0:00:06.307,0:00:11.306
Hoe komt het dat zoveel[br]buitenaardse wezens in films en op tv

0:00:11.306,0:00:14.213
toevallig perfect Engels spreken?

0:00:14.213,0:00:17.886
Het korte antwoord is dat je[br]geen ruimteschipbemanning wilt zien

0:00:17.886,0:00:21.484
dat jaren bezig is om een woordenboek[br]Buitenaards-Engels samen te stellen.

0:00:21.484,0:00:23.192
Maar om consequent te blijven,

0:00:23.192,0:00:26.789
hebben de makers van Star Trek[br]en andere science-fiction

0:00:26.789,0:00:30.324
een universele vertaler bedacht.

0:00:30.324,0:00:34.822
Een draagbaar apparaat dat ogenblikkelijk[br]alle talen kan vertalen.

0:00:34.822,0:00:38.219
Is zo'n universele vertaler[br]in het echte leven mogelijk?

0:00:38.219,0:00:42.027
Er bestaan al veel programma's[br]die beweren dat te doen.

0:00:42.027,0:00:45.954
Een woord, een zin of een compleet boek[br]in een bepaalde taal

0:00:45.954,0:00:48.784
vertalen naar bijna elke andere taal,

0:00:48.784,0:00:52.247
of het nou modern Engels[br]of Oud-Sanskriet is.

0:00:52.247,0:00:55.913
Als vertalen alleen zou bestaan[br]uit woorden opzoeken in een woordenboek,

0:00:55.913,0:00:59.625
dan zouden die programma's[br]de mens makkelijk verslaan.

0:00:59.625,0:01:03.199
De realiteit is echter veel ingewikkelder.

0:01:03.199,0:01:07.349
Een op regels gebaseerd vertaalprogramma[br]gebruikt een lexicale database,

0:01:07.349,0:01:10.302
die alle woorden bevat[br]die in een woordenboek staan

0:01:10.302,0:01:13.073
met alle grammaticale vormen[br]die ze kunnen hebben,

0:01:13.073,0:01:18.705
en een aantal regels om de taalelementen[br]van de brontaal te herkennen.

0:01:18.705,0:01:22.396
Voor een ogenschijnlijk eenvoudige zin[br]als 'De kinderen eten de muffins'

0:01:22.396,0:01:27.050
zoekt het programma eerst uit[br]wat de syntax of grammaticale structuur is

0:01:27.050,0:01:29.587
door de kinderen[br]als onderwerp te benoemen

0:01:29.587,0:01:32.287
en de rest van de zin als gezegde,

0:01:32.287,0:01:34.328
bestaande uit het werkwoord 'eten'

0:01:34.328,0:01:37.382
en het lijdend voorwerp 'de muffins'.

0:01:37.382,0:01:40.249
Daarna moet het de Engelse[br]woordstructuur herkennen,

0:01:40.249,0:01:44.681
oftewel hoe de taal kan worden opgedeeld[br]in de kleinste stukjes met betekenis,

0:01:44.681,0:01:47.394
zoals het woord 'muffin'[br]en het aanhangsel 's',

0:01:47.394,0:01:49.755
dat het meervoud aangeeft.

0:01:49.755,0:01:52.449
Tot slot moet het de semantiek begrijpen:

0:01:52.449,0:01:56.088
wat de verschillende zinsdelen betekenen.

0:01:56.088,0:01:58.024
Om deze zin netjes te vertalen,

0:01:58.024,0:02:01.982
zou het programma moeten verwijzen[br]naar een andere woordenschat en regels

0:02:01.982,0:02:04.946
voor elk onderdeel in de doeltaal.

0:02:04.946,0:02:06.770
Hier wordt het lastiger.

0:02:06.770,0:02:11.820
Soms kan de syntax van een taal toestaan[br]dat de woordvolgorde niet uitmaakt,

0:02:11.820,0:02:16.774
terwijl dat bij andere talen betekent[br]dat de muffin het kind eet.

