פלאונטולוגיה,
מדע המכוון לילדים קטנים,
המתמקד בחפירות של דינוזאורים
בתחפושת "פארק היורה".
גולגולות קופצות החוצה מתוך האדמה
ומונחות לתצוגה לקהל המשתומם.
הקשר לכל זה, מעבר לקליקבייט,
חוברות צביעה וסרטים על מפלצות
הוא בלתי ידוע.
לא...
רגע.
זה בכלל לא פלאונטולוגיה.
פלאונטולוגיה היא לא פחות מאשר
חקר החיים בעבר.
כל החיים בעבר.
מאבות קדמונים ועד צורות חייזריות.
היא כוללת שאלות בסיסיות כמו "מי אנחנו?"
ו-"איך הגענו לכאן?"
תוך שימוש במשמעות
הרחבה ביותר של המילה "אנחנו":
החיים עצמם.
דינוזאורים, קטגוריה של ציפורים,
הם רק אחוז קטן מזה.
(צחוק)
ועדיין הם מקבלים את הסיקור
התקשורתי הרחב ביותר.
[המגוון המדהים של החיים הקדומים,
דינוזאורים, פלאונטולוגיה]
זה מִים מדוייק מאוד. אפילו לא הכנתי אותו.
זו פשוט האמת.
בכל מקרה, רובנו הפלאונטולוגים
מחשיבים את הדינוזאורים ל"סם מעבר".
יש כל-כך הרבה דברים מגניבים יותר
במאגרי המאובנים,
ואנחנו יודעים על זה כל-כך הרבה.
בואו נצא אל סיור נקי מדינוזאורים
של ארבעה מיליארד השנים האחרונות.
(צחוק)
ראשית, חומר גנטי.
וירוסים, בעיקרון, החלו להפיק חלבונים
ולהרוס את הסביבה שלהם.
כדור-הארץ הזדהם בחיים.
כמה מהחיידקים החדשים האלו
למדו איך לאכול קרני-שמש,
להפיק חמצן,
למשוך פחמן מהאוויר,
ולהרוס ברזל שהיה מזון לחיידקים אחרים
בכך שהפכו אותו לחלודה.
זה המשיך כך במשך מיליארדי שנים.
כמה חיידקים אכלו חיידקים אחרים,
לקחו מהם את הכוח להפוך חמצן לאנרגיה,
והפכו לראשית החיות והצמחים.
אך כתוצאה מכך, היו זעזועי אקלים,
מחום לקור וחזרה,
מה שהפך את כדור-הארץ
לכדור שלג מכוסה קרחונים.
המושג הטכני של התקופה הזו
הוא "כדור הארץ ככדור שלג".
(צחוק)
לפני 700-800 מיליון שנה.
בכל מקרה, חיידקים התאגדו יחד
ויצרו חיים רב-תאיים.
לפני 600 מיליון שנה,
הופיעו מושבות גיאומטריות
ששאבו חיידקים מהמים.
אלו הוחלפו מיד לאחר-מכן
באבות הקדמונים של החיות המודרניות.
המפץ הקמבריוני.
קרובי משפחת הלובסטר אכלו חיות אחרות,
אותם תפסו באמצעות הזרועות שלהם.
תולעי צדפה משוריינות ומתפתלות
זחלו לאורך קרקעית הים ולתוכה,
ויצרו מערכות אקולוגיות חדשות.
אבותינו הקדמונים דמויי-הראשן
שוטטו לאורך קוי חוף קדומים
בעוד קרובי משפחתם דמויי צלופח
עם שיניי-גרון חורקות
שחו מעל לאלמוגים בצורת גביעי גלידה
בשוניות הראשונות,
תוך התחמקות מקראקנים בגודל של אוטובוס
ועקרבי ים רעבים.
פטריות צמחיות הגיעו ליבשה.
אולם אז הקרחונים חזרו והרגו כמעט הכל.
אבל הכחדות המוניות פותחות הזדמנויות.
דגים חסרי-לסת פלשו לאוקיינוס,
כשהם מצויידים בחודים, שיניים,
ולבסוף, בסנפירים.
עכבישים, עקרבים, חלזונות ותולעים
הגיעו לאדמה.
איפשהו באיזור סין, דג פיתח לסתות,
וצאצאיו גרמו להכחדתם של דגים חסרי-לסת,
עקרבי ים ופלנקטון מסתעף.
כמה מהדגים הללו,
שלהם היו עצמות זרוע בסנפירים שלהם,
הנביטו אצבעות,
שבע או שמונה בכל סנפיר.
באדמה, צמחים הפכו לעצים,
שגדלו להיות עצומים
או שהפיצו את הנֶבֶגים שלהם
רק פעם אחת לפני שמתו.
אך אז הגיעו הקרחונים שוב,
וזו הייתה הכחדה המונית מספר שתיים.
זו הייתה תקופה של דגים מוזרים
וחבצלות ים מצופות.
כרישים עם כנפיים.
כרישים עם לסת בצורת מסור עגול.
כרישים עם סנפירים מכוסים בשיניים קטנות.
