1
00:00:01,736 --> 00:00:06,317
Da li mi, kao odrasle osobe, možemo
da proizvodimo nove nervne ćelije?

2
00:00:06,980 --> 00:00:10,237
Još postoji zabuna u vezi sa tim pitanjem,

3
00:00:10,261 --> 00:00:12,871
budući da je ovo
prilično nova oblast istraživanja.

4
00:00:13,459 --> 00:00:16,928
Na primer, razgovarala sam
sa jednim svojim kolegom, Robertom,

5
00:00:16,952 --> 00:00:18,260
koji je onkolog,

6
00:00:18,284 --> 00:00:19,585
a on mi je rekao:

7
00:00:20,014 --> 00:00:21,769
„Sandrin, ovo je zbunjujuće.

8
00:00:21,793 --> 00:00:26,107
Neki od mojih pacijenata
kojima je rečeno da su izlečeni od raka

9
00:00:26,131 --> 00:00:28,528
i dalje razvijaju simptome depresije“,

10
00:00:29,350 --> 00:00:30,815
a ja sam mu odgovorila:

11
00:00:30,839 --> 00:00:33,179
„Pa, sa mog stanovišta, to ima smisla.

12
00:00:33,203 --> 00:00:37,741
Lek koji daješ pacijentima koji sprečava
da se ćelije raka umnožavaju,

13
00:00:37,765 --> 00:00:42,868
takođe sprečava da se novi neuroni
stvaraju u njihovom mozgu.“

14
00:00:43,820 --> 00:00:46,606
A zatim me je Robert pogledao
kao da sam luda i rekao:

15
00:00:46,630 --> 00:00:48,812
„Sandrin, to su odrasli pacijenti.

16
00:00:48,836 --> 00:00:51,408
Odrasli ne proizvode nove nervne ćelije.“

17
00:00:52,543 --> 00:00:56,209
Na njegovo iznenađenje, rekla sam:
„Pa, zapravo, proizvodimo.“

18
00:00:57,098 --> 00:01:01,375
To je fenomen koji zovemo neurogeneza.

19
00:01:01,948 --> 00:01:03,138
[Neurogeneza]

20
00:01:03,162 --> 00:01:06,932
E, sad, Robert nije neuronaučnik,

21
00:01:06,956 --> 00:01:11,581
a kada je išao u medicinsku školu,
nisu ga učili onome što sada znamo -

22
00:01:11,605 --> 00:01:15,344
da mozak odraslih može
da proizvede nove nervne ćelije.

23
00:01:17,217 --> 00:01:21,587
Tako je Robert, znate,
budući da je dobar doktor,

24
00:01:21,611 --> 00:01:23,310
želeo da dođe u moju laboratoriju

25
00:01:23,334 --> 00:01:26,158
da bi malo bolje razumeo ovu temu.

26
00:01:26,881 --> 00:01:29,136
Povela sam ga u obilazak

27
00:01:29,160 --> 00:01:32,073
jednog od najuzbudljivijih delova mozga

28
00:01:32,097 --> 00:01:34,270
kada se radi o neurogenezi,

29
00:01:34,294 --> 00:01:36,382
a to je hipokampus.

30
00:01:37,080 --> 00:01:40,932
Dakle, to je ta siva struktura
u središtu mozga.

31
00:01:41,613 --> 00:01:44,035
Ono što već dugo znamo

32
00:01:44,059 --> 00:01:48,824
je da je to važno za učenje, pamćenje,
raspoloženje i emocije.

33
00:01:49,343 --> 00:01:52,390
Međutim, nedavno smo saznali

34
00:01:52,414 --> 00:01:57,072
da je ovo jedna od jedinstvenih struktura
mozga odraslih osoba

35
00:01:57,096 --> 00:01:59,746
u kojoj se mogu stvarati novi neuroni.

36
00:02:00,405 --> 00:02:02,716
Ako presečemo kroz hipokampus

37
00:02:02,740 --> 00:02:04,008
i uveličamo,

38
00:02:04,032 --> 00:02:06,833
ono što vidite ovde,
označeno plavom bojom,

39
00:02:06,857 --> 00:02:11,430
je novonastali neuron
u mozgu odraslog miša.

