0:00:01.267,0:00:06.423
Sốt rét vẫn là kẻ giết người [br]lớn nhất trên thế giới.

0:00:06.862,0:00:11.782
Dù ta đã đạt những tiến bộ[br]đáng kể trong 20 năm qua,

0:00:11.806,0:00:16.298
nhưng nửa dân số thế giới [br]có nguy cơ mắc bệnh này.

0:00:16.322,0:00:18.191
Trên thực tế, cứ mỗi hai phút,

0:00:18.215,0:00:22.915
lại có một trẻ dưới 2 tuổi[br]chết vì căn bệnh này.

0:00:22.939,0:00:25.188
Những tiến bộ của ta[br]chắc chắn đã bị đình trệ.

0:00:26.188,0:00:29.589
Hiện nay ta phải đối mặt [br]với nhiều thách thức

0:00:29.589,0:00:31.629
để đối phó với bệnh sốt rét,

0:00:31.629,0:00:33.834
nhưng một trong những vấn đề[br]ta gặp phải

0:00:33.834,0:00:38.013
là việc phát hiện người[br]bị nhiễm sốt rét giai đoạn đầu.

0:00:38.037,0:00:42.544
Ví dụ, những người có khả năng [br]miễn dịch với căn bệnh này,

0:00:42.568,0:00:47.083
họ có thể bị nhiễm bệnh, lây truyền[br]và vẫn lành bệnh

0:00:47.107,0:00:49.116
nhưng không biểu lộ[br]bất kỳ triệu chứng nào,

0:00:49.140,0:00:52.466
và đó là vấn đề lớn, bởi không dễ [br]phát hiện người nhiễm bệnh.

0:00:52.490,0:00:55.278
Đó chẳng khác nào [br]mò kim đáy biển.

0:00:55.743,0:01:00.395
Nhiều năm qua, các nhà khoa học[br]đang cố gắng giải quyết vấn đề này,

0:01:00.419,0:01:02.435
nhưng điều tôi muốn nói với[br]các bạn hôm nay

0:01:02.459,0:01:06.998
là giải pháp cho vấn đề này[br]có thể nằm ngay trước mắt ta

0:01:07.022,0:01:08.822
mọi lúc.

0:01:08.846,0:01:12.584
Sẽ hơi nặng nề một chút[br]với nhiều thống kê quan trọng,

0:01:12.608,0:01:14.691
bây giờ tôi muốn chúng ta[br]thư giãn một chút

0:01:14.715,0:01:17.092
và điều đó cũng giúp tôi[br]thoải mái hơn.

0:01:17.116,0:01:20.052
Tại sao chúng ta không đơn giản[br]hít một hơi thật sâu nhỉ ...?

0:01:20.076,0:01:21.631
Wow. (Cười)

0:01:21.655,0:01:22.892
Và thở ra,

0:01:22.916,0:01:25.812
và, whoo..., rồi bị cuốn bay mất.

0:01:25.836,0:01:27.599
OK, giờ tôi muốn bạn làm lại[br]lần nữa,

0:01:27.623,0:01:30.774
nhưng lần này, tôi muốn bạn[br]chỉ thở qua bằng mũi thôi,

0:01:30.798,0:01:34.503
và tôi muốn bạn thực sự ngửi[br]môi trường xung quanh bạn.

0:01:34.527,0:01:38.242
Và thực tế là tôi muốn bạn ngửi mùi[br]người ngồi cạnh.

0:01:38.266,0:01:40.266
Dù bạn có biết họ hay không.

0:01:40.290,0:01:42.481
Nghiêng đầu, đưa mũi[br]vào nách của họ,

0:01:42.505,0:01:44.490
thôi nào, đừng có lịch sự quá như vậy,

0:01:44.514,0:01:47.936
đưa mũi vào nách họ, hít thật sâu,[br]

0:01:47.960,0:01:49.555
và xem bạn có thể ngửi thấy gì.

0:01:49.579,0:01:52.649
(Cười)

0:01:53.333,0:01:55.189
Giờ mỗi người trong chúng ta

0:01:55.213,0:01:58.827
sẽ có những cảm nhận khác nhau.

0:01:58.851,0:02:01.543
Vài người trong ta[br]ngửi thấy thứ gì đó khá dễ chịu,

0:02:01.567,0:02:03.010
có thể là nước hoa của ai đó.

0:02:03.034,0:02:06.369
Nhưng vài người ngửi thấy[br]gì đó khá khó chịu,

0:02:06.393,0:02:10.733
có thể là hơi thở hoặc[br]mùi hôi từ cơ thể của ai đó.

0:02:10.757,0:02:13.323
Thậm chí bạn có thể ngửi thấy[br]mùi cơ thể của chính bạn.

