0:00:01.024,0:00:02.754
Paleontoloji

0:00:02.778,0:00:05.619
küçük çocuklara yönelik bir bilim dalı,

0:00:05.643,0:00:08.372
dinozor kalıntıları kazıp[br]çıkarmaya dayalı,

0:00:08.372,0:00:10.635
üstelik ''Jurassic Park'' kostümü giyerek.

0:00:11.188,0:00:13.236
Kafatasları yerden fırlar

0:00:13.260,0:00:15.896
ve turistik yerlerde[br]ağzı açık bakılmak için sergilenir.

0:00:16.204,0:00:19.821
tıklama tuzakları, boyama kitapları[br]ve canavar filmleri dışında

0:00:19.821,0:00:22.125
bunun başka alanı bilinmiyor.

0:00:22.792,0:00:23.942
Hayır...

0:00:24.357,0:00:25.507
Bekleyin.

0:00:26.801,0:00:29.221
Bu hiç Paleontoloji değil.

0:00:29.815,0:00:33.965
Paleontoloji geçmiş hayatın [br]tüm incelemesi demek.

0:00:33.989,0:00:35.545
Bütün geçmiş zaman.

0:00:35.569,0:00:38.264
Atalarımızdan uzaylı formlarına kadar.

0:00:38.693,0:00:42.336
''Kimiz biz?'' gibi temel soruları içerir,

0:00:42.360,0:00:44.042
''Buraya nasıl geldik?'' gibi,

0:00:44.066,0:00:46.736
''Biz'' tanımını mümkün olan[br]en geniş şekilde ele alır:

0:00:47.058,0:00:48.796
hayatın kendisini.

0:00:49.714,0:00:52.769
Dinozorlar, bir kuş grubu

0:00:52.793,0:00:54.960
ve bu grubun küçük bir kısmı.

0:00:54.984,0:00:56.182
(Gülme sesleri)

0:00:56.206,0:00:59.182
Yine de medya ilgisini [br]en çok onlar çekiyor.

0:00:59.206,0:01:02.169
[Antik dönemin inanılmaz çeşitliliği,[br]Dinozorlar, Paleontoloji]

0:01:02.169,0:01:05.251
Bu çok doğru bir düşünce;[br]bunu ben uydurmadım.

0:01:05.275,0:01:06.886
Bu sadece gerçek.

0:01:06.910,0:01:12.590
Neyse, çoğu paleontolog dinozorları[br]bağımlılık yapıcı olarak görüyor.

0:01:12.919,0:01:15.855
Fosil kalıntılarında[br]çok daha havalı şeyler var

0:01:15.879,0:01:18.227
ve bunun hakkında çok bilgi sahibiyiz.

0:01:18.251,0:01:21.244
Hadi dinozorlar olmadan son 4 milyar yılın

0:01:21.268,0:01:23.482
kısa bir özetini yapalım.

0:01:23.506,0:01:24.783
(Gülme sesleri)

0:01:24.807,0:01:26.720
İlk olarak genetik materyal.

0:01:26.744,0:01:29.886
Virüsler, temel olarak,[br]protein üretmeye başladılar

0:01:29.910,0:01:32.102
ve çevrelerine zarar verdiler.

0:01:32.514,0:01:35.243
Dünya'ya hayat bulaştı.

0:01:35.826,0:01:39.723
Bu yeni bakterilerden bazıları[br]gün ışığını yemeyi,

0:01:39.747,0:01:41.255
oksijen üretmeyi,

0:01:41.279,0:01:43.247
havadan karbon çekmeyi

0:01:43.271,0:01:46.405
ve diğer mikropların demir yiyeceklerini

0:01:46.405,0:01:48.764
onları pasa dönüştürerek [br]yok etmeyi öğrendiler.

0:01:48.788,0:01:51.557
Bu milyarlarca yıl devam etti.

0:01:51.581,0:01:54.724
Bazı bakteriler diğer bakterileri yedi.

0:01:54.748,0:01:58.423
Oksijeni enerjiye [br]çevirebilecek gücü kazanıp

0:01:58.447,0:02:01.685
hayvanların ve bitkilerin [br]öncüleri oldular.

0:02:01.709,0:02:04.494
Fakat sonuç olarak iklim şokları yaşandı,

0:02:04.518,0:02:07.005
sıcaktan tekrar soğuğa dönüldü

0:02:07.029,0:02:11.091
ve Dünya buzullarla çevrilmiş [br]bir kar topu hâline geldi.