40
00:02:12,519 --> 00:02:15,824
Kada se radi o ljudskom mozgu -

41
00:02:15,848 --> 00:02:19,380
moj kolega Jonas Frizen
sa Instituta Karolinska

42
00:02:19,404 --> 00:02:24,968
procenio je da proizvodimo
700 novih neurona dnevno

43
00:02:24,968 --> 00:02:26,366
u hipokampusu.

44
00:02:27,183 --> 00:02:28,858
Možda mislite da to nije mnogo

45
00:02:28,882 --> 00:02:31,271
u poređenju sa milijardama
neurona koje imamo.

46
00:02:31,484 --> 00:02:34,715
Međutim, dok napunimo 50 godina,

47
00:02:34,739 --> 00:02:39,415
biće nam zamenjeni svi neuroni
sa kojima smo rođeni u toj strukturi

48
00:02:39,439 --> 00:02:41,654
neuronima proizvedenim u odraslom dobu.

49
00:02:43,248 --> 00:02:48,284
Pa, zašto su ti novi neuroni važni
i koje su njihove funkcije?

50
00:02:49,324 --> 00:02:53,022
Prvo, znamo da su važni
za učenje i pamćenje.

51
00:02:53,046 --> 00:02:54,563
U laboratoriji smo pokazali da,

52
00:02:54,587 --> 00:02:57,823
ako blokiramo sposobnost
mozga odrasle osobe

53
00:02:57,847 --> 00:03:00,407
da proizvodi nove neurone u hipokampusu,

54
00:03:00,431 --> 00:03:02,947
tada blokiramo
izvesne sposobnosti pamćenja.

55
00:03:03,641 --> 00:03:09,750
To je naročito novo i istinito
za prostorno prepoznavanje -

56
00:03:10,657 --> 00:03:13,455
recimo, kako se usmeravate
dok idete po gradu.

57
00:03:14,181 --> 00:03:15,659
I dalje mnogo toga saznajemo,

58
00:03:15,683 --> 00:03:18,746
a neuroni nisu samo važni za kapacitet,

59
00:03:18,770 --> 00:03:21,673
već i za kvalitet pamćenja.

60
00:03:21,697 --> 00:03:25,742
Biće od koristi da bi se našem sećanju
pridodalo vreme

61
00:03:25,766 --> 00:03:30,448
i pomoći će u razlikovanju
veoma sličnih sećanja, na primer:

62
00:03:30,472 --> 00:03:32,552
kako da pronađete svoj bicikl

63
00:03:32,576 --> 00:03:36,092
koji parkirate na stanici
svakoga dana u istom području,

64
00:03:36,116 --> 00:03:38,258
ali u malčice drugačijem položaju?

65
00:03:40,068 --> 00:03:42,552
Mom kolegi Robertu je još zanimljivije

66
00:03:42,576 --> 00:03:47,438
istraživanje koje smo sproveli
u vezi sa neurogenezom i depresijom.

67
00:03:47,890 --> 00:03:49,948
Na modelu depresije kod životinja

68
00:03:49,972 --> 00:03:53,570
videli smo da imamo niži nivo neurogeneze.

69
00:03:54,300 --> 00:03:56,743
Ako im damo antidepresive,

70
00:03:56,767 --> 00:04:00,221
tada povećavamo proizvodnju
novih neurona

71
00:04:00,245 --> 00:04:03,388
i umanjujemo simptome depresije,

72
00:04:03,412 --> 00:04:08,872
uspostavljajući jasnu vezu
između neurogeneze i depresije.

73
00:04:09,061 --> 00:04:13,500
Štaviše, ako samo blokirate neurogenezu,

74
00:04:13,524 --> 00:04:16,357
tada blokirate efikasnost antidepresiva.

75
00:04:17,534 --> 00:04:19,477
Robert je dotad shvatio

76
00:04:19,501 --> 00:04:23,199
da je verovatno da su njegovi pacijenti
patili od depresije

77
00:04:23,223 --> 00:04:25,818
čak i nakon što su izlečeni od raka,

78
00:04:25,842 --> 00:04:30,223
jer je lek protiv raka zaustavio
stvaranje novih neurona,

79
00:04:30,247 --> 00:04:33,875
a potrebno je vreme
da bi se proizveli novi neuroni

80
00:04:33,899 --> 00:04:36,105
koji ostvaruju normalne funkcije.

