WEBVTT

00:00:00.817 --> 00:00:03.651
Chris Anderson: Jesteś rodzajem
fenomenu matematycznego.

00:00:03.675 --> 00:00:06.739
Za młodu uczyłeś na MIT i Harvardzie.

00:00:06.763 --> 00:00:08.953
Następnie skontaktowała się z tobą NSA.

00:00:09.464 --> 00:00:10.668
O co chodziło?

NOTE Paragraph

00:00:11.207 --> 00:00:15.130
Jim Simons: NSA,
Agencja Bezpieczeństwa Narodowego,

00:00:15.154 --> 00:00:17.123
nie do końca się skontaktowała.

00:00:17.465 --> 00:00:21.939
Prowadzili operację na Princeton,
do której zatrudniali matematyków

00:00:21.963 --> 00:00:24.905
łamiących tajne kody i takie tam.

00:00:25.294 --> 00:00:26.966
Wiedziałem, że to istnieje.

00:00:27.315 --> 00:00:29.495
Dawali bardzo dobre warunki,

00:00:29.519 --> 00:00:33.369
bo połowę czasu można było
wykorzystać na własną pracę,

00:00:33.393 --> 00:00:36.877
ale przez co najmniej połowę
musiałeś pracować nad ich sprawami.

00:00:37.559 --> 00:00:39.033
Sporo też płacili.

00:00:39.057 --> 00:00:42.108
To nieodparcie przyciągało.

00:00:42.132 --> 00:00:44.044
Zgłosiłem się.

NOTE Paragraph

00:00:44.068 --> 00:00:45.406
CA: Byłeś łamaczem kodów.

NOTE Paragraph

00:00:45.430 --> 00:00:46.596
JS: Byłem.

NOTE Paragraph

00:00:46.620 --> 00:00:47.777
CA: Ale cię zwolnili.

NOTE Paragraph

00:00:47.801 --> 00:00:49.384
JS: Prawda, zwolnili mnie.

NOTE Paragraph

00:00:49.408 --> 00:00:50.653
CA: Dlaczego?

NOTE Paragraph

00:00:51.280 --> 00:00:52.613
JS: Dlaczego?

00:00:53.611 --> 00:00:58.567
Zwolnili mnie, bo była wojna w Wietnamie.

00:00:58.591 --> 00:01:04.329
Szef szefów mojej organizacji
był wielkim fanem wojen.

00:01:04.353 --> 00:01:08.748
Napisał duży artykuł w New York Timesie,

00:01:08.772 --> 00:01:10.542
jak to zwyciężymy w Wietnamie.

00:01:10.566 --> 00:01:13.695
Nie lubiłem tej wojny,
uważałem, że jest głupia.

00:01:13.719 --> 00:01:16.384
Napisałem list do Timesa,
który został opublikowany.

00:01:16.408 --> 00:01:20.422
Napisałem, że nie każdy,
kto pracuje dla Maxwella Taylora,

00:01:20.446 --> 00:01:25.132
jeśli ktokolwiek pamięta to nazwisko,
zgadza się z jego poglądami.

00:01:25.553 --> 00:01:27.211
Potem opisałem własne.

NOTE Paragraph

00:01:27.235 --> 00:01:29.399
CA: Widzę, jak to szło.

NOTE Paragraph

00:01:29.423 --> 00:01:31.978
JS: Różniły się poglądów generała Taylora.

00:01:32.002 --> 00:01:33.908
Ale w końcu nikt nic nie powiedział.

00:01:33.932 --> 00:01:37.633
Wtedy miałem 29 lat
i przyszedł do mnie jakiś chłopak.

00:01:37.657 --> 00:01:40.745
Powiedział, że jest niezależnym
dziennikarzem z Newsweeka

00:01:40.769 --> 00:01:46.136
i chce zrobić ze mną wywiad,
jak wprowadzam swoje poglądy w czyn.

00:01:46.160 --> 00:01:50.059
Powiedziałem: "Teraz
zajmuję się głównie matematyką,

00:01:50.083 --> 00:01:53.456
a kiedy wojna się skończy,
zajmę się głównie ich sprawami".

00:01:54.123 --> 00:01:56.948
Następnie zrobiłem jedyną
inteligentną rzecz tego dnia.

00:01:56.972 --> 00:02:01.129
Powiedziałem szefowi,
że dałem komuś wywiad.

00:02:01.153 --> 00:02:02.612
Zapytał: "Co powiedziałeś?".

00:02:02.636 --> 00:02:04.102
Powtórzyłem, co powiedziałem.

00:02:04.126 --> 00:02:06.441
Wtedy powiedział:
"Muszę zadzwonić do Taylora".

00:02:06.465 --> 00:02:08.842
Zadzwonił do Taylora,
zajęło mu to dziesięć minut.

00:02:08.866 --> 00:02:11.128
Po następnych pięciu mnie wywalił.

NOTE Paragraph

00:02:11.590 --> 00:02:12.812
CA: OK.

NOTE Paragraph

00:02:12.836 --> 00:02:13.987
JS: Jednak nie było źle.

NOTE Paragraph

00:02:14.011 --> 00:02:16.504
CA: Nie było źle, trafiłeś do Stony Brook

00:02:16.528 --> 00:02:19.661
i rozwinąłeś karierę matematyczną.

00:02:19.685 --> 00:02:22.137
Zacząłeś pracować z tym człowiekiem.

00:02:22.161 --> 00:02:23.325
Kto to jest?

NOTE Paragraph

00:02:24.352 --> 00:02:25.764
JS: [Shiing-Shen] Chern.

