1
00:00:12,535 --> 00:00:16,773
Khi đập Hoover hoàn thành vào 1936,

2
00:00:16,773 --> 00:00:20,412
nó đã tạo ra một nguồn
năng lượng thủy điện lớn

3
00:00:20,412 --> 00:00:23,487
và đem sức sống đến
thị trấn ngủ quên trên sa mạc:

4
00:00:23,487 --> 00:00:25,577
Las Vegas, Nevada.

5
00:00:25,577 --> 00:00:27,577
Nhờ nguồn năng lượng từ đập,

6
00:00:27,577 --> 00:00:31,492
Las Vegas nhanh chóng tràn ngập
những hình ảnh sống động.

7
00:00:31,492 --> 00:00:36,938
Những ánh sáng rực rỡ này
bắt nguồn từ khí neon được điện hóa.

8
00:00:36,938 --> 00:00:40,289
Có hai trở ngại để tạo ra đèn hiệu

9
00:00:40,289 --> 00:00:43,481
từ khí hoàn toàn sạch và không mùi này:

10
00:00:43,481 --> 00:00:46,283
đó là thu giữ và khiến nó phát sáng.

11
00:00:46,283 --> 00:00:50,327
Nhà phát minh người Pháp, Georges Claude,
đã tìm ra kỹ thuậ làm được cả hai.

12
00:00:50,327 --> 00:00:51,548
Vào năm 1902,

13
00:00:51,548 --> 00:00:53,848
ông đã phát minh ra một cách hóa lỏng

14
00:00:53,848 --> 00:00:56,998
và tách những khí cụ thể từ không khí,

15
00:00:56,998 --> 00:01:01,099
và sản xuất neon đầu tiên
trên quy mô công nghiệp.

16
00:01:01,099 --> 00:01:05,599
Năm 1910, ông đã nghĩ ra cách
giữ khí vào trong ống thủy tinh

17
00:01:05,599 --> 00:01:11,933
với một điện cực đặc biệt ở mỗi đầu,
và đèn neon ra đời.

18
00:01:11,933 --> 00:01:13,741
Trong những xưởng 
như của Claude,

19
00:01:13,741 --> 00:01:18,901
những nghệ nhân uốn cong 
ống làm đèn neon bằng tay.

20
00:01:18,901 --> 00:01:23,778
Họ nung nóng một đoạn nhỏ
của một chiếc ống rỗng và dài

21
00:01:23,778 --> 00:01:27,408
và nhanh chóng uốn chúng lại.

22
00:01:27,408 --> 00:01:31,118
Sau khi thủy tinh được làm nguội,
họ gắn các điện cực vào hai đầu

23
00:01:31,118 --> 00:01:35,448
và rút không khí ra 
bằng bơm chân không.

24
00:01:35,448 --> 00:01:38,557
Sau đó, dòng điện cao thế
được truyền qua ống

25
00:01:38,557 --> 00:01:43,717
để loại bỏ hết tạp chất bên trong.

26
00:01:43,717 --> 00:01:49,512
Cuối cùng, họ bơm khí neon vào
và hàn kín hai điện cực.

27
00:01:49,512 --> 00:01:51,608
Khi đèn neon được bật lên,

28
00:01:51,608 --> 00:01:56,478
dòng điện sẽ khiến một vài electron
của nguyên tử neon tăng tốc

29
00:01:56,478 --> 00:02:01,315
và phá vỡ quỹ đạo của nó,
để lại những ion dương.

30
00:02:01,315 --> 00:02:03,798
Khi những electron tự do di chuyển

31
00:02:03,798 --> 00:02:05,718
từ điện cực này sang điện cực kia,

32
00:02:05,718 --> 00:02:08,067
chúng va chạm với nguyên tử neon khác,

33
00:02:08,067 --> 00:02:11,187
khiến chúng cũng bị ion hóa.

34
00:02:11,187 --> 00:02:15,492
Khi những electron bị kích thích
trở lại mức năng lượng bình thường,

35
00:02:15,492 --> 00:02:20,499
năng lượng thừa sẽ được photon,
chính là các phân tử ánh sáng, hấp thụ.