כרישים עם שיניים מרסקות.
דגי גֶּרֶם שנראו כמו דגי מלאך
וצלופחים מודרניים
בפעם הראשונה.
התפתחו קרקעות לחות,
עם מרבי רגליים באורך עשרה מטרים
ושפיריות ענקיות.
הם התפשטו ברחבי יבשת-העל פנגיאה ומתו,
מה שיצר פחם,
והוביל לעידן קרח של 100 מיליון שנה.
לבסוף, בעלי חוליות הגיעו אל היבשה
כבסיס קבע,
מה שהוביל לדו-חיים דמויי תנין
וקדם-יונקים עם שיני-חרב.
אבל אז, הרי געש התפרצו בכל רחבי סיביר,
כמעט הכל מת,
וזו הייתה הכחדה המונית מספר 3.
(צחוק)
חיי היום כמעט מתו.
יונק בעל קרניים, יחיד ובודד, שרד ושגשג,
אך עד מהרה הוחלף בקרוקודילים שועטים.
באוקיינוס, זוחלים ימיים,
רפסודות ענקיות עשויות
מקרובי המשפחה החיים של קיפוד הים
ודיונונים משוריינים, אַמּוֹנִיטִים,
בכל סוג וצורה.
אבל אז פנגיאה החלה להתפצל,
ויצרה ים של לָבָה
שביום מן הימים יהפוך לאוקיינוס האטלנטי,
שפיזר גז רעיל לאטמוספרה
והנה הכחדה המונית מספר 4.
(צחוק)
כן, האמת שיש הרבה יותר מהחמש האלו,
אלו הגדולות.
(צחוק)
אז, לבסוף היו דגים בגודל לוויתן,
ודגים מודרניים שדדו אלמוגים
ונעשו עצומים על-ידי שימוש באצות שלכדו
על-מנת לאכול קרני-שמש.
סרטנים, טריגונים ודגים נוספים
עם שיניים מרסקות הופיעו,
ניפצו קונכיות,
והובילו למירוץ חימוש בין טורפים לטרף.
היה פיצוץ של גיוון ביולוגי ימי.
יונקים טיפסו על עצים, עפו,
ועשו עוד דברים רבים אחרים
שנראים מודרניים במידת מה.
הם ניזונו מהפרחים הראשונים
שהאביקו הדבורים הראשונות.
היו מהפכות אקולוגיות על האדמה ובים
שהובילו לעולם המודרני.
אלא שאסטרואיד פגע במקסיקו,
וזה התניע הרי געש
בצידו השני של העולם בהודו,
וכמעט הכל שוב מת.
(צחוק)
אבל -- תמיד יש אבל, כי אנחנו עדיין כאן --
יונקים קמו מההריסות,
נהפכו לקטנים תחת חום קיצוני
ואז גדולים מאי פעם.
בקוטב הצפוני היו עצי דקל ונחשים.
כלבים טורפי איילים השתוללו
לאורך נהרות עתיקים,
בעוד קרובי משפחתם חזרו לאוקיינוס,
והפכו ללוויתנים דמויי לוטרות.
לא-צבועים וטורפים אחרים
הוברחו על-ידי קרנפים ענקיים ארוכי-צוואר.
עד אותה נקודה הכל היה נראה די מוכר
אבל לא באמת.
באנטראקטיקה החל עידן קרח,
שיצר את כיפת הקרח הקבועה הראשונה
ב-200 מיליון שנה.
זה ייבש את שאר העולם,
אך איפשר את עלייתם של עשבים,
מכרסמים, חתולים.
איפשהו באפריקה,
קוף התחיל ללכת לאורך הסוואנה החדשה.
אה, וגם היו דגי סלמון ענקיים עם שיני-חרב,
הייתי חייבת לציין את זה.
(צחוק)
אז, אנו יודעים שכל זה קרה,
והרבה יותר מכך.
איך?
מדוע?
פיאונטולוגיה היא מדע משגשג
בהצטלבות של תחומים נוספים וטכנולוגיה.
לא קיים מאגר מידע גדול יותר מהמאובנים,
ואנו כורים כל פיסה ממנו.
אנחנו משתמשים בהדמיות,
אנחנו משתמשים באיזוטופים,
אנחנו משתמשים בגנום,
אנחנו משתמשים ברובוטים,
אנחנו משתמשים בסימולציות מתמטיות
וכל מיני סוגים של אנליטיקות.
אנו ממקסמים את כל זה כדי להבין את העבר,
ולהבין כיצד עובדת האבולוציה.
זה גם מאפשר לנו לערוך תחזיות לעתיד.
מה יקרה אחרי ההכחדה ההמונית הבאה?
אילו דברים מוזרים יופיעו?
האם יונקים יהפכו לקטנים שוב?
האם יהיו בכלל יונקים?
לסיכום,
למדנו הרבה על דינוזאורים.
אך יש עוד המון מה ללמוד
על 99.9 האחוזים האחרים
של כל מה שחי אי פעם.
וזו פלאונטולוגיה.
תודה לכם.
(מחיאות כפיים)