Benim adım Jonattan Zittrain ve ben en son çalışmalarımda biraz kötümserdim. Böyle olunca bu sabah iyimser olmaya çalışayım dedim ve internetin bugünü üzerinden geleceği için umutlu olma sebebimi anlatmak istedim. Bugünlerde geçmiş kıyasla daha az umut varmış gibi gelebilir. İnsanlar daha az sefkatli. Birbirimize daha az güveniyoruz. Bilemiyorum. Örneğin, bir deneme yapabilirz. Kaç kişi daha önce otostop çekti? Biliyorum. Peki, kaç kişi geçtimiz 10 yılda otostop çekti? Ya. Peki, ne değişti? Bunun sebebi toplu taşımanın iyileşmiş olması değil. Bu sefkatin azaldığını yanlış yönde olduğumuzu düşünmemiz için bir sebep Ama aslında trendin tam ters yönde olduğunu ve İnternet'in buna destek verdiğini gösterecek üç örnek vereceğim sizlere. Bir numaralı örnek: İnternet'in kendisi Bunlar Internet'in üç kurucusu. 1960larda Los Angles banliyösinde aynı liseye giden sınıf arkadaşları. Sizin okullarınızda Fransız kulübü veya Münazara kulübü olabilir. Onların, "Hadi, global bir ağ kuralım" kulübü vardı. ve çok ta iyiydi. Bu resimde Newsweek'in Internet rekrospektifinden 25. yıldönümleri Gördüğünüz gibi biraz şapşallar. Global bir ağ kurmaya çalışırlarken bir büyük sınırlayıcı unsurları vardı bir de büyük özgürlükleri. Sınırlayıcı unsur hiç paralarının olmamasıydı. Bu fiziki bir ağ olsaydı, geceleyin paketleri taşımak için kamyonlar ve insanlara ihtiyacınız olurdu ama onlar böyle bir yatırım için gerekli olan sermayesi yoktu. Bunları hiçbirine sahip değillerdi. Ama şahane bir özgürlükleri vardı, bu işten para kazanmaları gerekmiyordu. İnternetin bir iş planı yoktur; hiçbir zaman olmadı. Bir icra kurulu başkanı yok, hiçbir firma interneti kurmaktan tek başına sorumlu değil. Onun yerine, bu insanlar eğlenceli birşeyler yapmak için bir araya gelmişti. Kimse onlara bunu yapmasını söylememişti veya bu işten kanazaç sağlamayı beklemiyorlardı. Bu ağ mimarisine yol açan ideal o zamandan bu yana olan diğer dijital ağlara benzemiyordu. O kadar sıradışıydı ki, İnternet'in işleyip işlemeyeceğinin net olmadığı söylenmişti. 1992 yılına gelindiğinde bile, IBM İnternet Protokol'ü kullanarak kurumsal bir ağ inşa edilemeyeceğini söylüyordu. Ve bugün bile bazı İnternet mühendisleri tüm bunun bir pilot proje olduğunu ve jürinin hala mevcut olmadığını söylüyor. Gülüşmeler Bu nedenle İnternet mühendisliğinin maskotu olsaydı bal arısı olacağı söylenir. Çünkü bal arılarının tüy - kanat genişliği oranı uçmaları için fazla büyüktür. Ama yine de, gizemli bir şekilde, bal arıları uçabilmektedir. Söylemekten memnuniyet duyuyoru ki, muazzam devlet finansmanı sayesinde üç yıl kadar önce bal arılarının nasıl uçabildiğini öğrendik. Gülüşmeler Bu oldukça karmaşık, ama görünen o ki bal arıları çok hızlı kanat çırpıyor. Gülüşmeler Peki nedir bu ağın işlemesini sağlayan ve onu bu kadar sıradışı yapan tuhaf mimari yapılanış? Veriyi bir noktadan diğerine taşımak kurye ile paket taşınması gibi değildir. Bu daha çok bir konserde sahne önündeki karmaşaya benzer. Gülüşmeler Düşünün ki, bu ağın bir parçası olmak bir spor müsabakasında olmak gibi. Buradaki gibi sıra sıra oturuyorusunuz, ve biri bir bira söylüyor, bira sıra boyunca elden ele geçiyor. Sizin oturduğunuz noktada komşuluk göreviniz pantolonunuza dökülme riskine rağmen, birayı