1
00:00:01,024 --> 00:00:02,754
Paleontologie,

2
00:00:02,778 --> 00:00:05,619
een wetenschap gemaakt 
voor kleine kinderen,

3
00:00:05,643 --> 00:00:08,532
gefocust op het opgraven van dinosurussen

4
00:00:08,556 --> 00:00:10,635
door mensen in een 'Jurassic Park'-pak.

5
00:00:11,188 --> 00:00:13,236
Schedels worden uit de grond gewipt

6
00:00:13,260 --> 00:00:15,736
en ergens tentoongesteld.

7
00:00:16,204 --> 00:00:20,951
Waarvoor het, behalve 
voor clickbait, nog kan dienen,

8
00:00:20,975 --> 00:00:22,125
is niet duidelijk.

9
00:00:22,792 --> 00:00:23,942
Nee ...

10
00:00:24,357 --> 00:00:25,507
Wacht.

11
00:00:26,801 --> 00:00:29,221
Dat is geen paleontologie.

12
00:00:29,815 --> 00:00:33,965
Paleontologie gaat 
over de studie van het voorbije leven.

13
00:00:33,989 --> 00:00:35,545
Alle voorbije leven.

14
00:00:35,569 --> 00:00:38,264
Van voorouders tot vreemde vormen.

15
00:00:38,693 --> 00:00:42,336
Het gaat over fundamentele vragen 
zoals "Wie zijn wij?"

16
00:00:42,360 --> 00:00:44,042
En "Hoe zijn we hier geraakt?" --

17
00:00:44,066 --> 00:00:46,736
met de breedst mogelijke 
definitie van 'wij':

18
00:00:47,058 --> 00:00:48,796
het leven zelf.

19
00:00:49,714 --> 00:00:52,769
Dinosaurussen, een soort vogels,

20
00:00:52,793 --> 00:00:54,960
maken daar maar een klein deel van uit.

21
00:00:54,984 --> 00:00:56,182
(Gelach)

22
00:00:56,206 --> 00:00:59,332
Maar toch staan zij voor het voetlicht.

23
00:00:59,357 --> 00:01:00,937
(Gelach)

24
00:01:01,643 --> 00:01:05,251
Dit is een zeer treffende meme;
niet eens door mij gemaakt.

25
00:01:05,275 --> 00:01:06,666
Simpelweg de waarheid.

26
00:01:06,910 --> 00:01:12,590
De meeste paleontologen beschouwen 
dinosaurussen als een instapdrug.

27
00:01:12,919 --> 00:01:15,855
Maar je vindt zo veel 
coolere dingen in het fossielenbestand

28
00:01:15,879 --> 00:01:18,227
waar we nog zo weinig van weten.

29
00:01:18,251 --> 00:01:21,244
We maken een korte, dinovrije rondrit

30
00:01:21,268 --> 00:01:23,482
door de laatste vier miljard jaar.

31
00:01:23,506 --> 00:01:24,783
(Gelach)

32
00:01:24,807 --> 00:01:26,720
We beginnen met genetisch materiaal.

33
00:01:26,744 --> 00:01:29,886
Virussen, in feite,
begonnen eiwitten te maken

34
00:01:29,910 --> 00:01:32,462
waarbij ze hun omgeving 
naar de vaantjes hielpen.

35
00:01:32,514 --> 00:01:35,243
De aarde werd besmet met leven.

36
00:01:35,826 --> 00:01:39,723
Sommige bacteriën leerden zonlicht eten,

37
00:01:39,747 --> 00:01:41,255
maakten zuurstof,

38
00:01:41,279 --> 00:01:43,247
haalden koolstof uit de lucht

39
00:01:43,271 --> 00:01:47,075
en verknoeiden het ijzer-voedsel 
van andere microben

40
00:01:47,099 --> 00:01:48,764
door het om te zetten tot roest.

41
00:01:48,788 --> 00:01:51,557
Dat ging miljarden jaren door.

42
00:01:51,581 --> 00:01:54,724
Sommige bacteriën aten andere bacteriën

43
00:01:54,748 --> 00:01:58,423
en verkregen zo hun vermogen 
om met zuurstof energie te maken.

44
00:01:58,447 --> 00:02:01,199
Dat werden de voorlopers 
van dieren en planten.

45
00:02:01,709 --> 00:02:04,494
Daardoor kwamen er echter klimaatschokken,

46
00:02:04,518 --> 00:02:07,005
van heet naar koud en terug.

47
00:02:07,029 --> 00:02:11,091
Zo werd de aarde een sneeuwbal,
overdekt met gletsjers.

