Nire anaia Chucks eta nire lagunik onena, 
Ike, talde antolatzaileko partaide dira,

hortaz, etortzeko eskatu zidatenean,
ezin nien ezezkorik eman.

Oso pozik nago.

Afrikaz arduratzen den 
talde zoragarria da.

Zoriontsua naiz hemen egoteagatik.

Esan didatenez, munduko neskatorik eder

eta zoragarriena entzuleen artean dago,

Kamzia Adichie du izena,

eta zutitzea nahi nuke...
nire iloba da!

(Txaloak)

Okuloma zen nire haurtzaroko 
lagunik onenetakoa.

Kale berean bizi ginen,

eta neba zaharra balitz bezala 
zaintzen ninduen.

Mutiil bat atsegin banuen, 
Okulomari eskatzen nion iritzia.

2005eko abenduan, hegazkin-istripu batean 
hil zen Okuloma,

Nigeriako hegoaldean.

Duela zazpi urte, hain zuzen.

Okulomarekin eztabaida nezakeen, 
barre egin, edota gai serioez hitz egin.

Hark deitu zidan lehenik “feminista”.

14 urte inguru izango nituen. Haren 
etxean geunden, eztabaidan,

biok ere irakurritako liburu guztietako 
ezagutza mordoa ezin digerituta artean.

Ez dut gogoratzen zehazki zeri buruz 
ari ginen eztabaidan,

baina gogoan dut nire erretolikaren erdian

Okulomak zera esan zidala, begietara 
begira: —Badakizu feminista zarela?

Ez zen konplimendua.

Tonuagatik ohartu nintzen, tonu horrekin 
berarekin esan baiziezadakeen

“terrorismoa babesten duzu”.

(Barreak)

Nik ez nekien zer esan nahi zuen, 
zehazki, “feminista” hitz horrek.

Baina ez nuen nahi Okuloma 
nire ezjakintasunaz ohar zedin.

Ez nuen aintzat hartu eta 
eztabaidan jarraitu nuen.

Etxera iritsi bezain laster, baina,

hitza hiztegian bilatzeko lana hartu nuen.

Egin dezagun jauzi denboran. 
2003an eleberri bat idatzi nuen

emaztea jotzen duen gizon bati buruzkoa.

Istorioa ez da ongi amaitzen.

Nigerian eleberria sustatzen 
ari nintzen bitartean,

asmo oneko gizonezko kazetari batek 
aholku bat eman nahi zidala esan zidan.

Agian jakingo duzuen bezala,
Nigeriarrak beti izaten dira

eskatu gabeko aholkuak emateko prest.

Aipatu zidan jendeak zioela 
eleberria feminista zela,

eta haren aholkua —

buruarekin ezetz eginez, triste bezala —

nire burua feminista gisa 
ez aurkeztea zen,

feministak zoritxarrekoak izaten direlako 
eta ezin izaten dutelako senarrik aurkitu.

(Barreak)

Hortaz, “feminista zoriontsu” 
gisa aurkeztea erabaki nuen.

Garai berean, akademiako 
emakume nigeriar batek

esan zidan feminismoa ez zela 
afrikar kulturaren parte

eta nire burua feministatzat nuela

“Mendebaldeko liburuen” 
eraginpean nengoelako.

Barre egin nuen, nire gaztaroko 
irakurgai gehienak

benetan antifeministak izan zirelako.

16 urte egiterako, irakurriak nituen 
Mills & Boonek

argitaratutako eleberri 
erromantiko guztiak.

Eta “feminismoaren testu klasikoak”

irakurtzen saiatu nintzen bakoitzean, 
aspertu,

eta lanak izaten nituen amaitzeko.

Edonola ere, feminismoa 
antiafrikarra zenez,

nire burua “feminista zoriontsu afrikar” 
gisa aurkezten hastea erabaki nuen.

Halako batean, gizonak gorrotatzen 
ez dituen eta ezpain-margoa eta takoiak

bere, eta ez gizonezkoen, gusturako

daramatzan feminista zoriontsu afrikarra
izatera ere iritsi nintzen.

Noski, horren zati handi bat 
ironia baino ez zen,

baina “feminista” hitzak jasaten duen 
konnotazio-gainkargaren adierazgarria da.

