1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Benim adım Jonattan Zittrain

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
ve ben en son çalışmalarımda biraz kötümserdim.

3
00:00:05,000 --> 00:00:09,000
Böyle olunca bu sabah iyimser olmaya çalışayım dedim

4
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
ve internetin bugünü üzerinden

5
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
geleceği için

6
00:00:13,000 --> 00:00:16,000
umutlu olma sebebimi anlatmak istedim.

7
00:00:16,000 --> 00:00:20,000
Bugünlerde geçmiş kıyasla daha az umut varmış gibi gelebilir.

8
00:00:20,000 --> 00:00:22,000
İnsanlar daha az sefkatli. Birbirimize daha az güveniyoruz.

9
00:00:22,000 --> 00:00:26,000
Bilemiyorum. Örneğin,

10
00:00:26,000 --> 00:00:28,000
bir deneme yapabilirz.

11
00:00:28,000 --> 00:00:35,000
Kaç kişi daha önce otostop çekti?

12
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
Biliyorum. Peki, kaç kişi

13
00:00:38,000 --> 00:00:43,000
geçtimiz 10 yılda otostop çekti?

14
00:00:43,000 --> 00:00:46,000
Ya. Peki, ne değişti?

15
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
Bunun sebebi toplu taşımanın iyileşmiş olması değil.

16
00:00:49,000 --> 00:00:52,000
Bu sefkatin azaldığını

17
00:00:52,000 --> 00:00:55,000
yanlış yönde olduğumuzu düşünmemiz için bir sebep

18
00:00:55,000 --> 00:00:58,000
Ama aslında trendin tam ters yönde olduğunu

19
00:00:58,000 --> 00:01:01,000
ve İnternet'in buna destek verdiğini

20
00:01:01,000 --> 00:01:03,000
gösterecek üç örnek

21
00:01:03,000 --> 00:01:06,000
vereceğim sizlere.

22
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
Bir numaralı örnek: İnternet'in kendisi

23
00:01:09,000 --> 00:01:13,000
Bunlar Internet'in üç kurucusu.

24
00:01:13,000 --> 00:01:15,000
1960larda Los Angles banliyösinde aynı liseye

25
00:01:15,000 --> 00:01:19,000
giden sınıf arkadaşları.

26
00:01:19,000 --> 00:01:22,000
Sizin okullarınızda Fransız kulübü veya Münazara kulübü olabilir.

27
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
Onların, "Hadi, global bir ağ kuralım" kulübü vardı.

28
00:01:24,000 --> 00:01:27,000
ve çok ta iyiydi.

29
00:01:27,000 --> 00:01:30,000
Bu resimde Newsweek'in Internet rekrospektifinden

30
00:01:30,000 --> 00:01:33,000
25. yıldönümleri

31
00:01:33,000 --> 00:01:35,000
Gördüğünüz gibi

32
00:01:35,000 --> 00:01:38,000
biraz şapşallar.

33
00:01:38,000 --> 00:01:41,000
Global bir ağ kurmaya çalışırlarken

34
00:01:41,000 --> 00:01:43,000
bir büyük sınırlayıcı unsurları vardı

35
00:01:43,000 --> 00:01:46,000
bir de büyük özgürlükleri.

36
00:01:46,000 --> 00:01:50,000
Sınırlayıcı unsur hiç paralarının olmamasıydı.

37
00:01:50,000 --> 00:01:53,000
Bu fiziki bir ağ olsaydı,

38
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
geceleyin paketleri taşımak için kamyonlar ve insanlara ihtiyacınız olurdu

39
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
ama onlar böyle bir yatırım için gerekli olan

40
00:01:57,000 --> 00:02:00,000
sermayesi yoktu.

41
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
Bunları hiçbirine sahip değillerdi.

42
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
Ama şahane bir özgürlükleri vardı,

43
00:02:04,000 --> 00:02:08,000
bu işten para kazanmaları gerekmiyordu.

44
00:02:08,000 --> 00:02:12,000
İnternetin bir iş planı yoktur; hiçbir zaman olmadı.

45
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
Bir icra kurulu başkanı yok,

46
00:02:14,000 --> 00:02:18,000
hiçbir firma interneti kurmaktan tek başına sorumlu değil.

47
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
Onun yerine, bu insanlar eğlenceli birşeyler yapmak için

48
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
bir araya gelmişti.

49
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
Kimse onlara bunu yapmasını söylememişti

50
00:02:25,000 --> 00:02:29,000
veya bu işten kanazaç sağlamayı beklemiyorlardı.

51
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
Bu ağ mimarisine yol açan ideal

52
00:02:32,000 --> 00:02:34,000
o zamandan bu yana olan

53
00:02:34,000 --> 00:02:38,000
diğer dijital ağlara benzemiyordu.

54
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
O kadar sıradışıydı ki,

55
00:02:40,000 --> 00:02:44,000
İnternet'in işleyip işlemeyeceğinin net olmadığı söylenmişti.

