1
00:00:00,348 --> 00:00:03,159
W tym odcinku chciałbym
omówić zależność

2
00:00:03,259 --> 00:00:06,163
między cenami
ropy naftowej i benzyny.

3
00:00:06,263 --> 00:00:10,110
Od razu widać, że jest
między nimi wyraźna korelacja.

4
00:00:10,210 --> 00:00:12,769
Ten wykres to cena ropy naftowej.

5
00:00:12,932 --> 00:00:16,583
W pewnym miejscu świata,
bo cena zależy od tego, gdzie jesteś.

6
00:00:16,683 --> 00:00:19,607
Jest wyrażona w dolarach
amerykańskich za baryłkę.

7
00:00:19,707 --> 00:00:22,142
Na początku 2008
wynosiła 100 dolarów,

8
00:00:22,242 --> 00:00:26,275
potem wzrosła do 140, potem spadła
i od tamtej pory wciąż rośnie.

9
00:00:26,375 --> 00:00:28,934
Obecnie wynosi około 100
dolarów za baryłkę.

10
00:00:29,034 --> 00:00:33,097
To jest zatem wykres cen ropy
w dolarach za baryłkę (159 l).

11
00:00:33,260 --> 00:00:36,254
Natomiast wykres poniżej
przedstawia cenę benzyny,

12
00:00:36,354 --> 00:00:38,773
która jeszcze bardziej
zależy od miejsca,

13
00:00:38,873 --> 00:00:42,424
bo mamy nie tylko koszty
transportu, ale też bardzo…

14
00:00:42,610 --> 00:00:45,867
bardzo różne poziomy
opodatkowania paliw na świecie.

15
00:00:45,967 --> 00:00:49,518
I czasem też różne przepisy,
ale podatki są kluczowe.

16
00:00:49,618 --> 00:00:53,635
Widać, że cena benzyny rośnie,
gdy rośnie cena ropy, a potem spada.

17
00:00:53,735 --> 00:00:55,612
Tu jednostką jest galon (3,78 l).

18
00:00:55,712 --> 00:00:58,031
Te ceny dotyczą Nowego Jorku.

19
00:00:58,131 --> 00:00:59,776
Korelacja nie jest idealna.

20
00:00:59,876 --> 00:01:02,706
W każdym razie widać,
że cena baryłki ropy

21
00:01:02,806 --> 00:01:06,514
waha się dużo bardziej
niż cena galona benzyny poniżej.

22
00:01:06,614 --> 00:01:10,731
Ale ogólny trend jest ten sam:
gdy ropa rośnie, benzyna też.

23
00:01:10,831 --> 00:01:13,522
Chociaż nie zawsze
o tyle samo procent,

24
00:01:13,622 --> 00:01:15,569
to korelacja jest ewidentna.

25
00:01:15,755 --> 00:01:19,848
Zanim wyjaśnię, dlaczego na stacji
płacimy, powiedzmy, 4 dolary;

26
00:01:19,948 --> 00:01:24,082
ile z tego to koszt ropy,
ile rafinacji, a ile transportu,

27
00:01:24,182 --> 00:01:26,547
musimy się dowiedzieć paru rzeczy.

28
00:01:26,647 --> 00:01:30,920
Musimy wiedzieć, skąd bierze się
paliwo, które wlewamy do baku.

29
00:01:31,020 --> 00:01:33,943
Wtedy sami dojdziecie do ceny ropy.

30
00:01:34,409 --> 00:01:36,921
Przepraszam: do ceny benzyny.

31
00:01:37,223 --> 00:01:41,386
Te dwa zdjęcia – pewnie wiecie,
co to jest. To wieże wiertnicze.

32
00:01:41,486 --> 00:01:46,015
Dwóch różnych typów: to morska
platforma naftowa, a to wieża na lądzie.

33
00:01:46,115 --> 00:01:48,248
Obie jednak robią to samo:

34
00:01:48,348 --> 00:01:51,341
wiercą w ziemi otwór,
aż dotrą do złoża ropy,

35
00:01:51,441 --> 00:01:55,621
a potem ją wydobywają
i w określony sposób wysyłają na rynek.

