1
00:00:00,926 --> 00:00:03,416
ကျွန်မတို့ဟာ လူ့သမိုင်းရဲ့ 
အရေးပါတဲ့ အခြေအနေမှာပါ

2
00:00:03,416 --> 00:00:08,943
ကြယ်တွေလှမ်းယူချိန်မှာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ 
ဂြိုဟ်ကို ဆုံးရှုံတော့မယ့် မျိုးစိတ်ပါ။

3
00:00:09,332 --> 00:00:12,062
မကြာသေးတဲ့ နှစ်တွေကတောင် 
ကမ္ဘာမြေရဲ့ စကြာဝဠာထဲ ပါဝင်

4
00:00:12,062 --> 00:00:16,392
ဆက်နွယ်မှု အကြောင်း အသိပညာတွေကို
အတော့်ကို ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

5
00:00:16,392 --> 00:00:19,130
NASA ရဲ့ Kepler အထူးစူးစမ်းေ၇း
အအဖွဲ့က ကြယ်တွေတစ်ဝိုက်က

6
00:00:19,130 --> 00:00:22,079
လူနေနိုင်ဖို့ အလားအလာရှိတဲ့
ဂြိုဟ်တွေကိုထောင်ချီ တွေ့ရှိထားတယ်။

7
00:00:22,079 --> 00:00:26,273
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ဟာ ဟင်းလင်းပြင် ကြယ်စုထဲက
သန်းထောင်ချီ ဂြိုဟ်တွေထဲက တစ်ခုမျှပါ။

8
00:00:26,273 --> 00:00:28,143
Kepler ဟာ ဂြိုဟ်တွေ ကြယ်တွေရှေ့မှ

9
00:00:28,143 --> 00:00:32,434
ဖြတ်သွားစဥ် ကျွန်မတို့ဆီလာတဲ့ အလင်းကို
နည်းနည်းလေး ကာဆီးရင်း ကြယ်တွေရဲ့

10
00:00:32,434 --> 00:00:35,282
အလင်းရောင်ကိုတိုင်းတာတဲ့ သိမ်မွေ့တဲ့ 
အာကာသ မှန်ပြောင်းပါ။

11
00:00:35,732 --> 00:00:38,332
Kepler ရဲ့ ဒေတာက ဂြိုဟ်တွေရဲ့ 
အရွယ်အစားအပြင်

12
00:00:38,332 --> 00:00:41,118
၄င်းတို့ရဲ့ ပင်မကြယ်ကနေ 
အကွာအဝေးကိုပါ ပြပါတယ်။

13
00:00:41,118 --> 00:00:45,158
ပေါင်းလိုက်တော့ ဒီဂြိုဟ်တွေဟာ ကျွန်မတို့ 
နေအဖွဲ့အစည်းက ဂြိုဟ်တွေလိုပဲ သေးလား၊

14
00:00:45,158 --> 00:00:47,713
ကျောက်တုံးတွေနဲ့ပြည့်နေလား၊ 
ပင်မနေမှ အလင်းဘယ်လောက်

15
00:00:47,713 --> 00:00:51,079
ရရှိတယ်ဆိုတာကိုလည်း နားလည်ဖို့ ကူညီပေးတယ်။

16
00:00:51,079 --> 00:00:54,957
တစ်ဖက်မှာ ဒါက ကျွန်မတို့ရှာတွေ့တဲ့
ဒီဂြိုဟ်တွေဟာ နေထိုင်လို့ရ၊ မရ

17
00:00:54,957 --> 00:00:57,418
သဲလွန်စတွေ ပေးနိုင်တာပေါ့။

18
00:00:57,418 --> 00:01:01,481
ဖြစ်ချင်တော့ တစ်ချိန်တည်းမှာ နေလို့
ရမယ်လို့ အလားအလာရှိတဲ့ ကမ္ဘာတွေရဲ့

19
00:01:01,481 --> 00:01:03,594
ရတနာသိုက်ကို ကျွန်မတို့ ရှာတွေ့နေစဉ်မှာ

20
00:01:03,594 --> 00:01:07,054
ကျွန်မတို့ရဲ့ ဂြိုဟ်ဟာ လူသားရဲ့ 
၀န်ထုပ်၀န်ပိုး အောက်မှာ အိကျနေပါတယ်။