56
00:02:44,000 --> 00:02:47,000
1992 yılına gelindiğinde bile, IBM

57
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
İnternet Protokol'ü kullanarak kurumsal bir ağ

58
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
inşa edilemeyeceğini söylüyordu.

59
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
Ve bugün bile bazı İnternet mühendisleri

60
00:02:55,000 --> 00:02:59,000
tüm bunun bir pilot proje olduğunu ve jürinin hala mevcut olmadığını söylüyor.

61
00:02:59,000 --> 00:03:00,000
Gülüşmeler

62
00:03:00,000 --> 00:03:04,000
Bu nedenle İnternet mühendisliğinin maskotu olsaydı

63
00:03:04,000 --> 00:03:07,000
bal arısı olacağı söylenir.

64
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
Çünkü bal arılarının tüy - kanat genişliği oranı

65
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
uçmaları için fazla büyüktür.

66
00:03:12,000 --> 00:03:17,000
Ama yine de, gizemli bir şekilde, bal arıları uçabilmektedir.

67
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
Söylemekten memnuniyet duyuyoru ki, muazzam devlet finansmanı sayesinde

68
00:03:20,000 --> 00:03:23,000
üç yıl kadar önce bal arılarının

69
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
nasıl uçabildiğini öğrendik.

70
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
Gülüşmeler

71
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
Bu oldukça karmaşık, ama görünen o ki

72
00:03:29,000 --> 00:03:32,000
bal arıları çok hızlı kanat çırpıyor.

73
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
Gülüşmeler

74
00:03:35,000 --> 00:03:39,000
Peki nedir bu ağın işlemesini sağlayan ve onu bu kadar sıradışı yapan

75
00:03:39,000 --> 00:03:42,000
tuhaf mimari yapılanış?

76
00:03:42,000 --> 00:03:44,000
Veriyi bir noktadan diğerine taşımak

77
00:03:44,000 --> 00:03:47,000
kurye ile paket taşınması gibi değildir.

78
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
Bu daha çok bir konserde sahne önündeki karmaşaya benzer.

79
00:03:50,000 --> 00:03:51,000
Gülüşmeler

80
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
Düşünün ki, bu ağın bir parçası olmak

81
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
bir spor müsabakasında olmak gibi.

82
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Buradaki gibi sıra sıra oturuyorusunuz,

83
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
ve biri bir bira söylüyor,

84
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
bira sıra boyunca elden ele geçiyor.

85
00:04:03,000 --> 00:04:05,000
Sizin oturduğunuz noktada komşuluk göreviniz

86
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
pantolonunuza dökülme riskine rağmen,

87
00:04:07,000 --> 00:04:10,000
birayı varış noktasına gidebilmesi için

88
00:04:10,000 --> 00:04:12,000
bir yanınızdan alıp diğer yanınızdaki kişiye vermek.

89
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
Kimse bunu yapmanız için size para ödenemz.

90
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
Bu sizin oturduğunuz noktada komşuluk görevinizdir.

91
00:04:17,000 --> 00:04:21,000
Ve, bir bakıma, İnternet'te paketler bu şekilde hareket eder,

92
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
orijinal gönderici veya alıcı ile

93
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
herhangi bir kontratı

94
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
ya da yasal yükümlülüğü olmadan

95
00:04:27,000 --> 00:04:31,000
veriyi bir yandan alıp diğerine ileten

96
00:04:31,000 --> 00:04:33,000
aracı kuruluşlar sayesinde

97
00:04:33,000 --> 00:04:36,000
kimi zaman 25 veya 30 kadar iletim noktasından geçer.

98
00:04:36,000 --> 00:04:40,000
Doğaldır ki sahneönü gibi keşmekeş bi rotamda rota belirlemek zordur.

99
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
Güvene ço kihtiyacınız var,

100
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
ama bu "Pardon, ben Pensacola şehrine gitmek istiyorum" demek gibi değildir.

101
00:04:45,000 --> 00:04:49,000
Sonuç olarak, İnternet adreslemeye ve yönlendirmelere ihtiyaç duyar.

102
00:04:49,000 --> 00:04:53,000
Ancak tüm İnternet'i kapsayan bir harita yok.

103
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
Onun yerien, benzer bir şekilde, hepimiz bir tiyatro salonunda oturuyoruz,

104
00:04:56,000 --> 00:04:59,000
ama sisin ortasında herkes sadece

105
00:04:59,000 --> 00:05:01,000
bir yanındaki kişiyi görebiliyor.

106
00:05:01,000 --> 00:05:04,000
Peki kimin nerede olduğunu nasıl anlayacağız?

107
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Sağımızdaki kişiye dönüp

108
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
solumuzda kimin olduğunu söyleriz.

109
00:05:09,000 --> 00:05:11,000
ve solumuzdakine de sağımızdakini.