Gizonak gorrotatzen dituzu,

titi-zorroak gorrotatzen dituzu, 
kultura afrikarra gorroto duzu...

Haurtzaroko istorio bat kontatuko dut.

Lehen hezkuntzan nengoela,

hiruhilekoaren hasieran azterketa 
jarriko zigula esan zigun irakasleak,

eta nota onena ateratzen zuena 
ikasgelako begiralea izango zela.

Ardura hori izatea ez zen 
ahuntzaren gauerdiko eztula.

Ikasgelako begiralea izanik,

zalaparta sortzen zutenen 
izen-abizenak hartu behar zenituen,

—botere-mozkorraldia eragiten du horrek―

baina gure irakasleak, gainera, makila 
ematen zizun, eskuan eraman zenezan

zalapartarien bila ikasgela goitik behera 
zeharkatzen zenuen bitartean.

Jakina, makila erabiltzea ez zegoen 
baimenduta.

Baina egoera zirraragarria zen hura, 
9 urteko ni bezalako neskato batentzat.

Ikasgelako begiralea izateko 
irrikan nengoen,

eta notarik onena atera nuen azterketan.

Nire harridurarako, irakasleak esan 
zuen begiraleak mutila izan behar zuela.

Hori ez zuen aldez aurretik azaldu; 
jakintzat eman zuen xehetasun hura.

(Barreak)

Bigarren nota onena mutiko batek 
atera zuen,

hortaz, mutikoa izan zen begiralea.

Interesgarriena da mutiko hura

izaki gozo eta atsegina zela;

ez zuen inolako interesik, makila eskuan, 
ikasgela zeharkatzeko.

Ni, aldiz, irrikan nengoen, esan bezala.

Baina ni emakumea nintzen, 
eta hura gizona;

hortaz, mutikoa izan zen begiralea.

Sekula ez dut ahaztu gertaera hura.

Sarri akats bera egiten dut: 
pentsatu ohi dut

niretzat agerikoa dena 
besteentzat ere hala izango dela.

Adibidez, Louis lagun maitea,

gizon azkar eta progresista.

Gure arteko elkarrizketetan, 
zera esaten zidan:

"Ez dakit zergatik diozun emakumeentzat 
gauzak ezberdinak eta zailagoak direla.

Beharbada, izango ziren lehen, 
baina ez gaur egun"

Nik ez nuen ulertzen Louis gai ez izatea 
itxuraz hain agerikoa zena ikusteko.

Halako gaualdi batean, Lagosen, Louis eta 
biok irten ginen, lagunekin batera.

Lagos ezagutzen ez duzuenontzat,

bada osagai zoragarri bat 
hiri-altzarien artean:

energiaz betetako gazteak, hainbat 
saltokiren aurrean zain egoten direnak

eta, keinu nabarmenak eginez, autoa 
aparkatzen “laguntzen” dizutenak.

Bereziki harritu ninduten 
gau hartan aparkalekua

aurkitu zigun gizonaren keinuek.

Hala, bagindoazenean, eskupekoa 
ematea erabaki nuen.

Poltsa ireki,

dirua ateratzeko eskua sartu,

eta gizonari eman nion,

Eta gizonak,

pozik eta esker onez,

dirua onartu,

eta zera esan zuen, Louisi begira:

—Eskerrik asko, jauna!

(Barreak)

Louisek, niri begira harrituta, 
galdetu zuen:

—Zergatik eman dizkit niri eskerrak? 
Dirua ez diot nik eman.

Orduan, azkenean ulertu zuela 
ikusi nuen haren aurpegian.

Gizonak uste zuen nik emandako dirua

Louisena zela.

Louis gizona delako.

Ezberdinak gara gizonak eta emakumeak.

Hormona ezberdinak, 
sexu-organo ezberdinak,

eta gaitasun biologiko ezberdinak ditugu:

emakumeek haurrak izan ditzakete; 
gizonezkoek ez.

Oraingoz behintzat.

Gizonek testosterona gehiago eta, 
oro har, indar fisiko handiagoa dute.

Munduan, biztanleria femeninoa 
pixka bat handiagoa da,

munduko biztanleen %52 dira emakumeak.