21
00:01:07,054 --> 00:01:11,466
မှတ်တမ်းအရ ၂၀၁၄ ခုဟာ အပူဆုံးနှစ်ပါ။

22
00:01:11,466 --> 00:01:14,809
ကျွန်မတို့နဲ့အတူ နှစ်ထောင်ချီ ရှိလာခဲ့တဲ့
ရေခဲမြစ်တွေနဲ့ ပင်လယ်တွေဟာ

23
00:01:14,809 --> 00:01:17,944
အခုတော့ ဆယ်စုနှစ် တွေဆိုတဲ့
အချိန်မှာ ပျောက်ကွယ်သွားတော့မယ်။

24
00:01:17,944 --> 00:01:23,055
ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ လက်ချက် ဂြိုဟ်တစ်ခုလုံး
ဆိုင်ရာ အဲဒီပတ်ဝန်းကျင် ပြောင်းလဲမှုတွေ

25
00:01:23,055 --> 00:01:26,527
ကြောင့် အဲဒီလမ်းကြောင်းမှ တိမ်းရှောင်ရန်
အလားအလာဟာ ကုန်ဆုံးပါတော့မယ်။

26
00:01:27,347 --> 00:01:31,062
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မက ရာသီဥတု သိပ္ပံပညာရှင်
မဟုတ်ဘူး၊ နတ္ခတ္တဗေဒပညာရှင်ပါ။

27
00:01:31,062 --> 00:01:34,432
ဂြိုဟ်ဆိုင်ရာ နေထိုင်ရနိုင်မှုကို 
လေ့လာတယ်၊ ကြယ်တွေရဲ့ သက်ရောက်မှုနဲ့

28
00:01:34,432 --> 00:01:36,890
စကြာဝဠာထဲမှာ ကိုယ့်ဂြိုဟ်ကို
လွန်ပြီး သက်ရှိတွေ

29
00:01:36,890 --> 00:01:39,862
တွေ့နိုင်မယ့် နေရာတွေ ရှိနိုင်မလား
ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ပါ။

30
00:01:39,862 --> 00:01:43,402
ကျွန်မဟာ ရွေးချယ်စရာ အိမ်ခြံမြေ 
အသစ်ကို ရှာနေတယ်လို့ ဆိုနိုင်တာပေါ့။

31
00:01:43,902 --> 00:01:48,244
ကဲ စကြာဝဠာထဲမှာ သက်ရှိရှာဖွေရေးကို 
နက်နက်နဲနဲ စွဲဝင်နေတဲ့ လူတစ်ယောက်အနေနဲ့

32
00:01:48,244 --> 00:01:51,611
ပြောနိုင်တာက ကမ္ဘာမြေနဲ့တူတဲ့
ဂြိုဟ်ကို ရှာဖို့ ကြိုးစားလေလေ၊

33
00:01:51,611 --> 00:01:55,257
ကိုယ့်ကမ္ဘာမြေကို ပိုတန်ဖိုးထားလာလေလေပါ။

34
00:01:55,257 --> 00:01:57,950
ကမ္ဘာအသစ်တွေထဲက 
တစ်ခုချင်းစီကို ကိုယ်အကောင်းဆုံး

35
00:01:57,950 --> 00:02:01,572
သိထားတဲ့ ဂြိုဟ်တွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ချင်တာ 
သဘာဝကျပါတယ်။

36
00:02:01,572 --> 00:02:03,662
ကျွန်မတို့ရဲ့ နေအဖွဲ့အစည်းက ဂြိုဟ်တွေပေါ့။

37
00:02:03,662 --> 00:02:05,624
အိမ်နီးချင်း အင်္ဂါဂြိုဟ်ကို တွေးလိုက်ပါ။

38
00:02:05,624 --> 00:02:09,409
အင်္ဂါဂြိုဟ်ဟာ သေးငယ်ပြီး ကျောက်ထူတယ်၊
နေကနေ နည်းနည်းဝေးပေမဲ့ Kepler လို

39
00:02:09,409 --> 00:02:11,934
အထူးအဖွဲ့ကသာ တွေ့ခဲ့ရင် နေထိုင်ဖို့
အလားအလာရှိနိုင်တဲ့

40
00:02:11,934 --> 00:02:13,936
ကမ္ဘာတစ်ခုလို့ တွေးနိုင်စရာရှိပါတယ်။

41
00:02:13,936 --> 00:02:17,303
တကယ်တော့ အင်္ဂါဂြိုဟ်ဟာ အတိတ်တုန်းက
နေထိုင်လို့ရနိုင်ခဲ့ဖွယ် ရှိပါတယ်။