0:02:11.538,0:02:14.834
Bu dönemin teknik ismi [br]''Kar Topu Dünyası.''

0:02:15.434,0:02:18.283
(Gülme sesleri)

0:02:18.307,0:02:20.728
700-800 milyon yıl önce.

0:02:20.752,0:02:23.337
Her neyse, mikroplar çok hücreli [br]hayat oluştururken

0:02:23.361,0:02:25.672
birbirlerine bağlandı.

0:02:25.696,0:02:27.617
600 milyon yıl önce

0:02:27.641,0:02:31.720
mikropları sudan emen [br]geometrik koloniler ortaya çıktı.

0:02:31.744,0:02:35.736
Bunların yerini kısa zamanda[br]modern hayvanların ataları aldı.

0:02:36.077,0:02:38.442
Kambriyen patlaması.

0:02:38.466,0:02:39.509
Istakozun akrabaları,

0:02:39.509,0:02:44.367
kavrayıcı kollarını kullanarak [br]diğer hayvanları yedi.

0:02:44.749,0:02:49.455
Zırhlı kıvrılan midye solucanları [br]deniz tabanı boyunca ve içinde sürünürek

0:02:49.479,0:02:51.518
yeni bir ekosistem yarattı.

0:02:52.097,0:02:56.403
İlk kurbağa yavrusu benzerleri[br]antik kıyı şeridine taşınırken

0:02:56.427,0:02:59.998
boğazlarındaki dişlerle [br]yılan balığı benzerleri

0:03:00.022,0:03:03.601
otobüs boyutunda deniz canavarlarından

0:03:03.601,0:03:05.817
ve aç deniz akreplerinden kaçarken

0:03:05.817,0:03:08.750
dondurma koni mercanlardan [br]ilk resiflerin üzerinde yüzmüş.

0:03:09.139,0:03:11.353
Bitki mantarları karaya çıktı.

0:03:11.703,0:03:14.641
Fakat sonra buzullar geri dönüp [br]neredeyse her şeyi öldürdü.

0:03:15.641,0:03:18.380
Ama kitlesel yok oluşlar[br]fırsatlar oluşturur.

0:03:18.404,0:03:20.800
Çenesiz balıklar okyanusu işgal etti;

0:03:20.824,0:03:24.522
av noktaları, çatal dişler [br]ve son olarak yüzgeçler.

0:03:24.546,0:03:29.172
Örümcekler, akrepler, salyangozlar[br]ve solucanlar karaya çıktı.

0:03:29.649,0:03:33.117
Çin'in oralarda bir yerde[br]bir balık çene geliştirip

0:03:33.141,0:03:35.768
çenesiz balıkların, deniz akreplerinin

0:03:35.792,0:03:37.895
ve dallanan planktokların

0:03:37.919,0:03:39.537
neslini bitmeye götürdü.

0:03:39.561,0:03:40.752
Bu balıklardan bazıları,

0:03:40.776,0:03:42.672
yüzgecinde kol kemikleri olanlarında

0:03:42.696,0:03:44.141
parmaklar filizlendi,

0:03:44.165,0:03:46.434
yüzgeç başına 7 veya 8 parmak.

0:03:47.007,0:03:49.252
Karada, bitkiler ağaç olup

0:03:49.276,0:03:50.656
inanılmaz büyüdü

0:03:50.680,0:03:54.014
veya ölmeden önce [br]bir kere sporlarını yaydılar.

0:03:54.617,0:03:56.958
Fakat sonra yine buzullar geldi

0:03:56.982,0:03:59.347
ve bu kitlesel yok olmanın [br]iki numaralısıydı.

0:03:59.371,0:04:02.998
Zaman garip balıkların [br]ve denizi kaplayan zambakların zamanıydı.

0:04:03.022,0:04:04.590
Kanatlı köpek balıkları.

0:04:04.590,0:04:06.609
Keskin testere çeneli köpek balıkları.

0:04:06.633,0:04:09.299
Küçük dişlerle kaplı yüzgeçleri [br]olan köpek balıkları.

0:04:09.323,0:04:11.489
Ezici diş plakaları olan köpek balıkları.

0:04:11.513,0:04:16.111
İlk kez günümüzün maymun balığı ve yılan [br]balıklarına benzer kemikli balıklar çıktı.