Hala ere, boterea eta prestigiozko 
kargu gehienak gizonezkoen eskuetan daude.

Wangari Maathai Bake Nobel 
saridun kenyarrak,

oso argi eta zuzen azaldu zuen:

“Zenbat eta gorago iritsi, orduan eta 
emakume gutxiago aurkituko dituzu”.

AEBetako azken bozetan, etengabe entzun 
genuen Lilly Ledbetter Legearen berri,

baina, aliterazio arranditsutik 
harago joanez gero,

egoera honi erantzun nahi zion 
lege horrek:

gizon batek eta emakume batek 
lan bera egin dezakete,

prestakuntza bera izanda,

baina gizonak ordainsari hobea 
jasoko du, gizona delako.

Hala, zentzu hertsian, gizonezkoek 
gobernatzen dute mundua.

Horrek zentzua zuen orain dela 
milaka urte.

Garai hartan, gizakien iraupenerako 
ezaugarri behinena

indar fisikoa zen; pertsona batek

zenbat eta indar fisiko handiagoa izan, 
orduan eta aukera gehiago buruzagi izateko

Oro har, indartsuagoak dira 
gizonezkoak fisikoki.

Noski, salbuespen asko daude.

Gaur egun, erabat bestelakoa da mundua.

Buruzagia izateko gaitasun handiena duena 
ez da orain indar fisiko handiena duena,

baizik eta azkarrena, 
ezagutza gehien dituena,

sortzaileena edota berritzaileena.

Ezaugarri horiek izateko, ez dago 
hormonen beharrik.

Emakumeak gizonak adinako adimena
izan dezake,

eta hura bezain sortzailea 
eta berritzailea izan daiteke.

Eboluzionatu egin dugu;

generoari buruzko ideiak, aldiz, 
ez dira maila berean bilakatu.

Orain gutxi, Nigeriako hotelik onenetako
baten atartean sartu nintzenean,

—pentsatu nuen izena aipatzea, 
baina ez dut egingo—

atezain batek geldiarazi eta 
hainbat galdera deseroso egin zizkidan.

Mundu guztiak automatikoki 
pentsatzen baitu

hotel batean bakarrik sartzen den 
emakume nigeriarra sexu-langilea dela.

Bidenabar,

zergatik jartzen dute hotel horiek arreta

ustezko hornitzean eta ez 
sexu-langileen eskarian?

Lagosen, giro oneko klub eta taberna asko 
daude, baina ezin naiz bakarrik sartu.

Emakumeari ez diote 
bakarrik sartzen uzten,

gizon batek lagunduta sartu behar du.

Nigeriako jatetxe batean gizon batekin 
sartzen naizenero,

zerbitzariak gizona agurtzen du, 
eta ez ikusiarena egiten dit.

Zerbitzariak produktuak dira...

Gizonak emakumeak baino 
garrantzitsuagoak direla

irakatsi dien jendarte baten 
ondorio dira zerbitzariok.

Jakin badakit ez dutela 
asmo txarrez egiten,

baina gauza bat da zerbait jakitea, eta 
beste bat maila emozionalean sentitzea.

Aintzat hartzen ez nauten bakoitzean, 
ikusezin sentitzen naiz.

Haserretu egiten naiz.

Gogoa izaten dut gizona bezain 
gizaki naizela

eta agurra berdin-berdin 
merezi dudala esateko.

Txikikeriak dira,

baina, batzuetan, gauza txikienak 
izaten dira mingarrienak.

Orain gutxi, artikulu bat idatzi nuen

Lagosen emakume gaztea izatearen 
esperientziari buruz.

Editoreek esan zidaten amorruz
betetako artikulua zela.

Noski amorruz beteta zegoela!

(Barreak)

Amorratuta nago.

Egungo egoera, generoari dagokionez, 
oso bidegabea da. Guztiok

egon beharko genuke haserre.

Amorruak historia luzea du, 
aldaketa positiboen eragile gisa;

baina, amorruaz gain, 
badut itxaropena ere.

Irmo sinesten dudalako gizakiek 
gaitasun handia dutela

beren burua onerako berreraikitzeko.

Generoak badu garrantzia mundu osoan,

baina Nigerian jarri nahi dut arreta,
eta Afrikan orokorrean,

hori baita ezagutzen dudana,

eta bihotzean eramaten dudana.