42
00:02:17,303 --> 00:02:20,740
တစ်ပိုင်းအားဖြင့် ဒါကြောင့်ပဲ 
အင်္ဂါဂြိုဟ်ကို အရမ်းလေ့လာကြတယ်။

43
00:02:20,740 --> 00:02:24,130
Curiosity လို ယာဉ်တွေဟာ ၎င်းရဲ့ 
မျက်နှာပြင်ကို လှိမ့်သွားတယ်၊

44
00:02:24,130 --> 00:02:27,380
ကိုယ်သိတဲ့ သက်ရှိမူလအစရဲ့ သဲလွန်စ
ဆိုတာမျိုးတွေကို လှန်လှောရင်းပေါ့။

45
00:02:27,380 --> 00:02:30,886
MAVEN အထူးအဖွဲ့လို ဂြိုဟ်ထုတွေဟာ 
အင်္ဂါဂြိုဟ် လေထုလွာကို နမူနာကောက်ပြီး

46
00:02:30,886 --> 00:02:34,578
၎င်းဟာ ဘယ်လိုလုပ်ပြီး နေထိုင်လို့မရ
ဖြစ်လာတာလဲ နားလည်ဖို့ အားထုတ်ခဲ့တယ်။

47
00:02:34,578 --> 00:02:39,143
ပုဂ္ဂလိက အာကာသခရီးစဉ် ကုမ္ပဏီတွေက 
အခု အာကာသအနီး ခရီးတိုသာမက အင်္ဂါဂြိုဟ်ပေါ်

48
00:02:39,143 --> 00:02:42,844
ကျွန်မတို့ နေထိုင်ဖို့ အသည်းယားစရာ 
ဖြစ်နိုင်ခြေကိုပါ ကမ်းလှမ်းကြတယ်။

49
00:02:42,844 --> 00:02:44,794
ဒါပေမဲ့ ဒီ အင်္ဂါဂြိုဟ် မြင်ကွင်းတွေဟာ

50
00:02:44,794 --> 00:02:47,349
ကျွန်မတို့ ကမ္ဘာမြေက 
ကန္တာရတွေနဲ့ ဆင်တူကြကာ

51
00:02:47,349 --> 00:02:52,921
စွန့်စားစရာ နေရာတွေနဲ့ စိတ်ကူးတွေထဲမှာ
ဆက်စပ်နေတဲ့ နေရာမျိုးပါ။

52
00:02:52,921 --> 00:02:54,593
ကမ္ဘာမြေနဲ့ ယှဉ်ကြည့်မယ်ဆိုရင်

53
00:02:54,593 --> 00:02:57,890
အင်္ဂါဂြိုဟ်ဟာ နေထိုင်ဖို့ 
တော်တော်ဆိုးဝါးတဲ့နေရာပါ။

54
00:02:57,890 --> 00:03:01,164
မသိမ်းပိုက်နိုင်သေးတဲ့ 
ကိုယ့်ဂြိုဟ်ပေါ်က ကန္တာရတွေဆိုရင်

55
00:03:01,164 --> 00:03:03,068
အင်္ဂါဂြိုဟ်နဲ့စာရင်

56
00:03:03,068 --> 00:03:05,901
စိမ်းလန်း စိုပြေနေတယ်လို့
ထင်စရာရှိပါတယ်။

57
00:03:05,901 --> 00:03:08,687
ကမ္ဘာပေါ်က အခြောက်သွေ့ဆုံး 
အမြင့်ဆုံး နေရာတွေမှာတောင်

58
00:03:08,687 --> 00:03:11,287
လေထုဟာ မိုင်ထောင်ချီဝေးတဲ့
မိုးသစ်တောတွေဆီက

59
00:03:11,287 --> 00:03:15,374
ရှူထုတ်လိုက်တဲ့ သန့်ရှင်းတဲ့ 
အောက်စီဂျင်နဲ့ ချိုမြထူထဲပါတယ်။

60
00:03:15,374 --> 00:03:21,318
စိုးရိမ်မိတာက ဒီအင်္ဂါဂြိုဟ်နဲ့ အခြား
ဂြိုဟ်တွေကို သိမ်းပိုကုရေးဆိုတဲ့