81
00:04:37,780 --> 00:04:42,189
Dakle, sada kolektivno smatramo
da imamo dovoljno dokaza

82
00:04:42,213 --> 00:04:45,928
da bismo rekli
da je neurogeneza ciljana meta

83
00:04:45,952 --> 00:04:49,566
ukoliko želimo da poboljšamo
pamćenje ili raspoloženje,

84
00:04:49,590 --> 00:04:53,153
ili čak i da sprečimo propadanje
vezano za starost,

85
00:04:53,177 --> 00:04:55,311
ili vezano za stres.

86
00:04:56,288 --> 00:04:58,019
Naredno pitanje je:

87
00:04:58,043 --> 00:05:00,217
da li možemo kontrolisati neurogenezu?

88
00:05:01,066 --> 00:05:02,257
Odgovor je da.

89
00:05:02,860 --> 00:05:05,423
Sada ćemo da sprovedemo mali kviz.

90
00:05:06,201 --> 00:05:09,382
Daću vam skup ponašanja i aktivnosti,

91
00:05:09,406 --> 00:05:14,090
a vi mi recite da li mislite
da će pojačati neurogenezu

92
00:05:14,114 --> 00:05:16,280
ili će je umanjiti.

93
00:05:16,674 --> 00:05:17,963
Da li smo spremni?

94
00:05:18,380 --> 00:05:19,709
Okej, krećemo.

95
00:05:20,034 --> 00:05:21,621
Šta mislite o učenju?

96
00:05:22,521 --> 00:05:23,701
Povećava?

97
00:05:23,725 --> 00:05:24,884
Da.

98
00:05:24,908 --> 00:05:28,694
Učenje će uvećati proizvodnju
novih neurona.

99
00:05:28,718 --> 00:05:30,034
A stres?

100
00:05:31,431 --> 00:05:36,168
Da, stres će umanjiti proizvodnju
novih neurona u hipokampusu.

101
00:05:36,192 --> 00:05:38,224
Šta je sa nedostatkom sna?

102
00:05:39,375 --> 00:05:42,074
Svakako, umanjiće neurogenezu.

103
00:05:42,098 --> 00:05:43,319
A seks?

104
00:05:44,414 --> 00:05:45,566
O, opa!

105
00:05:45,590 --> 00:05:46,857
(Smeh)

106
00:05:46,881 --> 00:05:50,634
Da, u pravu ste, povećaće
proizvodnju novih neurona.

107
00:05:50,658 --> 00:05:52,810
Međutim, sve je u ravnoteži.

108
00:05:52,834 --> 00:05:55,047
Ne bismo da zapadnemo u situaciju -

109
00:05:55,071 --> 00:05:56,999
(Smeh)

110
00:05:57,023 --> 00:05:59,857
da previše seksa dovede do nedostatka sna.

111
00:05:59,881 --> 00:06:02,110
(Smeh)

112
00:06:02,753 --> 00:06:04,944
Šta je sa starenjem?

113
00:06:07,645 --> 00:06:11,328
Dakle, neurogeneza opada kako starimo,

114
00:06:11,352 --> 00:06:13,098
ali se i dalje odvija.

115
00:06:14,042 --> 00:06:16,673
Na kraju, šta mislite o trčanju?

116
00:06:17,732 --> 00:06:20,721
Pustiću vas da o tome prosudite sami.

117
00:06:21,563 --> 00:06:23,359
Ovo je jedno od prvih istraživanja

118
00:06:23,383 --> 00:06:27,786
koje je sproveo jedan od mojih mentora,
Rasti Gejdž sa Instituta Solk,

119
00:06:27,810 --> 00:06:30,084
pokazavši da okruženje može imati uticaj

120
00:06:30,108 --> 00:06:31,997
na proizvodnju novih neurona.

121
00:06:32,021 --> 00:06:36,275
Ovde vidite deo hipokampusa kod miša

122
00:06:36,299 --> 00:06:38,544
koji nije imao točak za trčanje
u svom kavezu.