Gaur, bestelako mundu bat egiteko

planarekin amesten has gaitezen 
eskatu nahi nuke.

Mundu bidezkoago bat,

beren buruarekin zoriontsuago 
eta zintzoago izango diren

emakumeez eta gizonez osatutako mundua.

Hauxe da horretan hasteko modua:

beste era batean hezi behar ditugu alabak,

baita semeak ere.

Gure semeak hazteko moduak ez die 
haiei batere mesederik egiten.

Umeen gizatasuna erreprimitu egiten dugu.

Maskulinitatea estu-estu zedarritzen dugu,

kaiola txiki eta gogorra da 
maskulinitatea,

eta hantxe sartzen ditugu mutikoak.

Ahuleziaren, sentiberatasunaren eta

izuaren beldur izaten irakasten diegu.

Benetan nor diren ezkutatzen 
irakasten diegu,

“gizon gogorrak” izan behar dutelako, 
Nigerian esaten dugun bezala.

Bigarren hezkuntzan, mutiko bat eta 
neskato bat, nerabeak biak,

elkarrekin ateratzen dira, 
patrikan sosik ez dutela.

Berdin dio, mutikoak ordaindu behar du 
kontua beti,

haren maskulinitatea agertzeko.

Gero, gure buruari galdetuko diogu 
zergatik lapurtzen dieten mutikoek

dirua gurasoei.

Neskei eta mutilei ez bagenie irakatsiko

maskulinitatea eta dirua 
elkarrekin lotzen?

Euren jarrera ez balitz izango 
“mutilak ordaindu behar du”

baizik eta “ordain dezala gehien duenak”?

Noski, abantaila historikoari esker,

gizonak eduki ohi du gehien gaur egun.

Seme-alabak bestela 
hazten hasiko bagina,

berrogeita hamar edo ehun urte barru,

mutilek ez lukete euren maskulinitatea 
erakutsi beharraren presioa sentituko.

Hala ere, mutikoei egiten diegun 
gauzarik okerrena,

gogorrak izan behar dutela sentiarazita,

ego hauskorrak bereganatzera 
bultzatzea da.

Gizon bat gogorra sentitzera 
zenbat eta gehiago behartu,

orduan eta hauskorragoa haren egoa.

Neskatoei ere mesede eskasa egiten diegu,

ego maskulino hauskor horren zerbitzura 
egoteko hazten ditugulako.

Neskei euren burua txikitzen, 
gutxiagotzen irakasten diegu.

Neskatoei esaten diegu:

“Izan dezakezu handinahia, 
baina ez gehiegi"

"Arrakasta izaten saiatu behar duzu, 
baina ez gehiegi,

bestela, gizonezkoei mehatxu 
egingo diezu".

Gizon batekiko harremanean 
sostengu ekonomikoa bazara,

disimula ezazu,

jendaurrean batik bat; 
bestela, gizona zikiratuko duzu.

Zer gertatuko litzateke, 
hori auzitan ipiniko bagenu?

Zergatik izan behar du emakumearen 
arrakastak mehatxu gizonarentzat?

Eta hitz hori, “zikiratu”, 
baztertuko bagenu, besterik gabe?

Ez dakit baden ere gehiago gorrota 
dezakedan beste hitzik.

Ezagun nigeriar batek galdetu zidan behin

ea gizonezkoak kikiltzeak 
kezkatzen ninduen.

Ni ez ninduen batere kezkatzen horrek.

Horretan pentsatu ere ez nuen egin,

nik kikiltzeko moduko gizon bat

batere interesik

sortzen ez didan gizona delako.

(Barreak) 
(Txaloak)

Hala ere, harritu egin ninduen galderak.

Emakumea naizenez, ezkontza da 
niretzat espero dena.

Nigandik espero dena da 
bizitzarako erabakiak hartzea,

sekula ahaztu gabe ezkontza dela 
garrantzitsuena.

Senar-emazte bizimodua ona izan daiteke,

plazera, maitasuna eta elkarrenganako 
babesa izan daitekeen neurrian.

Zergatik irakasten diegu neskatoei 
horren zain egoten

eta mutikoei, aldiz, ez?