36
00:01:55,721 --> 00:01:57,389
Zwykle przez rafinerię.

37
00:01:57,552 --> 00:02:01,196
Morskie platformy są fascynujące,
to arcydzieła techniki.

38
00:02:01,296 --> 00:02:03,669
Ustawiają je na powierzchni oceanu,

39
00:02:03,769 --> 00:02:06,390
spuszczają świder na dno tego oceanu

40
00:02:06,490 --> 00:02:09,088
i dopiero tam zaczynają wiercić,

41
00:02:09,187 --> 00:02:11,198
aby dotrzeć do złoża ropy.

42
00:02:11,298 --> 00:02:15,647
Jest to więc cud techniki, ale praca
na niej jest bardzo niebezpieczna.

43
00:02:15,747 --> 00:02:18,857
No i oczywiście może wywołać
katastrofę ekologiczną,

44
00:02:18,957 --> 00:02:21,113
jak pokazał przypadek
platformy BP.

45
00:02:21,213 --> 00:02:23,718
Jest to jednak arcydzieło techniki.

46
00:02:23,818 --> 00:02:27,091
Po wydobyciu ropy trzeba
ją dostarczyć do rafinerii,

47
00:02:27,191 --> 00:02:30,580
gdzie rozdziela się ją
na różne przydatne substancje.

48
00:02:30,680 --> 00:02:33,952
Transport od szybu
do rafinerii odbywa się zwykle

49
00:02:34,052 --> 00:02:37,208
przez sieć ropociągów
albo na pokładzie tankowca.

50
00:02:37,308 --> 00:02:41,930
To zdjęcie przedstawia główny
ropociąg alaski, zwany Trans-Alaska.

51
00:02:42,030 --> 00:02:45,768
Przesyła ropę z północnych
rejonów Alaski na południe,

52
00:02:45,868 --> 00:02:47,748
gdzie trafia ona do tankowców,

53
00:02:47,848 --> 00:02:51,272
które rozwożą ją do rozrzuconych
po świecie rafinerii.

54
00:02:51,373 --> 00:02:55,002
Może trafić od razu do tankowca
z morskiej platformy,

55
00:02:55,102 --> 00:02:57,421
ale jeśli platforma
jest blisko brzegu,

56
00:02:57,521 --> 00:03:00,723
zwykle przesyła ropę
własnym rurociągiem na ląd,

57
00:03:00,823 --> 00:03:03,445
skąd płynie do rafinerii
lub do tankowców,

58
00:03:03,545 --> 00:03:06,211
by przewieźć ją
w bardziej odległe miejsce.

59
00:03:06,515 --> 00:03:08,539
Tak czy siak, trafia do rafinerii.

60
00:03:08,639 --> 00:03:11,911
Zacznijmy już teraz myśleć,
co składa się na cenę benzyny,

61
00:03:12,011 --> 00:03:15,144
zanim dowiemy się,
co właściwie ta rafineria robi.

62
00:03:15,411 --> 00:03:18,786
Przyjmijmy, że…
obecna cena ropy naftowej…

63
00:03:18,886 --> 00:03:22,556
Przyznam się, że wybrałem
taką cenę z wygody.

64
00:03:22,656 --> 00:03:25,015
Żeby łatwo się liczyło.

65
00:03:25,115 --> 00:03:28,432
Przyjmijmy, że obecna
cena ropy to 90 dolarów za baryłkę.

66
00:03:28,900 --> 00:03:30,345
90 dolarów…

67
00:03:30,559 --> 00:03:32,453
90 dolarów za…

68
00:03:32,726 --> 00:03:34,190
za baryłkę.

69
00:03:34,620 --> 00:03:37,451
Baryłka równa się…
To nie beczka, to jednostka.

70
00:03:37,551 --> 00:03:40,652
Baryłka równa się 42 galony (159 l).

71
00:03:41,160 --> 00:03:43,639
Jeśli powiem, że mam baryłkę wody,

72
00:03:43,739 --> 00:03:46,606
to znaczy, że mam 42 galony wody.

73
00:03:46,860 --> 00:03:49,300
Przy czym nie jest tak,
że 42 galony ropy

74
00:03:49,400 --> 00:03:53,397
dają 42 galony benzyny.

