WEBVTT

00:00:06.488 --> 00:00:10.138
بە تێڕامان لەم سیناریۆ باوە.

00:00:10.138 --> 00:00:15.348
چەندین مانگ لەمەوبەر، نەخۆشییەکی بەربڵاو، 
کە هەندێک جاریش ڤایرۆسێکی کوشندەی هەناسەیە

00:00:15.348 --> 00:00:17.966
بۆ یەکەمین جار تووشی مرۆڤ بوو.

00:00:17.966 --> 00:00:20.886
تەشەنە کردنەکەی زۆر خێراتر بوو
لەوەی کە تەندروستی گشتی

00:00:20.886 --> 00:00:22.526
بتوانێت کۆنترۆڵی بکات.

00:00:22.526 --> 00:00:26.280
ئێستاش ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی 
بڵاوبوونەوەی ئەم درمەی ڕاگەیاند،

00:00:26.280 --> 00:00:29.210
واتا هەموو جیهان دەگرێتەوە.

00:00:29.210 --> 00:00:34.210
ژمارەی قوربانیان بەردەوام بەرز دەبێتەوە 
هەموو خەڵکی هەمان پرسیار دەکان:

00:00:34.210 --> 00:00:37.307
بڵاوبونەوەی ئەم نەخۆشیە کەی کۆتایی پێ دێت؟

NOTE Paragraph

00:00:37.307 --> 00:00:40.457
ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی 
کۆتایی ئەم نەخۆشیە ڕادەگەیەنێت

00:00:40.457 --> 00:00:43.117
کاتێک تووش بوون کۆنتڕۆڵ بکرێت

00:00:43.117 --> 00:00:47.432
و تێکڕای گواستنەوەی نەخۆشییەکە
لە سەرانسەری جیهاندا کەم بکرێتەوە.

NOTE Paragraph

00:00:47.432 --> 00:00:52.756
بەڵام ڕوودانی ئەمە پەیوەستە بەوەی کە
حکومەتی جیهانی چی دەکات.

00:00:52.756 --> 00:00:54.886
ئەوان سێ هەڵبژاردنی گرنگیان لە پێشە:

00:00:54.886 --> 00:01:00.071
پێشبڕکێ کردن، دواخستن و پێکوتە، 
یان دیاریکردن و تێکشکاندن.

00:01:00.071 --> 00:01:05.385
یەکێک لەم ڕێگایانە پێدەچێت باشترین بێت،
لەوەشە ئەوە نەبێت کە تۆ بیری لێ دەکەیتەوە.

NOTE Paragraph

00:01:05.385 --> 00:01:09.325
لە سەرەتادا، حکومەت و کۆمەڵگە
هیچ شتێک ناکەن بۆ ڕێ گرتن لە بڵاوبوونەوە

00:01:09.325 --> 00:01:13.075
لەجیاتی ئەوە زۆر بەخێرایی
ترس دەخەنە دڵی خەڵکەوە.

00:01:13.075 --> 00:01:14.965
نەبوونی کات بۆ لێکۆڵینەوە لە ڤایرۆسەکە،

00:01:14.965 --> 00:01:17.645
دکتۆرەکان شتێکی کەم دەزانن دەربارەی
ڕزگارکردنی نەخۆشەکان،

00:01:17.645 --> 00:01:21.375
نەخۆشخانەکان بەخێرایی پڕ دەبن.

00:01:21.375 --> 00:01:26.187
لەهەندێک شوێن ملێۆنان و
سەدان ملیۆن خەڵکی دەمرن،

00:01:26.187 --> 00:01:30.187
بەهۆکاری ڤایرۆسەکە یاخود 
بە تێکچونی سیستمی تەندروستی.

00:01:30.187 --> 00:01:32.900
هەرزوو کە زۆرینەی خەڵك توش بوون

00:01:32.900 --> 00:01:38.100
یان دەمرن یانیش ڕزگاریان دەبێت
ئەمەش دەکەوێتەوە سەر سیستەمی بەرگری نەخۆش.

00:01:38.100 --> 00:01:41.240
لەم کاتەدا بەرگری بەکۆمەڵ دەست پێدەکات،

00:01:41.240 --> 00:01:44.440
بۆئەوەی چیتر ڤایرۆسەکە 
کەسی تر نەدۆزێتەوە.

00:01:44.440 --> 00:01:48.993
بە دەستپێکردنی ئەم بەرگرییە تەشەنەکردنی
نەخۆشیەکە بەڕێژەیەکی بەرچاو کەمدەبێتەوە.

NOTE Paragraph

00:01:48.993 --> 00:01:51.616
بەڵام ڕێگەیەکی تر هەیە بۆ دروستکردنی 
بەرگری بە کۆمەڵ

00:01:51.616 --> 00:01:54.146
بەبێ ئەوەی پێویستی بە تێچوویەکی زۆر بێت.