48
00:02:11,538 --> 00:02:14,834
De technische term voor deze periode 
is 'Sneeuwbal-aarde'.

49
00:02:15,434 --> 00:02:18,283
(Gelach)

50
00:02:18,307 --> 00:02:20,728
Zeven-, achthonderd miljoen jaar geleden.

51
00:02:20,752 --> 00:02:23,337
Microben gingen samenklitten

52
00:02:23,361 --> 00:02:25,672
en vormden meercellig leven.

53
00:02:25,696 --> 00:02:27,617
Zeshonderd miljoen jaar geleden

54
00:02:27,641 --> 00:02:31,720
verschenen er geometrische kolonies
die microben uit het water zogen.

55
00:02:31,744 --> 00:02:35,736
Die werden al vlug vervangen 
door de voorouders van de moderne dieren.

56
00:02:36,077 --> 00:02:38,442
De Cambrische explosie.

57
00:02:38,466 --> 00:02:41,633
Verwanten van kreeften aten andere dieren.

58
00:02:41,657 --> 00:02:44,390
Ze vingen ze met hun grijparmen.

59
00:02:44,749 --> 00:02:49,455
Bepantserde wriemelende zeeduizendpoten 
kropen over de zeebodem en erin,

60
00:02:49,479 --> 00:02:51,518
en maakten nieuwe ecosystemen.

61
00:02:52,097 --> 00:02:56,403
Onze dikkopachtige voorouders 
schoten langs de oude kustlijnen

62
00:02:56,427 --> 00:02:59,998
terwijl hun aalachtige verwanten 
met knarsende keeltanden

63
00:03:00,022 --> 00:03:04,401
rondzwommen boven de ijshoornvormige 
koralen van de eerste riffen.

64
00:03:04,425 --> 00:03:06,457
Ze ontweken autobusgrote zeemonsters

65
00:03:06,481 --> 00:03:08,750
en hongerige zeeschorpioenen.

66
00:03:09,139 --> 00:03:11,353
Plantenschimmels kwamen aan land.

67
00:03:11,703 --> 00:03:15,189
Maar toen kwamen de gletsjers terug 
en doodden bijna alles.

68
00:03:15,641 --> 00:03:18,380
Maar massa-uitroeiingen bieden kansen.

69
00:03:18,404 --> 00:03:20,800
Kaakloze vissen veroverden de oceanen,

70
00:03:20,824 --> 00:03:24,522
uitgerust met punten, gaffels 
en uiteindelijk vinnen.

71
00:03:24,546 --> 00:03:29,172
Spinnen, schorpioenen, slakken 
en wormen gingen aan land.

72
00:03:29,649 --> 00:03:33,117
Ergens bij China ontwikkelde een vis kaken

73
00:03:33,141 --> 00:03:35,768
en zijn afstammelingen 
dreven kaakloze vissen,

74
00:03:35,792 --> 00:03:37,895
zeeschorpioenen en vertakkend plankton

75
00:03:37,919 --> 00:03:39,229
tot uitsterven.

76
00:03:39,561 --> 00:03:40,752
Sommige vissen

77
00:03:40,776 --> 00:03:42,672
met armbeenderen in hun vinnen

78
00:03:42,696 --> 00:03:44,141
kregen vingers,

79
00:03:44,165 --> 00:03:46,434
zeven tot acht per vin.

80
00:03:47,007 --> 00:03:49,252
Aan land werden de planten bomen,

81
00:03:49,276 --> 00:03:50,656
werden enorm groot

82
00:03:50,680 --> 00:03:54,014
of verspreidden hun sporen slechts 
éénmaal alvorens dood te gaan.

83
00:03:54,617 --> 00:03:56,958
Maar de gletsjers kwamen terug.

84
00:03:56,982 --> 00:03:59,347
Dat was massa-uitroeiing nummer twee.

85
00:03:59,371 --> 00:04:02,998
Het was het tijdperk van rare vissen 
en bepantserde zeelelies.

86
00:04:03,022 --> 00:04:04,680
Haaien met vleugels.

87
00:04:04,704 --> 00:04:06,609
Haaien met zaagbekken.

88
00:04:06,633 --> 00:04:09,299
Haaien met tandjes op hun vinnen.

89
00:04:09,323 --> 00:04:11,489
Haaien met vermorzelende tandplaten.

90
00:04:11,513 --> 00:04:14,871
Beenvissen die leken 
op moderne maanvissen en palingen,

91
00:04:14,895 --> 00:04:16,274
voor het eerst.

92
00:04:16,649 --> 00:04:18,014
Er kwamen moerassen

93
00:04:18,038 --> 00:04:21,887
waar drie-meter-lange duizendpoten 
en reuzelibellen leefden.

