenleştirilmiş 
ilk çiçeklerle beslendiler.

128
00:06:08,413 --> 00:06:12,214
Hem karada hem de denizde 
modern dünyaya önderlik eden

129
00:06:12,238 --> 00:06:14,105
ekolojik bir devrim oldu.

130
00:06:14,434 --> 00:06:17,490
Ama sonra Meksika'ya bir asteroit çarptı

131
00:06:17,514 --> 00:06:21,704
ve dünyanın öbür ucunda 
Hindistan'daki volkanları tetikledi

132
00:06:21,728 --> 00:06:24,100
ve tekrardan neredeyse her şey öldü.

133
00:06:24,124 --> 00:06:25,586
(Kahkahalar)

134
00:06:25,610 --> 00:06:30,014
Fakat her zaman bir fakat var ki buradayız

135
00:06:30,038 --> 00:06:32,419
memeliler küllerinden doğup

136
00:06:32,443 --> 00:06:36,212
aşırı sıcak altında küçülüp daha sonra 
her zamankinden çok büyüdüler.

137
00:06:36,236 --> 00:06:38,966
Kuzey Kutbu'nda palmiye ağaçları 
ve yılanlar vardı.

138
00:06:38,990 --> 00:06:42,569
Yırtıcı geyik köpekleri 
antik nehirler boyunca keyif sürerken

139
00:06:42,593 --> 00:06:45,048
akrabaları okyanusa geri dönüp

140
00:06:45,072 --> 00:06:48,246
samur benzeri ilk balinalar oldular.

141
00:06:48,270 --> 00:06:51,730
Sırtlanlar ve diğer karnivorlar

142
00:06:51,754 --> 00:06:54,839
devasa uzun boyunlu gergedanlar 
tarafından kovalanmadı.

143
00:06:54,863 --> 00:06:57,672
Buradaki her şey kısmet tanıdık gelse de

144
00:06:57,696 --> 00:06:58,846
aslında değil.

145
00:06:59,268 --> 00:07:02,545
Antarktika'da başlayan buz devri

146
00:07:02,569 --> 00:07:06,799
ilk kalıcı kutup buz örtüsünü 
200 milyon yılda oluşturdu.

147
00:07:07,268 --> 00:07:09,553
Bu Dünya'nın geri kalanını kuruttu

148
00:07:09,577 --> 00:07:13,632
fakat çimlerin, kemirgenlerin 
ve kedilerin artmasına imkân verdi.

149
00:07:13,998 --> 00:07:15,506
Afrika'da bir yerde

150
00:07:15,506 --> 00:07:18,091
bir ape yeni büyük savana 
üstünde yürümeye başladı.

151
00:07:19,002 --> 00:07:21,231
Ah, bundan bahsetmem lazım,

152
00:07:21,231 --> 00:07:23,153
devasa kılıç dişli somon ortaya çıktı.

153
00:07:23,177 --> 00:07:25,849
(Kahkahalar)

154
00:07:26,225 --> 00:07:29,207
Yani biz bunların hepsinin nasıl olduğunu

155
00:07:29,207 --> 00:07:30,736
ve daha da fazlasını biliyoruz.

156
00:07:30,760 --> 00:07:31,911
Nasıl?

157
00:07:31,935 --> 00:07:33,141
Neden?

158
00:07:33,165 --> 00:07:37,180
Paleontoloji, birçok diğer alan
ve teknolojilerin kesişimiye birlikte

159
00:07:37,180 --> 00:07:40,374
gelişen bir bilim.

160
00:07:40,398 --> 00:07:43,128
Fosil kalıntılarından daha büyük veri yok


161
00:07:43,152 --> 00:07:45,112
ve her birini kazıyoruz.

162
00:07:45,136 --> 00:07:46,429
CAT taramalarını,

163
00:07:46,453 --> 00:07:47,802
izotopları,

164
00:07:47,826 --> 00:07:49,350
genomları,

165
00:07:49,374 --> 00:07:50,696
robotları,

166
00:07:50,720 --> 00:07:52,783
matematik simülasyonlarını

167
00:07:52,807 --> 00:07:55,149
ve bütün türlerde analitiği kullanıyoruz.

168
00:07:55,173 --> 00:07:58,280
Biz hepsini maksimuma 
çıkartıyoruz ki geçmişi

169
00:07:58,280 --> 00:08:00,594
ve evrimin nasıl çalıştığını anlayalım.

170
00:08:01,049 --> 00:08:04,049
Bu ayrıca bize gelecekle alakalı 
tahmin yapma fırsatı tanıyor.

171
00:08:04,073 --> 00:08:06,827
Sıradaki kitlesel yok olmadan 
sonra ne olacak?

172
00:08:06,851 --> 00:08:08,918
Ne tür gariplikler görülecek?

173
00:08:09,307 --> 00:08:11,374
Memeliler tekrardan mı küçülecek?

174
00:08:11,712 --> 00:08:13,767
Hatta memeli olacak mı?

175
00:08:14,831 --> 00:08:16,355
Özetle

176
00:08:16,379 --> 00:08:19,831
dinozorlarla alakalı çok şey öğrendik.

177
00:08:20,236 --> 00:08:26,152
Fakat geçmişte yaşamış diğer
%99,9 türden öğrenilecek hâlâ çok şey var.

178
00:08:26,434 --> 00:08:28,545
Ve paleontoloji bu.

179
00:08:28,990 --> 00:08:30,188
Teşekkürler.

180
00:08:30,212 --> 00:08:35,219
(Alkışlar ve tezahüratlar)