0:02:13.323,0:02:14.659
(Cười)

0:02:15.142,0:02:17.534
Nhưng, có thể có[br]một lý do chính đáng

0:02:17.534,0:02:20.888
để ta không thích[br]mùi từ cơ thể.

0:02:21.892,0:02:23.316
Trong lịch sử,

0:02:24.646,0:02:28.870
có rất nhiều ví dụ về sự liên quan[br]giữa bệnh tật và mùi của chúng.

0:02:28.894,0:02:33.480
Ví dụ, thương hàn rõ ràng[br]có mùi như bánh mì nâu nướng,

0:02:33.504,0:02:35.410
Và đó là một mùi khá tuyệt,[br]phải không,

0:02:35.434,0:02:37.570
nhưng sẽ bắt đầu trở nên tệ đi.

0:02:37.594,0:02:39.798
Lao phổi mùi giống bia cũ,

0:02:39.822,0:02:44.726
và bệnh sốt vàng da có mùi như[br]trong một cửa hàng thịt tươi sống.

0:02:44.750,0:02:47.626
Và thực tế, khi bạn nhìn vào[br]những từ thường dùng

0:02:47.650,0:02:49.205
để miêu tả bệnh tật,

0:02:49.229,0:02:50.999
bạn có xu hường tìm ra những từ sau:

0:02:51.023,0:02:55.517
"thối rữa", "hôi thối", hoặc "hăng".

0:02:55.541,0:02:56.811
Vì vậy chẳng ngạc nhiên gì

0:02:56.835,0:03:00.112
khi mùi cơ thể phải mang[br]ít nhiều tiếng xấu.

0:03:00.556,0:03:03.365
Như tôi đã nói với bạn.[br]"Bạn đã ngửi thấy chúng".

0:03:03.389,0:03:07.718
bạn có thể không cho đó là[br]một lời khen, phải không?

0:03:07.742,0:03:08.986
Nhưng bạn đã ngửi.

0:03:08.986,0:03:11.159
Bạn vừa phát hiện ra nó. [br]Bạn đã ngửi nó.

0:03:11.159,0:03:12.678
Đó là một sự thực khoa học.

0:03:12.907,0:03:15.215
Và tôi muốn các bạn[br]thay đổi suy nghĩ về điều đó.

0:03:15.239,0:03:18.015
Sẽ thế nào nếu ta nghĩ mùi hương [br]theo hướng tích cực

0:03:18.015,0:03:19.330
và sử dụng chúng hiệu quả?

0:03:19.354,0:03:21.828
Sẽ thế nào nếu ta có thể[br]phát hiện ra những hóa chất

0:03:21.828,0:03:24.001
tỏa ra từ cơ thể khi ta bệnh,

0:03:24.001,0:03:27.003
và sử dụng chúng để chẩn đoán?

0:03:27.027,0:03:30.861
Ta cần phát triển những cảm biến[br]tiên tiến để thực hiện điều này,

0:03:30.885,0:03:35.972
nhưng những cảm biển tốt nhất[br]thế giới đã thực sự tồn tại,

0:03:35.996,0:03:38.528
chính là các loài động vật.

0:03:38.552,0:03:40.592
Động vật có khứu giác[br]rất nhạy bén.

0:03:40.616,0:03:44.116
Chúng sống dựa vào khứu giác.

0:03:44.116,0:03:45.513
Chúng cảm nhận về môi trường,

0:03:45.513,0:03:47.702
nơi cung cấp những thông tin [br]quan trọng

0:03:47.726,0:03:49.714
để tồn tại.

0:03:49.738,0:03:51.853
Hãy tưởng tượng [br]bạn là một con muỗi

0:03:51.877,0:03:55.060
bay từ ngoài vào căn phòng này.

0:03:55.084,0:03:57.807
Đây là một thế giời[br]thực sự phức tạp

0:03:57.831,0:04:00.499
và bạn bị rối loạn vì mùi hương[br]từ khắp nơi.

0:04:00.523,0:04:03.431
Ta vừa phát hiện ra rằng[br]cơ thể có mùi không dễ chịu lắm.

0:04:03.431,0:04:05.848
Mỗi người tiết ra các mùi [br]dễ bay hơi khác nhau.

0:04:05.848,0:04:08.116
Không chỉ một chất hóa học,[br]giống như mùi cơ thể

0:04:08.116,0:04:09.621
mà là rất nhiều[br]chất khác nhau.

0:04:09.621,0:04:11.895
Nhưng không chỉ có bạn,[br]chỗ bạn ngồi,

0:04:11.919,0:04:14.539
tấm thám, keo giữ nó trên sàn,

0:04:14.563,0:04:17.190
bức họa trên tường, và những cái cây[br]ngoài kia.