0:02:16.774,0:02:19.647
Morfologie kan ook nog[br]roet in het eten gooien.

0:02:19.647,0:02:23.083
Slovenen maken onderscheid[br]tussen twee en drie of meer kinderen

0:02:23.083,0:02:26.847
door twee achtervoegsels te gebruiken[br]die veel andere talen niet hebben,

0:02:26.847,0:02:30.532
terwijl je je door het Russische gebrek[br]aan lidwoorden blijft afvragen

0:02:30.532,0:02:33.575
of de kinderen bepaalde muffins eten,

0:02:33.575,0:02:36.719
of muffins in het algemeen.

0:02:36.719,0:02:39.708
Zelfs als de semantiek technisch klopt,

0:02:39.708,0:02:42.637
kan het programma nog steeds[br]de finesses missen,

0:02:42.637,0:02:45.719
bijvoorbeeld of de kinderen[br]de muffins 'mangiano'

0:02:45.719,0:02:47.714
of 'divorano'.

0:02:47.714,0:02:51.558
Een andere methode is[br]de statistische machinevertaling,

0:02:51.558,0:02:55.762
die een database analyseert[br]met boeken, artikelen en documenten

0:02:55.762,0:02:59.268
die al zijn vertaald door de mens.

0:02:59.268,0:03:02.959
Door overeenkomsten te zoeken[br]tussen de bron en de vertaalde tekst

0:03:02.959,0:03:05.393
die niet toevallig lijken te bestaan,

0:03:05.393,0:03:09.345
kan het programma overeenkomstige[br]uitdrukkingen en patronen vinden,

0:03:09.345,0:03:12.259
en ze gebruiken voor[br]toekomstige vertalingen.

0:03:12.259,0:03:14.839
De kwaliteit van dit soort vertalingen

0:03:14.839,0:03:17.690
hangt echter af[br]van de grootte van de database

0:03:17.690,0:03:23.187
en de aanwezigheid van voorbeelden[br]voor bepaalde talen of schrijfstijlen.

0:03:23.187,0:03:27.140
Het probleem dat computers hebben[br]met uitzonderingen, onregelmatigheden

0:03:27.140,0:03:30.994
en nuances die mensen[br]instinctief aanvoelen,

0:03:30.994,0:03:35.045
hebben bij onderzoekers geleid[br]tot de gedachte dat taalbegrip

0:03:35.045,0:03:39.251
het unieke resultaat is[br]van onze biologische hersenstructuur.

0:03:39.251,0:03:43.101
Een van de beroemdste[br]fictieve universele vertalers,

0:03:43.101,0:03:46.439
Babelvis uit 'The Hitchhiker's[br]Guide to the Galaxy',

0:03:46.439,0:03:49.726
is immers geen machine,[br]maar een klein wezen

0:03:49.726,0:03:54.210
dat de hersengolven en zenuwsignalen[br]van levende soorten vertaalt

0:03:54.210,0:03:57.005
via een soort telepathie.

0:03:57.005,0:03:59.986
Voorlopig geeft het leren van een taal[br]op de ouderwetse manier

0:03:59.986,0:04:04.816
betere resultaten dan[br]welk computerprogramma ook.

0:04:04.816,0:04:06.749
Dat is niet eenvoudig.

0:04:06.749,0:04:09.014
Het grote aantal talen op de wereld

0:04:09.014,0:04:12.989
en de toenemende interactie[br]tussen de sprekers ervan

0:04:12.989,0:04:18.004
zal het automatisch vertalen[br]alleen maar sneller doen verbeteren.

0:04:18.004,0:04:21.409
Tegen de tijd dat we[br]buitenaardse levensvormen ontdekken,

0:04:21.409,0:04:24.660
kunnen we wellicht praten via een gadget,

0:04:24.660,0:04:29.026
of we moeten alsnog[br]dat woordenboek schrijven.