123
00:06:38,568 --> 00:06:42,603
Crne tačkice koje vidite
su zapravo budući novi neuroni,

124
00:06:43,246 --> 00:06:47,696
a sada vidite deo hipokampusa kod miša

125
00:06:48,408 --> 00:06:51,004
koji je imao točak za trčanje
u svom kavezu.

126
00:06:51,028 --> 00:06:52,551
Vidite ogroman porast

127
00:06:52,575 --> 00:06:55,388
broja crnih tačkica koje predstavljaju
buduće nove neurone.

128
00:06:56,819 --> 00:07:00,612
Dakle, aktivnost utiče
na neurogenezu, ali to nije sve.

129
00:07:01,529 --> 00:07:04,286
Ono što jedete imaće uticaj

130
00:07:04,310 --> 00:07:07,224
na proizvodnju novih neurona
u hipokampusu.

131
00:07:07,248 --> 00:07:10,208
Ovde imamo primer režima ishrane,

132
00:07:10,232 --> 00:07:13,509
hranljivih materija za koje je pokazano
da su delotvorne.

133
00:07:13,973 --> 00:07:16,568
Istaći ću vam samo nekoliko.

134
00:07:16,592 --> 00:07:21,686
Ograničenje unosa kalorija
od 20 do 30 odsto povećaće neurogenezu.

135
00:07:21,998 --> 00:07:25,610
Sporadično uzdržavanje od jela,
pravljenje razmaka između obroka,

136
00:07:25,634 --> 00:07:27,773
povećaće neurogenezu.

137
00:07:27,797 --> 00:07:29,120
Unos flavonoida,

138
00:07:29,144 --> 00:07:32,147
kojih ima u crnoj čokoladi i borovnicama,

139
00:07:32,171 --> 00:07:33,994
povećaće neurogenezu.

140
00:07:34,355 --> 00:07:35,861
Omega-3 masne kiseline,

141
00:07:35,885 --> 00:07:38,096
prisutne u masnoj ribi kao što je losos,

142
00:07:38,120 --> 00:07:40,558
povećaće proizvodnju novih neurona.

143
00:07:41,502 --> 00:07:45,603
Nasuprot tome, režim ishrane
bogat visokozasićenim mastima

144
00:07:45,627 --> 00:07:48,367
imaće negativan uticaj na neurogenezu.

145
00:07:49,232 --> 00:07:53,414
Etanol, unos alkohola,
će smanjiti neurogenezu.

146
00:07:53,791 --> 00:07:56,703
Ipak, nije sve izgubljeno.

147
00:07:56,727 --> 00:07:59,779
Resveratrol, koga ima u crnom vinu,

148
00:07:59,803 --> 00:08:03,128
podstiče opstanak novih neurona,
kako se pokazalo.

149
00:08:03,128 --> 00:08:05,574
Dakle, sledeći put
kada budete večerali na proslavi,

150
00:08:05,598 --> 00:08:07,699
možda ćete hteti
da posegnete za ovim pićem

151
00:08:07,699 --> 00:08:09,909
koje može biti „neutralno po neurogenezu“.

152
00:08:09,909 --> 00:08:12,042
(Smeh)

153
00:08:12,066 --> 00:08:15,757
Konačno, dozvolite da ukažem
na poslednju stvar, pomalo čudnu.

154
00:08:15,773 --> 00:08:19,668
Grupe Japanaca su fascinirane
teksturom hrane

155
00:08:19,692 --> 00:08:24,995
i pokazali su da mekana ishrana
zapravo narušava neurogenezu,

156
00:08:25,019 --> 00:08:30,010
za razliku od hrane koja zahteva
mastikaciju, žvakanje, ili hrskave hrane.

157
00:08:30,827 --> 00:08:32,620
Dakle, svi ovi podaci,

158
00:08:32,644 --> 00:08:35,225
gde moramo da sagledavamo
na nivou ćelije,

159
00:08:35,249 --> 00:08:37,756
izvedeni su korišćenjem
životinjskih modela.

160
00:08:38,470 --> 00:08:42,851
Međutim, ova hrana je takođe data
i ljudima učesnicima

161
00:08:42,875 --> 00:08:49,033
i mogli smo videti da ishrana
menja pamćenje i raspoloženje

162
00:08:49,057 --> 00:08:52,541
u istom pravcu u kome menja neurogenezu.