0:04:17.190,0:04:19.271
Mọi thứ xung quanh bạn[br]đều tiết ra mùi,

0:04:19.271,0:04:23.054
thực sự là một thế giới phức tạp[br]để con muỗi bay qua,

0:04:23.078,0:04:27.475
và nó phải tìm ra bạn[br]trong thế giới phức tạp đó.

0:04:27.499,0:04:29.531
Mỗi người trong các bạn sẽ biết --

0:04:29.555,0:04:32.181
Thôi nào, hãy giơ tay lên,[br]những ai hay bị muỗi đốt nào?

0:04:32.572,0:04:33.911
Và ai chưa bao giờ bị đốt?

0:04:33.935,0:04:38.101
Luôn luôn có một hoặc hai người[br]không bao giờ bị muỗi đốt.

0:04:38.125,0:04:40.689
Thật khó cho con muỗi để tìm ra bạn,

0:04:40.713,0:04:43.260
Đó là cách bạn ngửi.

0:04:43.284,0:04:46.333
Những người không thu hút muỗi[br]có mùi thuốc chống côn trùng,

0:04:46.357,0:04:47.937
và bạn biết đó là gì mà.

0:04:47.961,0:04:48.962
(Cười)

0:04:48.986,0:04:51.126
Thực ra là mùi đuổi muỗi

0:04:51.146,0:04:53.381
chứ không phải đuổi người nhé!

0:04:53.405,0:04:54.406
(Cười)

0:04:54.430,0:04:55.668
Và mùi đó

0:04:55.692,0:04:59.718
thực ra được kiểm soát bởi gen.

0:04:59.742,0:05:01.384
Nhưng muỗi có thể làm điều đó

0:05:01.408,0:05:04.305
bởi vì chúng có khứu giác[br]cực kỳ tinh vi,

0:05:04.329,0:05:07.208
chúng có thể xuyên qua các loại mùi,

0:05:07.232,0:05:11.605
tìm ra và cắn bạn.

0:05:12.347,0:05:16.939
Nhưng chuyện gì sẽ xảy ra[br]nếu một trong số các bạn nhiễm sốt rét?

0:05:16.963,0:05:19.822
Giờ hãy cùng xem qua vòng đời [br]của bệnh sốt rét.

0:05:19.846,0:05:21.076
Nó khá phức tạp,

0:05:21.100,0:05:25.147
nhưng cơ bản là con muỗi phải cắn [br]ai đó để bị nhiễm trước.

0:05:25.171,0:05:27.314
Một khi nó hút máu người nhiễm bệnh,

0:05:27.314,0:05:30.710
ký sinh trùng di chuyển qua miệng[br]vào ruột rồi bùng phát qua ruột,

0:05:30.710,0:05:32.807
rồi bùng phát qua ruột, [br]tạo ra các nang,

0:05:32.831,0:05:35.282
sau đó chúng sinh sản,

0:05:35.306,0:05:39.417
và di chuyển từ ruột đến[br]tuyến nước bọt,

0:05:39.441,0:05:42.131
nơi chúng truyền sang[br]người khác

0:05:42.155,0:05:45.227
qua vết muỗi đốt bằng nước bọt[br]chứa kí sinh trùng.

0:05:45.251,0:05:48.379
Sau đó, trong cơ thể người,[br]nó trải qua một chu kỳ hoàn toàn khác,

0:05:48.379,0:05:49.987
một phần khác của vòng đời,

0:05:50.011,0:05:52.349
nó xâm nhập vào gan, [br]thay đổi hình dạng,

0:05:52.373,0:05:54.532
truyền vào máu,

0:05:54.556,0:05:57.284
và cuối cùng, khiến vật chủ phát bệnh.

0:05:57.308,0:05:59.984
Bây giờ, một điều ta biết[br]về thế giới ký sinh trùng

0:05:59.984,0:06:03.217
là chúng cực kỳ giỏi trong[br]việc điều khiển vật chủ

0:06:03.241,0:06:04.874
để tăng cường[br]khả năng truyền bệnh,

0:06:04.898,0:06:06.805
và để đảm bảo chúng được[br]truyền xa hơn.

0:06:06.805,0:06:09.339
Nếu điều đó diễn ra trong[br]hệ thống nhiễm sốt rét,

0:06:09.339,0:06:10.542
có thể

0:06:10.566,0:06:13.661
chúng sẽ vận dụng mùi cơ thể

0:06:13.661,0:06:15.168
vì mùi cơ thể là điểm mấu chốt.

0:06:15.168,0:06:17.421
Mùi cơ thể là thứ liên kết[br]ta với muỗi.

0:06:17.445,0:06:19.031
Dựa vào đó mà chúng tìm ra ta.

