0:00:07.192,0:00:09.181
Wszystkie zwierzęta się komunikują.

0:00:09.181,0:00:12.645
Kraby machają do siebie szczypcami [br]na znak, że są zdrowe

0:00:12.645,0:00:13.964
i gotowe do kopulacji.

0:00:13.964,0:00:17.468
Mątwy używają komórek skóry[br]z pigmentem zwanych chromatoforami,

0:00:17.468,0:00:21.556
by stworzyć wzory na skórze,[br]służące do kamuflażu

0:00:21.556,0:00:23.476
lub ostrzegania rywali.

0:00:23.476,0:00:25.889
Pszczoły miodne wykonują[br]złożone tańce,

0:00:25.889,0:00:31.061
by poinformować inne pszczoły[br]o lokalizacji i jakości źródła pożywienia.

0:00:31.061,0:00:34.889
Wszystkie te zwierzęta mają[br]imponujące systemy komunikacji,

0:00:34.889,0:00:37.266
ale czy mają też język?

0:00:37.266,0:00:38.555
Aby na to odpowiedzieć,

0:00:38.555,0:00:43.052
możemy rozważyć cztery cechy,[br]które są często łączone z językiem:

0:00:43.052,0:00:44.232
dyskretność,

0:00:44.232,0:00:46.356
gramatyka,

0:00:46.356,0:00:48.054
produktywność

0:00:48.054,0:00:50.180
i abstrakcyjność.

0:00:50.180,0:00:53.330
Dyskretność oznacza, że istnieje[br]zbiór indywidualnych jednostek,

0:00:53.330,0:00:55.473
jak dźwięki czy słowa,

0:00:55.473,0:00:59.044
które mogą być ze sobą łączone,[br]aby wyrazić nowe pojęcia.

0:00:59.044,0:01:02.158
Tak samo możecie przestawiać[br]zbiór magnesów na lodówce,

0:01:02.158,0:01:04.506
aby utworzyć nowe wyrażenia.

0:01:04.506,0:01:06.433
Gramatyka to system zasad,

0:01:06.433,0:01:09.841
który mówi nam, jak należy[br]zestawiać ze sobą te jednostki.

0:01:09.841,0:01:12.954
Produktywność to możliwość użycia języka

0:01:12.954,0:01:16.942
do stworzenia potencjalnie[br]nieskończonej liczby komunikatów.

0:01:16.942,0:01:19.798
A abstrakcyjność to możliwość[br]rozmawiania o rzeczach,

0:01:19.798,0:01:21.722
które nie znajdują się wokół was,

0:01:21.722,0:01:25.809
jak przykładowo przeszłe, przyszłe[br]czy fikcyjne zdarzenia.

0:01:25.809,0:01:30.045
Czy zwierzęca komunikacja[br]ujawnia zatem którąś z tych cech?

0:01:30.045,0:01:33.097
Dla krabów i mątw[br]odpowiedź brzmi nie.

0:01:33.097,0:01:36.313
Nie łączą swoich sygnałów[br]w kreatywny sposób.

0:01:36.313,0:01:39.747
Te sygnały nie muszą więc być[br]podporządkowane gramatyce

0:01:39.747,0:01:42.704
i przedstawiają tylko[br]obecny stan,

0:01:42.704,0:01:46.175
taki jak: "Jestem zdrowy."[br]lub: "Jestem trujący."

0:01:46.175,0:01:50.447
Ale niektóre zwierzęta wykazują się[br]niektórymi z tych cech.

0:01:50.447,0:01:55.558
Pszczoły używają ruchów, czasu trwania,[br]kąta i intensywności swego tańca,

0:01:55.558,0:01:59.694
aby opisać lokalizację[br]i bogactwo źródła pożywienia.

0:01:59.694,0:02:01.920
To źródło jest poza ulem,

0:02:01.920,0:02:05.190
więc eksponują cechę abstrakcyjności.

0:02:05.190,0:02:08.408
Dzielą tę cechę językową[br]z pieskami preriowymi,

0:02:08.408,0:02:10.494
które żyją w kilkutysięcznych stadach

0:02:10.494,0:02:16.156
i padają ofiarą kojotów, jastrzębi,[br]borsuków, węży i ludzi.

0:02:16.156,0:02:20.617
Ich sygnały ostrzegawcze opisują[br]wzrost, kształt i tempo drapieżcy,

0:02:20.617,0:02:24.832
a w wypadku ludzi, nawet ubiór

0:02:24.832,0:02:27.593
i obecność lub brak uzbrojenia.