00:02:25.788 --> 00:02:28.892
Chern był jednym z największych
matematyków tamtego wieku.

00:02:28.916 --> 00:02:34.149
Poznałem go na studiach w Berkeley.

00:02:34.173 --> 00:02:36.044
Miałem parę pomysłów,

00:02:36.068 --> 00:02:38.515
pokazałem mu je i się spodobały.

00:02:38.539 --> 00:02:45.165
Wspólnie zrobiliśmy coś,
co możecie zobaczyć tutaj.

00:02:45.189 --> 00:02:46.339
Tak to wyglądało.

NOTE Paragraph

00:02:47.198 --> 00:02:50.804
CA: Ta współpraca zaprowadziła
do publikacji słynnego artykułu.

00:02:50.828 --> 00:02:54.066
Możesz nam wyjaśnić,
o co w ogóle chodziło?

NOTE Paragraph

00:02:55.028 --> 00:02:56.186
JS: Nie.

NOTE Paragraph

00:02:56.210 --> 00:02:58.484
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:58.966 --> 00:03:01.030
JS: Mogę wytłumaczyć to komuś.

NOTE Paragraph

00:03:01.054 --> 00:03:03.129
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:03:03.153 --> 00:03:05.017
CA: Jak to wyjaśnisz?

NOTE Paragraph

00:03:05.041 --> 00:03:07.770
JS: Ale niewielu. Niewielu osobom.

NOTE Paragraph

00:03:09.144 --> 00:03:11.958
CA: Chyba mówiłeś, że to
ma coś wspólnego z kulami,

00:03:11.982 --> 00:03:13.844
więc zacznijmy tutaj.

NOTE Paragraph

00:03:13.868 --> 00:03:20.088
JS: Tak, miało,
ale zanim do tego dojdziemy,

00:03:20.088 --> 00:03:22.522
powiem, że ta praca

00:03:22.522 --> 00:03:24.256
to dobra matematyka.

00:03:24.280 --> 00:03:26.772
Obaj byliśmy bardzo szczęśliwi.

00:03:27.910 --> 00:03:32.086
Ta praca rozpoczęła nawet rozwój
poddziedziny, która teraz święci sukcesy.

00:03:32.638 --> 00:03:37.932
Ale, co interesujące,
dało się to zastosować w fizyce,

00:03:37.956 --> 00:03:42.251
o której nic nie wiedzieliśmy,
przynajmniej ja nic nie wiedziałem

00:03:42.275 --> 00:03:44.557
i nie sądzę, że Chern wiedział więcej.

00:03:44.581 --> 00:03:48.544
Jakieś 10 lat po tym,
jak wyszedł ten artykuł,

00:03:48.568 --> 00:03:53.048
Ed Witten z Princeton
zastosował go w teorii strun,

00:03:53.072 --> 00:03:57.924
a w Rosji zaczęto stosować go
do czegoś zwanego "skondensowaną materią".

00:03:57.948 --> 00:04:02.841
Dzisiaj te elementy nazwane
niezmiennikami Cherna-Simonsa

00:04:02.865 --> 00:04:04.730
często wykorzystuje się w fizyce.

00:04:04.754 --> 00:04:05.928
To było zdumiewające.

00:04:05.952 --> 00:04:07.317
Nie znaliśmy fizyki.

00:04:07.714 --> 00:04:10.568
Nie przyszło mi do głowy,
że można to wykorzystać w fizyce.

00:04:10.592 --> 00:04:14.380
Ale to jest ważne w matematyce
- nigdy nie wiadomo, dokąd dojdziesz.

NOTE Paragraph

00:04:14.404 --> 00:04:15.896
CA: To niesamowite.

00:04:15.920 --> 00:04:20.284
Mówiliśmy o tym, jak ewolucja
kształtuje ludzkie umysły,

00:04:20.308 --> 00:04:22.816
które mogą dostrzegać prawdę lub nie.

00:04:22.840 --> 00:04:26.153
Jakoś wymyśliłeś teorię matematyczną,

00:04:26.177 --> 00:04:28.025
nie znając w ogóle fizyki

00:04:28.049 --> 00:04:30.547
i dwie dekady później
odkryłeś, że użyto jej,

00:04:30.571 --> 00:04:33.602
aby dogłębnie opisać
aktualny świat fizyczny.

00:04:33.626 --> 00:04:34.779
Jak to się mogło stać?

NOTE Paragraph

00:04:34.803 --> 00:04:35.960
JS: Bóg jeden wie.

NOTE Paragraph

00:04:35.984 --> 00:04:38.094
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:38.849 --> 00:04:41.999
Jest jednak słynny fizyk,
nazywa się [Eugene] Wigner.

00:04:42.023 --> 00:04:47.611
Napisał esej o nieuzasadnionej
skuteczności matematyki.

00:04:47.635 --> 00:04:51.587
W jakiś sposób matematyka
zakorzeniona jest w prawdziwym świecie.

00:04:51.611 --> 00:04:56.606
Uczymy się liczyć, mierzyć, każdy to robi,

00:04:56.630 --> 00:04:58.460
ale potem rozwija się sama.

00:04:58.976 --> 00:05:01.817
Często jednak wraca,
by uratować nam skórę.

00:05:02.293 --> 00:05:04.471
Przykładem jest teoria względności.

00:05:04.495 --> 00:05:07.612
[Hermann] Mikowski stworzył
geometrię, a Einstein zauważył:

00:05:07.636 --> 00:05:11.483
"Właśnie na tym mogę
osadzić teorię względności".

00:05:11.507 --> 00:05:14.619
Nigdy nic nie wiadomo. To tajemnica.