0:06:19.055,0:06:22.734
Gỉa thuyết Thao túng Bệnh sốt rét,

0:06:22.758,0:06:26.139
và đó là điều mà chúng tôi [br]đã nghiên cứu trong vài năm qua.

0:06:26.550,0:06:30.177
Vì vậy, một trong những điều đầu tiên[br]mà chúng tôi muốn nghiên cứu

0:06:30.201,0:06:33.660
là tìm ra liệu nhiễm trùng sốt rét

0:06:33.684,0:06:36.931
có thực sự khiến muỗi tìm đến bạn[br]nhiều hơn hay không.

0:06:36.955,0:06:40.090
Tại Kenya, cùng các đồng nghiệp,[br]chúng tôi đã làm một thí nghiệm

0:06:40.114,0:06:44.368
là cho trẻ em Kenya ngủ trong lều.

0:06:44.392,0:06:48.115
Mùi cơ thể từ lều được thổi vào[br]một căn phòng chứa muỗi,

0:06:48.139,0:06:50.696
và chúng phản ứng với điều đó.

0:06:50.696,0:06:53.882
Chúng bay tới hoặc hướng ra xa[br]khỏi mùi cơ thể

0:06:53.906,0:06:56.237
tùy thuộc vào việc[br]chúng có thích hay không.

0:06:56.261,0:06:58.928
Giờ, một số người tham gia[br]bị nhiễm sốt rét,

0:06:58.952,0:07:00.923
và một số thì không,

0:07:00.947,0:07:02.289
nhưng quan trọng là,

0:07:02.313,0:07:05.161
không một đứa trẻ nào [br]có bất kì triệu trứng nào.

0:07:06.756,0:07:10.581
Khi tìm ra và nhìn vào kết quả,[br]nó thực sự đáng kinh ngạc.

0:07:10.605,0:07:12.812
Những người bị nhiễm sốt rét

0:07:12.836,0:07:16.626
thu hút muỗi hơn nhiều so với[br]những người không bị nhiễm bệnh.

0:07:16.626,0:07:18.075
Để tôi giải thích biểu đồ này,

0:07:18.075,0:07:20.599
Chúng tôi có "Số muỗi hấp dẫn bởi[br]người tham gia,"

0:07:20.623,0:07:23.828
và chúng tôi có hai bộ dữ liệu: [br]trước và sau khi điều trị.

0:07:23.852,0:07:25.528
Ở phía bên trái,

0:07:25.552,0:07:28.219
thanh đó đại diện cho[br]nhóm người không bị nhiễm bệnh,

0:07:28.243,0:07:30.293
phía bên phải,

0:07:30.317,0:07:31.967
dành cho những người [br]bị nhiễm bệnh

0:07:31.991,0:07:34.932
và đang tiến đến giai đoạn[br]truyền bệnh.

0:07:34.956,0:07:37.342
Ngay ở giai đoạn lây nhiễm

0:07:37.366,0:07:39.844
người bệnh thu hút muỗi nhiều hơn.

0:07:40.551,0:07:42.106
Sau đó, chúng tôi đã

0:07:42.130,0:07:44.352
điều trị cho những trẻ em này

0:07:44.376,0:07:45.569
để loại bỏ ký sinh,

0:07:45.593,0:07:47.481
và kiểm tra một lần nữa,

0:07:47.505,0:07:51.592
và chúng tôi nhận thấy rằng[br]đặc tính thu hút muỗi

0:07:51.616,0:07:53.982
đã biến mất.

0:07:54.006,0:07:56.641
Vì vậy không chỉ vật chủ

0:07:56.665,0:08:00.372
mà bằng cách nào đó[br]ký sinh trùng cũng tạo ra

0:08:00.372,0:08:02.373
khiến vật chủ trở nên thu hút[br]với muỗi hơn,

0:08:02.373,0:08:05.682
nổi bật như đèn hiệu

0:08:05.706,0:08:08.103
để nó có thể tiếp tục vòng đời.

0:08:08.127,0:08:10.603
Điều tiếp theo chúng tôi thực hiện[br]là tìm ra

0:08:10.603,0:08:12.513
đâu là mùi mà muỗi phát hiện được.

0:08:12.537,0:08:13.868
Nó đã phát hiện ra điều gì?

0:08:13.868,0:08:17.276
Do đó, chúng tôi cần thu thập[br]mùi cơ thể từ những người tham gia,

0:08:17.300,0:08:19.681
bằng cách quấn những cái túi[br]quanh chân họ,

0:08:19.705,0:08:22.744
cho phép chúng tôi thu thập mùi[br]dễ bay hơi từ chân của họ,

0:08:22.768,0:08:24.816
và bàn chân thực sự[br]quan trọng đối với muỗi.