0:04:16.649,0:04:18.014
Sulak alanlar gelişti,

0:04:18.038,0:04:21.887
üç metre uzunluğunda avcı kırk ayaklar[br]ve dev yusufçuklar ortaya çıktı.

0:04:21.911,0:04:25.474
Bunlar süper kıta [br]Pangea boyunca yayıldı ve öldü,

0:04:25.498,0:04:27.006
kömür oluştu,

0:04:27.030,0:04:30.259
100 milyon yıllık [br]Buz Devri'ne önderlik etti.

0:04:30.716,0:04:35.002
Sonunda, omurgalılar[br]kalıcı olarak karaya çıktı,

0:04:35.026,0:04:37.359
beraberinde timsah benzeri amfibiyanlar

0:04:37.383,0:04:40.343
ve kılıç dişli proto memeliler.

0:04:40.367,0:04:44.047
Fakat sonra volkanlar[br]bütün Sibirya'yı eritti,

0:04:44.071,0:04:45.251
neredeyse her şey öldü

0:04:45.275,0:04:47.531
ve bu üç numaralı kitlesel yok oluştu.

0:04:47.957,0:04:49.087
(Gülme sesleri)

0:04:49.111,0:04:50.778
Gündüz hayatı neredeyse öldü.

0:04:51.307,0:04:55.970
Sadece yalnız tusk dişli memeli[br]hayatta kaldı ve gelişti

0:04:56.434,0:04:59.591
ama kısa zamanda [br]koşabilen timsahlar yerlerini aldı.

0:04:59.615,0:05:02.353
Okyanusta, deniz sürüngenleri,

0:05:02.377,0:05:06.551
büyük oranda[br]deniz kestanelerinin akrabalarını

0:05:06.853,0:05:11.759
ve zırhlı kalamarlarla, ammonoidlerin [br]her türlü cinsini ve formunu oluşturdu.

0:05:12.347,0:05:14.760
Fakat sonra Pangea parçalanmaya başladı,

0:05:14.784,0:05:16.481
bir gün Atlantik Okyanusu olacak

0:05:16.505,0:05:19.260
atmosfere toksik gaz kusan

0:05:19.284,0:05:21.696
bir lav denizi oluşturdu

0:05:21.720,0:05:23.853
ve bu dördüncü kitlesel imhaydı.

0:05:24.195,0:05:25.426
(Gülme sesleri)

0:05:25.450,0:05:27.718
Evet, aslında beş seferden[br]çok daha fazlası var,

0:05:27.718,0:05:29.053
bunlar sadece büyük olanlar.

0:05:29.053,0:05:31.920
(Gülüşmeler)

0:05:32.662,0:05:36.790
Sonunda balina boyutunda balıklar oluştu

0:05:36.814,0:05:38.877
ve günümüz balıkları resiflerde toplandı,

0:05:38.901,0:05:44.245
güneş ışınlarını yiyen su yosunlarını [br]kullanarak devasa oldular.

0:05:44.269,0:05:48.457
Yengeçler, vatozlar [br]ve öbür balıklar ezici dişleriyle,

0:05:48.457,0:05:49.936
ağır kabuklarıyla ortaya çıktı

0:05:49.960,0:05:53.466
ve avcı-av arasındaki [br]silahlanma yarışına önderlik etti.

0:05:53.490,0:05:56.449
Bu sırada deniz biyoçeşitliliğinde [br]patlama yaşandı.

0:05:57.244,0:05:59.434
Memeliler ağaçlara tırmandı, uçtu

0:05:59.458,0:06:03.693
ve günümüzdeki davranışlarına [br]benzer birçok başka şey yaptılar.

0:06:04.238,0:06:08.389
İlk arılar tarafından polenleştirilmiş [br]ilk çiçeklerle beslendiler.

0:06:08.413,0:06:12.214
Hem karada hem de denizde [br]modern dünyaya önderlik eden

0:06:12.238,0:06:14.105
ekolojik bir devrim oldu.

0:06:14.434,0:06:17.490
Ama sonra Meksika'ya bir asteroit çarptı

0:06:17.514,0:06:21.704
ve dünyanın öbür ucunda [br]Hindistan'daki volkanları tetikledi

0:06:21.728,0:06:24.100
ve tekrardan neredeyse her şey öldü.