36
00:02:20,499 --> 00:02:22,932
Tất cả diễn ra trong chớp mắt

37
00:02:22,932 --> 00:02:28,527
và sự phát sáng từ photon 
là thứ ta nhìn thấy khi bật đèn neon.

38
00:02:28,527 --> 00:02:32,528
Dù ta thường gọi 
mọi đèn chứa khí là đèn "neon",

39
00:02:32,528 --> 00:02:35,894
nhưng thực ra có tới năm khí khác nhau
được dùng trong sản xuất.

40
00:02:35,894 --> 00:02:39,879
Khi bị điện hóa, mỗi loại khí
phát ra photon với bước sóng riêng,

41
00:02:39,879 --> 00:02:42,906
tương ứng với từng màu sắc khác nhau.

42
00:02:42,906 --> 00:02:47,696
Neon cho ánh sáng cam - đỏ,
argon cho màu tím oải hương,

43
00:02:47,697 --> 00:02:54,357
helium cho màu hồng, krypton trắng bạc,
và xenon cho màu tím nhạt.

44
00:02:54,357 --> 00:02:58,039
Năm khí này có thể kết hợp 
với ống bọc màu

45
00:02:58,039 --> 00:03:04,084
để tạo ra những dòng chữ 
và hình ảnh đầy màu sắc.

46
00:03:04,084 --> 00:03:07,996
Chủ doanh nghiệp đã sớm nhận ra
những đèn hiệu đầy màu sắc này

47
00:03:07,996 --> 00:03:10,560
thu hút khách hàng
một cách hiệu quả.

48
00:03:10,560 --> 00:03:16,105
Không giống như bóng đèn thông thường,
đèn neon không có dây tóc để cháy

49
00:03:16,105 --> 00:03:21,341
và có thể sáng liên tục suốt 40 năm
trước khi khí cạn kiệt.

50
00:03:21,341 --> 00:03:24,311
Đến những năm 1930, 
đèn neon đã chiếu sáng

51
00:03:24,311 --> 00:03:26,581
khắp các cửa hiệu trên toàn thế giới.

52
00:03:26,581 --> 00:03:29,129
Vì các ống thủy tinh rất dễ vỡ,

53
00:03:29,129 --> 00:03:33,281
chúng thường không thể vận chuyển đi xa.

54
00:03:33,281 --> 00:03:37,564
Thay vào đó, hầu hết đèn neon được tạo ra
bởi cửa hiệu ở địa phương

55
00:03:37,564 --> 00:03:39,491
và được lắp đặt ở gần đó.

56
00:03:39,491 --> 00:03:42,560
Những biển hiệu với khôi hài, cá tính
và thiết kế phức tạp

57
00:03:42,560 --> 00:03:43,860
đã nhanh chóng xuất hiện,

58
00:03:43,860 --> 00:03:46,850
không cái nào giống cái nào.

59
00:03:46,850 --> 00:03:48,686
Nhưng vào cuối Thế Chiến thứ Hai,

60
00:03:48,686 --> 00:03:52,158
nhựa trở nên phổ biến và rẻ,

61
00:03:52,158 --> 00:03:56,648
đèn nhựa dần thay thế neon
như dấu hiệu của sự hiện đại hóa.

62
00:03:56,648 --> 00:04:00,828
Nhiều nơi đã loại bỏ đèn neon
bị xem như lỗi thời.

63
00:04:00,828 --> 00:04:03,312
Ngày nay, 
ngành sản xuất đèn neon chỉ còn là

64
00:04:03,312 --> 00:04:11,552
một phần nhỏ 
của thời huy hoàng,

65
00:04:11,552 --> 00:04:15,332
nhưng nghề uốn ống thủ công 
vẫn tồn tại

66
00:04:15,332 --> 00:04:17,592
và gần như không thay đổi.

67
00:04:17,592 --> 00:04:20,799
Những sản phẩm thủ công mới 
của nghệ nhân

68
00:04:20,799 --> 00:04:23,796
cùng với sản phẩm
từ thời hoàng kim của neon

69
00:04:23,796 --> 00:04:28,586
ẩn mình 
trên đường phố khắp thế giới.