0:08:24.840,0:08:26.736
Chúng thực sự thích mùi chân.

0:08:26.760,0:08:27.515
(Cười)

0:08:27.515,0:08:30.562
Đặc biệt là chân có mùi hôi.[br]Có ai bị hôi chân phía dưới không?

0:08:30.586,0:08:32.302
Muỗi thích mùi đó.

0:08:32.302,0:08:35.416
Vì vậy, chúng tôi tập trung vào[br]bàn chân, và thu thập mùi cơ thể.

0:08:35.440,0:08:38.847
Bây giờ khi nói đến muỗi [br]và khứu giác của chúng

0:08:38.847,0:08:40.282
thì thực sự rất phức tạp.

0:08:40.306,0:08:43.783
Thật tuyệt nếu chúng chỉ[br]phát hiện ra một hóa chất

0:08:43.783,0:08:45.170
nhưng không đơn giản như vậy.

0:08:45.194,0:08:47.781
Chúng phải phát hiện một loạt[br]các hóa chất

0:08:47.805,0:08:50.353
một cách đúng nồng độ, đúng tỷ lệ

0:08:50.377,0:08:52.749
đúng hóa hợp.

0:08:53.638,0:08:57.234
Bạn có thể nghĩ về nó[br]như một tác phẩm âm nhạc.

0:08:57.258,0:09:00.846
Nếu bạn đánh sai nốt, hoặc chơi quá to[br]hoặc quá trầm,

0:09:00.846,0:09:02.099
nghe sẽ chẳng hay tí nào.

0:09:02.123,0:09:04.727
Hay như một công thức:[br]nếu một thành phần sai

0:09:04.727,0:09:08.345
nấu quá lâu hoặc quá nhanh,[br]món ăn sẽ chẳng ngon gì cả.

0:09:08.369,0:09:09.519
Mùi cũng vậy.

0:09:09.543,0:09:13.409
Nó được tạo thành từ nhiều hóa chất[br]kết hợp lại.

0:09:13.433,0:09:16.059
Máy móc trong phòng thí nghiệm[br]không chuyên biệt

0:09:16.083,0:09:19.274
trong việc lọc ra loại tín hiệu này,[br]nó khá phức tạp.

0:09:19.298,0:09:23.035
Nhưng động vật có thể, và những gì [br]chúng ta làm trong phòng thí nghiệm

0:09:23.059,0:09:28.155
là kết nối các vi điện cực[br]với râu của muỗi.

0:09:28.155,0:09:30.346
Hãy tưởng tượng điều đó[br]khó khăn như thế nào.

0:09:30.346,0:09:31.281
(Cười)

0:09:31.305,0:09:35.337
Chúng tôi đã kết nối các điện cực với[br]các tế bào riêng lẻ trong râu của muỗi,

0:09:35.361,0:09:36.512
Thật khó tin.

0:09:36.536,0:09:38.834
Bạn không muốn ho[br]khi thực hiện việc này đâu.

0:09:38.858,0:09:40.244
Chắc chắn rồi.

0:09:40.244,0:09:41.991
Nhưng làm điều này cho phép ta

0:09:42.015,0:09:45.578
đo phản ứng điện[br]của các thụ thể mùi trong râu,

0:09:45.602,0:09:48.855
và ta có thể biết muỗi[br]đánh hơi được mùi gì.

0:09:48.855,0:09:51.088
Giờ tôi sẽ cho bạn thấy[br]chúng trông như thế nào.

0:09:51.088,0:09:52.427
Đây là một tế bào côn trùng,

0:09:52.427,0:09:55.269
nó sẽ phản hồi trong giấy lát[br]khi tôi nhấn nút,

0:09:55.293,0:09:58.027
và bạn sẽ thấy nó tiếp nhận[br]phản ứng này.

0:09:58.051,0:10:00.446
Một mùi hương được thổi qua tế bào,

0:10:00.446,0:10:02.415
nó sẽ phản ứng mạnh một chút,

0:10:02.439,0:10:05.853
sau đó quay lại trạng thái tĩnh[br]khi ta ngừng cho mùi hương đi qua.

0:10:05.877,0:10:12.860
(Tiếng nổ liên tiếp)

0:10:12.884,0:10:18.979
(Tiếng nổ chói tai)

0:10:19.003,0:10:25.532
(Tiếng nổ liên tiếp)

0:10:25.556,0:10:26.707
OK, tuyệt,

0:10:26.731,0:10:30.512
giờ bạn có thể về nhà và nói rằng[br]bạn vừa thấy cách côn trùng đánh hơi

0:10:30.536,0:10:33.620
và nghe thấy âm thanh của chúng,[br]một khái niệm kỳ lạ, phải không?