110
00:05:11,000 --> 00:05:13,000
Ve herkes köpürtüp durulayıp tekrar eder. Daha neler olduğunu anlayamadan

111
00:05:13,000 --> 00:05:16,000
herşeyin nerede olduğuna dair bir fikriniz olur.

112
00:05:16,000 --> 00:05:21,000
Aslında İnternet adreslemesi ve rota tespiti bu şekilde çalışır.

113
00:05:21,000 --> 00:05:25,000
Bu iyilik ve güvene dayalı olarak çalışan bir sistemdir

114
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
bu nedenle çok hassas ve saldırıya açıktır.

115
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
Nadir ama çarpıcı durumlarda,

116
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
bir kişi tarafından söylenen tek bir yalan

117
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
bu bal peteğinde

118
00:05:35,000 --> 00:05:37,000
gerçek sorunlara yol açabilir.

119
00:05:37,000 --> 00:05:40,000
Örneğin, geçen sene

120
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Pakistan hükümeti

121
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
orada Internet hizmet sağlayıcılarına

122
00:05:45,000 --> 00:05:49,000
Pakistan vatandaşlarının YouTube'a erişimini engellemesini istedi.

123
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
YouTube'da hükümetin halkın görüntülemesini istemediği bir video vardı

124
00:05:51,000 --> 00:05:53,000
ve hükümet erişimin engellenmesini istedi.

125
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
Bu sık görülen bir durumdur. Birçok hükümet

126
00:05:55,000 --> 00:05:57,000
sıklıkla Internet'teki içeriği

127
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
filtrelemek, sansürlemek ve bloklamak ister.

128
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
Pakistan'daki bir ISP (Internet hizmet sağlayıcısı)

129
00:06:02,000 --> 00:06:05,000
abonelerinin erişimini oldukça sıradışı bir yolla

130
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
engellemeyi seçti.

131
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
Internet'in bir parçasıysanız etrafınızda ne gördüğünüzü bildirmeniz istenir

132
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
Bu hizmet sağlayıcı

133
00:06:13,000 --> 00:06:15,000
kendisinin

134
00:06:15,000 --> 00:06:20,000
YouTube olduğunu

135
00:06:20,000 --> 00:06:22,000
bildirdi.

136
00:06:22,000 --> 00:06:25,000
"Evet, gerçekten" dedi "Ben YouTube'um."

137
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
Böylelikle abonelerin

138
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
veri peketleri Internet hizmet sağlayıcısında durdu

139
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
çünkü onun YouTube olduğunu sanıyorlardı.

140
00:06:32,000 --> 00:06:34,000
Ve hizmet sağlayıcı veri paketlerini açmadan attı

141
00:06:34,000 --> 00:06:36,000
çünkü amaç erişimi engellemekti.

142
00:06:36,000 --> 00:06:38,000
Ama burada kalmadı.

143
00:06:38,000 --> 00:06:40,000
Bu bildiri,

144
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
bir tık ile yayıldı,

145
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
bir başka tık ile yansıdı.

146
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
Olaya baktığınızda

147
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
görülüyor ki,

148
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
bir an

149
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
YouTube gayet düzgün çalışıyor.

150
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
Bir sonraki an,

151
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
sahte bildiri yayılıyor.

152
00:06:58,000 --> 00:07:00,000
Ve iki dakika içerisinde,

153
00:07:00,000 --> 00:07:02,000
etraft yansıyor

154
00:07:02,000 --> 00:07:05,000
ve YouTube tüm dünyada bloklanıyor.

155
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
Oxford, İngiltere'de oturup YouTube'a girmeye çalışıyorsanız,

156
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
veri paketleriniz Pakistan'a gidiyordu

157
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
ve geri dönmüyordu.

158
00:07:13,000 --> 00:07:15,000
Şimdi sadece bunu düşünün.

159
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
Dünyanın en popüler internet sitelerinden biri,

160
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
dünyanın en popüler internet sitelerinden biri

161
00:07:19,000 --> 00:07:23,000
ve ne YouTube'un ne de Google'ın

162
00:07:23,000 --> 00:07:26,000
yapabileceği birşey yoktu.

163
00:07:26,000 --> 00:07:30,000
Ama nasılda, birkaç saat içerisinde

164
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
sorun giderilmişti.

165
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Peki, bu nasıl oldu?

166
00:07:34,000 --> 00:07:37,000
Büyük bir ipucu için KAAOG'a (NANOG) dönüyoruz,

167
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
Kuzey America Ağ Operasyon Grubu

168
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
Dışarıda

169
00:07:42,000 --> 00:07:44,000
güzel bir gün varken

170
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
kendi terminallerinde

171
00:07:46,000 --> 00:07:48,000
penceresiz bir odaya girip

172
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
bunun gibi sabit orantıda

173
00:07:51,000 --> 00:07:55,000
e-postaları ve mesajları okuyan

174
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
ve ağları hakkında konuşan bir grup insan.

175
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
Ve bazıları dünyanın dört bir yanında ki

176
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
İnternet hizmet sağlayıcılarında orta-düzey çalışanlar.