0:02:27.593,0:02:31.765
Małpy naczelne, jak szympansy i goryle,[br]są także świetnymi rozmówcami.

0:02:31.765,0:02:34.656
Niektóre nauczyły się nawet[br]uproszczonego języka migowego.

0:02:34.656,0:02:38.513
Szympans imieniem Washoe[br]przejawiał cechę dyskretności

0:02:38.513,0:02:42.118
poprzez dobieranie różnych znaków[br]w proste zdania,

0:02:42.118,0:02:44.422
takie jak: "Proszę otwórz. Pośpiesz się."

0:02:44.422,0:02:48.558
Coco, samica goryla, która rozumie[br]ponad 1000 znaków

0:02:48.558,0:02:51.736
i około 2000 słów języka mówionego,

0:02:51.736,0:02:54.892
odniosła się do ukochanego kociaka,[br]który zmarł.

0:02:54.892,0:02:57.514
W ten sposób[br]zastosowała cechę abstrakcyjności,

0:02:57.514,0:03:00.517
choć warto zauważyć,[br]że małpy w obu przypadkach

0:03:00.517,0:03:03.502
posługiwały się[br]ludzkim systemem komunikacji,

0:03:03.502,0:03:06.648
a nie tym, który występuje[br]naturalnie w dziczy.

0:03:06.648,0:03:10.367
Istnieje wiele innych przykładów[br]wyrafinowanej komunikacji zwierzęcej,

0:03:10.367,0:03:11.716
jak u delfinów,

0:03:11.716,0:03:17.442
które przy pomocy gwizdów identyfikują:[br]wiek, lokalizację, imię i płeć.

0:03:17.442,0:03:19.370
Rozumieją także część gramatyki

0:03:19.370,0:03:23.481
z języka gestów, w którym[br]porozumiewają się z nimi naukowcy.

0:03:23.481,0:03:28.347
Jednak w ich naturalnej komunikacji[br]nie zaobserwowano elementów gramatyki.

0:03:28.347,0:03:30.004
Mimo że te systemy komunikacji

0:03:30.004,0:03:33.439
ujawniają pewne cechy języka,[br]które wyróżniliśmy,

0:03:33.439,0:03:35.913
żaden z nich[br]nie eksponuje wszystkich czterech.

0:03:35.913,0:03:40.002
Nawet imponujące umiejętności Coco[br]i Washoe są przyćmione

0:03:40.002,0:03:43.890
przez umiejętności językowe[br]większości trzylatków.

0:03:43.890,0:03:47.163
Zwierzęce tematy rozmów[br]są zazwyczaj także ograniczone.

0:03:47.163,0:03:48.672
Pszczoły rozmawiają o jedzeniu,

0:03:48.672,0:03:50.799
pieski preriowe o drapieżnikach,

0:03:50.799,0:03:53.911
a kraby o sobie.

0:03:53.911,0:03:56.196
Ludzki język się wyróżnia

0:03:56.196,0:04:00.051
dzięki silnemu połączeniu[br]gramatyki i produktywności

0:04:00.051,0:04:03.305
z dodatkiem dyskretności[br]i abstrakcyjności.

0:04:03.305,0:04:05.880
Ludzki umysł potrafi pojąć[br]ograniczoną liczbę elementów

0:04:05.880,0:04:08.864
i stworzyć nieskończoną [br]liczbę komunikatów.

0:04:08.864,0:04:11.561
Potrafimy układać i rozumieć [br]złożone zdania,

0:04:11.561,0:04:15.004
podobnie jak słowa, które nigdy wcześniej[br]nie zostały wypowiedziane.

0:04:15.004,0:04:18.576
Używamy języka, by rozmawiać[br]o nieskończonej liczbie tematów,

0:04:18.576,0:04:20.594
o rzeczach wymyślonych,

0:04:20.594,0:04:22.750
a nawet żeby kłamać.

0:04:22.750,0:04:27.096
Naukowcy stale odkrywają coraz więcej[br]tajemnic zwierzęcej komunikacji.

0:04:27.096,0:04:30.783
Może się okazać, [br]że język ludzki i zwierzęcy

0:04:30.783,0:04:34.449
nie są całkowicie odmienne[br]i nieprzerwanie ze sobą współistnieją.

0:04:34.449,0:04:36.921
Bo w końcu, wszyscy jesteśmy zwierzętami.