94
00:04:21,911 --> 00:04:24,590
Die verspreidden zich 
over het supercontinent Pangea

95
00:04:24,590 --> 00:04:26,754
en stierven, vormden steenkool,

96
00:04:27,030 --> 00:04:30,259
waardoor er een 100 miljoen jaar 
durende ijstijd kwam.

97
00:04:30,716 --> 00:04:35,002
Uiteindelijk vestigden de gewervelden
zich blijvend op het land.

98
00:04:35,026 --> 00:04:37,359
Er kwamen alligatorachtige amfibieën

99
00:04:37,383 --> 00:04:39,863
en protozoogdieren met sabeltanden.

100
00:04:40,367 --> 00:04:44,047
Maar toe barstten 
over heel Siberië vulkanen uit,

101
00:04:44,071 --> 00:04:45,251
bijna alles ging dood,

102
00:04:45,275 --> 00:04:47,531
en dat was massa-uitroeiing nummer drie.

103
00:04:47,957 --> 00:04:49,087
(Gelach)

104
00:04:49,111 --> 00:04:50,778
Het leven stierf toen bijna uit.

105
00:04:51,307 --> 00:04:55,970
Een enkel, eenzaam zoogdier 
met slagtanden overleefde en gedijde,

106
00:04:56,434 --> 00:04:59,191
maar werd algauw vervangen 
door galopperende krokodillen.

107
00:04:59,625 --> 00:05:02,363
Op zee: zeereptielen,

108
00:05:02,377 --> 00:05:06,551
reusachtige vlotten gemaakt van
de levende verwanten van zee-egels

109
00:05:06,853 --> 00:05:11,759
en bewapende inktvissen, 
ammonieten van alle slag.

110
00:05:12,347 --> 00:05:14,760
Maar toen begon Pangea uiteen te vallen,

111
00:05:14,784 --> 00:05:16,481
vormde een lavazee

112
00:05:16,505 --> 00:05:19,260
die later zou uitgroeien 
tot de Atlantische Oceaan.

113
00:05:19,284 --> 00:05:21,696
Giftige gassen werden 
in de atmosfeer gestoten.

114
00:05:21,720 --> 00:05:23,853
Massa-uitroeiing nummer vier.

115
00:05:24,195 --> 00:05:25,326
(Gelach)

116
00:05:25,326 --> 00:05:27,584
Eigenlijk waren er heel wat 
meer dan deze vijf.

117
00:05:27,584 --> 00:05:29,029
Dat waren de grote.

118
00:05:29,053 --> 00:05:30,320
(Gelach)

119
00:05:32,662 --> 00:05:36,595
Uiteindelijk ontstonden er 
reusachtige vissen

120
00:05:36,654 --> 00:05:38,877
en de moderne vissen bevolkten de koralen

121
00:05:38,901 --> 00:05:42,280
die gigantisch waren geworden
doordat ze met hun ingevangen algen

122
00:05:42,280 --> 00:05:43,869
zonlicht aten.

123
00:05:44,219 --> 00:05:48,697
Krabben, stekelroggen en andere vissen 
met vermorzelende tanden verschenen.

124
00:05:48,721 --> 00:05:49,936
Ze kraakten schelpen,

125
00:05:49,960 --> 00:05:53,466
wat leidde tot een wapenwedloop 
tussen roofdieren en prooidieren.

126
00:05:53,490 --> 00:05:56,449
Er was een explosie 
van mariene biodiversiteit.

127
00:05:57,244 --> 00:05:59,434
Zoogdieren klommen in bomen, vlogen

128
00:05:59,458 --> 00:06:03,693
en deden hopen andere dingen 
die nogal modern leken.

129
00:06:04,238 --> 00:06:08,389
Ze aten de eerste bloemen 
die door de eerste bijen bestoven werden.

130
00:06:08,413 --> 00:06:12,214
Ecologische revoluties 
vonden plaats te land en ter zee,

131
00:06:12,238 --> 00:06:14,105
wat leidde tot de moderne wereld.

132
00:06:14,434 --> 00:06:17,490
Behalve dan dat een asteroïde Mexico trof

133
00:06:17,514 --> 00:06:21,704
wat dan weer vulkanen deed uitbarsten 
aan de andere kant van de wereld in India

134
00:06:21,728 --> 00:06:24,100
en alles ging bijna weer dood.

135
00:06:24,124 --> 00:06:25,586
(Gelach)

136
00:06:25,610 --> 00:06:30,014
Maar -- er is altijd een maar,
want wij zijn er nog --

137
00:06:30,038 --> 00:06:32,419
de zoogdieren herrezen uit de as,

138
00:06:32,443 --> 00:06:35,878
werden kleiner door de extreme hitte 
en daarna almaar groter.