177
00:08:01,000 --> 00:08:03,000
Ve işte orada mesajlardan biri şöyle diyordu,

178
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
"Görünen o ki bir sorunumuz var. YouTube gasp ediliyor.

179
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
Bu bir tatbikat değil. Bu YouTube mühendislerinin

180
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
şaşkınlığı da değil. Gerçekten.

181
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
Pakistan'da birşeyler oluyor."

182
00:08:13,000 --> 00:08:17,000
Ve sorunun ne olduğunu bulmak ve çözmeye yardım etmek için bir araya geldiler.

183
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
Yani bu biraz evinizde yangın çıkması gibi.

184
00:08:20,000 --> 00:08:24,000
Kötü haber, itfaiye ekibi yok.

185
00:08:24,000 --> 00:08:27,000
İyi haber, nereden geldiği belli olmayan rastgele insanlar

186
00:08:27,000 --> 00:08:31,000
bir teşekkür veya ödeme beklemeden, yangını söndürüyor.

187
00:08:31,000 --> 00:08:36,000
Alkışlamalar

188
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
Ben de bilgisayar delisi yabancıların

189
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
yaptığı rastgele iyilikleri tanımlayan

190
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
doğru modeli bulmaya çalışıyordum.

191
00:08:42,000 --> 00:08:47,000
Gülüşmeler

192
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
Bilirsiniz, yardım çağırırsınız

193
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
ve insanlar destek vermek için hazırdır.

194
00:08:52,000 --> 00:08:56,000
Ve aramaya başlarsınız bu modelin her yerde olduğunu görebilirsiniz.

195
00:08:56,000 --> 00:08:59,000
İki numaralı örnek: Wikipedia

196
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
2001'de Jimbo adlı biri sizi gelip

197
00:09:02,000 --> 00:09:05,000
"Benim bir fikrim var! Herkesin, herhangi bir zamanda

198
00:09:05,000 --> 00:09:07,000
düzenleyebileceği 7 makale ile başlayalım

199
00:09:07,000 --> 00:09:10,000
ve kocaman bir ansiklopedimiz olsun! Ne dersin?" deseydi

200
00:09:10,000 --> 00:09:14,000
Doğru. Gelmiş geçmiş en saçma fikir.

201
00:09:14,000 --> 00:09:15,000
Gülüşmeler

202
00:09:15,000 --> 00:09:20,000
Nitekim, Wikipedia o kadar saçma bir fikir ki

203
00:09:20,000 --> 00:09:23,000
Jimbo'nun bile aklına gelmemişti.

204
00:09:23,000 --> 00:09:25,000
Jimbo'nun fikri Nupedia idi.

205
00:09:25,000 --> 00:09:27,000
Tamamen geleneksel olacaktı.

206
00:09:27,000 --> 00:09:29,000
İyi bir adam olduğu için

207
00:09:29,000 --> 00:09:31,000
insanlara makaleleri yazmaları için

208
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
para ödeyecekti.

209
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
Wiki, diğer insanlar

210
00:09:35,000 --> 00:09:37,000
düzenlemeler ile ilgili önerilerde bulunabilsin diye

211
00:09:37,000 --> 00:09:39,000
sonradan akla gelen bir fikir, bir arka oda olarak ortaya çıkmıştı.

212
00:09:39,000 --> 00:09:42,000
Sonradan arka oda büyüdü

213
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
ve tüm projeyi kuşattı.

214
00:09:44,000 --> 00:09:47,000
Ve bugün, Wikipedia o kadar yaygın ki

215
00:09:47,000 --> 00:09:51,000
Çin restorantlarının menülerin de bile rastlayabiliyorsunuz.

216
00:09:51,000 --> 00:09:57,000
Gülüşmeler

217
00:09:57,000 --> 00:09:59,000
Bunu ben uydurmuyorum.

218
00:09:59,000 --> 00:10:01,000
Gülüşmeler

219
00:10:01,000 --> 00:10:04,000
Daha sonra açıklayacağım bir teorim var.

220
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
Şimdilik Wikipedia'mı tavada ve tatlı kırmızı biberli

221
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
tercih ettiğimi söylemem yeterli olacaktır.

222
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
Gülüşmeler

223
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
Ama şimdi, Wikipedia kendiliğinden işlemiyor.

224
00:10:13,000 --> 00:10:15,000
Peki gerçekte nasıl işliyor? Görünen o ki

225
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
mecazi anlamda penceresiz bir arka

226
00:10:17,000 --> 00:10:19,000
oda var.

227
00:10:19,000 --> 00:10:21,000
Güneşli bir günde, bir grup insan

228
00:10:21,000 --> 00:10:24,000
penceresiz odada oturup

229
00:10:24,000 --> 00:10:26,000
kendisi de düzenlenebilen bir wiki olan

230
00:10:26,000 --> 00:10:29,000
yönetici panelini gözlemliyor.