75
00:03:53,497 --> 00:03:55,918
Z 42 galonów ropy naftowej

76
00:03:56,018 --> 00:04:00,545
da się uzyskać
19 lub 20 galonów benzyny.

77
00:04:00,645 --> 00:04:03,512
Dla ułatwienia wybiorę 20.

78
00:04:03,668 --> 00:04:06,460
20 galonów benzyny.

79
00:04:06,831 --> 00:04:08,080
…benzyny.

80
00:04:08,180 --> 00:04:10,169
A z reszty robi się inne rzeczy.

81
00:04:10,481 --> 00:04:12,082
Reszta to inne rzeczy.

82
00:04:12,182 --> 00:04:14,034
22 galony na inne rzeczy.

83
00:04:14,134 --> 00:04:16,529
Właściwie mniej niż 22 galony,

84
00:04:16,630 --> 00:04:19,051
bo to w części odpady,
produkty uboczne,

85
00:04:19,151 --> 00:04:22,331
no i nieco paliwa napędza
sam proces rafinacji.

86
00:04:22,431 --> 00:04:25,474
Nie będę pisał tej liczby.
Reszta to inne rzeczy.

87
00:04:26,333 --> 00:04:28,675
Inne… rzeczy.

88
00:04:29,316 --> 00:04:30,806
Zatem powiedzmy, że…

89
00:04:30,906 --> 00:04:34,335
rafineria płaci 90 dolarów
za dostarczoną baryłkę ropy.

90
00:04:34,435 --> 00:04:38,491
W tej sumie mieści się zysk
producentów ropy,

91
00:04:38,591 --> 00:04:42,808
a także koszt transportu
surowca do rafinerii.

92
00:04:42,908 --> 00:04:45,130
Załóżmy, dla uproszczenia,

93
00:04:45,230 --> 00:04:48,794
że rafineria… może sprzedać…

94
00:04:48,894 --> 00:04:51,299
Załóżmy, że nie musi dbać o transport;

95
00:04:51,399 --> 00:04:55,246
załóżmy, że kontrahenci są gotowi
kupować bezpośrednio w rafinerii

96
00:04:55,346 --> 00:04:59,350
i płacą za benzynę
3 dolary i 25 centów za galon.

97
00:04:59,795 --> 00:05:02,775
Zatem za benzynę…
w rafinerii…

98
00:05:02,875 --> 00:05:06,695
odbieraną w rafinerii…

99
00:05:07,114 --> 00:05:10,590
klienci są gotowi zapłacić…
przewoźnicy są gotowi zapłacić

100
00:05:10,690 --> 00:05:15,582
3 dolary i 25 centów

101
00:05:15,682 --> 00:05:17,543
za galon.

102
00:05:17,643 --> 00:05:20,236
A więc z każdej baryłki…

103
00:05:20,336 --> 00:05:25,255
rafineria uzyskuje 20 galonów benzyny,
którą sprzedaje po 3,25 za galon.

104
00:05:25,355 --> 00:05:30,173
Czyli mamy…
20 razy 3,25 dolara

105
00:05:30,273 --> 00:05:33,044
równa się… 20 razy 3 to 60,

106
00:05:33,144 --> 00:05:36,782
a 20 razy 25 centów to 5 dolarów,

107
00:05:36,882 --> 00:05:39,919
a więc rafineria otrzyma
65 dolarów za benzynę.

108
00:05:40,389 --> 00:05:42,899
…za benzynę.

109
00:05:42,999 --> 00:05:47,290
I załóżmy, dla uproszczenia,
że za inne rzeczy dostają 35 dolarów.

110
00:05:47,813 --> 00:05:50,322
35 dolarów za inne rzeczy.

111
00:05:50,422 --> 00:05:53,747
Te inne rzeczy też są przydatne,
np. olej silnikowy,

112
00:05:53,847 --> 00:05:56,387
paliwo lotnicze,
propan-butan…

113
00:05:56,727 --> 00:06:00,935
Każdy z tych produktów jest
częściowo zużywany przez rafinerię.