varış noktasına gidebilmesi için bir yanınızdan alıp diğer yanınızdaki kişiye vermek. Kimse bunu yapmanız için size para ödenemz. Bu sizin oturduğunuz noktada komşuluk görevinizdir. Ve, bir bakıma, İnternet'te paketler bu şekilde hareket eder, orijinal gönderici veya alıcı ile herhangi bir kontratı ya da yasal yükümlülüğü olmadan veriyi bir yandan alıp diğerine ileten aracı kuruluşlar sayesinde kimi zaman 25 veya 30 kadar iletim noktasından geçer. Doğaldır ki sahneönü gibi keşmekeş bi rotamda rota belirlemek zordur. Güvene ço kihtiyacınız var, ama bu "Pardon, ben Pensacola şehrine gitmek istiyorum" demek gibi değildir. Sonuç olarak, İnternet adreslemeye ve yönlendirmelere ihtiyaç duyar. Ancak tüm İnternet'i kapsayan bir harita yok. Onun yerien, benzer bir şekilde, hepimiz bir tiyatro salonunda oturuyoruz, ama sisin ortasında herkes sadece bir yanındaki kişiyi görebiliyor. Peki kimin nerede olduğunu nasıl anlayacağız? Sağımızdaki kişiye dönüp solumuzda kimin olduğunu söyleriz. ve solumuzdakine de sağımızdakini. Ve herkes köpürtüp durulayıp tekrar eder. Daha neler olduğunu anlayamadan herşeyin nerede olduğuna dair bir fikriniz olur. Aslında İnternet adreslemesi ve rota tespiti bu şekilde çalışır. Bu iyilik ve güvene dayalı olarak çalışan bir sistemdir bu nedenle çok hassas ve saldırıya açıktır. Nadir ama çarpıcı durumlarda, bir kişi tarafından söylenen tek bir yalan bu bal peteğinde gerçek sorunlara yol açabilir. Örneğin, geçen sene Pakistan hükümeti orada Internet hizmet sağlayıcılarına Pakistan vatandaşlarının YouTube'a erişimini engellemesini istedi. YouTube'da hükümetin halkın görüntülemesini istemediği bir video vardı ve hükümet erişimin engellenmesini istedi. Bu sık görülen bir durumdur. Birçok hükümet sıklıkla Internet'teki içeriği filtrelemek, sansürlemek ve bloklamak ister. Pakistan'daki bir ISP (Internet hizmet sağlayıcısı) abonelerinin erişimini oldukça sıradışı bir yolla engellemeyi seçti. Internet'in bir parçasıysanız etrafınızda ne gördüğünüzü bildirmeniz istenir Bu hizmet sağlayıcı kendisinin YouTube olduğunu bildirdi. "Evet, gerçekten" dedi "Ben YouTube'um." Böylelikle abonelerin veri peketleri Internet hizmet sağlayıcısında durdu çünkü onun YouTube olduğunu sanıyorlardı. Ve hizmet sağlayıcı veri paketlerini açmadan attı çünkü amaç erişimi engellemekti. Ama burada kalmadı. Bu bildiri, bir tık ile yayıldı, bir başka tık ile yansıdı. Olaya baktığınızda görülüyor ki, bir an YouTube gayet düzgün çalışıyor. Bir sonraki an, sahte bildiri yayılıyor. Ve iki dakika içerisinde, etraft yansıyor ve YouTube tüm dünyada bloklanıyor. Oxford, İngiltere'de oturup YouTube'a girmeye çalışıyorsanız, veri paketleriniz Pakistan'a gidiyordu ve geri dönmüyordu. Şimdi sadece bunu düşünün. Dünyanın en popüler internet sitelerinden biri, dünyanın en popüler internet sitelerinden biri ve ne YouTube'un ne de Google'ın yapabileceği birşey yoktu. Ama nasılda, birkaç saat içerisinde sorun giderilmişti. Peki, bu nasıl oldu? Büyük bir ipucu için KAAOG'a (NANOG) dönüyoruz, Kuzey America Ağ Operasyon Grubu Dışarıda güzel bir gün varken kendi terminallerinde penceresiz bir odaya girip bunun gibi sabit orantıda e-postaları ve mesajları okuyan ve ağları hakkında konuşan bir grup insan. Ve bazıları