231
00:10:29,000 --> 00:10:32,000
Ve siz de sorunlarınızı bu sayfaya yazıyorsunuz.

232
00:10:32,000 --> 00:10:35,000
Bu tarih için söylenen "felaket felaket üstüne"

233
00:10:35,000 --> 00:10:38,000
söylemini hatırlatıyor.

234
00:10:38,000 --> 00:10:42,000
Bir numara: "Andyvphil adlı kullanıcı tarafından taraflı yorum girilmiş"

235
00:10:42,000 --> 00:10:45,000
Eğer, bugün buradaysan özür dilerim Andyvphill.

236
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
Ben taraf tutmuyorum.

237
00:10:47,000 --> 00:10:50,000
"Anon yaptığım değişikliklerden ötürü bana saldırıyor."

238
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
İşte bu benim favorim: "Uzun bir hikaye."

239
00:10:52,000 --> 00:10:53,000
Gülüşmeler

240
00:10:53,000 --> 00:10:57,000
Görünen o ki, bu sayfayı şikayette bulunmak için kullanan insanlardan çok

241
00:10:57,000 --> 00:10:59,000
bu sorunları görmek ve düzeltilmelerine yardım etmek isteyen insanlar

242
00:10:59,000 --> 00:11:02,000
ziyaret ediyor.

243
00:11:02,000 --> 00:11:05,000
Ve Wikipedia'yı ayakta tutan şey de bu.

244
00:11:05,000 --> 00:11:08,000
Herhangi bir zamanda Wikipedia

245
00:11:08,000 --> 00:11:13,000
mutlak yıkımdan yaklaşık 45 dakika uzakta. Sizce de öyle değil mi?

246
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
İçindeki her bir makaleyi bir Rolex saat reklamına çevirmeye çalışan

247
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
spam botları geziyor.

248
00:11:17,000 --> 00:11:18,000
Gülüşmeler

249
00:11:18,000 --> 00:11:21,000
İşte bu ince bilgisayar delisi insanların çizdiği çizgi

250
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
onu ayakta tutuyor.

251
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
Görev olduğu için değil,

252
00:11:25,000 --> 00:11:27,000
kariyer için değil,

253
00:11:27,000 --> 00:11:29,000
ama içten gelen bir çağrı olduğu için.

254
00:11:29,000 --> 00:11:32,000
Değer verdikleri için yapmaları

255
00:11:32,000 --> 00:11:34,000
gerektiğini hissediyorlar.

256
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
Hatta sadece sayfaları temizlemek için

257
00:11:36,000 --> 00:11:38,000
"Vandalizm Karşıtı Ünite",

258
00:11:38,000 --> 00:11:41,000
"Kibarlık, Olgunluk, Sorumluluk"

259
00:11:41,000 --> 00:11:43,000
gibi gruplar oluşturuyorlar.

260
00:11:43,000 --> 00:11:46,000
İnsan merak ediyor,

261
00:11:46,000 --> 00:11:50,000
bir hafta sonu muazzam bir Star Trek toplantısı yapılacak olsa

262
00:11:50,000 --> 00:11:52,000
dükkana kim bakacak?

263
00:11:52,000 --> 00:11:57,000
Gülüşmeler

264
00:11:57,000 --> 00:11:59,000
Görüyoruz ki

265
00:11:59,000 --> 00:12:02,000
Gülüşmeler

266
00:12:02,000 --> 00:12:06,000
Bu fenomende gördüğümüz

267
00:12:06,000 --> 00:12:10,000
Hollanda'dan çılgın bir trafik mühendisi olan Hans Monderman'ın

268
00:12:10,000 --> 00:12:12,000
Güney Kensington'da ortaya çıkardığı şudur;

269
00:12:12,000 --> 00:12:14,000
Dış kuralları ve işaretleri ve diğer herşeyi kaldırdığınızda

270
00:12:14,000 --> 00:12:19,000
insanların kendi kendilerine

271
00:12:19,000 --> 00:12:21,000
işlev gerçekleştirdiği

272
00:12:21,000 --> 00:12:24,000
ve birbirleriyle daha insani bir etkileşime girdikleri

273
00:12:24,000 --> 00:12:27,000
daha güvenli bir ortam elde edebilirsiniz.

274
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
Yaptıkları şeylerin sorumluluğunu

275
00:12:29,000 --> 00:12:31,000
almaları gerektiğinin farkına varıyorlar.

276
00:12:31,000 --> 00:12:34,000
Ve Wikipedia da bunu benimsedi.

277
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
Bazılarınız Star Wars Kid videosunu hatırlayacaktır.

278
00:12:37,000 --> 00:12:41,000
Golf topu toplayıcısını ışın kılıcı olarak kullanırken kendini

279
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
filme çekmişti.

280
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
Film, çocuğun izni olmadan, hatta haberi bile olmadan,

281
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
İnternet'e düşmüştü.

282
00:12:48,000 --> 00:12:51,000
Muazzam derecede viral bir video. Çok popüler.