0:06:24.124,0:06:25.586
(Kahkahalar)

0:06:25.610,0:06:30.014
Fakat her zaman bir fakat var ki buradayız

0:06:30.038,0:06:32.419
memeliler küllerinden doğup

0:06:32.443,0:06:36.212
aşırı sıcak altında küçülüp daha sonra [br]her zamankinden çok büyüdüler.

0:06:36.236,0:06:38.966
Kuzey Kutbu'nda palmiye ağaçları [br]ve yılanlar vardı.

0:06:38.990,0:06:42.569
Yırtıcı geyik köpekleri [br]antik nehirler boyunca keyif sürerken

0:06:42.593,0:06:45.048
akrabaları okyanusa geri dönüp

0:06:45.072,0:06:48.246
samur benzeri ilk balinalar oldular.

0:06:48.270,0:06:51.730
Sırtlanlar ve diğer karnivorlar

0:06:51.754,0:06:54.839
devasa uzun boyunlu gergedanlar [br]tarafından kovalanmadı.

0:06:54.863,0:06:57.672
Buradaki her şey kısmet tanıdık gelse de

0:06:57.696,0:06:58.846
aslında değil.

0:06:59.268,0:07:02.545
Antarktika'da başlayan buz devri

0:07:02.569,0:07:06.799
ilk kalıcı kutup buz örtüsünü [br]200 milyon yılda oluşturdu.

0:07:07.268,0:07:09.553
Bu Dünya'nın geri kalanını kuruttu

0:07:09.577,0:07:13.632
fakat çimlerin, kemirgenlerin [br]ve kedilerin artmasına imkân verdi.

0:07:13.998,0:07:15.506
Afrika'da bir yerde

0:07:15.506,0:07:18.091
bir ape yeni büyük savana [br]üstünde yürümeye başladı.

0:07:19.002,0:07:21.231
Ah, bundan bahsetmem lazım,

0:07:21.231,0:07:23.153
devasa kılıç dişli somon ortaya çıktı.

0:07:23.177,0:07:25.849
(Kahkahalar)

0:07:26.225,0:07:29.207
Yani biz bunların hepsinin nasıl olduğunu

0:07:29.207,0:07:30.736
ve daha da fazlasını biliyoruz.

0:07:30.760,0:07:31.911
Nasıl?

0:07:31.935,0:07:33.141
Neden?

0:07:33.165,0:07:37.180
Paleontoloji, birçok diğer alan[br]ve teknolojilerin kesişimiye birlikte

0:07:37.180,0:07:40.374
gelişen bir bilim.

0:07:40.398,0:07:43.128
Fosil kalıntılarından daha büyük veri yok[br]

0:07:43.152,0:07:45.112
ve her birini kazıyoruz.

0:07:45.136,0:07:46.429
CAT taramalarını,

0:07:46.453,0:07:47.802
izotopları,

0:07:47.826,0:07:49.350
genomları,

0:07:49.374,0:07:50.696
robotları,

0:07:50.720,0:07:52.783
matematik simülasyonlarını

0:07:52.807,0:07:55.149
ve bütün türlerde analitiği kullanıyoruz.

0:07:55.173,0:07:58.280
Biz hepsini maksimuma [br]çıkartıyoruz ki geçmişi

0:07:58.280,0:08:00.594
ve evrimin nasıl çalıştığını anlayalım.

0:08:01.049,0:08:04.049
Bu ayrıca bize gelecekle alakalı [br]tahmin yapma fırsatı tanıyor.

0:08:04.073,0:08:06.827
Sıradaki kitlesel yok olmadan [br]sonra ne olacak?

0:08:06.851,0:08:08.918
Ne tür gariplikler görülecek?

0:08:09.307,0:08:11.374
Memeliler tekrardan mı küçülecek?

0:08:11.712,0:08:13.767
Hatta memeli olacak mı?

0:08:14.831,0:08:16.355
Özetle

0:08:16.379,0:08:19.831
dinozorlarla alakalı çok şey öğrendik.

0:08:20.236,0:08:26.152
Fakat geçmişte yaşamış diğer[br]%99,9 türden öğrenilecek hâlâ çok şey var.

0:08:26.434,0:08:28.545
Ve paleontoloji bu.

0:08:28.990,0:08:30.188
Teşekkürler.

0:08:30.212,0:08:35.219
(Alkışlar ve tezahüratlar)