139
00:06:36,236 --> 00:06:38,966
Op de Zuidpool vond je 
palmbomen en slangen.

140
00:06:38,990 --> 00:06:42,569
Vleesetende hertenhonden 
zwierven langs oude rivieren,

141
00:06:42,593 --> 00:06:45,048
terwijl hun verwanten 
weer de zee opzochten

142
00:06:45,072 --> 00:06:48,246
en de eerste otterachtige 
walvissen werden.

143
00:06:48,270 --> 00:06:51,730
Niet-hyena's en andere carnivoor-achtigen

144
00:06:51,754 --> 00:06:54,839
werden verjaagd door
gigantische langgenekte neushoorns.

145
00:06:54,839 --> 00:06:57,518
Alles begon er toen al 
een beetje vertrouwd uit te zien,

146
00:06:57,546 --> 00:06:58,846
maar nog niet echt.

147
00:06:59,268 --> 00:07:02,545
Op de Zuidpool begon een ijstijd

148
00:07:02,569 --> 00:07:06,799
en vormde zich de eerste permanente 
ijskap in tweehonderd miljoen jaar.

149
00:07:07,268 --> 00:07:09,553
Dat legde de rest van de wereld droog,

150
00:07:09,577 --> 00:07:13,632
maar liet de opkomst van grassen, 
knaagdieren en katten toe.

151
00:07:13,998 --> 00:07:15,506
Ergens in Afrika

152
00:07:15,530 --> 00:07:18,091
begon een aap over de savanne te wandelen.

153
00:07:19,002 --> 00:07:21,661
Oh, er waren ook 
reuzezalmen met sabeltanden,

154
00:07:21,685 --> 00:07:23,153
moest ik toch even zeggen.

155
00:07:23,177 --> 00:07:25,849
(Gelach)

156
00:07:26,225 --> 00:07:29,307
We weten dus dat dit allemaal gebeurde

157
00:07:29,331 --> 00:07:30,736
en nog veel meer.

158
00:07:30,760 --> 00:07:31,641
Hoe?

159
00:07:31,935 --> 00:07:32,831
Waarom?

160
00:07:33,165 --> 00:07:35,816
Paleontologie is een bloeiende wetenschap

161
00:07:35,840 --> 00:07:40,044
op het kruispunt van vele 
andere velden en technologieën.

162
00:07:40,398 --> 00:07:43,128
Er bestaan geen grotere data
dan het fossielenbestand

163
00:07:43,152 --> 00:07:45,112
en we benutten elk beetje ervan.

164
00:07:45,136 --> 00:07:46,429
We gebruiken CAT-scans,

165
00:07:46,453 --> 00:07:47,802
we gebruiken isotopen,

166
00:07:47,826 --> 00:07:49,350
we gebruiken genomen,

167
00:07:49,374 --> 00:07:50,696
we gebruiken robots,

168
00:07:50,720 --> 00:07:52,783
we gebruiken wiskundige simulaties

169
00:07:52,807 --> 00:07:55,149
en allerlei soorten analyse.

170
00:07:55,173 --> 00:07:58,970
We maximaliseren dit allemaal
om het verleden te begrijpen

171
00:07:58,994 --> 00:08:00,594
en hoe de evolutie werkt.

172
00:08:01,049 --> 00:08:04,049
We kunnen ook voorspellingen
voor de toekomst maken.

173
00:08:04,073 --> 00:08:06,827
Wat zal er gebeuren 
na de volgende massa-uitroeiing.

174
00:08:06,851 --> 00:08:09,038
Wat voor rare dingen 
zullen er dan opduiken?

175
00:08:09,307 --> 00:08:11,374
Zullen de zoogdieren weer kleiner worden?

176
00:08:11,712 --> 00:08:13,767
Zullen er nog zoogdieren zijn?

177
00:08:14,831 --> 00:08:16,355
Alles bij elkaar

178
00:08:16,379 --> 00:08:19,831
zijn we veel te weten gekomen 
over de dinosaurussen.

179
00:08:20,236 --> 00:08:21,838
Maar er is nog zoveel te leren

180
00:08:21,862 --> 00:08:26,013
over de 99,9% van de dingen 
die ooit hebben geleefd.

181
00:08:26,434 --> 00:08:28,545
En dat is paleontologie.

182
00:08:28,990 --> 00:08:30,188
Bedankt.

183
00:08:30,212 --> 00:08:32,699
(Applaus en gejuich)