Emakume nigeriar ezagun batek 
etxea saltzea erabaki zuen

ez zuelako kikildu nahi berarekin 
ezkondu nahiko zuen gizona.

Nigeriako emakume ezkongabe ezagun batek, 
mintegietara joaten denean,

ezkontza-eraztuna eramaten du,

berak dioenez, mintegian dauden 
beste lankideek

“errespeta dezaten” nahi duelako.

Ezagutzen ditut familiaren eta 
lagunen aldetik,

baita lan-esparrutik ere, ezkontzeko 
presio handia duten gazteak,

eta presio horrek erabaki ikaragarriak 
hartzera eramaten ditu.

Ezkongabetasuna porrot pertsonaltzat
hartzen

irakasten die gure gizarteak 
adin bateko neska ezkongabeei.

Aitzitik, adin bateko gizona

oraindik aukeratzen ari delako 
izango da ezkongabea.

(Barreak)

Erraza da esatea emakumeek

“ez” esan diezaioketela horri guztiari.

Errealitatea zailagoa eta konplexuagoa da.

Guztiok gara izaki sozialak. Denok

barneratzen ditugu

ideiak sozializazioaren bidez.

Gure mintzairak ere

horixe frogatzen du.

Ezkontzarekin loturiko hizkera 
maiz oinarritzen da jabetzan

adiskidetasunean oinarritu beharrean.

“Errespetu” hitza erabiltzen dugu

emakumeak gizonari zor diona adierazteko

baina ia inoiz ez gizonak emakumeari 
zor dionaz mintzatzeko.

Nigerian gizonek zein emakumeek 
esaten dute

—barrea eginarazten didan esaldia da—

"Honakoa egin dut, 
senar-emazte bizimoduan bakea izateko".

Gizonek esaten dutenean,

egin beharko ez luketen zerbaitez ari dira.

(Barreak)

Batzuek euren lagunei esaten diete,

samindura-kutsuz esaten diete,

azken batean euren maskulinitatea 
erakusten duen zerbait da:

"O, emazteak esan dit ezin naizela 
gauero joan diskoteketara,

eta, horregatik, asteburuetan 
baino ez naiz ateratzen".

(Barreak)

Emakumeak dioenean “honakoa egin 
dut bikote bizimoduan bakea izateko”

lanpostu, helburu profesional

edota amets bati,

uko egin diotelako izan ohi da.

Neskei erakusten diegu emakumeek
egiten dutela uko gehien

gizonen eta emakumeen arteko harremanetan.

Euren artean lehiakide izateko 
hazten ditugu emakumeak,

gizonezkoen arretari begira,

eta ez lanpostu edo lorpenetan lehiakide.

Emakumeei izaki sexualak ezin direla izan 
irakasten diegu,

ez gizonen maila berean.

Semeak izanez gero, ez zaigu axola 
neska-laguna dutela jakitea.

Baina gure alabek mutil-laguna? 
Jainkoarren, ez.

(Barreak)

Baina, noski, unea iristean,

espero dugu gizon perfektua ekarriko 
duela etxera, harekin ezkon dadin.

Poliziarena egiten

dugu neskekin.

Euren birjintasunaz

laudorioak egiten dizkiegu;

mutilei, ordea, ez.

Neure buruari galdetzen diot 
nolatan ote den hori,

zeren...
(Barreak)

(Txaloak)

birjintasuna galtzea genero ezberdineko 
bi pertsona behar dituen prozesua baita...

Duela gutxi, neska bat taldean bortxatu

zuten Nigeriako unibertsitate batean.

Gutako batzuek ezagutzen dugu kasua.

Eta, neska zein mutil,

gazte nigeriar askoren

erreakzioa

halako zerbait izan zen:

"Ados, gaizki dago bortxatzea.

Baina zertan ari zen emakume hura 
bakarrik lau mutilekin logela batean?"

Ahantz dezagun, ahal izanez gero, 
erreakzio horren gizagabetasun ikaragarria

Emakumeak berez errudunak direla pentsa
dezaten hezi dituzte nigeriar horiek,

eta gizonezkoengandik hain gutxi 
espero izateko hazi dituzte,

ezen izaki basati eta autokontrolik 
gabeak izan daitezkeelako ideia ere

onargarri samarra izan daitekeen.