00:05:15.056 --> 00:05:16.273
To tajemnica.

NOTE Paragraph

00:05:16.297 --> 00:05:19.593
CA: To jest więc efekt
matematycznej pomysłowości.

00:05:19.617 --> 00:05:20.959
Opowiedz nam o tym.

NOTE Paragraph

00:05:20.983 --> 00:05:26.907
JS: Mamy piłkę - to kula,
która ma wokół siatkę,

00:05:26.931 --> 00:05:28.504
takie kwadraty.

00:05:30.697 --> 00:05:35.603
To, co chcę pokazać,
zaobserwował [Leonhard] Euler,

00:05:35.627 --> 00:05:37.881
świetny matematyk z XVIII wieku.

00:05:38.223 --> 00:05:43.404
Stopniowo stało się to
bardzo ważną częścią matematyki:

00:05:43.428 --> 00:05:45.762
topologią algebraiczną, geometrią.

00:05:47.039 --> 00:05:51.403
Ta praca naukowa ma w tym swoje korzenie.

00:05:51.427 --> 00:05:53.261
Chodzi o to,

00:05:53.285 --> 00:05:57.737
że ten obiekt ma osiem wierzchołków,
dwanaście krawędzi i sześć ścianek.

00:05:57.761 --> 00:06:01.591
Kiedy obliczysz różnicę,
wierzchołki minus krawędzie plus ścianki,

00:06:01.615 --> 00:06:02.767
otrzymujesz dwa.

00:06:02.791 --> 00:06:05.010
Dwa. To dobra cyfra.

00:06:05.034 --> 00:06:09.282
Jest też inny sposób,
wykorzystujący trójkąty.

00:06:09.306 --> 00:06:13.883
Mamy 12 wierzchołków, 30 krawędzi

00:06:13.907 --> 00:06:18.102
oraz dwadzieścia ścianek, płytek.

00:06:18.576 --> 00:06:23.167
Wierzchołki minus krawędzie
plus ścianki - wciąż wychodzi dwa.

00:06:23.191 --> 00:06:26.038
W rzeczywistości można tak
zrobić w dowolny sposób,

00:06:26.062 --> 00:06:29.460
pokrywając to wszelkimi
wielokątami i trójkątami,

00:06:29.484 --> 00:06:30.804
mieszając je.

00:06:30.828 --> 00:06:34.107
Wierzchołki minus krawędzie
plus ścianki - wciąż daje dwa.

00:06:34.131 --> 00:06:35.742
Oto inny kształt.

00:06:36.480 --> 00:06:41.730
To torus, podobny do pączka
z dziurką - szesnaście wierzchołków

00:06:41.754 --> 00:06:45.998
stworzonych z prostokątów,
32 krawędzie i 16 ścianek.

00:06:46.530 --> 00:06:49.214
Ścianki minus krawędzie dają zero.

00:06:49.238 --> 00:06:50.713
Tutaj zawsze wyjdzie zero.

00:06:50.737 --> 00:06:55.047
Zawsze, gdy pokryjesz torus
różnymi kwadratami, trójkątami

00:06:55.071 --> 00:06:59.006
lub czymkolwiek innym, wyjdzie zero.

00:07:00.514 --> 00:07:02.904
Nazywa się to charakterystyką Eulera.

00:07:02.928 --> 00:07:06.377
Czasem też niezmiennością topologiczną.

00:07:06.849 --> 00:07:08.005
To zdumiewające.

00:07:08.029 --> 00:07:10.820
Nieważne, jak to zrobisz,
wyjdzie tyle samo.

00:07:10.844 --> 00:07:17.143
To pierwsze pchnięcie
w połowie XVIII wieku

00:07:17.167 --> 00:07:20.936
popchnęło do przodu temat
zwany dziś niezmiennością topologiczną.

NOTE Paragraph

00:07:20.960 --> 00:07:23.943
CA: A twoja własna praca
użyła tej idei i przeniosła ją

00:07:23.967 --> 00:07:26.416
w teorię wyższych wymiarów,

00:07:26.440 --> 00:07:29.528
obiektów wielowymiarowych
i znalazła nowe stałe elementy?

NOTE Paragraph

00:07:29.552 --> 00:07:34.195
JS: Tak. Wcześniej znano
stałe elementy wyższych wymiarów:

00:07:34.219 --> 00:07:38.676
klasy Pontryagina,
tak naprawdę to klasy Cherna.

00:07:38.700 --> 00:07:42.248
Było kilka rodzajów takich stałych.

00:07:42.272 --> 00:07:46.407
Miałem problemy z jedną z nich

00:07:46.431 --> 00:07:50.634
i modelowałem je raczej kombinatorycznie,

00:07:50.658 --> 00:07:53.680
czyli nie w sposób,
w jaki odbywa się to zazwyczaj.

00:07:53.704 --> 00:07:58.063
To zaprowadziło do naszej pracy,
odkryliśmy trochę nowych rzeczy.

00:07:58.087 --> 00:08:01.588
Ale gdyby nie było Eulera,

00:08:01.612 --> 00:08:05.593
który napisał prawie 70 tomów o matematyce

00:08:05.617 --> 00:08:07.348
i miał 13 dzieci,

00:08:07.372 --> 00:08:13.814
które najwyraźniej niańczył
na swoim kolanie podczas pisania,

00:08:13.838 --> 00:08:19.612
gdyby nie było Eulera,
prawdopodobnie nie byłoby tych stałych.

NOTE Paragraph

00:08:20.157 --> 00:08:24.254
CA: To daje nam chociaż
mały wgląd w ten wspaniały umysł.

