1
00:00:09,540 --> 00:00:12,285
Wyobraź sobie przyjęcie
na którym każdy ruch,

2
00:00:12,285 --> 00:00:15,535
najmniejszy gest, przejście przez pokój,

3
00:00:15,535 --> 00:00:17,207
każdy widoczny detal,

4
00:00:17,207 --> 00:00:19,529
od mebli do długości sukni

5
00:00:19,529 --> 00:00:24,380
podlegają skomplikowanemu
zbiorowi zasad i procedur.

6
00:00:24,380 --> 00:00:28,774
Przez stulecia takie rytuały były normą
wśród europejskiej arystokracji.

7
00:00:28,774 --> 00:00:30,628
Choć wyszły już z mody,

8
00:00:30,628 --> 00:00:34,398
ich elementy ciągle można rozpoznać
pod znajomą nazwą:

9
00:00:34,398 --> 00:00:36,997
balet,

10
00:00:36,997 --> 00:00:40,187
z włoskiego "baletto", czyli mały taniec.

11
00:00:40,187 --> 00:00:44,599
Narodził się w renesansowych Włoszech
jako połączenie tańca dworskiego

12
00:00:44,599 --> 00:00:49,561
i pokazów choreografii
na arystokratycznych przyjęciach.

13
00:00:49,561 --> 00:00:53,347
W wielu aspektach była to forma
kontroli nad ludźmi dworu,

14
00:00:53,347 --> 00:00:57,322
którzy musieli zachowywać się
w akceptowalny sposób,

15
00:00:57,322 --> 00:01:00,660
chodzić, kłaniać się,
podawać rękę w określony sposób.

16
00:01:00,660 --> 00:01:03,780
Zasady obejmowały wszystko od ubioru

17
00:01:03,780 --> 00:01:08,163
do miejsc, w których można było
przebywać w odniesieniu do króla.

18
00:01:08,163 --> 00:01:13,090
Z biegiem czasu balet stał się
głównym elementem dworskiego życia,

19
00:01:13,090 --> 00:01:19,334
był wyznacznikiem rozstrzygającym
o sukcesie dworzan.

20
00:01:19,334 --> 00:01:24,541
Wiele dworskich gestów wciąż
obserwujemy w obecnym balecie.

21
00:01:24,541 --> 00:01:27,501
Balet został sprowadzony
do Francji w XVI wieku

22
00:01:27,501 --> 00:01:29,498
przez Katarzynę Medycejską,

23
00:01:29,498 --> 00:01:32,494
włoską żonę króla Henryka II.

24
00:01:32,494 --> 00:01:35,160
Przyjęcia odbywały się
z coraz większą pompą,

25
00:01:35,160 --> 00:01:36,340
a razem z nimi taniec.

26
00:01:36,340 --> 00:01:39,866
Mistrzowie uczyli młodych szlachciców
wyszukanych kroków,

27
00:01:39,866 --> 00:01:44,721
elementów tańca
zapewniających spójną całość.

28
00:01:44,721 --> 00:01:47,747
Nacisk kładziono nie na uczestnictwo,
lecz na sam występ.

29
00:01:47,747 --> 00:01:51,033
Wymagał teatralnego stroju,

30
00:01:51,033 --> 00:01:53,060
profesjonalnie zaprojektowanych dekoracji,

31
00:01:53,060 --> 00:01:58,794
oraz platformy na podwyższeniu
lub sceny z kurtyną.

32
00:01:58,794 --> 00:02:02,813
W XVII wieku na dworze Ludwika XIV

33
00:02:02,813 --> 00:02:07,134
balet przemienił się w sztukę,
którą znamy dziś.

34
00:02:07,134 --> 00:02:10,537
Sam Ludwik uczył się baletu od dziecka.

35
00:02:10,537 --> 00:02:14,306
Jego pierwszy występ w wieku 15 lat
w roli Apolla, boga słońca,

36
00:02:14,306 --> 00:02:18,843
ugruntowała centralną rolę baletu
na dworze za jego rządów.

