0:00:01.936,0:00:06.317
შეიძლება ჩვენ, ზრდასრულებმა,[br]ახალი ნერვული უჯრედები წარმოვქმნათ?

0:00:07.150,0:00:10.237
ამ კითხვასთან დაკავშირებით [br]ჯერ კიდევ არსებობს გაურკვევლობა,

0:00:10.261,0:00:12.871
რადგან ეს კვლევის საკმაოდ ახალი სფეროა.

0:00:13.569,0:00:16.928
მაგალითად, მე ვესაუბრებოდი [br]ჩემს ერთ-ერთ კოლეგას, რობერტს,

0:00:16.952,0:00:18.260
ის ონკოლოგია

0:00:18.284,0:00:19.585
და ის მეუბნებოდა:

0:00:20.014,0:00:21.769
"სანდრინ, ეს დამაბნეველია.

0:00:21.793,0:00:26.107
ჩემს ზოგიერთს პაციენტს, რომლებსაც უთხრეს [br]რომ სიმსივნისგან განიკურნენ

0:00:26.131,0:00:28.528
მაინც უვითარდებათ დეპრესიის ნიშნები"

0:00:29.520,0:00:30.815
მე მას ვუპასუხე:

0:00:30.839,0:00:33.179
"ჩემი გადმოსახედიდან ეს ლოგიკურია.

0:00:33.203,0:00:37.741
წამლები, რომლებიც აჩერებს [br]სიმსივნური უჯრედების გამრავლებას,

0:00:37.765,0:00:42.868
ასევე აჩერებს ტვინში [br]ახალი ნეირონების წარმოქმნას."

0:00:43.820,0:00:46.606
შემდეგ რობერტმა ისე შემომხედა [br]როგორც გიჟს და თქვა:

0:00:46.630,0:00:48.812
"მაგრამ სანდრინ, ეს[br]ზრდასრული პაციენტებია.

0:00:48.836,0:00:51.408
ზრდასრულებში ახალი ნერვული უჯრედები [br]არ წარმოიქმნება."

0:00:52.543,0:00:56.209
და მისდა გასაკვირად მე ვუთხარი:[br]"სინამდვილეში სწორედ ასე ხდება."

0:00:57.098,0:01:01.924
და ეს არის ის ფენომენი, [br]რომელსაც ნეიროგენეზს ვუწოდებთ.

0:01:01.948,0:01:03.138
[წარწერა : ნეიროგენეზისი]

0:01:03.162,0:01:06.932
რაც შეეხება რობერტს, [br]ის ნეირომეცნიერი არ არის

0:01:06.956,0:01:11.581
და როდესაც ის სამედიცინო სკოლაში დადიოდა, [br]მას არ ასწავლეს ის, რაც ახლა ჩვენ ვიცით...

0:01:11.605,0:01:15.344
რომ ზრდასრულ ტვინს,[br]შეუძლია ახალი ნერვული უჯრედების წარმოქმნა.

0:01:17.217,0:01:21.587
ამრიგად, რობერტს,[br]იქიდან გამომდინარე, რომ კარგი ექიმია,

0:01:21.611,0:01:23.310
სურდა რომ ლაბორატორიაში მოსულიყო,

0:01:23.334,0:01:26.158
რათა ამ თემაში ცოტა უკეთ გარკვეულიყო.

0:01:26.881,0:01:29.136
და მე მას ვანახე

0:01:29.160,0:01:32.073
ნეიროგენეზის თვალსაზრისით,

0:01:32.097,0:01:34.270
ტვინის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ნაწილი

0:01:34.294,0:01:36.382
და ეს არის ჰიპოკამპი.

0:01:37.080,0:01:40.932
ეს არის ის რუხი სტრუქტურა, [br]რომელიც მოთავსებულია ტვინის ცენტრში

0:01:41.613,0:01:44.035
და რის შესახებაც უკვე ძალიან [br]დიდი ხანია ვიცით,

0:01:44.059,0:01:48.824
რომ ის მნიშვნელოვანია დასწავლის,[br]მახსოვრობის, ხასიათისა და ემოციისათვის.