163
00:08:52,565 --> 00:08:57,322
Na primer, ograničavanje unosa kalorija
će poboljšati kapacitet memorije,

164
00:08:57,346 --> 00:09:02,445
dok će ishrana bogata mastima
pogoršati simptome depresije,

165
00:09:02,469 --> 00:09:06,333
nasuprot omega-3 masnim kiselinama,
koje povećavaju neurogenezu

166
00:09:06,357 --> 00:09:10,540
i takođe pomažu u smanjenju
simptoma depresije.

167
00:09:11,643 --> 00:09:15,662
Dakle, mislimo da je uticaj ishrane

168
00:09:16,484 --> 00:09:20,079
na mentalno zdravlje,
pamćenje i raspoloženje

169
00:09:20,103 --> 00:09:24,575
indirektno povezan sa proizvodnjom
novih neurona u hipokampusu.

170
00:09:24,774 --> 00:09:26,914
Ne radi se samo o tome šta jedete,

171
00:09:26,938 --> 00:09:30,003
već i o teksturi hrane, o tome kada jedete

172
00:09:30,027 --> 00:09:31,851
i koliko jedete.

173
00:09:33,841 --> 00:09:37,874
Na našoj strani, strani neuronaučnika
zainteresovanih za neurogenezu,

174
00:09:37,898 --> 00:09:41,563
moramo da bolje razumemo
funkcije tih novih neurona

175
00:09:41,587 --> 00:09:45,571
i kako možemo kontrolisati
njihov opstanak i njihovu proizvodnju.

176
00:09:45,736 --> 00:09:47,531
Takođe, moramo da nađemo način

177
00:09:47,531 --> 00:09:51,021
da zaštitimo neurogenezu
Robertovih pacijenata.

178
00:09:51,021 --> 00:09:52,648
Što se tiče vaše strane,

179
00:09:52,672 --> 00:09:55,102
ostavljam da budete zaduženi
za svoju neurogenezu.

180
00:09:55,691 --> 00:09:56,849
Hvala.

181
00:09:56,873 --> 00:10:00,056
(Aplauz)

182
00:10:02,686 --> 00:10:05,188
Margaret Hefernan:
Fantastično istraživanje, Sandrin.

183
00:10:05,212 --> 00:10:07,457
E, sad, rekla sam ti
da si mi promenila život -

184
00:10:07,481 --> 00:10:09,259
sada jedem mnogo borovnica.

185
00:10:09,283 --> 00:10:10,830
Sandrin Ture: Odlično.

186
00:10:11,528 --> 00:10:13,972
MH: Baš sam zainteresovana za to trčanje.

187
00:10:14,869 --> 00:10:16,520
Da li moram da trčim,

188
00:10:17,368 --> 00:10:20,010
Ili se zapravo radi
samo o aerobnim vežbama,

189
00:10:20,034 --> 00:10:21,639
dopremanju kiseonika u mozak?

190
00:10:21,663 --> 00:10:24,098
Da li to može da bude
bilo kakvo energično vežbanje?

191
00:10:24,101 --> 00:10:25,838
ST: Za sada,

192
00:10:25,862 --> 00:10:29,102
ne možemo baš reći
da li je to do samog trčanja,

193
00:10:29,126 --> 00:10:34,163
ali smatramo da bi bilo šta
što zaista povećava proizvodnju,

194
00:10:34,187 --> 00:10:37,267
ili pokretanje protoka krvi ka mozgu,

195
00:10:37,291 --> 00:10:39,013
trebalo da bude korisno.

196
00:10:39,013 --> 00:10:41,994
MH: Znači, ne moram da nabavim
točak za trčanje za kancelariju?

197
00:10:42,014 --> 00:10:43,167
ST: Ne, ne moraš!

198
00:10:43,191 --> 00:10:45,284
MH: O, kakvo olakšanje! To je sjajno.

199
00:10:45,308 --> 00:10:47,061
Sandrin Ture, mnogo ti hvala.

200
00:10:47,085 --> 00:10:48,284
ST: Hvala tebi, Margaret.

201
00:10:48,308 --> 00:10:50,196
(Aplauz)