Lotsatiak izaten irakasten diegu neskei.

“Itxi hankak”
“Estal zaitez”

Emakume jaiotze hutsagatik

zerbaiten errudun direla 
sentiarazten diegu.

Eta gertatzen dena da neskatoak

desira esperimentatzen dutela

esan ezin duten emakume bihurtzen direla.

Benetan pentsatzen dutena esan ezin duten

emakume bihurtzen dira.

Eta, hauxe da okerrena,

arte bilakatu dute itxurak egitea.

(Txaloak)

Ezagutzen dut emakume bat 
etxeko lanak gorroto dituena,

benetan gorroto ditu,

baina gustatzen zaizkiolako 
plantak egiten ditu,

irakatsi diotelako “ezkongai egokia 
izateko"

“etxeko emakumea” izan behar duela 
—Nigeriako beste kontzeptu bat erabilita—.

Azkenean ezkondu egin zen.

Aurki hasi zen senarraren familia kexaka,

aldatu egin zela esanez.

Ez zen aldatu,

plantak egiteaz nekatu zen, besterik gabe.

Generoaren arazoa zera da,

nolakoak izan behar dugun agintzen digu,

benetan nolakoak garen 
aintzat hartu beharrean.

Imajinatu zein zoriontsu, libre
izango ginatekeen,

benetan garena izanez,

generoaren espektatiben zama nozitu gabe.

Ukaezina da mutilak eta neskak
ezberdinak direla biologikoki,

baina sozializazioak puztu egiten ditu 
ezberdintasun horiek,

eta gero hasten da atzera 
elikatzen den prozesua.

Errepara iezaiozue, adibidez, sukaldeari.

Gaur egun, eskuarki emakumeak 
arduratzen dira sukaldean egiteaz

eta garbitzeaz.

Baina zergatik?

Emakumeak sukalderako 
genearekin jaiotzen direlako,

(Barreak)

edo sukaldean aritzea

euren zeregina dela sinesteko 
sozializatu dituztelako?

Sukaldean aritzeko

genearekin jaio direla 
esan behar nuen

baina orduan gogoratu naiz munduko 
sukaldari ospetsu gehienak,

“chef” titulu dotorea 
jasotzen duten horiek,

gizonezkoak direla.

Nik amona miresten nuen,

emakume bikaina zen,

eta nire buruari galdetzen nion

nolakoa izango ote zen gizonezkoen 
aukera berak izan balitu.

Egun, aukera gehiago ditugu emakumeok

nire amonaren garaian baino,

politikan eta legeetan izandako 
aldaketei esker,

eta oso garrantzitsuak dira horiek.

Eta, hala ere, generoari buruzko 
gure jarrerak eta pentsaerak

pisu handiagoa izaten jarraitzen dute.

Zer gertatuko litzateke gure seme-alabak 
heztean

generoari baino, gaitasunari 
erreparatuko bagenio?

Eta generoari baino,

interesei erreparatuko bagenie?

Ezagutzen dut bi seme-alaba 
dituen familia bat.

Eskolan distiratsuak dira,

ume zoragarriak dira.

Mutila gose denean, gurasoek 
esaten diote neskari:

“Zoaz nebari berehalako 
fideo batzuk prestatzera”.

Neskatoak ez du atsegin 
berehalako fideoak prestatzea,

baina neska da, eta ezinbestean 
egin behar du.

Lehen unetik gurasoek

biei irakatsi izan baliete

sukaldean egiten, zer?

Sukaldean aritzea

gaitasun praktikoa da mutil batentzat ere.

Beti pentsatu izan dut ez duela 
zentzu handirik

halako funtsezko kontu bat, 
nork bere burua elikatzeko gaitasuna,

inoren esku uzteak.

(Txaloak)

Nire ezagun batek senarraren titulu 
akademiko eta lanpostu berdinak ditu.

Lanetik bueltan emakumeak
egiten ditu etxeko lan gehienak,

senar-emazte askorekin 
gertatzen den bezalaxe,

baina egun batean arreta eman zidan

gizonak haurtxoari pixoihala 
aldatzen zion bakoitzean,

emakumeak eskerrak ematen zizkiola.