dünyanın dört bir yanında ki İnternet hizmet sağlayıcılarında orta-düzey çalışanlar. Ve işte orada mesajlardan biri şöyle diyordu, "Görünen o ki bir sorunumuz var. YouTube gasp ediliyor. Bu bir tatbikat değil. Bu YouTube mühendislerinin şaşkınlığı da değil. Gerçekten. Pakistan'da birşeyler oluyor." Ve sorunun ne olduğunu bulmak ve çözmeye yardım etmek için bir araya geldiler. Yani bu biraz evinizde yangın çıkması gibi. Kötü haber, itfaiye ekibi yok. İyi haber, nereden geldiği belli olmayan rastgele insanlar bir teşekkür veya ödeme beklemeden, yangını söndürüyor. Alkışlamalar Ben de bilgisayar delisi yabancıların yaptığı rastgele iyilikleri tanımlayan doğru modeli bulmaya çalışıyordum. Gülüşmeler Bilirsiniz, yardım çağırırsınız ve insanlar destek vermek için hazırdır. Ve aramaya başlarsınız bu modelin her yerde olduğunu görebilirsiniz. İki numaralı örnek: Wikipedia 2001'de Jimbo adlı biri sizi gelip "Benim bir fikrim var! Herkesin, herhangi bir zamanda düzenleyebileceği 7 makale ile başlayalım ve kocaman bir ansiklopedimiz olsun! Ne dersin?" deseydi Doğru. Gelmiş geçmiş en saçma fikir. Gülüşmeler Nitekim, Wikipedia o kadar saçma bir fikir ki Jimbo'nun bile aklına gelmemişti. Jimbo'nun fikri Nupedia idi. Tamamen geleneksel olacaktı. İyi bir adam olduğu için insanlara makaleleri yazmaları için para ödeyecekti. Wiki, diğer insanlar düzenlemeler ile ilgili önerilerde bulunabilsin diye sonradan akla gelen bir fikir, bir arka oda olarak ortaya çıkmıştı. Sonradan arka oda büyüdü ve tüm projeyi kuşattı. Ve bugün, Wikipedia o kadar yaygın ki Çin restorantlarının menülerin de bile rastlayabiliyorsunuz. Gülüşmeler Bunu ben uydurmuyorum. Gülüşmeler Daha sonra açıklayacağım bir teorim var. Şimdilik Wikipedia'mı tavada ve tatlı kırmızı biberli tercih ettiğimi söylemem yeterli olacaktır. Gülüşmeler Ama şimdi, Wikipedia kendiliğinden işlemiyor. Peki gerçekte nasıl işliyor? Görünen o ki mecazi anlamda penceresiz bir arka oda var. Güneşli bir günde, bir grup insan penceresiz odada oturup kendisi de düzenlenebilen bir wiki olan yönetici panelini gözlemliyor. Ve siz de sorunlarınızı bu sayfaya yazıyorsunuz. Bu tarih için söylenen "felaket felaket üstüne" söylemini hatırlatıyor. Bir numara: "Andyvphil adlı kullanıcı tarafından taraflı yorum girilmiş" Eğer, bugün buradaysan özür dilerim Andyvphill. Ben taraf tutmuyorum. "Anon yaptığım değişikliklerden ötürü bana saldırıyor." İşte bu benim favorim: "Uzun bir hikaye." Gülüşmeler Görünen o ki, bu sayfayı şikayette bulunmak için kullanan insanlardan çok bu sorunları görmek ve düzeltilmelerine yardım etmek isteyen insanlar ziyaret ediyor. Ve Wikipedia'yı ayakta tutan şey de bu. Herhangi bir zamanda Wikipedia mutlak yıkımdan yaklaşık 45 dakika uzakta. Sizce de öyle değil mi? İçindeki her bir makaleyi bir Rolex saat reklamına çevirmeye çalışan spam botları geziyor. Gülüşmeler İşte bu ince bilgisayar delisi insanların çizdiği çizgi onu ayakta tutuyor. Görev olduğu için değil, kariyer için değil, ama içten gelen bir çağrı olduğu için. Değer verdikleri için yapmaları gerektiğini hissediyorlar. Hatta sadece sayfaları temizlemek için "Vandalizm Karşıtı Ünite", "Kibarlık, Olgunluk, Sorumluluk" gibi gruplar oluşturuyorlar. İnsan merak ediyor, bir hafta sonu muazzam