00:01:54.146 --> 00:01:59.132
با بگەڕێینەوە بۆ ئەو کاتەی WHO 
بڵاوبوونەوەی نەخۆشیەکەی ڕاگەیاند.

00:01:59.132 --> 00:02:02.252
لەم کاتەدا، حکومەت و
کۆمەڵگەکانی تەواوی جیهان

00:02:02.252 --> 00:02:06.252
ڕێگە لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکە دەگرن
بۆ ئەوەی ئاسانکاری بۆ توێژەرەوان بکەن

00:02:06.252 --> 00:02:08.152
بۆ بەرهەمهێنانی پێکووتە.

00:02:08.152 --> 00:02:12.891
ئەوان بە پلانی جیاوز ئەم کاتە بەکار دەهێنن
و تاقیکردنەوەی بەربڵاو ئەنجام دەدن

00:02:12.891 --> 00:02:14.481
بۆ ناسینەوەی نەخۆشییەکە،

00:02:14.481 --> 00:02:18.061
توشبوو و ئەوانەی بەرکەوتەی توشبووەکانن
کەرەنتینە دەکرێن،

00:02:18.061 --> 00:02:21.051
هەروەها خەڵکی لە یەکتر دوور دەخەنەوە.

NOTE Paragraph

00:02:21.051 --> 00:02:25.051
تەنانەت لەگەڵ ئەم خۆپارێزییانەش،
نەخۆشییەکە بە هێواشی هەر بڵاو دەبێتەوە،

00:02:25.051 --> 00:02:28.291
دەبێتە هۆکاری سەدان و هەزاران حاڵەتی مردن.

00:02:28.291 --> 00:02:32.736
هەندێ خەڵکی لەژێر کۆنتڕۆڵ دەردەچن و
دەگەڕێنەوە بۆ ژیانی ئاسایی خۆیان،

00:02:32.736 --> 00:02:34.406
ئەمەش بۆ ئەوەی ژیان ئاسایی ببێتەوە

00:02:34.406 --> 00:02:38.406
کاتێک حاڵەتێکی نوێ دیاری دەکرێت
دوبارە لە یەکتری دوور دەکەونەوە.

00:02:38.406 --> 00:02:40.479
لە چەند ساڵانێکی دواتردا،

00:02:40.479 --> 00:02:46.093
لەوانەیە پێکوتەیەک یان چەندینی گونجاو
خۆشبەختانە بە خۆڕایی بەردەست ببن،

00:02:46.093 --> 00:02:48.623
سوپاس بۆ تەواوی هەوڵ
و ماندووبونەکانی جیهان.

00:02:48.623 --> 00:02:52.179
کاتێک لە ٪٤۰-۹۰ی هاوڵاتیان 
ئەم پێکوتە وەردەگرن __

00:02:52.179 --> 00:02:55.119
ئەم ڕێژەیە بە پێی ڤایرۆسەکە دەگۆڕێت __

00:02:55.119 --> 00:03:00.359
بەرگری بە کۆمەڵ کارایە و 
بڵاوبوونەوەکەش کۆتایی پێ دێت.

NOTE Paragraph

00:03:00.359 --> 00:03:04.810
با چاوێک بە کۆتا ستراتیژیدا بخشێنینەوە:

00:03:04.810 --> 00:03:06.900
دیاری کردن و لەناو بردن.

00:03:06.900 --> 00:03:11.470
بیرۆکەکە ئەوەیە کە لە هەموو شوێنێک
ڤایرۆسەکە کەم بکەینەوە،

00:03:11.470 --> 00:03:16.579
ئەمەش بە هۆی کەرەنتینە کردن و
خۆپارێزی کۆمەڵایەتی و قەدەغەی هاتووچۆ.

00:03:16.579 --> 00:03:20.029
هۆکارە گرنگەکە بۆ ئەوەیە 
کاردانەوەی وەڵامێک کە ڕووبدات

00:03:20.029 --> 00:03:23.019
کاتێک وڵاتێک دەگاتە
ئەوپەڕی لووتکەی بڵاوبوونەوەی نەخۆشیەکە،

00:03:23.019 --> 00:03:26.009
لەوانەیە لە شوێنێکی تر یەکەم
حاڵەت تۆمار بکرێت.

00:03:26.009 --> 00:03:30.437
لەبری ئەوەی چاوەڕێی یاسایەک و
وەڵامێک بکەین لە دەسەڵاتی دادوەریەوە،

00:03:30.437 --> 00:03:36.031
پێویستە خەڵکی سەیری جیهان بکات
وەکو سیستمێکی پێکەوە بەستراوی زەبەلاح.