61
00:03:21,318 --> 00:03:24,429
စိတ်လှုပ်ရှားမှုနဲ့အတူ မှောင်မည်းနေတဲ့
အရိပ်တစ်ခုပါ ပါလာမှာကိုပါ−

62
00:03:24,429 --> 00:03:26,449
တကယ့်ကို နေထိုင်ရန် ကောင်းခဲ့တဲ့

63
00:03:26,449 --> 00:03:30,002
ကမ္ဘာမြေကို မိမိဘာသာ ဒုက္ခပေးဖျက်ဆီး
လိုက်ကြတဲ့ ကျွန်မတို့ကို ကယ်တင်

64
00:03:30,002 --> 00:03:34,135
ပေးလိမ့်မယ်ဆိုတဲ့ ယုံကြည်ချက်နဲ့
လက်တွေ့ လုပ်ကိုင်မှုတွေပါပဲ။

65
00:03:34,135 --> 00:03:36,573
ဂြိုဟ်များအား စူးစမ်းလေ့လာမှုကို
ကျွန်မ အရမ်းနှစ်သက်ပေမဲ့၊

66
00:03:36,573 --> 00:03:38,918
အဲဒီစိတ်ကူးကိုတော့ 
အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်ချင်ပါတယ်။

67
00:03:38,918 --> 00:03:41,611
အင်္ဂါဂြိုဟ်ကိုသွားဖို့ အကြောင်းပြချက်
ကောင်းတွေ များစွာ

68
00:03:41,611 --> 00:03:45,025
ရှိပေမဲ့ အင်္ဂါဂြိုဟ်ဟာ လူသားကို 
ထောက်ပံ့ဖို့ ဖြစ်မယ်လို့ ပြောတဲ့သူဟာ

69
00:03:45,025 --> 00:03:48,133
တကယ့်ဖြစ်မှာက နောက်ပိုင်းတွင်
မြင်ကြရမယ့် အသက်ကယ်လှေတွေပါလို့

70
00:03:48,133 --> 00:03:50,504
Titanic သင်္ဘော ရေယာဉ်မှူးက
ပြောပြနေတာနဲ့ တူပါတယ်။

71
00:03:50,504 --> 00:03:53,453
(ရယ်သံများ)

72
00:03:53,453 --> 00:03:56,355
(လက်ခုပ်သံများ)

73
00:03:56,355 --> 00:03:59,142
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

74
00:03:59,142 --> 00:04:02,928
ဒါပေမဲ့ ဂြိုဟ်များအား လေ့လာ
စူးစမ်းခြင်းနဲ့ ထိန်းသိမ်းထားခြင်းရဲ့

75
00:04:02,928 --> 00:04:05,109
ရည်ရွယ်ချက်တွေဟာ အချင်းချင်း
မဆန့်ကျင်ပါဘူး။

76
00:04:05,109 --> 00:04:07,640
နိုး၊ တကယ်က တူညီတဲ့ ပန်းတိုင်ရဲ့
ဘက်နှစ်ဘက်ပါ၊

77
00:04:07,640 --> 00:04:11,982
အနာဂတ်ထဲမှာ သက်ရှိဘဝကို
နားလည်၊ ထိန်းသိမ်း တိုးတက်ဖို့ပေါ့။

78
00:04:11,982 --> 00:04:16,045
ကျွန်မတို့ ကိုယ်ပိုင်ကမ္ဘာရဲ့ လွန်ကဲတဲ့ 
ဝန်းကျင်တွေဟာ စိမ်းနေတဲ့ မြင်ကွင်းတွေပါ။

79
00:04:16,045 --> 00:04:17,926
ဒါတွေဟာ ဇာတိရပ်နဲ့ ပိုပြီးနီးပါတယ်။

80
00:04:17,926 --> 00:04:22,105
ဒီကမ္ဘာမြေက စိမ်းကားပြီး နေချင်စရာ
မကောင်းတဲ့ နေရာတွေကို

81
00:04:22,105 --> 00:04:25,495
နေထိုင်လို့ရတဲ့ နေရုအဖြစ် ဘယ်လို 
ဖန်တီးထိန်းသိမ်းမှာကို နားလည်နိုင်ရင်