0:10:33.620,0:10:35.213
Nhưng thí nghiệm thực sự hiệu quả

0:10:35.213,0:10:37.989
nó cho phép ta thấy những gì[br]côn trùng đang khám phá.

0:10:37.989,0:10:40.571
Sử dụng phương pháp này[br]với các mẫu phẩm sốt rét,

0:10:40.595,0:10:43.791
ta có thể tìm ra [br]muỗi phát hiện ra điều gì,

0:10:43.815,0:10:47.432
chính là những hợp chất liên quan[br]đến sốt rét, chủ yếu là Aldehyde,

0:10:47.432,0:10:52.094
một nhóm hợp chất có mùi[br]biểu thị cho sốt rét.

0:10:52.118,0:10:54.354
Giờ ta đã biết sốt rét [br]có mùi như thế nào,

0:10:54.354,0:10:57.017
và cách ta dùng muỗi [br]như một cảm biến sinh học

0:10:57.041,0:11:00.851
để ta biết mùi của sốt rét.

0:11:01.455,0:11:02.924
Hãy tưởng tượng

0:11:02.948,0:11:06.528
bạn có thể buộc vòng cổ cho [br]một con muỗi nhỏ

0:11:06.552,0:11:11.289
buộc dây vào cổ nó và dẫn nó đi [br]để ta đánh hơi mọi người

0:11:11.313,0:11:12.735
trong cộng đồng

0:11:12.759,0:11:14.782
điều đó xuất hiện trong đầu của tôi

0:11:14.806,0:11:18.042
và xem liệu ta có thể[br]tìm ra người nhiễm sốt rét không,

0:11:18.042,0:11:20.325
nhưng, tất nhiên, điều đó[br]không thực sự khả quan.

0:11:21.141,0:11:24.292
Nhưng có một loài động vật[br]có thể làm được điều đó.

0:11:24.316,0:11:26.715
Loài chó có khứu giác [br]đáng kinh ngạc,

0:11:26.739,0:11:28.943
Nhưng có một điều đặc biệt [br]hơn là:

0:11:28.967,0:11:30.908
chúng có khả năng học.

0:11:30.932,0:11:34.218
Mọi người đều quen thuộc[br]với khái niệm này tại sân bay,

0:11:34.242,0:11:37.869
nơi chó đánh hơi từng hành khách[br]hoặc hành lý của họ

0:11:37.893,0:11:41.494
để tìm thuốc phiện và chất nổ[br]hay thực phẩm.

0:11:41.518,0:11:44.214
Vậy ta thực sự có thể[br]huấn luyện chó

0:11:44.238,0:11:46.936
đánh hơi mùi sốt rét được chứ?

0:11:47.720,0:11:51.452
Chúng tôi đã làm việc với một tổ chức[br]từ thiện Medical Detection Dogs

0:11:52.301,0:11:56.079
để xem liệu có thể huấn luyện chúng[br]đánh hơi bệnh sốt rét.

0:11:56.103,0:11:59.094
Chúng tôi tới Gambia và thu thập[br]thêm mùi cơ thể

0:11:59.118,0:12:01.420
của những trẻ em bị và không bị[br]lây nhiễm,

0:12:01.444,0:12:03.563
nhưng lần này, chúng tôi đã thu thập

0:12:03.587,0:12:06.711
bằng cách cho chúng mang tất nylon

0:12:06.735,0:12:08.112
để thu thập mùi cơ thể.

0:12:08.112,0:12:10.013
Chúng tôi đã [br]mang chúng về UK

0:12:10.037,0:12:13.739
đưa chúng cho tổ chức từ thiện này [br]thử nghiệm.

0:12:15.242,0:12:19.176
Tôi có thể cho bạn xem một biểu đồ [br]và cách thí nghiệm đó hoạt động,

0:12:19.200,0:12:21.247
nhưng điều đó sẽ hơi buồn tẻ, phải không.

0:12:22.918,0:12:28.359
Ngày nay, họ nói không bao giờ thí nghiệm[br]với trẻ em hoặc động vật sống,

0:12:28.373,0:12:30.771
nhưng hôm nay ta sẽ phá vỡ[br]quy tắc đó.

0:12:30.795,0:12:34.819
Xin chào mừng lên sân khấu - Freya

0:12:34.843,0:12:36.922
(Vỗ tay)

0:12:36.946,0:12:41.710
và người huấn luyện của cô ấy[br]là Mark và Sarha.

0:12:41.734,0:12:44.919
(Vỗ tay)

0:12:44.943,0:12:47.071
Đây mới thực sự là ngôi sao[br]của ngày hôm nay.

0:12:47.095,0:12:48.152
(Cười)

0:12:48.176,0:12:53.421
OK, bây giờ tôi có thể yêu cầu bạn[br]giữ im lặng một chút,

0:12:53.421,0:12:54.666
không di chuyển quá nhiều.