0:01:49.343,0:01:52.390
თუმცა, რაც ახლახანს გავიგეთ არის ის,

0:01:52.414,0:01:57.072
რომ ეს არის ზრდასრული [br]ტვინის ერთ-ერთი უნიკალური სტრუქტურა

0:01:57.096,0:01:59.746
სადაც ახალი ნეირონები წარმოიქმნება.

0:02:00.405,0:02:02.716
და თუ გავკვეთთ ჰიპოკამპს

0:02:02.740,0:02:04.008
და გავადიდებთ,

0:02:04.032,0:02:06.833
ზრდასრული თაგვის თავის ტვინში,[br]ცისფერ ფერში

0:02:06.857,0:02:11.430
ახალდაბადებულ ნეირონს დაინახავთ.

0:02:12.769,0:02:15.824
რაც შეეხება ადამიანის ტვინს,

0:02:15.848,0:02:19.380
ჩემმა კოლეგამ იონას ფრიზენმა [br]"კაროლინსკას ინსტიტუტიდან" გამოთვალა,

0:02:19.404,0:02:25.144
რომ ჩვენ ყოველდღე ჰიპოკამპში

0:02:25.168,0:02:27.136
700 ახალ ნეირონს წარმოვქმნით.

0:02:27.183,0:02:28.858
შეიძლება იფიქროთ, რომ ეს ცოტაა,

0:02:28.882,0:02:31.641
იმ მილიარდობით ნეირონთან შედარებით, [br]რომელიც გვაქვს.

0:02:31.644,0:02:34.715
მაგრამ 50 წლის ასაკისთვის,

0:02:34.739,0:02:39.415
ამ სტრუქტურაში ჩვენი ყველა ძველი ნეირონი[br]ჩანაცვლებული იქნება

0:02:39.439,0:02:41.654
ზრდასრულ ასაკში წარმოქმინილი ნეირონით.

0:02:43.248,0:02:48.284
მაშ, რატომ არის ეს ახალი ნეირონები [br]მნიშვნელოვანი და რა ფუნქციები აქვთ მათ?

0:02:49.324,0:02:53.082
პირველ რიგში, ჩვენ ვიცით, რომ ისინი [br]მნიშვნელოვანია სწავლისა და მეხსიერებისთვის

0:02:53.082,0:02:54.813
და ლაბორატორიაში ჩვენ ვაჩვენეთ,

0:02:54.813,0:02:57.823
რომ თუ დავბლოკავთ ზრდასრული ტვინის უნარს,

0:02:57.847,0:03:00.407
ჰიპოკამპში წარმოქმნას ახალი ნეირონები,

0:03:00.431,0:03:02.947
ამით ჩვენ შევზღუდავთ[br]მახსოვრობის ზოგიერთ უნარს.

0:03:03.721,0:03:10.633
ეს არის განსაკუთრებით [br]ახალი და სწორი სივრცული აღქმისათვის.

0:03:10.657,0:03:13.455
მაგალითად, როგორ ორიენტირებ ქალაქში.

0:03:14.181,0:03:16.009
შესწავლის პროცესში კიდევ ბევრი რამეა

0:03:16.009,0:03:19.186
და ნეირონები არა მხოლოდ[br]მეხსიერების მოცულობისთვისაა მნიშვნელოვანი,

0:03:19.186,0:03:21.673
არმედ მისი ხარისხისთვისაც.

0:03:21.697,0:03:25.742
ისინი დაგვეხმარებიან[br]მეხსიერების გახანგრძლივებაში

0:03:25.766,0:03:30.448
და დაგვეხმარებიან განვასხვავოთ [br]მსგავსი მოგონებები.

0:03:30.472,0:03:32.792
მაგალითად იმაში,[br]თუ როგორ პოულობთ ველოსიპედს,

0:03:32.792,0:03:36.092
რომელსაც ყოველდღე ერთსა და იმავე [br]სადგომზე აყენებთ,

0:03:36.116,0:03:38.258
მაგრამ ოდნავ განსხვავებულ ადილებში?