Zer gertatuko litzateke emakumeak 
ohiko eta normaltzat joko balu

gizonak haurtxoa zaintzen laguntzea?

Saiakera egiten ari naiz hazi bitartean

barneratutako genero-ikasgai 
asko desikasteko.

Hala ere, batzuetan kaltebera 
sentitzen naiz

oraindik ere genero-espektatiben aurrean.

Lehen aldiz graduondoko idazketa-eskola 
eman nuenean

kezkatuta nengoen.

Ez ikasgai-zerrendagatik, 
ondo prestatuta nuelako

eta gustuko gaia irakatsiko nuelako.

Jantzi behar nuen arropak 
kezkatzen ninduen.

Serio har nintzaten nahi nuen.

Jakitun nintzen emakume izateagatik

nire baliozkotasuna erakutsi 
beharko nuela.

Femeninoegi jarduteak kezkatzen ninduen.

Ez nindukete serio hartuko.

Ezpain-margoa eta gona polit bat 
jartzeko gogoa nuen,

baina halakorik ez egitea

erabaki nuen. Oso serio

jantzita joan nintzen,

oso maskulino eta oso itsusi.

Auziaren egia gordina da: 
itxurari dagokionez

gizonezkoa dugu oraindik estandar,

arau.

Lan-bilerara doan gizonak

ez dio bere buruari galdetzen

serio hartuko ote duten 
arroparen arabera.

Lan-bilerara doan emakumeak ordea,

femeninoegi agertzeaz kezkatu behar du,

eta horren arabera hartuko 
ote duten serio edo ez.

Nahiago nuke halako jantzi itsusirik 
eraman izan ez banu.

Izan ere, dagoeneko ez dut armairuan.

Ni neu izateko egungo konfiantza 
izan banu,

ikasle haiek etekin handiagoa 
aterako zieten nire eskolei.

Erosoago sentituko nintzelako,

eta “ni neu” gehiago, modu osoagoan 
eta benetakoagoan.

Nire feminitateaz gehiago ez lotsatzea

erabaki dut.

(Txaloak)

Eta errespetua nahi dut, naizen 
bezain femeninoa izanda,

merezi dudalako.

Ez da erraza generoari buruzko 
elkarrizketak izatea.

Gizonekoek nahiz emakumeek

joera izaten dute genero-arazoei 
garrantzia berehala kentzeko.

Irudika dezaket hemen hainbat lagun 
euren buruari esaten:

"Emakumeak, benetakoak"?

Gizonezko batzuek pentsatuko dute:

"Ados, hori dena interesgarria da,

baina nik ez dut horrela pentsatzen".

Hortik dator, izan ere, 
arazoaren zati bat.

Gizon askok ez dutelako aktiboki 
pentsatzen generoan

eta ez diotelako erreparatzen.

Generoaren arazoaren zati bat da hori.

Gizon askok esaten dutelako, 
Louis lagunak bezala,

orain ondo dagoela dena.

Eta gizon askok ez dutelako 
ezertxo egiten hori aldatzeko.

Gizona izanik jatetxe batean sartzen 
bazara emakume batekin

eta zerbitzariak zu bakarrik 
agurtzen bazaitu,

galdetzen al diozu:

“Zergatik ez duzu agurtu 
nirekin dagoen emakumea?”

(Barreak)

Generoa gai deserosoa suerta daitekeenez,

badira elkarrizketari amaiera emateko 
modu errazak.

Badira bilakaera biologikoaz 
eta tximinoez

hitz egiten dutenak,

tximino-emeak arren aurrean 
makurtu egiten direla

eta antzekoak aipatuz.

Baina kontua da gu ez garela tximinoak.

(Barreak)
(Txaloak)

Tximinoak zuhaitzetan bizi dira, 
eta zizareak jaten dituzte.

Guk ez.

Badira esaten dutenak:

“Beno, gizonezkoek ere 
gaizki pasatzen dute”.

Eta egia da.

Baina hori ez da...
(Barreak)

Baina hori ez da elkarrizketa honen gaia.

Generoa eta klase soziala zapalkuntza 
modu ezberdinak dira.

Gizon beltzekin mintzatzearen mintzatzeaz

asko ikasi dut zapalkuntza-sistemez

eta elkarrenganako itsutasunaz.