37
00:02:18,843 --> 00:02:21,260
Dzięki temu zyskał przydomek Króla Słońce

38
00:02:21,260 --> 00:02:24,473
a złoty kostium i z choreografia

39
00:02:24,473 --> 00:02:29,336
promowały ideę króla jako boskiego władcy.

40
00:02:29,336 --> 00:02:33,522
Ludwik zagrał rolę 80 postaci
w 40 ważnych przedstawieniach.

41
00:02:33,522 --> 00:02:35,392
Był majestatycznym przywódcą,

42
00:02:35,392 --> 00:02:37,962
czasem drugoplanową postacią lub zgrywusem

43
00:02:37,962 --> 00:02:41,499
żeby pod koniec zagrać główną rolę.

44
00:02:41,499 --> 00:02:43,332
Trenował balet codziennie,

45
00:02:43,332 --> 00:02:45,117
zaraz obok szermierki i jazdy konnej.

46
00:02:45,117 --> 00:02:46,791
Świecił przykładem, dzięki czemu

47
00:02:46,791 --> 00:02:51,062
taniec stał się podstawową umiejętnością
wszystkich dżentelmenów tamtych czasów.

48
00:02:51,062 --> 00:02:55,534
Jednak to nie występy
były jego główną zasługą dla baletu.

49
00:02:55,534 --> 00:02:59,942
W 1661 Ludwik XIV założył
Narodową Akademię Muzyki i Tańca,

50
00:02:59,942 --> 00:03:04,932
dzięki czemu balet trafił
z małych stowarzyszeń na królewski dwór.

51
00:03:04,932 --> 00:03:06,227
Jako dyrektor

52
00:03:06,227 --> 00:03:10,212
wyznaczył swojego mistrza baletu,
a zarazem kolegę ze sceny,

53
00:03:10,212 --> 00:03:12,019
Pierre'a Beauchampa,

54
00:03:12,019 --> 00:03:16,554
który ustalił pięć głównych pozycji,
które występują w balecie do dziś.

55
00:03:16,554 --> 00:03:20,197
Dzięki współpracy z Jean-Baptiste Lullym,

56
00:03:20,197 --> 00:03:22,467
dyrektorem Narodowej Akademii
Muzyki i Tańca

57
00:03:22,467 --> 00:03:24,511
oraz sławnym dramaturgiem Molierem,

58
00:03:24,511 --> 00:03:28,401
Beauchamp sprawił,
że balet stał się wielkim spektaklem.

59
00:03:28,401 --> 00:03:32,586
W 1669 roku założono inną szkołę baletową.

60
00:03:32,586 --> 00:03:35,850
Opera Paryska działa do dziś

61
00:03:35,850 --> 00:03:39,600
i jest najstarszą szkołą
baletową na świecie.

62
00:03:39,600 --> 00:03:43,193
Balet przeniósł się z dworów do teatru,

63
00:03:43,193 --> 00:03:46,791
przetrwał rewolucje
demokratyczne i reformy,

64
00:03:46,791 --> 00:03:49,232
które trwały przez kolejne stulecie.

65
00:03:49,232 --> 00:03:51,274
Gdy nadszedł Romantyzm

66
00:03:51,274 --> 00:03:55,213
fantastyka i folklor
były popularnymi motywami.

67
00:03:55,213 --> 00:03:58,161
Choć wpływ baletu we Francji zmalał,

68
00:03:58,161 --> 00:03:59,994
to inne kraje, w tym Rosja,

69
00:03:59,994 --> 00:04:03,234
odegrały ważną rolę
w jego dalszym rozwoju.

70
00:04:03,234 --> 00:04:07,577
Na szczęście dziś nie musimy uczyć się
skomplikowanych kroków tanecznych

71
00:04:07,577 --> 00:04:09,764
żeby móc się bawić na weselu.

72
00:04:09,764 --> 00:04:13,128
Na balet idziemy do teatru żeby
podziwiać profesjonalistów,

73
00:04:13,128 --> 00:04:15,588
którzy poświęcają treningom całe życie,

74
00:04:15,588 --> 00:04:20,635
dokonując wyczynów, których
by się nie spodziewał sam Ludwik XIV.