bir Star Trek toplantısı yapılacak olsa dükkana kim bakacak? Gülüşmeler Görüyoruz ki Gülüşmeler Bu fenomende gördüğümüz Hollanda'dan çılgın bir trafik mühendisi olan Hans Monderman'ın Güney Kensington'da ortaya çıkardığı şudur; Dış kuralları ve işaretleri ve diğer herşeyi kaldırdığınızda insanların kendi kendilerine işlev gerçekleştirdiği ve birbirleriyle daha insani bir etkileşime girdikleri daha güvenli bir ortam elde edebilirsiniz. Yaptıkları şeylerin sorumluluğunu almaları gerektiğinin farkına varıyorlar. Ve Wikipedia da bunu benimsedi. Bazılarınız Star Wars Kid videosunu hatırlayacaktır. Golf topu toplayıcısını ışın kılıcı olarak kullanırken kendini filme çekmişti. Film, çocuğun izni olmadan, hatta haberi bile olmadan, İnternet'e düşmüştü. Muazzam derecede viral bir video. Çok popüler. Çocuk için tamamen utanç verici. Ansiklopedik bir durum olmasından dolayı, Wikipedia'nın Star Wars Kid ile ilgli bir makale yazması gerekiyordu. Wikipedia'da her makaleye karşılık gelen bir tartışma sayfası var. Ve bu tartışma sayfasında Wikipediacılar arasında makalede çocuğun gerçek adının verilip verilmemesi ile ilgili kapsamlı bir tartışma çıktı Her iki tarafı da destekleyen yazıları bulabilirsiniz. Burada bir kısmını görüyorsunuz. Sonunda, hiçbir şekilde oy birliği olmadan, neredeyse tüm medya çocuğun gerçek adını verirken onlar vermemeye karar verdi. Yapılması gereken dopru davranışın bu olmadığını düşündüler. Bu bir iyilik hareketiydi. Ve bugüne kadar, Star Wars Kid sayfasının en tepesinde çocuğun gerçek adının kullanılmayacağı ile ilgili bir uyarı var. Eğer kullanırsanız anında kaldırılacaktır. Hem de belki esas kararla uyuşmamış olabilecek kişiler tarafından sonuca saygı gösterdikleri ve öyle kalması için çalışacakları için çünkü onlar kendi görüşlerinden daha büyük birşeye inanıyorlar. Bir avukat olarak söylemeliyim ki, bu insanlar yasayı, ve yerleşik kararları icat ediyorlar. Şimdi, bu sadece Wikipedia ile sınırlı değil. Bunu bloglarda da görüyoruz. Bu bir 2005 Business Week kapağı. Vay. Bloglar işletmenizi değiştirecek. Biliyorum saçm gözüküyorlar. Ve kesinlikle saçma gözüküyorlar. Her türlü saçma projelerden çıkıyorlar. Bu en favori saçma blog örneğim: Hitler gibi gözüken kediler Güleşmeler Hitler'e benzeyen kedinizin bir fotoğrafını gönderiyorsunuz. Gülüşmeler Evet, bence de. 4 numaralı kedi Hergün eve bu kediye geldiğinizi düşünebiliyor musunuz? Gülüşmeler Ama, benzer muzipliğin insanlara uygulandığını da görüyorsunuz. Bu talihsiz portrelere adanmış bir blog. Bu "Çit ile ayrılmış Bucolic çayır" fotoğrafı. Kadının arkasındaki bir hayvan cesedi mi yoksa? Gülüşmeler Galiba, kadının arkasındaki bir hayvan cesedi. Ve her biri diğerinden daha talihsiz. Sonra buna rastlıyorsunuz. Fotoğraf, sahibinin isteği üzerine kaldırılmıştır. İşte bu. Fotoğraf, sahibinin isteği üzerine kaldırılmıştır. Görünen o ki, biri siteyi yapan alaycı kişiye yasal bir tehdit olmadan, bir ödeme yapmayı teklif etmeden ama sadece "Lütfen fotoğrafı kaldırır mısın?" demiş. Alaycı kişi "Peki, sorun değil." demiş. İnanıyorum ki, öyle online mimariler inşa edebiliriz ki, bunun gibi insani talepleri yerine getirmeyi kolay kılar böylelikle görürüz ki karşılaştığımız online veriler tıklayıp, kopyalayıp, yapıştırıp, başkalarına