0:12:54.690,0:12:57.071
Đây là một môi trường[br]rất, rất lạ đối với Freya.

0:12:57.095,0:12:59.230
Cô ấy đang có một cái nhìn tốt [br]về các bạn.

0:12:59.254,0:13:02.047
Vì vậy, hãy bình tĩnh nhất có thể. [br]Điều đó sẽ rất tuyệt.

0:13:02.961,0:13:06.200
Ta chuẩn bị yêu cầu Freya

0:13:06.224,0:13:08.296
đi dọc theo các cột mẫu vật phẩm

0:13:08.320,0:13:10.955
mà trong đó

0:13:10.979,0:13:14.797
chứa tất của trẻ em Gambia.

0:13:14.821,0:13:18.560
Ba trong số đó những chiếc tất[br]được đi bởi trẻ không nhiễm bệnh,

0:13:18.584,0:13:23.329
chỉ một cái được đi bởi trẻ nhiễm bệnh.

0:13:23.353,0:13:26.543
Giống như bạn thấy ở sân bay,[br]hãy tưởng tượng đây là các hành khách

0:13:26.543,0:13:28.861
và chó đang đi tới từng người[br]để đánh hơi.

0:13:28.885,0:13:32.576
Bạn có thể thấy

0:13:32.576,0:13:34.524
liệu cô ấy có đánh hơi [br]được bệnh sốt rét.

0:13:34.524,0:13:37.593
Đây thực sự là một thử thách khó khăn[br]trong môi trường xa lạ này,

0:13:37.617,0:13:39.743
giờ xin hãy hướng mắt [br]về phía Mark.

0:13:56.339,0:13:58.733
Cột số 3. Tuyệt vời.

0:13:58.757,0:13:59.786
(Vỗ tay)

0:13:59.810,0:14:00.962
Tuyệt vời.

0:14:00.986,0:14:03.815
Tôi và Mark đều không biết là cột nào.

0:14:03.839,0:14:06.987
Đây là một thực nghiệm thực tế.[br]Sarah, kết quả có đúng không?

0:14:07.011,0:14:08.177
Sarah: Chính xác.

0:14:08.201,0:14:11.660
James Logan: Chính xác.[br]Làm tốt lắm, Freya. Thật tuyệt vời.

0:14:11.684,0:14:14.250
(Vỗ tay)

0:14:14.274,0:14:16.424
Thực sự tuyệt vời.

0:14:16.448,0:14:19.611
Giờ Sarah đổi thứ tự các cột,

0:14:19.635,0:14:22.021
loại đi cái mẫu phẩm chứa sốt rét,

0:14:22.045,0:14:26.763
giờ cả 4 cột đều chứa tất của trẻ em

0:14:26.787,0:14:28.023
không nhiễm trùng sốt rét,

0:14:28.023,0:14:31.238
và theo lý thuyết, Freya sẽ đánh hơi[br]và không dừng lại ở cột nào cả.

0:14:31.262,0:14:32.726
Điều này thực sự quan trọng,

0:14:32.726,0:14:35.545
vì ta cũng cần biết [br]những người không bị nhiễm bệnh,

0:14:35.545,0:14:37.228
cô ấy cần có khả năng [br]làm điều đó.

0:14:37.228,0:14:38.386
Một thử nghiệm khó khăn.

0:14:38.386,0:14:41.548
Các đôi tất đã ở trong tủ đông[br]vài năm,

0:14:41.572,0:14:44.392
và chúng cũng khá nhỏ.

0:14:44.416,0:14:47.514
Hãy tưởng tượng đây là một người,[br]gửi một tín hiệu quan trọng.

0:14:47.538,0:14:49.087
Qủa làđáng kinh ngạc.

0:14:49.087,0:14:50.425
Hướng về phía Mark nào.

0:14:57.538,0:14:58.689
(Cười)

0:14:58.713,0:14:59.714
(Vỗ tay)

0:14:59.738,0:15:02.276
Thật thông minh. Tuyệt vời.

0:15:02.300,0:15:04.353
(Vỗ tay)

0:15:04.353,0:15:06.573
Thật đáng khen ngợi. [br]Cảm ơn các bạn rất nhiều.

0:15:06.573,0:15:09.333
Xin hãy dành những tràng pháo tay cho[br]Freya, Mark và Sarah.

0:15:09.333,0:15:10.491
Thật tuyệt vời.

0:15:10.515,0:15:13.389
(Vỗ tay)

0:15:13.413,0:15:16.635
Thật là một cô chó tuyệt vời.[br]Cô ấy sẽ được một điều trị sau.