0:03:40.068,0:03:42.552
ჩემი კოლეგა რობერტისთვის[br]უფრო საინტერესო ის კვლევაა,

0:03:42.576,0:03:47.438
რომელსაც ნეიროგენეზსა[br]და დეპრესიაზე ვატარებთ.

0:03:48.010,0:03:50.318
ამრიგად, დეპრესიის ცხოველურ[br]მოდელში ჩვენ ვნახეთ,

0:03:50.318,0:03:53.976
რომ ნეიროგენეზის უფრო დაბალი დონე გვაქვს.

0:03:54.500,0:03:56.743
თუ მივიღებთ ანტიდეპრესანტებს,

0:03:56.767,0:04:00.221
ამით ახალი ნეირონების წარმოქმნას გავზრდით

0:04:00.245,0:04:03.388
და შევამცირებთ დეპრესიის სიმპტომებს,

0:04:03.412,0:04:08.872
რაც აშკარა კავშირს აჩვენებს[br]ნეიროგენეზსა და დეპრესიას შორის.

0:04:09.191,0:04:13.500
მაგრამ უფრო მეტიც,[br]თუ დაბლოკავთ ნეიროგენეზს,

0:04:13.524,0:04:16.357
ამით შეაჩერებთ [br]ანტიდეპრესანტის ეფექტიანობასაც.

0:04:17.714,0:04:19.477
ამ დროს რობერტი მიხვდა,

0:04:19.501,0:04:23.199
რომ მისი პაციენტები დიდი ალბათობით [br]დეპრესიისგან იტანჯებოდნენ,

0:04:23.223,0:04:25.818
მას შემდეგ რაც სიმსივნისგან განიკურნენ,

0:04:25.842,0:04:30.223
რადგან კიბოს წამალი აჩერებდა[br]ახალი ნეირონების წარმოქმნას.

0:04:30.247,0:04:33.875
ახალი ნეირონების წარმოქმნას,[br]

0:04:33.899,0:04:37.645
რომლებმაც ნორმალურად უნდა[br]იფუნქციონირონ, დრო სჭირდება.

0:04:37.780,0:04:42.189
ახლა ყველანი ვფიქრობთ,[br]რომ საკმარისი მტკიცებულება გვაქვს ვთქვათ,

0:04:42.213,0:04:45.928
რომ ჩვენი სამიზნე ნეიროგენეზი უნდა გახდეს,

0:04:45.952,0:04:49.566
თუ გვინდა, რომ მეხსიერების ჩამოყალიბება[br]და განწყობა გავაუმჯობესოთ,

0:04:49.590,0:04:53.153
ან თუნდაც შევაჩეროთ დაბარებასთან [br]დაკავშირებული ჯანმრთელობის პრობლემები

0:04:53.177,0:04:55.311
ან სტრესთან დაკავშირებული.

0:04:56.288,0:04:58.019
მაშ, შემდეგი კითხვაა:

0:04:58.043,0:05:00.217
შეგვიძლია ნეიროგენეზის კონტროლი?

0:05:01.066,0:05:02.257
პასუხია კი.

0:05:02.860,0:05:05.423
და ჩვენ ახლა ჩავატარებთ მცირე გამოკითხვას.

0:05:06.201,0:05:09.382
მე შემოგთავაზებთ [br]ქცევებისა და აქტივობების ნაკრებს

0:05:09.406,0:05:14.090
და თქვენ მეტყვით როგორ ფიქრობთ,[br]გაზრდიან ისინი ნეიროგენეზს,

0:05:14.114,0:05:16.280
თუ შეამცირებენ.

0:05:16.804,0:05:17.963
მზად ვართ?

0:05:18.550,0:05:19.709
კარგით, დავიწყოთ.

0:05:20.034,0:05:21.621
რას ფიქრობთ დასწავლაზე?

0:05:22.521,0:05:23.701
ზრდის?

0:05:23.725,0:05:24.884
დიახ.

0:05:24.908,0:05:28.694
დასწავლა გაზრდის ნეირონების წარმოქმნას.

0:05:28.718,0:05:30.034
რას იტყვით სტრესზე?