00:08:24.804 --> 00:08:26.347
Porozmawiajmy o Renaissance.

00:08:26.371 --> 00:08:32.227
Ponieważ miałeś niesamowity umysł
i byłeś łamaczem kodów w NSA,

00:08:32.251 --> 00:08:35.480
zacząłeś pracować jako łamacz
kodów w przemyśle finansowym.

00:08:35.504 --> 00:08:38.194
Prawdopodobnie nie kupiłeś
teorii efektywnego rynku,

00:08:38.218 --> 00:08:44.605
ale jakoś znalazłeś sposób na osiąganie
ogromnych zysków przez dwadzieścia lat.

00:08:44.629 --> 00:08:46.300
Wyjaśniono mi,

00:08:46.324 --> 00:08:49.823
że niezwykła w twojej pracy
jest nie tylko wielkość zysków,

00:08:49.847 --> 00:08:53.730
ale to, że wytworzyłeś je
z bardzo niskim ryzykiem i zmiennością

00:08:53.754 --> 00:08:55.578
w porównaniu do funduszy hedgingowych.

00:08:55.602 --> 00:08:57.531
W jaki sposób to zrobiłeś, Jim?

NOTE Paragraph

00:08:58.071 --> 00:09:02.182
JS: Zrobiłem to,
łącząc wspaniałą grupę ludzi.

00:09:02.206 --> 00:09:06.162
Kiedy zaczynałem handlować,
byłem trochę zmęczony matematyką.

00:09:06.186 --> 00:09:10.109
Miałem trzydzieści kilka lat
i bardzo mało pieniędzy.

00:09:10.133 --> 00:09:12.642
Zacząłem grać i wyszło nieźle.

00:09:13.063 --> 00:09:15.811
Zarobiłem sporo pieniędzy
dzięki czystemu szczęściu.

00:09:15.835 --> 00:09:17.501
Sądzę, że to było tylko szczęście.

00:09:17.525 --> 00:09:19.634
Nie modelowałem tego matematycznie.

00:09:19.658 --> 00:09:23.489
Patrząc na dane,
po chwili zdałem sobie sprawę:

00:09:23.513 --> 00:09:26.066
to wygląda na jakąś strukturę.

00:09:26.090 --> 00:09:29.787
Zatrudniłem kilku matematyków,
zaczęliśmy tworzyć modele,

00:09:29.811 --> 00:09:34.076
takie same, jak w IDA,
Instytucie Analiz Obronnych.

00:09:34.100 --> 00:09:36.933
Tworzysz algorytm
i przepuszczasz przez komputer.

00:09:36.957 --> 00:09:39.123
Działa? Nie działa? I tak dalej.

NOTE Paragraph

00:09:39.443 --> 00:09:40.922
CA: Czy możemy na to spojrzeć?

00:09:40.946 --> 00:09:45.487
Oto typowy wykres jakiegoś towaru.

00:09:46.487 --> 00:09:50.528
Patrzę na to i stwierdzam:
"To jest losowe, idzie w górę lub dół,

00:09:50.552 --> 00:09:53.414
może przez cały okres
ma niewielką tendencję wzrostową".

00:09:53.438 --> 00:09:55.551
Jak można handlować za pomocą tego

00:09:55.575 --> 00:09:57.901
i zobaczyć coś, co nie jest przypadkowe?

NOTE Paragraph

00:09:57.925 --> 00:10:01.172
JS: W dawnych czasach
- to rodzaj wykresu z dawnych lat -

00:10:01.196 --> 00:10:05.480
towary lub waluty
miały tendencję do trendów.

00:10:05.504 --> 00:10:11.559
Niekoniecznie do bardzo słabych tendencji
takich jak ta, ale trendów okresowych.

00:10:11.583 --> 00:10:15.639
Jeśli zdecydowałeś:
"Dzisiaj będę przewidywał

00:10:15.663 --> 00:10:20.631
na podstawie zmian z ostatnich 20 dni",

00:10:20.655 --> 00:10:23.762
być może będzie to dobra prognoza,
a ja zarobię trochę pieniędzy.

00:10:23.786 --> 00:10:29.394
Tak naprawdę lata temu
taki system by zadziałał,

00:10:29.418 --> 00:10:31.809
nie idealnie, ale by działał.

00:10:31.833 --> 00:10:34.342
Zarabiasz kasę, tracisz i znowu zarabiasz.

00:10:34.366 --> 00:10:36.564
Ale jeśli podsumować wszystkie dni w roku,

00:10:36.588 --> 00:10:40.829
zarobek wyjdzie bardzo mały.

00:10:41.884 --> 00:10:43.842
To bardzo szczątkowy system.

NOTE Paragraph

00:10:44.525 --> 00:10:48.054
CA: Przetestowałbyś więc
kilka odcinków trendów czasowych,

00:10:48.078 --> 00:10:50.514
aby zobaczyć na przykład,

00:10:50.538 --> 00:10:54.019
co się stanie dalej - trend będzie
dziesięcio-, czy piętnastodniowy?

NOTE Paragraph

00:10:54.043 --> 00:11:00.805
JS: Przetestowałbym to wszystko
i odkrył, co działa najlepiej.

00:11:01.515 --> 00:11:04.865
Śledzenie trendów
działało świetnie w latach 60.

00:11:04.889 --> 00:11:07.021
Było w porządku w latach 70.,

00:11:07.045 --> 00:11:08.918
ale w 80. już nie.

NOTE Paragraph

00:11:08.942 --> 00:11:11.759
CA: Ponieważ każdy to widział.