gönderdiğimiz bu veriler aslında insani duyguları temsil ediyorlar. Gayret ederek ve etki ederek etik bir an yaşayarak nasıl davranacağımıza karar verebiliriz. Hatta ben bunun gerçek dünyada da olabileceğine inanıyorum. her yerde sizi filme alan, belki de bunu İnternete yükleyen her geçen gün daha fazla sansürün olduğu bir dünyada yaşıyoruz "Biliyorum, ama yapmamayı tercih ediyorum" yazan bir yaka kartı takabilirsiniz. Ve teknolojiye sahipsiniz fotoğrafı çekilen o kişi daha sonra bilecektir ki onun rızası olmadan bu fotoğraf ses getiren bir yerlere düşmeyecektir. Ve fotoğrafı çeken kişi ne yapacağına ve buna saygı gösterip göstermeyeceğine karra verecektir. Gerçek hayatta buna benzer filtrelemelerin Pakistan'da gerçekleştiğini görüyoruz. Ve artık bu sistem gibi insanların böyle filtrelemelerle karşılaştıklarında bildirebilecekleri sistemler inşa edebiliriz. Ve artık "Bilmiyorum. O sayfaya ulaşamıyorum. Herhalde yoluma devam ederim." şeklinde işlemiyor ama aniden bir kolektif bilinç neyi engellendiğini ve sansürlendiğini buluyor. Hatta, teknolojinn hayatı imite etmesinden bahsedecek olursak, daha çok hayat teknolojiyi imite ediyor. Bir NYU (New York Üniversitesi) araştırma görevlisi üzerinde gülen suratlar ve gitmek istediği yeri yazan bayraklar olan karton robotları bir motora bindirip etrafta dolaştırdı Üzerinde "Oraya gitmeme yardımcı olabilir misiniz?" yazıyordu. Bu robotları Manhattan sokaklarında gezdirdi. Gülüşmeler Bugünlerde herşeyi finanse ediyorlar. Burada 43 kişinin yardımıyla robotun Washington Square Park'ın bir köşesinden diğer bir köşesine gitmeyi başardığınız gösteren bir harita var. Bu bizi üç numaralı örneğimize getiriyor: otostop çekmek. Ben otostop çekmenin öldüğünden emin değilim. Neden mi? İşte burada Craiglist yolculuk paylaşım panosu. Eğer adı Craigslist otostop panosu olsaydı hiç kimse kullanmazdı, ıssız bir adaya benzerdi. Ama bu yolculuk paylaşım panosu ve aslında aynı şey. Peki neden insanlar kullanıyor bunu? Bilmiyorum. Belki, katillerin önceden plan yapmadığını düşünüyorlardır?? Gülüşmeler Hayır. Asıl cevap şu; bir kere yeniden düzenlerseniz zamanını doldurmuş, pas tutmuş bayat beklentilerin dışına çıkarsanız Craigslist'in temsil ettiği insani nezaket ve paylaşımı canlandırabilirsiniz. Daha sonra CouchSurfing.org gibi birşeyle renklendirebilirsiniz. CouchSurfing; uzaklara giden insanların o uzaklarda yaşayan ve koltuklarında yabancıların uyumasından hoşlanan o yabancıların koltuklarında bedavaya uyumalarını sağlayan bir fikir. Bu çok parlak bir fikir. Bu o uçan bal arısı işte. Ne kadar çok başarılı koltuk paylaşımı olduğunu görmek hayret verici. Ve eğer merak ediyorsanız, hayır, CouchSurfing yüzünden hiç kimse ölmemiş Gerçi, emin olmak için, mevcut repütasyon sistemine bakalım; koltuk paylaşım deneyiminizin ardından yourmlarınızı yazıyorsunuz. Yani biraz seçim yanlılığı olabilir. Gülüşmeler Kanımca, İnternet sadece bir bilgi öbeğinden ibaret değil. İnternet bir isim değil. O bir fiil. Ve İnterneti kullandığınızda eğer yeterince yakından ve dikkatlice dinleyip izlerseniz bilginin size birşeyler söylediğini keşfedeceksiniz. Bilginin size söylediği dün Demonsthenes'ten duyduklarınız ile aynı. "Haydi yürüyelim" diyor. Çok teşekkürler. Alkış