0:05:31.431,0:05:36.168
დიახ, სტრესი შეამცირებს [br]ჰიპოკამპში ახალი ნეირონების წარმოქმნას.

0:05:36.192,0:05:37.804
ძილის ნაკლებობა?

0:05:39.375,0:05:42.074
რა თქმა უნდა, ეს შეამცირებს ნეიროგენეზს.

0:05:42.098,0:05:43.319
სექსზე რა აზრის ხართ?

0:05:44.414,0:05:45.566
ოჰ, ვაუ!

0:05:45.590,0:05:46.857
(სიცილი)

0:05:46.881,0:05:50.634
დიახ, თქვენ მართალი ხართ [br]ეს გაზრდის ახალი ნეირონების წარმოქმნას.

0:05:50.658,0:05:52.810
თუმცა, მთავარი აქ ბალანსია.

0:05:52.834,0:05:55.047
ჩვენ არ გვსურს ჩავვარდეთ ისეთ სიტუაციაში..

0:05:55.071,0:05:56.999
(სიცილი)

0:05:57.023,0:05:59.857
როცა ზედმეტ სექსს ძილის [br]ნაკლებობამდე მივყავართ.

0:05:59.881,0:06:02.110
(სიცილი)

0:06:02.753,0:06:04.944
რას იტყვით დაბერებაზე?

0:06:07.645,0:06:11.328
მაშ, ნეიროგენეზის სიხშირე[br]დაბერებასთან ერთად მცირდება,

0:06:11.352,0:06:13.098
თუმცა მაინც მიმდინარეობს.

0:06:14.042,0:06:16.233
და ბოლოს, რას იტყვით სირბილზე?

0:06:17.912,0:06:20.721
ეს შეგიძლიათ თავად განსაჯოთ.

0:06:21.563,0:06:23.359
ეს ერთ-ერთი პირველი კვლევაა,

0:06:23.383,0:06:27.786
რომელიც ჩემმა ერთ-ერთმა მასწავლებელმა[br]რასტი გეიჯმა ჩაატარა, "სოლქ ინსტიტუტიდან",

0:06:27.810,0:06:30.284
მან აჩვენა, რომ გარემომ[br]შეიძლება გავლენა მოახდინოს

0:06:30.284,0:06:31.997
ახალი ნეირონების წარმოქმნაზე.

0:06:32.021,0:06:36.275
თქვენ აქ ხედავთ თაგვის ჰიპოკამპის უბანს,

0:06:36.299,0:06:38.544
რომელსაც გალიაში არ ჰქონდა [br]სარბენი ბორბალი.

0:06:38.568,0:06:42.603
შავი წერტილები კი,[br]ახალდაბადებულ ნეირონებს აღნიშნავს.

0:06:43.246,0:06:48.384
ახლა, თქვენ ხედავთ იმ თაგვის [br]ჰიპოკამპის უბანს,

0:06:48.408,0:06:51.004
რომელსაც გალიაში ჰქონდა სარბენი ბორბალი.

0:06:51.028,0:06:53.421
თქვენ ხედავთ იმ შავი წერტილების[br]მასიურ ზრდას,

0:06:53.421,0:06:55.978
რომლებიც ახალ ნეირონებს აღნიშნავენ.

0:06:56.819,0:07:00.612
ესე იგი, აქტივობას გავლენას ახდენს [br]ნეიროგენეზზე, მაგრამ ეს ყველაფერი არაა.

0:07:01.639,0:07:04.286
რასაც მიირთმევთ იმასაც ექნება ეფექტი

0:07:04.310,0:07:07.224
ჰიპოკამპში ახალი ნეირონების წარმოქმნაზე.

0:07:07.248,0:07:10.208
აქ ჩვენ გვაქვს კვების რაციონის ნიმუში,

0:07:10.232,0:07:13.509
რომლის ეფექტიანობაც ნაჩვენები იქნა.

0:07:13.973,0:07:16.568
რამდენიმეს დაგისახელებთ:

0:07:16.592,0:07:21.686
კალორიების შემცირება 20-30%-ით[br]გაზრდის ნეიროგენეზს.