114
00:06:01,144 --> 00:06:05,253
Podsumujmy zatem, co wiemy.

115
00:06:05,353 --> 00:06:06,453
A więc…

116
00:06:06,738 --> 00:06:10,319
można to przedstawić następująco.

117
00:06:11,077 --> 00:06:13,247
Narysuję to tak.

118
00:06:13,430 --> 00:06:16,750
Wyjściowa cena to 3,25 za galon.

119
00:06:16,850 --> 00:06:19,284
To cena benzyny odbieranej w rafinerii.

120
00:06:19,385 --> 00:06:21,272
Tyle zarabia rafineria.

121
00:06:21,402 --> 00:06:23,101
Narysujmy to tutaj.

122
00:06:23,441 --> 00:06:25,376
A więc… narysujmy…

123
00:06:25,951 --> 00:06:27,807
narysujmy to tak.

124
00:06:27,907 --> 00:06:30,943
Powiedzmy, że to… 1 dolar…

125
00:06:31,440 --> 00:06:33,270
to 2 dolary…

126
00:06:34,002 --> 00:06:35,753
a to 3 dolary.

127
00:06:36,485 --> 00:06:38,942
Plus to, daje 3 dolary i 25 centów.

128
00:06:39,042 --> 00:06:41,791
3 dolary i 25 centów wygląda tak.

129
00:06:41,891 --> 00:06:43,678
Tyle zarabia rafineria.

130
00:06:43,778 --> 00:06:45,921
Oczywiście to nie jest wszystko.

131
00:06:46,021 --> 00:06:49,137
Sprzedaż benzyny nie jest
jej jedynym dochodem.

132
00:06:49,237 --> 00:06:51,311
Możemy uznać, że rafineria,

133
00:06:51,411 --> 00:06:56,430
po przerobieniu tej baryłki ropy,
za którą zapłaciła 90 dolarów,

134
00:06:56,530 --> 00:06:58,865
dostaje 65 dolarów za benzynę

135
00:06:58,965 --> 00:07:00,821
i kolejne 35 dolarów…

136
00:07:00,921 --> 00:07:05,185
i kolejne 35 dolarów za…
za inne produkty.

137
00:07:05,285 --> 00:07:08,532
Czyli łącznie dostaje ile?
Dostaje 100 dolarów.

138
00:07:08,632 --> 00:07:12,192
Kupiła tę ropę za 90 dolarów,
zrobiła z nią, co trzeba,

139
00:07:12,292 --> 00:07:15,119
i sprzedała za 100 dolarów.

140
00:07:15,355 --> 00:07:18,025
Możemy więc uznać,
że w tym przykładzie

141
00:07:18,125 --> 00:07:21,654
90% przychodów ze sprzedaży
idzie na pokrycie kosztów.

142
00:07:21,754 --> 00:07:25,601
Ropę naftową trzeba
rozdzielić na benzynę i inne rzeczy.

143
00:07:25,701 --> 00:07:27,979
Widać nie jest to takie proste.

144
00:07:28,079 --> 00:07:30,071
Zatem w naszym przykładzie

145
00:07:30,171 --> 00:07:33,156
lwią część tego stanowi
koszt uzyskania benzyny.

146
00:07:33,522 --> 00:07:37,813
Oczywiście to zależy
od kalkulacji, ale lwią część…

147
00:07:37,913 --> 00:07:42,697
Nie „koszt uzyskania benzyny”.
Lwią część stanowi koszt ropy naftowej.

148
00:07:42,906 --> 00:07:47,898
Natomiast to jest zysk,
który rafineria wypracowuje.

149
00:07:47,998 --> 00:07:51,741
Stosunek dochodów rafinerii
do poniesionych kosztów,

150
00:07:51,841 --> 00:07:56,341
czyli dochód ze sprzedaży produktów
w stosunku do ceny zakupu ropy,

151
00:07:56,441 --> 00:07:59,400
bywa często określany
terminem „crack spread”.

152
00:07:59,766 --> 00:08:02,929
…bywa określany terminem
„crack spread”.

153
00:08:03,029 --> 00:08:05,412
Muszę tu wyjaśnić, co rafineria robi.