00:11:11.783 --> 00:11:14.565
Jak więc pozostałeś na czele?

NOTE Paragraph

00:11:15.046 --> 00:11:21.178
JS: Zostaliśmy na czele,
znajdując inne podejścia,

00:11:21.202 --> 00:11:23.943
do jakiegoś stopnia krótkoterminowe.

00:11:25.107 --> 00:11:28.454
Chodziło o to, by zebrać
ogromną ilość danych

00:11:28.478 --> 00:11:32.056
i na początku musieliśmy robić to ręcznie.

00:11:32.080 --> 00:11:35.546
Poszliśmy do Rezerw Federalnych,
kopiowaliśmy historie stóp procentowych

00:11:35.570 --> 00:11:38.835
i tego typu rzeczy,
bo tego nie było w komputerze.

00:11:38.859 --> 00:11:40.502
Mieliśmy dużo danych

00:11:40.526 --> 00:11:44.686
I bardzo mądrych ludzi - to był klucz.

00:11:45.463 --> 00:11:49.239
Tak naprawdę nie wiedziałem,
jak zatrudnić ludzi do głównej pracy.

00:11:49.749 --> 00:11:52.698
Zatrudniłem paru,
niektórzy zarabiali, inni nie.

00:11:52.722 --> 00:11:54.602
Z tego nie da się zrobić biznesu.

00:11:54.626 --> 00:11:56.668
Wiedziałem jednak,
jak zatrudnić naukowców,

00:11:56.692 --> 00:12:00.081
miałem wyczucie w tej dziedzinie.

00:12:00.105 --> 00:12:01.943
To właśnie zrobiliśmy.

00:12:01.967 --> 00:12:05.198
Stopniowo te modele
stawały się coraz lepsze,

00:12:05.222 --> 00:12:06.557
lepsze i lepsze.

NOTE Paragraph

00:12:06.581 --> 00:12:09.795
CA: Przypisuje ci się stworzenie
w Renaissance czegoś znaczącego,

00:12:09.819 --> 00:12:12.420
stworzenia kultury - grupy ludzi,

00:12:12.444 --> 00:12:15.586
którzy nie byli tylko najemnikami
skuszonymi pieniędzmi.

00:12:15.610 --> 00:12:19.522
Ich motywacją było wykorzystywanie
ekscytującej matematyki oraz nauki.

NOTE Paragraph

00:12:19.860 --> 00:12:22.259
JS: Miałem nadzieję, że to prawda.

00:12:22.283 --> 00:12:25.863
Pieniądze jednak też grały rolę.

NOTE Paragraph

00:12:25.887 --> 00:12:27.280
CA: Zarobili dużo pieniędzy.

NOTE Paragraph

00:12:27.304 --> 00:12:29.841
JS: Nie twierdzę,
że nikt nie przyszedł dla kasy.

00:12:29.865 --> 00:12:32.118
Myślę, że wielu przyszło z tego powodu,

00:12:32.142 --> 00:12:34.163
ale też dlatego, że to była zabawa.

NOTE Paragraph

00:12:34.187 --> 00:12:36.675
CA: Jaką rolę w tym odegrało
uczenie maszynowe?

NOTE Paragraph

00:12:36.699 --> 00:12:39.763
JS: W pewnym sensie to,
co zrobiliśmy, to uczenie maszynowe.

00:12:40.879 --> 00:12:47.170
Patrzysz na dane, symulujesz
różne przewidywalne schematy,

00:12:47.194 --> 00:12:49.376
aż będziesz w tym coraz lepszy.

00:12:49.400 --> 00:12:53.167
Ta metoda niekoniecznie
uczy się na swoich błędach.

00:12:53.191 --> 00:12:55.500
Ale działała.

NOTE Paragraph

00:12:56.150 --> 00:13:00.209
CA: Różne przewidywalne schematy
mogą być naprawdę nieprzewidywalne.

00:13:00.233 --> 00:13:02.147
Mierzyliście wszystko, prawda?

00:13:02.171 --> 00:13:05.488
Patrzyliście na pogodę,
długość sukienek i nastroje polityczne.

NOTE Paragraph

00:13:05.512 --> 00:13:08.349
JS: Długości sukienek nie próbowaliśmy.

NOTE Paragraph

00:13:08.373 --> 00:13:10.430
CA: Jakiego rodzaju rzeczy mierzyliście?

NOTE Paragraph

00:13:10.454 --> 00:13:11.612
JS: Właściwie wszystko.

00:13:11.636 --> 00:13:14.900
Wszystko to woda na młyn,
za wyjątkiem spódnic.

00:13:16.852 --> 00:13:19.152
Pogoda, raporty roczne,

00:13:19.176 --> 00:13:23.908
kwartalne, dane historyczne,
różne woluminy, co tylko chcesz.

00:13:23.932 --> 00:13:25.083
Co się da.

00:13:25.107 --> 00:13:27.728
Zbieramy terabajty danych dziennie.

00:13:27.752 --> 00:13:31.876
Magazynujemy je, porządkujemy
i przygotowujemy do analizy,

00:13:33.446 --> 00:13:34.828
Szukamy anomalii.

00:13:34.852 --> 00:13:37.805
Jak powiedziałeś,

00:13:37.829 --> 00:13:40.281
hipoteza efektywnego rynku jest błędna.

NOTE Paragraph

00:13:40.305 --> 00:13:43.772
CA: Każda anomalia jednak
może być tylko losową sprawą.

00:13:43.796 --> 00:13:47.454
Sekret tkwi więc wyłącznie
w szukaniu zwielokrotnionej anomalii

00:13:47.478 --> 00:13:48.806
i czekaniu na wyrównanie?