0:07:22.128,0:07:25.610
მოკლე შიმშილობები,[br]კვებებს შორის შუალედების ზრდა,

0:07:25.634,0:07:27.773
გაზრდის ნეიროგენეზს.

0:07:27.797,0:07:29.120
ფლავონოიდების მიღება,

0:07:29.144,0:07:32.147
რომლებსაც მუქი შოკოლადი და მოცვი შეიცავს,

0:07:32.171,0:07:33.994
გაზრდის ნეიროგენეზს.

0:07:34.355,0:07:35.861
ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები,

0:07:35.885,0:07:38.096
წარმოდგენილი თევზის ქონში,[br]როგორიცაა ორაგული,

0:07:38.120,0:07:40.558
გაზრდის ახალი ნეირონების წარმოქმნას.

0:07:41.502,0:07:45.603
სამაგიეროდ რაციონს,[br]რომელიც მდიდარია კარგად გაჯერებული ცხიმით,

0:07:45.627,0:07:48.367
ნეიროგენეზზე ნეგატიური გავლენა ექნება.

0:07:49.232,0:07:53.414
ეთანოლი... ალკოჰოლის მიღება[br]შეამცირებს ნეიროგენეზს.

0:07:53.981,0:07:56.703
თუმცა, ყველაფერი დაკარგული არ არის.

0:07:56.727,0:07:59.779
რესვერასტროლმა,[br]რომელსაც წითელი ღვინო შეიცავს აჩვენა,

0:07:59.803,0:08:03.294
რომ ხელს უწყობს [br]ახალი ნეირონების გადარჩენას.

0:08:03.708,0:08:05.574
შემდეგში,[br]როცა წვეულებაზე იქნებით,

0:08:05.598,0:08:09.602
კარგი იქნება, თუ ამ ნეიროგენეზ-ნეიტრალურ[br]სასმელზე მიგიწვდებათ ხელი.

0:08:09.909,0:08:12.042
(სიცილი)

0:08:12.066,0:08:14.567
და ბოლოს, ხაზს გავუსვამ უკანასკნელს...

0:08:14.591,0:08:15.749
უცნაურს.

0:08:15.773,0:08:19.668
იაპონური ჯგუფები დაინტერესებულნი არიან [br]საკვების ფორმით.

0:08:19.692,0:08:24.995
მათ აჩვენებს, რომ სინამდვილეში თხიერი[br]რაციონი ამცირებს ნეიროგენეზს,

0:08:25.019,0:08:29.740
საპირისპიროდ იმ საკვებისა, რომელსაც[br]დაღეჭვა ესაჭიროება, ან სახრაშუნოა.

0:08:30.827,0:08:32.620
ამრიგად, მთელი ეს ინფორმაცია,

0:08:32.644,0:08:35.225
რომლისთვისაც უჯრედულ დონეზე[br]ჩახედვაა საჭირო,

0:08:35.249,0:08:37.756
ცხოველური მოდელების გამოყენებით[br]იქნა შეგროვებული.

0:08:38.470,0:08:42.851
მაგრამ ეს რაციონი,[br]ასევე ადამიან მონაწილეებსაც მისცეს

0:08:42.875,0:08:49.033
და ვნახეთ, რომ ეს რაციონი, [br]ისეთივე გავლენას ახდენს

0:08:49.057,0:08:52.541
მეხსიერებასა და განწყობაზე,[br]როგორსაც ნეიროგენეზზე.

0:08:52.565,0:08:57.322
მაგალითად, კალორიების შეზღუდვისას [br]მეხსიერების მოცულობა იზრდება.

0:08:57.346,0:09:02.445
სამაგიეროდ მაღალი ცხიმოვანი რაციონი[br]დეპრესიის სიმპტომებს ამწვავებს,

0:09:02.469,0:09:06.333
ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავებისგან განსხვავებით,[br]რომლებიც ზრდიან ნეიროგენეზს

0:09:06.357,0:09:10.540
და ასევე ხელს უწყობენ დეპრესიის [br]სიმპტომების შემცირებას.