154
00:08:05,512 --> 00:08:08,292
Otóż rozdziela ona ropę
na substancje składowe.

155
00:08:08,392 --> 00:08:11,274
Jest to dość prosty…
Nie powiem „prosty proces”,

156
00:08:11,374 --> 00:08:13,828
bo rafineria nie wygląda
na coś prostego.

157
00:08:13,928 --> 00:08:16,652
Ale w teorii proces
ten jest dość prosty.

158
00:08:16,752 --> 00:08:20,050
Bierze się ropę naftową…

159
00:08:20,547 --> 00:08:22,533
i podgrzewa się ją…

160
00:08:23,004 --> 00:08:27,761
i podgrzewa się ją. Podpisałem,
żeby pokazać, że ropa staje się gorąca.

161
00:08:27,861 --> 00:08:30,872
To jest podgrzewacz, zasilany…

162
00:08:30,972 --> 00:08:35,342
nie zawsze, ale zwykle jest
zasilany produktami rafinacji.

163
00:08:35,442 --> 00:08:38,740
Płomienie podkreślają,
że wytwarzane jest ciepło.

164
00:08:38,948 --> 00:08:41,589
Następnie ropę naftową
destyluje się

165
00:08:42,280 --> 00:08:45,521
w takich kolumnach, jak na zdjęciu.

166
00:08:45,621 --> 00:08:48,410
Rafineria ma mnóstwo takich kolumn.

167
00:08:48,586 --> 00:08:53,525
Każdy składnik ropy w kolumnie
ma inną temperaturę wrzenia.

168
00:08:53,720 --> 00:08:57,761
Związki o długich łańcuchach węglowych
mają wysoką temperaturę wrzenia,

169
00:08:57,861 --> 00:09:00,533
zbyt wysoką, by wrzały w kolumnie.

170
00:09:00,633 --> 00:09:03,168
Pozostają ciekłe
i gromadzą się na dnie.

171
00:09:03,268 --> 00:09:08,049
Związki o nieco krótszych łańcuchach są
na granicy wrzenia i trochę odparowują,

172
00:09:08,149 --> 00:09:11,914
ale podczas wznoszenia
stygną i skraplają się.

173
00:09:12,014 --> 00:09:15,233
Umieszczając tu rurę można je odessać.

174
00:09:15,448 --> 00:09:18,044
Związki o jeszcze krótszych łańcuchach

175
00:09:18,144 --> 00:09:21,812
dotrą jeszcze wyżej,
zanim osiągną strefę temperatury,

176
00:09:21,912 --> 00:09:25,306
w której nastąpi skroplenie
i będzie można je odessać.

177
00:09:25,406 --> 00:09:28,661
Najkrótsze łańcuchy,
takie jak propan-butan,

178
00:09:28,761 --> 00:09:30,713
odbiera się na samym szczycie.

179
00:09:30,813 --> 00:09:34,540
A benzynę do naszych aut
odsysa się gdzieś tutaj.

180
00:09:34,640 --> 00:09:37,620
Odbiera się ją gdzieś tutaj.

181
00:09:37,720 --> 00:09:40,725
Rozdziela się zatem ropę
na jej składniki.

182
00:09:40,956 --> 00:09:43,753
A inne składniki?
Tu jest olej silnikowy,

183
00:09:43,853 --> 00:09:46,730
do smarowania silnika,
a nie napędzania go.

184
00:09:46,830 --> 00:09:50,862
Tu mamy paliwo lotnicze.
Tych składników jest wiele,

185
00:09:50,962 --> 00:09:55,430
na przykład nafta. Z ropy
uzyskuje się bardzo wiele substancji.

186
00:09:55,635 --> 00:09:57,842
Ale wróćmy do benzyny.

187
00:09:58,201 --> 00:10:00,332
Rafineria bierze 3,25.

188
00:10:00,432 --> 00:10:03,052
Teraz trzeba przewieźć tę benzynę.

189
00:10:03,152 --> 00:10:05,438
Powiedzmy, że to koszt 10 centów.

190
00:10:05,538 --> 00:10:07,902
Mamy więc 3,25 rafinerii…

191
00:10:08,082 --> 00:10:10,828
i 10 centów za transport.