NOTE Paragraph

00:13:49.238 --> 00:13:52.451
JS: Każda anomalia może być przypadkowa,

00:13:52.475 --> 00:13:55.514
ale jeśli masz wystarczająco
dużo danych, można to sprawdzić.

00:13:55.538 --> 00:14:00.488
Można szukać anomalii,
które trwają dostatecznie długo.

00:14:00.512 --> 00:14:05.487
Prawdopodobieństwo ich
przypadkowości nie jest duże.

00:14:05.511 --> 00:14:10.369
Jednak po pewnym czasie znikają,
anomalie mogą zniknąć.

00:14:10.393 --> 00:14:12.813
Trzeba pilnować interesu.

NOTE Paragraph

00:14:12.837 --> 00:14:15.509
CA: Wielu ludzi patrzy
na rynek funduszy hedgingowych

00:14:15.533 --> 00:14:19.931
i są w pewien sposób... zszokowani tym,

00:14:19.955 --> 00:14:22.127
jak wiele bogactwa tam się tworzy

00:14:22.151 --> 00:14:24.396
i ile talentu jest w to włożone.

00:14:25.523 --> 00:14:29.529
Czy masz jakieś obawy dotyczące branży,

00:14:29.553 --> 00:14:31.967
być może całego przemysłu finansowego?

00:14:31.991 --> 00:14:34.695
Czy to nie pociąg-widmo,

00:14:34.719 --> 00:14:38.749
który zwiększa nierówności?

00:14:38.773 --> 00:14:42.604
Co masz na obronę tego, co dzieje się
w przemyśle funduszy hedgingowych?

NOTE Paragraph

00:14:42.628 --> 00:14:45.236
JS: Sądzę, że przez ostatnie 3 - 4 lata

00:14:45.260 --> 00:14:47.363
fundusze nie radziły sobie najlepiej.

00:14:47.387 --> 00:14:48.787
Nam poszło świetnie,

00:14:48.811 --> 00:14:52.812
ale cała branża hedgingowa
nie radzi sobie tak dobrze.

00:14:52.836 --> 00:14:57.738
Giełda była na fali,
każdy widział, jak wzrastała,

00:14:57.762 --> 00:15:01.207
a wskaźnik ceny do zysku rósł.

00:15:01.231 --> 00:15:05.854
Strasznie dużo bogactwa
powstałego przez ostatnie 5 - 6 lat

00:15:05.854 --> 00:15:07.668
nie powstało dzięki takim funduszom.

00:15:08.458 --> 00:15:11.679
Ludzie pytają mnie:
"Co to jest fundusz hedgingowy?".

00:15:11.703 --> 00:15:13.963
Odpowiadam: "Jeden i 20".

00:15:13.987 --> 00:15:17.553
Dziś to "dwa i 20":

00:15:17.577 --> 00:15:20.930
2% opłaty stałej i 20% zysków.

00:15:20.954 --> 00:15:23.306
Każdy fundusz jest inny.

NOTE Paragraph

00:15:23.330 --> 00:15:26.569
CA: Plotka głosi, że pobierasz
troszkę większe opłaty.

NOTE Paragraph

00:15:27.339 --> 00:15:30.420
JS: W tamtym czasie pobieraliśmy
najwyższe opłaty na świecie.

00:15:30.444 --> 00:15:33.670
Pobieraliśmy pięć i 44.

NOTE Paragraph

00:15:33.694 --> 00:15:35.092
CA: Pięć i 44.

00:15:35.116 --> 00:15:38.350
5% opłaty stałej i 44% zysków.

00:15:38.374 --> 00:15:41.157
Inwestorzy wciąż spektakularnie zarabiają.

NOTE Paragraph

00:15:41.181 --> 00:15:42.973
JS: Mamy dobre wyniki, to prawda.

00:15:42.973 --> 00:15:45.657
Ludzie wściekają się
na tak wysokie opłaty.

00:15:45.681 --> 00:15:47.308
"Zawsze możecie się wycofać".

00:15:47.332 --> 00:15:50.150
Na co oni: "Jak mogę kupić więcej?".

NOTE Paragraph

00:15:50.174 --> 00:15:51.678
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:15:51.702 --> 00:15:54.142
Chyba mówiłem, że w pewnym momencie

00:15:54.166 --> 00:15:59.341
wykupiliśmy wszystkich inwestorów,
bo było nas na to stać.

NOTE Paragraph

00:15:59.365 --> 00:16:02.069
CA: Czy należy bać się o rynek
funduszy hedgingowych,

00:16:02.093 --> 00:16:07.531
który przyciąga wielu utalentowanych ludzi
i najlepszych światowych matematyków

00:16:07.555 --> 00:16:10.793
do pracy nad tym, zamiast na rzecz
innych światowych problemów?

NOTE Paragraph

00:16:10.817 --> 00:16:12.746
JS: To nie tylko matematycy.

00:16:12.770 --> 00:16:15.449
Zatrudniamy astronomów,
fizyków i różnych takich.

00:16:15.833 --> 00:16:18.264
Nie sądzę, że trzeba się tym przejmować.

00:16:18.288 --> 00:16:21.430
To cały czas mała branża.

00:16:21.454 --> 00:16:27.451
Tak naprawdę włączenie
nauki w świat inwestycji

00:16:27.475 --> 00:16:29.634
ulepszyło nasz świat.

00:16:29.658 --> 00:16:33.728
Ograniczyło niestabilność
i zwiększyło płynność.

