Paleontoloji
küçük çocuklara yönelik bir bilim dalı,
dinozor kalıntıları kazıp
çıkarmaya dayalı,
üstelik ''Jurassic Park'' kostümü giyerek.
Kafatasları yerden fırlar
ve turistik yerlerde
ağzı açık bakılmak için sergilenir.
tıklama tuzakları, boyama kitapları
ve canavar filmleri dışında
bunun başka alanı bilinmiyor.
Hayır...
Bekleyin.
Bu hiç Paleontoloji değil.
Paleontoloji geçmiş hayatın
tüm incelemesi demek.
Bütün geçmiş zaman.
Atalarımızdan uzaylı formlarına kadar.
''Kimiz biz?'' gibi temel soruları içerir,
''Buraya nasıl geldik?'' gibi,
''Biz'' tanımını mümkün olan
en geniş şekilde ele alır:
hayatın kendisini.
Dinozorlar, bir kuş grubu
ve bu grubun küçük bir kısmı.
(Gülme sesleri)
Yine de medya ilgisini
en çok onlar çekiyor.
[Antik dönemin inanılmaz çeşitliliği,
Dinozorlar, Paleontoloji]
Bu çok doğru bir düşünce;
bunu ben uydurmadım.
Bu sadece gerçek.
Neyse, çoğu paleontolog dinozorları
bağımlılık yapıcı olarak görüyor.
Fosil kalıntılarında
çok daha havalı şeyler var
ve bunun hakkında çok bilgi sahibiyiz.
Hadi dinozorlar olmadan son 4 milyar yılın
kısa bir özetini yapalım.
(Gülüşmeler)
İlk olarak genetik materyal.
Virüsler, temel olarak,
protein üretmeye başladılar
ve çevrelerine zarar verdiler.
Dünya'ya hayat bulaştı.
Bu yeni bakterilerden bazıları
gün ışığını yemeyi,
oksijen üretmeyi,
havadan karbon çekmeyi
ve diğer mikropların demir yiyeceklerini
onları pasa dönüştürerek
yok etmeyi öğrendiler.
Bu milyarlarca yıl devam etti.
Bazı bakteriler diğer bakterileri yedi.
Oksijeni enerjiye
çevirebilecek gücü kazanıp
hayvanların ve bitkilerin
öncüleri oldular.
Fakat sonuç olarak iklim şokları yaşandı,
sıcaktan tekrar soğuğa dönüldü
ve Dünya buzullarla çevrilmiş
bir kar topu hâline geldi.
Bu dönemin teknik ismi
''Kar Topu Dünyası.''
(Gülüşmeler)
700-800 milyon yıl önce.
Her neyse, mikroplar çok hücreli
hayat oluştururken
birbirlerine bağlandı.
600 milyon yıl önce
mikropları sudan emen
geometrik koloniler ortaya çıktı.
Bunların yerini kısa zamanda
modern hayvanların ataları aldı.
Kambriyen patlaması.
Istakozun akrabaları,
kavrayıcı kollarını kullanarak
diğer hayvanları yedi.
Zırhlı kıvrılan midye solucanları
deniz tabanı boyunca ve içinde sürünürek
yeni bir ekosistem yarattı.
İlk kurbağa yavrusu benzerleri
antik kıyı şeridine taşınırken
boğazlarındaki dişlerle
yılan balığı benzerleri
otobüs boyutunda deniz canavarlarından
ve aç deniz akreplerinden kaçarken
dondurma koni mercanlardan
ilk resiflerin üzerinde yüzmüş.
Bitki mantarları karaya çıktı.
Fakat sonra buzullar geri dönüp
neredeyse her şeyi öldürdü.
Ama kitlesel yok oluşlar
fırsatlar oluşturur.
Çenesiz balıklar okyanusu işgal etti;
av noktaları, çatal dişler
ve son olarak yüzgeçler.
Örümcekler, akrepler, salyangozlar
ve solucanlar karaya çıktı.
Çin'in oralarda bir yerde
bir balık çene geliştirip
çenesiz balıkların, deniz akreplerinin
ve dallanan planktokların
neslini bitmeye götürdü.
Bu balıklardan bazıları,
yüzgecinde kol kemikleri olanlarında
parmaklar filizlendi,
yüzgeç başına 7 veya 8 parmak.
Karada, bitkiler ağaç olup
inanılmaz büyüdü
veya ölmeden önce
bir kere sporlarını yaydılar.
Fakat sonra yine buzullar geldi
ve bu kitlesel yok olmanın
iki numaralısıydı.
Zaman garip balıkların
ve denizi kaplayan zambakların zamanıydı.
Kanatlı köpek balıkları.
Keskin testere çeneli köpek balıkları.
Küçük dişlerle kaplı yüzgeçleri
olan köpek balıkları.
Ezici diş plakaları olan köpek balıkları.
İlk kez günümüzün maymun balığı ve yılan
balıklarına benzer kemikli balıklar çıktı.