Behin batean, genero-kontuez 
hitz egiten ari nintzela

batek zera esan zidan:

"Zergatik hitz egin behar duzu

emakume gisa?

Zergatik ez duzu

hitz egiten gizaki gisa?”

Bide batez, gizon horrek 
maiz hitz egiten zuen

gizon beltz moduan zuen esperientziaz.

Generoak garrantzia du. Modu ezberdinean 
bizi dugu mundua gizon eta emakumeok.

Generoak ematen dio kolorea 
mundua bizitzeko moduari.

Baina aldatu dezakegu.

Bada jendea esaten duena:

"O, baina emakumeek dute benetako boterea,

beheko boterea”.

Nigeriako esamoldea da hori,

gizonezkoengandik gauzak lortzeko

euren sexualitateaz baliatzen diren 
emakumeei buruzkoa.

Baina beheko botere hori 
ez da benetako boterea.

Beheko boterea duen emakumea 
ez delako boteretsua bere kabuz,

beste pertsona baten boterea

lortzeko sarbidea baino ez dauka.

Jakina, irudika dezakegu

zer gertatzen den gizona

umore txarrez,

gaixorik,

edota aldi baterako inpotente dagoenean.

(Barreak)

Bada esaten duenik emakumeak gizonezkoen 
menpekoak direla, gure kultura delako.

Baina etengabe aldatzen da kultura.

Hamabost urteko iloba biki 
ederrak dauzkat.

Lagosen bizi dira.

Orain dela ehun urte jaio izan balira

eraman eta hil egingo zituzten.

Igboen kulturak uste zuelako 
seinale txarra zela bikiak jaiotzea.

Zer zentzu du kulturak?

Kulturak herri baten babesa 
eta iraupena ditu helburu.

Gure familian,

ni naiz garenari buruzko historian 
interes handiena duen alaba,

gure tradizioaren eta

gure antzinako lurren gainekoan.

Anai-arrebek ez dute hainbesteko 
interesik gai horietan.

Hala ere, baztertuta nago auzi horietatik,

ezin dut joan haien bileretara,

ez dut hitzik.

Emakumea naizelako.

Kulturak ez du jendea egiten,

jendeak egiten du kultura.

(Txaloak)

Emakumeak eskubide guztiak dituzten 
gizakiak ez izatea

gure kulturaren parte bada, orduan 
gure kultura aldatu behar dugu.

Askotan gogoratzen naiz 
nire lagun Okulomaz,

jarrai dezatela bakean 
atseden hartzen berak

eta Sosolisoko hegazkin-istripuan 
hildako guztiek.

Maite dugunok beti izango dugu gogoan.

Arrazoi zuen orain dela hainbeste urte

feminista deitu zidanean.

Feminista naiz.

Hitza hiztegian bilatu nuenean,

hauxe aurkitu nuen:

“Feminista:

sexuen arteko berdintasun
sozial, politiko

eta ekonomikoan sinesten duen pertsona”.

Entzun ditudan istorioen arabera,

gure birramona ere,

feminista zen.

Senartzat nahi ez zuen 
gizonaren etxetik ihes egin,

eta berak aukeratutako gizonarekin 
ezkondu zen.

Emakume izateagatik lurrak eta aukerak 
kentzen ari zitzaizkiola

sentitu zuenean, ez zuen onartu; 
protesta egin, eta egoera salatu zuen.

Birramonak ez zuen “feminista” 
hitza ezagutzen,

baina horrek ez du esan nahi ez zenik.

Askoz ere jende gehiagok aldarrikatu 
beharko luke hitza.

Neuk ematen dudan definizioaren arabera,

feminista da honako hau esaten duen

edozein gizon edo emakume...

(Barreak)
(Txaloak)

feminista da honako hau esaten duen 
edozein gizon edo emakume:

"Bai, gaur egun genero-egoerarekin 
arazorik bada,

eta konpondu behar badira,

gauzak hobeto egin behar ditugu".

Ezagutzen dudan feministarik onena

nire anaia Kenny da.

Oso gizon atsegin, eder 
eta maitagarria da,

eta oso maskulinoa.

Eskerrik asko.

(Txaloak)