283
00:12:51,000 --> 00:12:54,000
Çocuk için tamamen utanç verici.

284
00:12:54,000 --> 00:12:56,000
Ansiklopedik bir durum olmasından dolayı,

285
00:12:56,000 --> 00:12:59,000
Wikipedia'nın Star Wars Kid ile ilgli bir makale yazması gerekiyordu.

286
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
Wikipedia'da her makaleye karşılık gelen bir tartışma sayfası var.

287
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Ve bu tartışma sayfasında

288
00:13:03,000 --> 00:13:06,000
Wikipediacılar arasında makalede

289
00:13:06,000 --> 00:13:10,000
çocuğun gerçek adının verilip verilmemesi ile ilgili

290
00:13:10,000 --> 00:13:12,000
kapsamlı bir tartışma çıktı

291
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
Her iki tarafı da destekleyen yazıları bulabilirsiniz.

292
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
Burada bir kısmını görüyorsunuz.

293
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
Sonunda,

294
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
hiçbir şekilde oy birliği olmadan,

295
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
neredeyse tüm medya çocuğun gerçek adını verirken onlar

296
00:13:22,000 --> 00:13:25,000
vermemeye karar verdi.

297
00:13:25,000 --> 00:13:28,000
Yapılması gereken dopru davranışın bu olmadığını düşündüler.

298
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
Bu bir iyilik hareketiydi.

299
00:13:30,000 --> 00:13:32,000
Ve bugüne kadar, Star Wars Kid sayfasının en tepesinde

300
00:13:32,000 --> 00:13:34,000
çocuğun gerçek adının kullanılmayacağı ile ilgili

301
00:13:34,000 --> 00:13:37,000
bir uyarı var.

302
00:13:37,000 --> 00:13:39,000
Eğer kullanırsanız anında kaldırılacaktır.

303
00:13:39,000 --> 00:13:43,000
Hem de belki esas kararla uyuşmamış olabilecek kişiler tarafından

304
00:13:43,000 --> 00:13:46,000
sonuca saygı gösterdikleri ve

305
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
öyle kalması için çalışacakları için

306
00:13:48,000 --> 00:13:52,000
çünkü onlar kendi görüşlerinden daha büyük birşeye inanıyorlar.

307
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
Bir avukat olarak söylemeliyim ki, bu insanlar yasayı,

308
00:13:55,000 --> 00:13:59,000
ve yerleşik kararları icat ediyorlar.

309
00:13:59,000 --> 00:14:02,000
Şimdi, bu sadece Wikipedia ile sınırlı değil.

310
00:14:02,000 --> 00:14:04,000
Bunu bloglarda da görüyoruz.

311
00:14:04,000 --> 00:14:07,000
Bu bir 2005 Business Week kapağı.

312
00:14:07,000 --> 00:14:09,000
Vay. Bloglar işletmenizi değiştirecek.

313
00:14:09,000 --> 00:14:12,000
Biliyorum saçm gözüküyorlar. Ve kesinlikle saçma gözüküyorlar.

314
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
Her türlü saçma projelerden çıkıyorlar.

315
00:14:14,000 --> 00:14:16,000
Bu en favori saçma blog örneğim:

316
00:14:16,000 --> 00:14:19,000
Hitler gibi gözüken kediler

317
00:14:19,000 --> 00:14:20,000
Güleşmeler

318
00:14:20,000 --> 00:14:23,000
Hitler'e benzeyen kedinizin

319
00:14:23,000 --> 00:14:25,000
bir fotoğrafını gönderiyorsunuz.

320
00:14:25,000 --> 00:14:32,000
Gülüşmeler

321
00:14:32,000 --> 00:14:34,000
Evet, bence de. 4 numaralı kedi

322
00:14:34,000 --> 00:14:36,000
Hergün eve bu kediye geldiğinizi düşünebiliyor musunuz?

323
00:14:36,000 --> 00:14:37,000
Gülüşmeler

324
00:14:37,000 --> 00:14:41,000
Ama, benzer muzipliğin insanlara

325
00:14:41,000 --> 00:14:43,000
uygulandığını da görüyorsunuz.

326
00:14:43,000 --> 00:14:47,000
Bu talihsiz portrelere adanmış bir blog.

327
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
Bu "Çit ile ayrılmış Bucolic çayır" fotoğrafı.

328
00:14:50,000 --> 00:14:52,000
Kadının arkasındaki bir hayvan cesedi mi yoksa?

329
00:14:52,000 --> 00:14:53,000
Gülüşmeler

330
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
Galiba, kadının arkasındaki

331
00:14:55,000 --> 00:14:57,000
bir hayvan cesedi.

332
00:14:57,000 --> 00:14:59,000
Ve her biri diğerinden daha talihsiz.

333
00:14:59,000 --> 00:15:03,000
Sonra buna rastlıyorsunuz. Fotoğraf, sahibinin isteği üzerine kaldırılmıştır.