00:03:36.031 --> 00:03:41.108
ئەگەر بەشێوەیەکی دروست ڕێکبخرێت، بە چەند
مانگێک ڤایرۆسەکە کۆتایی پێ دێت،

00:03:41.108 --> 00:03:43.658
بە لەدەست دانی کەمترین هاوڵاتی.

00:03:43.658 --> 00:03:48.267
بەڵام هەتا بەتەواوی ڤایرۆسەکە لەناو نەبرێت
- کە ئەوەش زۆر زەحمەتە -

00:03:48.267 --> 00:03:52.839
جارێکی تر مەترسی
بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکە سەرهەڵدەداتەوە.

00:03:52.839 --> 00:03:56.839
هۆکارەکانی وەکو ئاژەڵ
هەڵگری ڤایرۆسەکە دەبن و دەیگوازنەوە

00:03:56.839 --> 00:04:00.699
لەوانەیە هەموو هەوڵ و ماندوبوونەکانمان
بەفیڕۆ بڕوات.

NOTE Paragraph

00:04:00.699 --> 00:04:05.908
کەواتە باشترین پلان بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی
ئەم ڤایرۆسە کوشندەیە کامەیە؟

00:04:05.908 --> 00:04:10.105
پەلەکردن لەوانەیە چارەسەرێکی خێرا بێت،
بەڵام لەوانە کارەساتێکی جیهانیش بێت،

00:04:10.105 --> 00:04:13.905
لەوانەیە زۆر باشیش نەبێت،
ئەگەر خەڵکی دووبارە تووش ببنەوە.

00:04:13.905 --> 00:04:19.222
تێکشکاندنی ڤایرۆسەکە بەشێوەیەکی گونجاو
تاکە چارەسەری خێرا و سەرسوڕهێنەرە،

00:04:19.222 --> 00:04:24.443
بەڵام ئەمەش پێویستی بە ڕاستگۆییە و
ئەستەمە هەموو جیهان هەماهەنگت بێت.

00:04:24.443 --> 00:04:30.060
هەر لەبەر ئەوەشە کوتان یارمەتیدەرێکی
ڕێک و پێک و گونجاو و جیهانییە،

00:04:30.060 --> 00:04:32.690
بە چارەسەرێکی سەرکەوتوو دادەنرێت؛

00:04:32.690 --> 00:04:37.027
ڕێگایەکی هێواش، و جێگیر،
و هەڵبژادنێکی سەلمێنراوە.

00:04:37.027 --> 00:04:41.505
تەنانەت ئەگەر پێش دۆزینەوە پێکوتەش
نەخۆشییەکە بنبڕ بکرێت،

00:04:41.505 --> 00:04:47.436
لەوانەیە وەکو نەخۆشیەکی وەرزی بمێنێتەوە،
کەواتە پێکوتەکە بەردەوام خەڵکی دەپارێزیت.

00:04:47.436 --> 00:04:50.106
هەروەها لەوانەیە ساڵانێکی پێ بچێت
تاوەکو دروست بکرێت

00:04:50.106 --> 00:04:55.481
پێویست ناکات ئەو هەموو ماوەیە
ژیانی زۆرینەی خەڵکی تێک بدرێت.

00:04:55.481 --> 00:04:58.021
چارەسەرێکی پێشکەوتوو و،
نەهێشتنی نیشانەکانی نەخۆشیەکە

00:04:58.021 --> 00:05:00.821
وا دەکات مەترسییەکانی ڤایرۆسەکە کەمتر بێت،

00:05:00.821 --> 00:05:04.821
لەو کاتەدا کەمترین چارەسەر بەردەست دەبێت.

00:05:04.821 --> 00:05:07.961
بە ئازایەتی و بوێری:
بڵاوبونەوەی نەخۆشیەکە کۆتایی پێ دەهێنرێت.

00:05:07.961 --> 00:05:11.481
ئەم دەستکەوتەش لەوانەیە کاتێکی درێژ
بخایەنێت، بەڵام زۆر خراپیش نییە؛

00:05:11.481 --> 00:05:15.051
پێشکەوتنێکی گرنگ، خزمەتکردنی بەکۆمەڵ،
گەشەسەندنی سیستمەکانمان

00:05:15.051 --> 00:05:17.921
دەتوانرێت بەکاربهێنرێن بۆ
باشترکردنی بارودۆخی هەمووان.

00:05:17.921 --> 00:05:20.377
وە ئەگەر لە سەرکەوتنەکانمان فێر ببین

00:05:20.377 --> 00:05:22.627
و لە شکستەکانمان وانەیەک وەربگرین،

00:05:22.627 --> 00:05:26.207
دەتوانین ڤایرۆسی بڵاوبووەی داهاتوو
زۆر بە نهێنی چارەسەر بکەین

00:05:26.207 --> 00:05:29.957
بەشێوەیەک کە نەوەکانی منداڵەکانمان 
تەنانەت ناوی نەخۆشیەکەش نەزانن.