0:15:16.659,0:15:17.835
Tuyệt diệu.

0:15:19.079,0:15:21.068
Bạn đã được tận mắt chứng kiến.

0:15:21.068,0:15:24.214
Đó là một thực nghiệm đầy chân thực.[br]Tôi đã lo lắng đôi chút.

0:15:24.214,0:15:25.610
Tôi rất vui vì nó thành công.

0:15:25.610,0:15:27.173
(Cười)

0:15:27.491,0:15:29.965
Nó thực sự đáng kinh ngạc,[br]và khi làm điều này,

0:15:29.989,0:15:33.435
chúng tôi nhận thấy rằng những chú chó[br]có thể cho ta biết chính xác

0:15:33.459,0:15:36.698
người bị nhiễm sốt rét lên đến 81%.

0:15:36.722,0:15:37.893
Thực sự đáng kinh ngạc.

0:15:37.917,0:15:39.204
92%

0:15:39.228,0:15:42.553
chúng có thể cho ta biết chính xác[br]người không nhiễm bệnh.

0:15:42.577,0:15:45.387
Và những con số này thực sự[br]vượt trên các tiêu chí

0:15:45.411,0:15:49.141
do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)[br]đặt ra để chẩn đoán.

0:15:49.165,0:15:52.930
chúng tôi thực sự đang xem xét việc[br]triển khai chó ở các quốc gia,

0:15:52.954,0:15:54.949
và đặc biệt là tại các cảng nhập cảnh,

0:15:54.973,0:15:57.606
để phát hiện những người bị sốt rét.

0:15:57.630,0:15:59.755
Đây có thể là một thực tế.

0:16:00.143,0:16:02.753
Nhưng ta không thể[br]triển khai chó ở khắp mọi nơi,

0:16:02.777,0:16:06.429
vì vậy điều chúng tôi mong đợi[br]và thực hiện vào lúc này là

0:16:06.453,0:16:08.730
phát triển công nghệ,

0:16:08.754,0:16:11.929
thiết bị công nghệ trên người[br]có thể

0:16:11.953,0:16:14.695
cho phép họ tự chẩn đoán.

0:16:14.719,0:16:17.261
Hãy tưởng tượng một miếng dán[br]mà bạn đeo trên da

0:16:17.285,0:16:20.529
sẽ phát hiện từ mồ hôi[br]khi bạn bị nhiễm sốt rét

0:16:20.553,0:16:21.776
và đổi màu.

0:16:21.800,0:16:24.053
Hoặc cái gì đó[br]mang tính kỹ thuật hơn, có lẽ:

0:16:24.077,0:16:28.312
một đồng hồ thông minh cảnh báo[br]khi bạn nhiễm trùng sốt rét.

0:16:28.312,0:16:31.479
với kỹ thuật số, ta có thể [br]thu thập dữ liệu,

0:16:31.479,0:16:36.747
hãy tưởng tượng lượng dữ liệu mà ta[br]có thể thu thập trên quy mô toàn cầu.

0:16:36.747,0:16:38.567
Điều này hoàn toàn có thể[br]cách mạng hóa

0:16:38.591,0:16:40.814
cách ta theo dõi[br]sự lây lan của bệnh tật,

0:16:40.838,0:16:45.306
nỗ lực kiểm soát và đối phó[br]với sự bùng phát dịch bệnh,

0:16:45.330,0:16:49.107
cuối cùng giúp dẫn đến[br]việc loại trừ bệnh sốt rét,

0:16:49.107,0:16:50.762
và thậm chí vượt xa [br]bệnh sốt rét,

0:16:50.762,0:16:53.683
đối với các bệnh khác có mùi[br]mà ta đã biết.

0:16:53.707,0:16:57.588
Nếu ta có thể khai phá sức mạnh[br]thiên nhiên để tìm ra những mùi đó,

0:16:57.588,0:16:59.741
ta có thể biến điều này[br]thành hiện thực.

0:17:00.945,0:17:05.711
Là các nhà khoa học, chúng tôi [br]có nhiệm vụ đưa ra những ý tưởng mới,

0:17:05.735,0:17:08.143
khái niệm mới, công nghệ mới

0:17:08.167,0:17:12.282
để giải quyết những vấn đề [br]nan giải nhất trên thế giới,

0:17:12.306,0:17:14.354
nhưng điều khiến tôi[br]không ngừng ngạc nhiên

0:17:14.378,0:17:18.623
là tự nhiên tạo cơ hội cho ta rồi,

0:17:18.647,0:17:19.896
và câu trả lời ...

0:17:20.436,0:17:22.214
nó nằm ngay trước mắt ta.

0:17:23.314,0:17:24.465
Cảm ơn.

0:17:24.489,0:17:27.071
(Vỗ tay)