0:09:11.643,0:09:16.460
ამიტომ, ჩვენ ვფიქრობთ,[br]რომ კვებითი რაციონის გავლენა

0:09:16.484,0:09:20.079
გონებრივ ჯანმრთელობაზე, [br]მეხსიერებასა და განწყობაზე,

0:09:20.103,0:09:24.575
სინამდვილეში განპირობებულია [br]ჰიპოკამპში ახალი ნეირონების წარმოქმნით.

0:09:24.614,0:09:27.244
მნიშვნელოვანი მხოლოდ ის არ არის[br]თუ რას მიირთმევ,

0:09:27.244,0:09:30.003
არამედ საკვების ფორმა, დრო როცა მიირთევ

0:09:30.027,0:09:31.851
და რამდენს მიირთმევ.

0:09:33.841,0:09:37.874
ჩვენი მხრივ, ნეიროგენეზით[br]დაინტერესებულმა ნეირომეცნიერებმა,

0:09:37.898,0:09:41.563
უკეთ უნდა გავიგოთ ნეირონების ფუნქციები

0:09:41.587,0:09:45.571
და ასევე ის, თუ როგორ [br]ვმართოთ მათი გადარჩენა და წარმოქმნა.

0:09:45.896,0:09:50.435
ჩვენ ასევე უნდა ვიპოვოთ რობერტის[br]პაციენტების ნეიროგენეზის დაცვის გზა.

0:09:51.271,0:09:52.648
თქვენის მხრივ კი,

0:09:52.672,0:09:55.102
თქვენს ნეიროგენეზს[br]თქვენსავე განკარგულებაში ვტოვებ.

0:09:55.691,0:09:56.849
მადლობა.

0:09:56.873,0:10:02.832
(აპლოდისმენტები)

0:10:02.856,0:10:05.188
მარგარეტ ჰეფერნანი:[br]ფანტასტიური კვლევაა, სანდრინ.

0:10:05.212,0:10:07.457
მე გითხარი, რომ ჩემი ცხოვრება შეცვალე...

0:10:07.481,0:10:09.259
ახლა უკვე ბევრ მოცვს მივირთმევ.

0:10:09.283,0:10:10.830
სანდრინ ტიურე: ძალიან კარგი.

0:10:11.528,0:10:13.972
მჰ: სირბილით ძალიან დავინტერესდი.

0:10:14.869,0:10:16.520
უნდა ვირბინო?

0:10:17.368,0:10:20.010
თუ უბრალოდ აერობიკული სავარჯიშო[br]საკმარისი იქნება,

0:10:20.034,0:10:21.639
რათა ტვინს ჟანგბადი მიეწოდოს?

0:10:21.663,0:10:23.798
შეიძლება ეს ნებისმეირი[br]აქტიური ვარჯიში იყოს?

0:10:24.101,0:10:25.838
სტ: ამ დროისთვის,

0:10:25.862,0:10:29.102
ჩვენ დანამდვილებით ვერ ვიტყვით,[br]რომ ეს მხოლოდ სირბილია თავისთავად,

0:10:29.126,0:10:34.163
მაგრამ ვფიქრობთ, რომ ნებისმიერი[br]ვარჯიში შეუწყობს ხელს წარმოქმნას

0:10:34.187,0:10:37.267
და ტვინამდე სისხლის მიწოდებაც

0:10:37.291,0:10:38.893
შედეგიანი უნდა იყოს.

0:10:39.353,0:10:42.160
მჰ: არ არის აუცილებელი,[br]რომ ოფისში სარბენი ბორბალი მქონდეს?

0:10:42.160,0:10:43.307
სტ: არა, არ არის!

0:10:43.307,0:10:45.284
მჰ: ოჰ, ძალიან დამამშვიდეთ! მშვენიერია.

0:10:45.308,0:10:47.061
სანდრინ ტიურე, დიდი მადლობა.

0:10:47.085,0:10:48.284
სტ: მადლობა, მარგარეტ.

0:10:48.308,0:10:50.976
(აპლოდისმენტები)