Sulak alanlar gelişti,
üç metre uzunluğunda avcı kırk ayaklar
ve dev yusufçuklar ortaya çıktı.
Bunlar süper kıta
Pangea boyunca yayıldı ve öldü,
kömür oluştu,
100 milyon yıllık
Buz Devri'ne önderlik etti.
Sonunda, omurgalılar
kalıcı olarak karaya çıktı,
beraberinde timsah benzeri amfibiyanlar
ve kılıç dişli proto memeliler.
Fakat sonra volkanlar
bütün Sibirya'yı eritti,
neredeyse her şey öldü
ve bu üç numaralı kitlesel yok oluştu.
(Gülüşmeler)
Gündüz hayatı neredeyse öldü.
Sadece yalnız tusk dişli memeli
hayatta kaldı ve gelişti
ama kısa zamanda
koşabilen timsahlar yerlerini aldı.
Okyanusta, deniz sürüngenleri,
büyük oranda
deniz kestanelerinin akrabalarını
ve zırhlı kalamarlarla, ammonoidlerin
her türlü cinsini ve formunu oluşturdu.
Fakat sonra Pangea parçalanmaya başladı,
bir gün Atlantik Okyanusu olacak
atmosfere toksik gaz kusan
bir lav denizi oluşturdu
ve bu dördüncü kitlesel imhaydı.
(Gülüşmeler)
Evet, aslında beş seferden
çok daha fazlası var,
bunlar sadece büyük olanlar.
(Gülüşmeler)
Sonunda balina boyutunda balıklar oluştu
ve günümüz balıkları resiflerde toplandı,
güneş ışınlarını yiyen su yosunlarını
kullanarak devasa oldular.
Yengeçler, vatozlar
ve öbür balıklar ezici dişleriyle,
ağır kabuklarıyla ortaya çıktı
ve avcı-av arasındaki
silahlanma yarışına önderlik etti.
Bu sırada deniz biyoçeşitliliğinde
patlama yaşandı.
Memeliler ağaçlara tırmandı, uçtu
ve günümüzdeki davranışlarına
benzer birçok başka şey yaptılar.
İlk arılar tarafından polenleştirilmiş
ilk çiçeklerle beslendiler.
Hem karada hem de denizde
modern dünyaya önderlik eden
ekolojik bir devrim oldu.
Ama sonra Meksika'ya bir asteroit çarptı
ve dünyanın öbür ucunda
Hindistan'daki volkanları tetikledi
ve tekrardan neredeyse her şey öldü.
(Kahkahalar)
Fakat her zaman bir fakat var ki buradayız
memeliler küllerinden doğup
aşırı sıcak altında küçülüp daha sonra
her zamankinden çok büyüdüler.
Kuzey Kutbu'nda palmiye ağaçları
ve yılanlar vardı.
Yırtıcı geyik köpekleri
antik nehirler boyunca keyif sürerken
akrabaları okyanusa geri dönüp
samur benzeri ilk balinalar oldular.
Sırtlanlar ve diğer karnivorlar
devasa uzun boyunlu gergedanlar
tarafından kovalanmadı.
Buradaki her şey kısmet tanıdık gelse de
aslında değil.
Antarktika'da başlayan buz devri
ilk kalıcı kutup buz örtüsünü
200 milyon yılda oluşturdu.
Bu Dünya'nın geri kalanını kuruttu
fakat çimlerin, kemirgenlerin
ve kedilerin artmasına imkân verdi.
Afrika'da bir yerde
bir ape yeni büyük savana
üstünde yürümeye başladı.
Ah, bundan bahsetmem lazım,
devasa kılıç dişli somon ortaya çıktı.
(Kahkahalar)
Yani biz bunların hepsinin nasıl olduğunu
ve daha da fazlasını biliyoruz.
Nasıl?
Neden?
Paleontoloji, birçok diğer alan
ve teknolojilerin kesişimiye birlikte
gelişen bir bilim.
Fosil kalıntılarından daha büyük veri yok
ve her birini kazıyoruz.
CAT taramalarını,
izotopları,
genomları,
robotları,
matematik simülasyonlarını
ve bütün türlerde analitiği kullanıyoruz.
Biz hepsini maksimuma
çıkartıyoruz ki geçmişi
ve evrimin nasıl çalıştığını anlayalım.
Bu ayrıca bize gelecekle alakalı
tahmin yapma fırsatı tanıyor.
Sıradaki kitlesel yok olmadan
sonra ne olacak?
Ne tür gariplikler görülecek?
Memeliler tekrardan mı küçülecek?
Hatta memeli olacak mı?
Özetle
dinozorlarla alakalı çok şey öğrendik.
Fakat geçmişte yaşamış diğer
%99,9 türden öğrenilecek hâlâ çok şey var.
Ve paleontoloji bu.
Teşekkürler.
(Alkışlar ve tezahüratlar)