00:16:33.752 --> 00:16:36.941
Spready są mniejsze, bo ludzie
zaczęli kupować tego typu rzeczy.

00:16:36.965 --> 00:16:42.041
Nie boję się,
że jakiś Einstein założy fundusz.

NOTE Paragraph

00:16:42.478 --> 00:16:46.642
CA: Na obecnym etapie życia
zajmujesz się głównie inwestowaniem,

00:16:46.666 --> 00:16:50.400
ale na drugim końcu łańcucha dostaw

00:16:50.424 --> 00:16:54.528
wspierasz matematyków w całej Ameryce.

00:16:54.552 --> 00:16:56.417
To twoja żona, Marilyn.

00:16:56.441 --> 00:17:01.197
Pracujecie razem w filantropii.

00:17:01.221 --> 00:17:02.384
Odpowiedz mi o tym.

NOTE Paragraph

00:17:02.408 --> 00:17:06.057
JS: Marilyn stworzyła...

00:17:06.081 --> 00:17:09.528
Tu widać ją na górze, to moja piękna żona.

00:17:09.552 --> 00:17:12.524
Stworzyła fundację jakieś 20 lat temu.

00:17:12.548 --> 00:17:13.699
Sądzę, że w 1994 roku.

00:17:13.723 --> 00:17:15.818
Obstawiam rok 1993, ona 1994.

00:17:15.842 --> 00:17:18.413
W każdym razie w którymś z tych dwóch.

NOTE Paragraph

00:17:18.437 --> 00:17:20.572
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:17:20.596 --> 00:17:27.315
Uruchomiliśmy fundację jako wygodny sposób
na przekazywanie funduszy charytatywnych.

00:17:28.346 --> 00:17:30.853
Żona robiła buchalterię.

00:17:30.877 --> 00:17:37.591
Z początku nie mieliśmy pomysłu,
ale stopniowo się pojawił:

00:17:37.615 --> 00:17:43.119
skupiliśmy się na matematyce i fizyce,
na badaniach podstawowych.

00:17:43.569 --> 00:17:46.341
To robiliśmy.

00:17:46.365 --> 00:17:52.720
Sześć lat temu opuściłem Renaissance
i rozpocząłem pracę w fundacji.

00:17:52.744 --> 00:17:54.315
Tym się zajmujemy.

NOTE Paragraph

00:17:54.339 --> 00:17:57.248
CA: "Matematyka dla Ameryki"
zasadniczo inwestuje

00:17:57.272 --> 00:17:59.910
w nauczycieli matematyki z całego kraju,

00:17:59.934 --> 00:18:03.736
dając im dodatkowe dochody,
wsparcie i trening.

00:18:03.760 --> 00:18:06.811
Próbuje stworzyć skuteczniejsze nauczanie

00:18:06.835 --> 00:18:09.436
stworzyć powołanie,
do którego warto aspirować.

NOTE Paragraph

00:18:09.460 --> 00:18:14.250
JS: Zamiast wytykać złych nauczycieli,

00:18:14.274 --> 00:18:19.127
co powoduje problemy moralne
w całej społeczności pedagogicznej,

00:18:19.151 --> 00:18:21.592
szczególnie w naukach ścisłych,

00:18:21.616 --> 00:18:27.746
skupiamy się na wspieraniu dobrych
i nadawaniu im statusu.

00:18:27.770 --> 00:18:30.701
Tak, dajemy im pieniądze,
15 000 dolarów rocznie.

00:18:30.725 --> 00:18:35.192
Mamy 800 nauczycieli nauk ścisłych
w publicznych szkołach Nowego Jorku,

00:18:35.216 --> 00:18:37.030
którzy są częścią programu.

00:18:37.054 --> 00:18:40.740
Morale jest wspaniałe.

00:18:40.764 --> 00:18:43.270
Zostają w szkołach.

00:18:43.294 --> 00:18:46.189
Za rok będzie ich tysiąc, czyli 10%

00:18:46.213 --> 00:18:49.757
wszystkich nauczycieli nauk ścisłych
w publicznych szkołach Nowego Jorku.

NOTE Paragraph

00:18:49.781 --> 00:18:53.246
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:18:55.710 --> 00:18:59.120
CA: Jim, oto inny projekt,
który wspierasz jako filantrop,

00:18:59.144 --> 00:19:01.541
badanie początków życia.

00:19:01.565 --> 00:19:03.012
Co tu widzimy?

00:19:03.536 --> 00:19:05.418
JS: Odpowiem za chwilę.

00:19:05.442 --> 00:19:07.604
Wtedy powiem ci, co widzimy.

00:19:07.628 --> 00:19:10.684
Początki życia to fascynujące zagadnienie.

00:19:10.708 --> 00:19:12.241
Skąd się wzięliśmy.

00:19:13.170 --> 00:19:14.941
Mamy dwa pytania.

00:19:14.965 --> 00:19:20.833
Pierwsze to droga od geologii do biologii,

00:19:20.857 --> 00:19:22.238
jak tu doszliśmy?

00:19:22.262 --> 00:19:24.626
Kolejne brzmi: od czego zaczynaliśmy?

00:19:24.650 --> 00:19:27.752
Czy z czymś po drodze pracowaliśmy?

00:19:27.776 --> 00:19:30.837
To są dwa bardzo interesujące pytania.

00:19:31.773 --> 00:19:37.607
Pierwsze pytanie to kręta ścieżka
od geologii do RNA

00:19:37.631 --> 00:19:39.889
lub czegoś podobnego
- jak to wszystko działa.

00:19:39.913 --> 00:19:42.301
I drugie, jaki był materiał wyjściowy.