334
00:15:03,000 --> 00:15:05,000
İşte bu. Fotoğraf, sahibinin isteği üzerine kaldırılmıştır.

335
00:15:05,000 --> 00:15:07,000
Görünen o ki, biri siteyi yapan alaycı kişiye

336
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
yasal bir tehdit olmadan, bir ödeme yapmayı teklif etmeden

337
00:15:10,000 --> 00:15:13,000
ama sadece "Lütfen fotoğrafı kaldırır mısın?"

338
00:15:13,000 --> 00:15:15,000
demiş.

339
00:15:15,000 --> 00:15:17,000
Alaycı kişi "Peki, sorun değil." demiş.

340
00:15:17,000 --> 00:15:21,000
İnanıyorum ki, öyle online mimariler inşa edebiliriz ki,

341
00:15:21,000 --> 00:15:24,000
bunun gibi insani talepleri

342
00:15:24,000 --> 00:15:26,000
yerine getirmeyi kolay kılar

343
00:15:26,000 --> 00:15:28,000
böylelikle görürüz ki

344
00:15:28,000 --> 00:15:30,000
karşılaştığımız online veriler

345
00:15:30,000 --> 00:15:34,000
tıklayıp, kopyalayıp, yapıştırıp, başkalarına gönderdiğimiz bu veriler

346
00:15:34,000 --> 00:15:37,000
aslında insani duyguları temsil ediyorlar.

347
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
Gayret ederek ve etki ederek

348
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
etik bir an yaşayarak

349
00:15:41,000 --> 00:15:44,000
nasıl davranacağımıza karar verebiliriz.

350
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
Hatta ben bunun gerçek dünyada da olabileceğine inanıyorum.

351
00:15:47,000 --> 00:15:50,000
her yerde sizi filme alan, belki de bunu İnternete yükleyen

352
00:15:50,000 --> 00:15:53,000
her geçen gün daha fazla sansürün olduğu bir dünyada yaşıyoruz

353
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
"Biliyorum, ama yapmamayı tercih ediyorum" yazan

354
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
bir yaka kartı takabilirsiniz.

355
00:15:57,000 --> 00:16:00,000
Ve teknolojiye sahipsiniz

356
00:16:00,000 --> 00:16:02,000
fotoğrafı çekilen o kişi daha sonra bilecektir ki

357
00:16:02,000 --> 00:16:04,000
onun rızası olmadan

358
00:16:04,000 --> 00:16:06,000
bu fotoğraf ses getiren bir yerlere

359
00:16:06,000 --> 00:16:08,000
düşmeyecektir.

360
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
Ve fotoğrafı çeken kişi

361
00:16:10,000 --> 00:16:14,000
ne yapacağına ve buna saygı gösterip göstermeyeceğine karra verecektir.

362
00:16:14,000 --> 00:16:16,000
Gerçek hayatta buna benzer filtrelemelerin

363
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
Pakistan'da gerçekleştiğini görüyoruz.

364
00:16:18,000 --> 00:16:22,000
Ve artık bu sistem gibi insanların böyle filtrelemelerle karşılaştıklarında

365
00:16:22,000 --> 00:16:25,000
bildirebilecekleri sistemler inşa edebiliriz.

366
00:16:25,000 --> 00:16:29,000
Ve artık "Bilmiyorum. O sayfaya ulaşamıyorum. Herhalde yoluma devam ederim."

367
00:16:29,000 --> 00:16:31,000
şeklinde işlemiyor ama aniden bir kolektif bilinç

368
00:16:31,000 --> 00:16:34,000
neyi engellendiğini ve sansürlendiğini

369
00:16:34,000 --> 00:16:36,000
buluyor.

370
00:16:36,000 --> 00:16:40,000
Hatta, teknolojinn hayatı imite etmesinden bahsedecek olursak,

371
00:16:40,000 --> 00:16:43,000
daha çok hayat teknolojiyi imite ediyor.

372
00:16:43,000 --> 00:16:46,000
Bir NYU (New York Üniversitesi) araştırma görevlisi

373
00:16:46,000 --> 00:16:48,000
üzerinde gülen suratlar ve gitmek istediği

374
00:16:48,000 --> 00:16:51,000
yeri yazan bayraklar olan

375
00:16:51,000 --> 00:16:53,000
karton robotları

376
00:16:53,000 --> 00:16:55,000
bir motora bindirip etrafta dolaştırdı

377
00:16:55,000 --> 00:16:57,000
Üzerinde "Oraya gitmeme yardımcı olabilir misiniz?" yazıyordu.

378
00:16:57,000 --> 00:17:01,000
Bu robotları Manhattan sokaklarında gezdirdi.

379
00:17:01,000 --> 00:17:03,000
Gülüşmeler

380
00:17:03,000 --> 00:17:06,000
Bugünlerde herşeyi finanse ediyorlar.