82
00:04:25,495 --> 00:04:28,932
ကျွန်မတို့ဟာ ကိုယ့်ဝန်းကျင်ကိုထိန်းသိမ်း
ရေးကိုရော အခြားနေရာသို့

83
00:04:28,932 --> 00:04:31,161
ရွေ့ခြင်းကိုပါ လုပ်နိုင်ကြပါတယ်။

84
00:04:31,161 --> 00:04:33,471
နောက်ဆုံး အတွေး စမ်းသပ်ချက်
တစ်ခု ထားရစ်ခဲ့ပါမယ်၊

85
00:04:33,471 --> 00:04:35,166
Fermi ရဲ့ ဝိရောဓိ သဘောပါ။

86
00:04:35,166 --> 00:04:40,028
နှစ်ပေါင်းများစွာက ရူပဗေဒပညာရှင်
Enrico Fermi မေးခဲ့တာက ကျုပ်တို့စကြာဝဠာဟာ

87
00:04:40,028 --> 00:04:42,875
ကြာမြင့်လှပြီ ဖြစ်ပြီး ၎င်းရဲ့
အတွင်းမှာလည်း ဂြိုဟ်တွေ

88
00:04:42,875 --> 00:04:45,545
အများကြီးရှိတယ်လို့ မျှော်လင့်တာ
ကိုထောက်ဆရင်ဖြင့်

89
00:04:45,545 --> 00:04:48,633
အခုဆို ဂြိုဟ်သားတွေအတွက် အထောက်
အထား ကျုပ်တို့ တွေ့သင့်ပြီပေါ့၊

90
00:04:48,633 --> 00:04:50,676
ဒီတော့ သူတို့ဘယ်မှာလဲ။

91
00:04:50,676 --> 00:04:54,043
ကောင်းပြီ၊ Fermi ရဲ့ ဝိရောဓိအတွက်
ဖြစ်နိုင်တဲ့ အဖြေက

92
00:04:54,043 --> 00:04:57,526
လူ့ယဉ်ကျေးမှုတွေဟာ ကြယ်တွေအလယ်မှာ 
နေထိုင်ခြင်းကို စဉ်းစားနိုင်လောက်အောင်

93
00:04:57,526 --> 00:04:59,848
နည်းပညာပိုင်း အဆင့်မြင့်လာပြီး

94
00:04:59,848 --> 00:05:02,332
ဒီတိုးတက်မှုတွေကို အစပြုပေးတဲ့ နေထိုင်ရာ

95
00:05:02,332 --> 00:05:06,860
ကမ္ဘာကြီးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်
ရေးဟာ အရေးကြီးတာကို မျက်ခြေပြတ်သွားပါတယ်။

96
00:05:06,860 --> 00:05:11,248
ဂြိုဟ်နယ်မြေများကို သိမ်းပိုက်ခြင်းကသာ
ကိုယ့်ကိုယ်ကို ကယ်တင်လိမ့်မယ်လို့

97
00:05:11,248 --> 00:05:13,129
ယုံကြည်ချက်တာ မိုက်မဲတဲ့ စိတ်ကူးပါ၊

98
00:05:13,129 --> 00:05:16,658
ဒါပေမဲ့ ဂြိုဟ်များကို ထိန်းသိမ်းခြင်းနဲ့ 
စူးစမ်းရှာဖွေခြင်း

99
00:05:16,658 --> 00:05:18,552
နှစ်ခုစလုံး လုပ်ကိုင်လို့ ရနိုင်ပါတယ်။

100
00:05:18,552 --> 00:05:20,675
လူနေထိုင်ရာအတွက် 
အင်္ဂါဂြိုဟ်ရဲ့ ကြမ်းလှတဲ့

101
00:05:20,675 --> 00:05:24,181
ဝန်းကျင်တွေကို ပြင်ဆင်ဖို့ ကိုယ့်
အရည်အချင်းကို တကယ်ယုံကြည်ရင်တော့

102
00:05:24,181 --> 00:05:27,767
ကမ္ဘာမြေရဲ့ နေထိုင်ရနိုင်မှုကို
ထိန်းသိမ်းရေးဆိုတဲ့

103
00:05:27,767 --> 00:05:29,940
လုပ်ငန်းဆိုတာ အရမ်း လွယ်လာမှာပါ။

104
00:05:29,940 --> 00:05:30,986
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

105
00:05:30,996 --> 00:05:37,516
(လက်ခုပ်သံများ)