00:19:42.325 --> 00:19:44.096
Było tego więcej, niż nam się wydaje.

00:19:44.120 --> 00:19:48.963
Na tym zdjęciu widać
formowanie się gwiazdy.

00:19:49.836 --> 00:19:53.261
Każdego roku na Drodze Mlecznej,
która zawiera 100 miliardów gwiazd,

00:19:53.285 --> 00:19:55.780
tworzą się dwie nowe.

00:19:55.804 --> 00:19:58.274
Nie wiem jak, ale się tworzą.

00:19:58.298 --> 00:20:01.378
Osadzenie zajmuje im około miliona lat.

00:20:02.132 --> 00:20:04.308
W stanie ustalonym

00:20:04.332 --> 00:20:08.180
mamy około dwa miliona gwiazd,
które cały czas się formują.

00:20:08.204 --> 00:20:11.662
Ta jeszcze się osadza.

00:20:12.067 --> 00:20:15.003
Wokół niej krążą te śmiecie,

00:20:15.027 --> 00:20:16.525
kurz i reszta.

00:20:17.479 --> 00:20:20.502
To prawdopodobnie stworzy
system słoneczny.

00:20:20.526 --> 00:20:22.702
Chodzi o to,

00:20:22.726 --> 00:20:29.074
że w kurzu okalającym
formującą się gwiazdę

00:20:29.098 --> 00:20:35.133
znaleziono niedawno
znaczące cząstki organiczne.

00:20:35.958 --> 00:20:42.097
Molekuły nie tylko takie jak metan,
ale i formaldehyd, i cyjanek

00:20:42.121 --> 00:20:48.638
- elementy będące cegiełkami,
czy nasionami życia.

00:20:49.136 --> 00:20:51.828
To może być typowe.

00:20:52.395 --> 00:20:59.329
To może być typowe,
że planety w całym Wszechświecie

00:20:59.353 --> 00:21:02.965
zaczynają z paroma
podstawowymi cegiełkami.

00:21:03.830 --> 00:21:06.545
Czy to oznacza,
że tam wszędzie będzie życie?

00:21:06.569 --> 00:21:07.933
Być może.

00:21:07.957 --> 00:21:12.084
Pytanie brzmi jednak,
ja kręta jest ścieżka

00:21:12.108 --> 00:21:16.502
od delikatnych nasion do życia.

00:21:16.526 --> 00:21:21.718
Większość z tych nasion
spadnie na planety-nieużytki.

NOTE Paragraph

00:21:21.742 --> 00:21:23.151
CA: Dla ciebie, osobiście,

00:21:23.175 --> 00:21:25.897
znalezienie odpowiedzi
na pytanie, skąd pochodzimy

00:21:25.921 --> 00:21:29.579
i jak to wszystko się stało
- coś takiego chciałbyś zobaczyć.

NOTE Paragraph

00:21:29.603 --> 00:21:31.389
JS: Chciałbym to zobaczyć.

00:21:31.413 --> 00:21:32.903
Chciałbym wiedzieć,

00:21:32.927 --> 00:21:38.097
czy ta ścieżka jest
na tyle kręta i nieprawdopodobna,

00:21:38.121 --> 00:21:42.875
że niezależnie od miejsca startu,
możemy być osobliwością.

00:21:43.336 --> 00:21:44.488
Ale z drugiej strony,

00:21:44.512 --> 00:21:47.990
biorąc pod uwagę organiczy kurz,
który lata sobie wokół,

00:21:48.014 --> 00:21:51.805
możemy mieć tam gdzieś wielu przyjaciół.

00:21:52.947 --> 00:21:54.108
Dobrze byłoby wiedzieć.

NOTE Paragraph

00:21:54.132 --> 00:21:57.612
CA: Kilka lat temu rozmawiałem
z Elonem Muskiem.

00:21:57.636 --> 00:22:00.473
Zapytałem go o sekret sukcesu,

00:22:00.497 --> 00:22:04.188
a on odparł, że było to
branie fizyki na poważnie.

00:22:04.696 --> 00:22:08.699
Słuchając ciebie, widzę,
że wziąłeś matematykę na poważnie,

00:22:08.723 --> 00:22:11.726
wpłynęła ona na całe twoje życie.

00:22:12.123 --> 00:22:16.686
Dała ci ogromny majątek
i pozwala ci aktualnie inwestować

00:22:16.710 --> 00:22:21.206
w przyszłość tysięcy dzieci
w całej Ameryce i poza nią.

00:22:21.567 --> 00:22:24.425
Czy to możliwe, że nauka naprawdę działa?

00:22:24.449 --> 00:22:27.221
Czy matematyka naprawdę działa?

NOTE Paragraph

00:22:27.245 --> 00:22:31.617
JS: Matematyka na pewno działa.

00:22:31.641 --> 00:22:32.839
Ale to była zabawa.

00:22:32.863 --> 00:22:37.809
Praca z Marilyn i rozdawanie
było bardzo przyjemne.

NOTE Paragraph

00:22:37.833 --> 00:22:40.769
CA: To dla mnie inspirująca myśl,

00:22:40.793 --> 00:22:44.800
branie wiedzy na poważnie
może przynieść zdecydowanie więcej.

00:22:44.824 --> 00:22:47.842
Dziękuję więc za twoje życie
i przyjście tutaj, na scenę TED.

NOTE Paragraph

00:22:47.866 --> 00:22:48.617
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:22:48.651 --> 00:22:49.752
Jim Simons!

NOTE Paragraph

00:22:49.806 --> 00:22:54.186
(Brawa)