381
00:17:06,000 --> 00:17:08,000
Burada 43 kişinin yardımıyla

382
00:17:08,000 --> 00:17:11,000
robotun Washington Square Park'ın bir köşesinden

383
00:17:11,000 --> 00:17:13,000
diğer bir köşesine gitmeyi

384
00:17:13,000 --> 00:17:15,000
başardığınız gösteren

385
00:17:15,000 --> 00:17:17,000
bir harita var.

386
00:17:17,000 --> 00:17:21,000
Bu bizi üç numaralı örneğimize getiriyor: otostop çekmek.

387
00:17:21,000 --> 00:17:24,000
Ben otostop çekmenin öldüğünden emin değilim.

388
00:17:24,000 --> 00:17:28,000
Neden mi? İşte burada Craiglist yolculuk paylaşım panosu.

389
00:17:28,000 --> 00:17:31,000
Eğer adı Craigslist otostop panosu olsaydı

390
00:17:31,000 --> 00:17:33,000
hiç kimse kullanmazdı, ıssız bir adaya benzerdi.

391
00:17:33,000 --> 00:17:36,000
Ama bu yolculuk paylaşım panosu ve aslında aynı şey.

392
00:17:36,000 --> 00:17:38,000
Peki neden insanlar kullanıyor bunu?

393
00:17:38,000 --> 00:17:41,000
Bilmiyorum. Belki, katillerin önceden plan yapmadığını düşünüyorlardır??

394
00:17:41,000 --> 00:17:47,000
Gülüşmeler

395
00:17:47,000 --> 00:17:49,000
Hayır. Asıl cevap şu;

396
00:17:49,000 --> 00:17:51,000
bir kere yeniden düzenlerseniz

397
00:17:51,000 --> 00:17:54,000
zamanını doldurmuş, pas tutmuş

398
00:17:54,000 --> 00:17:57,000
bayat beklentilerin

399
00:17:57,000 --> 00:17:59,000
dışına çıkarsanız

400
00:17:59,000 --> 00:18:03,000
Craigslist'in temsil ettiği insani nezaket ve paylaşımı

401
00:18:03,000 --> 00:18:06,000
canlandırabilirsiniz.

402
00:18:06,000 --> 00:18:08,000
Daha sonra

403
00:18:08,000 --> 00:18:10,000
CouchSurfing.org gibi birşeyle renklendirebilirsiniz.

404
00:18:10,000 --> 00:18:13,000
CouchSurfing; uzaklara giden insanların

405
00:18:13,000 --> 00:18:16,000
o uzaklarda yaşayan

406
00:18:16,000 --> 00:18:19,000
ve koltuklarında yabancıların uyumasından hoşlanan

407
00:18:19,000 --> 00:18:24,000
o yabancıların

408
00:18:24,000 --> 00:18:26,000
koltuklarında bedavaya uyumalarını

409
00:18:26,000 --> 00:18:30,000
sağlayan bir fikir.

410
00:18:30,000 --> 00:18:34,000
Bu çok parlak bir fikir.

411
00:18:34,000 --> 00:18:36,000
Bu o uçan bal arısı işte.

412
00:18:36,000 --> 00:18:39,000
Ne kadar çok başarılı koltuk paylaşımı olduğunu görmek hayret verici.

413
00:18:39,000 --> 00:18:43,000
Ve eğer merak ediyorsanız, hayır, CouchSurfing yüzünden

414
00:18:43,000 --> 00:18:45,000
hiç kimse ölmemiş

415
00:18:45,000 --> 00:18:48,000
Gerçi, emin olmak için, mevcut repütasyon sistemine bakalım;

416
00:18:48,000 --> 00:18:51,000
koltuk paylaşım deneyiminizin ardından yourmlarınızı yazıyorsunuz.

417
00:18:51,000 --> 00:18:54,000
Yani biraz seçim yanlılığı olabilir.

418
00:18:54,000 --> 00:18:58,000
Gülüşmeler

419
00:18:58,000 --> 00:19:02,000
Kanımca,

420
00:19:02,000 --> 00:19:05,000
İnternet sadece bir bilgi öbeğinden ibaret değil.

421
00:19:05,000 --> 00:19:08,000
İnternet bir isim değil. O bir fiil.

422
00:19:08,000 --> 00:19:10,000
Ve İnterneti kullandığınızda

423
00:19:10,000 --> 00:19:14,000
eğer yeterince yakından ve dikkatlice

424
00:19:14,000 --> 00:19:16,000
dinleyip izlerseniz

425
00:19:16,000 --> 00:19:18,000
bilginin size birşeyler söylediğini

426
00:19:18,000 --> 00:19:20,000
keşfedeceksiniz.

427
00:19:20,000 --> 00:19:22,000
Bilginin size söylediği dün Demonsthenes'ten

428
00:19:22,000 --> 00:19:25,000
duyduklarınız ile aynı.

429
00:19:25,000 --> 00:19:29,000
"Haydi yürüyelim" diyor. Çok teşekkürler.

430
00:19:29,000 --> 00:19:31,000
Alkış