192
00:10:11,341 --> 00:10:15,678
To tutaj to 10 centów za transport.

193
00:10:16,371 --> 00:10:18,886
Napiszę skrótowo.

194
00:10:19,142 --> 00:10:20,764
Benzyna dociera do stacji,

195
00:10:20,864 --> 00:10:23,709
ale – jak mówiłem –
jest wysoko opodatkowana.

196
00:10:23,809 --> 00:10:28,227
Ten podatek jest różny w różnych
krajach, a nawet w różnych stanach.

197
00:10:28,381 --> 00:10:32,282
Dla uproszczenia przyjmijmy,
że wynosi on 50 centów za galon.

198
00:10:32,487 --> 00:10:35,772
Jest to wartość zbliżona
do obowiązującej w USA.

199
00:10:36,029 --> 00:10:40,058
50 centów za galon
wypadnie mniej więcej…

200
00:10:40,468 --> 00:10:41,931
powiedzmy…

201
00:10:42,031 --> 00:10:45,396
Wezmę nowy kolor,
bo wciąż używam tego samego.

202
00:10:45,832 --> 00:10:49,604
Zatem to jest…
to jest 50 centów podatku za galon.

203
00:10:49,938 --> 00:10:55,276
To jest podatek, który zasila
budżet władz stanowych i federalnych.

204
00:10:55,376 --> 00:11:00,229
Policzmy: 3,25 bierze rafineria,
dodać 10 centów za transport to 3,35…

205
00:11:00,434 --> 00:11:05,438
50 centów podatku…
dodać 50 centów to już 3,85…

206
00:11:06,003 --> 00:11:08,392
3,85…

207
00:11:08,672 --> 00:11:12,675
Benzyna dociera na stację,
gdzie musi kosztować więcej niż 3,85,

208
00:11:12,775 --> 00:11:15,267
aby stacja mogła pokryć swoje koszty.

209
00:11:15,447 --> 00:11:19,502
Dlatego stacja sprzedaje
benzynę po 4 dolary za galon.

210
00:11:19,886 --> 00:11:25,073
4 dolary za galon. Powiecie: nie ma
sprawy, to i tak stosunkowo tanio.

211
00:11:25,173 --> 00:11:29,279
Zgadza się to z tym, ile stacje
zarabiają przeciętnie na galonie.

212
00:11:29,379 --> 00:11:32,515
Zapewne stwierdzicie,
że stacja zarabia 15 centów.

213
00:11:32,615 --> 00:11:37,491
4 dolary odjąć 3,85, w której to sumie
mieszczą się wszystkie koszty.

214
00:11:37,799 --> 00:11:41,520
Niestety sporo z tych 15 centów
zabiera obsługa kredytów,

215
00:11:41,620 --> 00:11:44,061
bo większość ludzi
płaci na stacji kartą.

216
00:11:44,161 --> 00:11:47,782
Dlatego wiele stacji daje
zniżki za płacenie gotówką.

217
00:11:47,882 --> 00:11:50,143
Z tych 15 centów stacji zostaje…

218
00:11:50,243 --> 00:11:54,249
Średnio, za obsługę kart kredytowych
banki pobierają 5 centów.

219
00:11:55,122 --> 00:11:58,024
To opłata za transakcje kartą kredytową.

220
00:11:58,124 --> 00:11:59,998
Robi się tu tłoczno.

221
00:12:00,098 --> 00:12:02,949
Opłata za transakcje
kartą kredytową.

222
00:12:03,049 --> 00:12:05,926
Czyli detaliście zostaje 10 centów.

223
00:12:06,105 --> 00:12:08,569
Detaliście zostaje 10 centów marży.

224
00:12:08,851 --> 00:12:13,625
Mam nadzieję, że wiecie już, jak z ropy
naftowej otrzymuje się benzynę,

225
00:12:13,725 --> 00:12:18,347
i płacąc na stacji będziecie się
orientować, jaka jest struktura kosztów

226
00:12:18,447 --> 00:12:22,812
i ile pieniędzy zarabia
każdy z pośredników.