WEBVTT 00:00:00.490 --> 00:00:03.280 Zrobiłem już sporo filmików o oddychaniu komórkowym. 00:00:03.280 --> 00:00:06.440 Myślę, że nawet zanim je obejrzeliście, wiedzieliście, 00:00:06.440 --> 00:00:13.510 że potrzebujemy tlenu, a uwalniamy dwutlenek węgla. 00:00:13.510 --> 00:00:17.190 Jeśli oglądaliście filmiki o oddychaniu komórkowym, 00:00:17.190 --> 00:00:21.490 to wiecie, że potrzebujemy tlenu, żeby zmetabolizować pokarm, 00:00:21.490 --> 00:00:25.980 czyli żeby zamienić go w ATP, które umożliwia 00:00:25.980 --> 00:00:28.300 funkcjonowanie komórek, a tym samym wszystko, co robimy 00:00:28.300 --> 00:00:31.030 -- poruszanie się, wymianę oddechową, myślenie, 00:00:31.030 --> 00:00:31.480 wszystko, co musimy robić. 00:00:31.480 --> 00:00:35.830 Podczas oddychania komórkowego rozkładamy 00:00:35.830 --> 00:00:39.210 cukry i uwalniamy dwutlenek węgla. 00:00:39.210 --> 00:00:42.980 W tym filmiku chciałbym się sporo cofnąć 00:00:42.980 --> 00:00:45.770 i zastanowić, w jaki sposób pobieramy tlen 00:00:45.770 --> 00:00:49.480 i w jaki sposób wyrzucamy go z powrotem do atmosfery. 00:00:49.480 --> 00:00:51.620 Czyli w jaki sposób dokonujemy wymiany oddechowej. 00:00:54.250 --> 00:00:57.020 W jaki sposób pobieramy tlen i jak wyrzucamy 00:00:57.020 --> 00:00:58.200 dwutlenek węgla? 00:00:58.200 --> 00:01:01.560 Pewnie każdy z Was mógłby rozpocząć ten filmik, 00:01:01.560 --> 00:01:04.030 bo zaczyna się on w nosie lub ustach. 00:01:04.030 --> 00:01:07.830 Ja mam zwykle zatkane zatoki, 00:01:07.830 --> 00:01:08.720 więc muszę często oddychać ustami. 00:01:08.720 --> 00:01:10.110 Śpię też z otwartymi ustami. 00:01:10.110 --> 00:01:12.350 Początkiem układu oddechowego są jama nosowa i jama ustna. 00:01:12.350 --> 00:01:15.850 Narysuję kogoś z nosem i ustami. 00:01:15.850 --> 00:01:17.850 To jest nasz bohater. 00:01:17.850 --> 00:01:21.865 Może jego usta są otwarte, tak, żeby mógł nimi zaczerpnąć powietrza. 00:01:25.350 --> 00:01:28.380 Oczy nie są w tym momencie istotne, ale je dorysuję, 00:01:28.380 --> 00:01:29.800 żeby było widać, że to człowiek. 00:01:29.800 --> 00:01:32.610 To jest mój przykładowy człowiek, którego 00:01:32.610 --> 00:01:34.900 wykorzystam do dalszego rysowania. 00:01:34.900 --> 00:01:36.340 To jego ucho. 00:01:36.340 --> 00:01:41.485 Może ma jeszcze -- dorysuje mu trochę włosów. 00:01:45.210 --> 00:01:47.790 Te szczegóły nie są istotne, ale nasz człowiek jest gotowy. 00:01:47.790 --> 00:01:51.200 Na przykładzie tego faceta zobaczymy, jak wdychamy powietrze, 00:01:51.200 --> 00:01:54.120 jak nasze ciało je pobiera. 00:01:54.120 --> 00:01:57.910 Zajrzyjmy do środka naszego modelu. 00:01:57.910 --> 00:02:01.680 Ale najpierw narysuję go z zewnątrz. 00:02:01.680 --> 00:02:02.510 Zobaczymy, jak mi to pójdzie. 00:02:02.510 --> 00:02:04.390 To widok z zewnątrz. 00:02:04.390 --> 00:02:06.440 Ale to nie wygląda najlepiej. 00:02:06.440 --> 00:02:09.419 Ten facet wygląda jakoś tak i ma -- 00:02:09.419 --> 00:02:12.900 -- to są jego ramiona. 00:02:12.900 --> 00:02:14.010 To nasz model. 00:02:14.010 --> 00:02:14.900 W porządku. 00:02:14.900 --> 00:02:19.200 Usta prowadzą do jamy ustnej, która jest po prostu 00:02:19.200 --> 00:02:21.650 przestrzenią ograniczoną ustami i policzkami. 00:02:21.650 --> 00:02:22.770 To jest jama ustna. 00:02:22.770 --> 00:02:25.960 Mógłbym narysować język i parę innych rzeczy, może to zrobię. 00:02:25.960 --> 00:02:28.055 Narysuję język. 00:02:32.020 --> 00:02:34.780 Przestrzeń ograniczona ustami i policzkami to 00:02:34.780 --> 00:02:36.030 jama ustna. 00:02:46.900 --> 00:02:50.340 Ustna, bo zamykają ją usta, a jama oznacza zamkniętą przestrzeń, jak "smocza jama". 00:02:50.340 --> 00:02:52.700 Mamy też nozdrza, które prowadzą do 00:02:52.700 --> 00:02:53.950 jamy nosowej. 00:02:56.560 --> 00:02:59.310 To kolejna zamknięta przestrzeń wewnątrz naszego ciała. 00:02:59.310 --> 00:03:03.800 Tylne części jamy ustnej i jamy nosowej 00:03:03.800 --> 00:03:05.020 łączą się ze sobą. 00:03:05.020 --> 00:03:10.880 Odcinek, na którym obie jamy się łączą 00:03:10.880 --> 00:03:12.130 to gardło. 00:03:17.180 --> 00:03:19.640 Kiedy powietrze pobierane jest przez nos -- mówi się, 00:03:19.640 --> 00:03:21.680 że to jest zdrowsze, pewnie dlatego, 00:03:21.680 --> 00:03:24.820 że jest oczyszczane przez włoski w nosie, ogrzewane 00:03:24.820 --> 00:03:27.180 i nawilżane, ale można nabierać powietrze ustami. 00:03:27.180 --> 00:03:32.900 Powietrze przechodzi przez jamę nosową 00:03:32.900 --> 00:03:38.420 lub jamę ustną i przechodzi przez gardło, które 00:03:38.420 --> 00:03:41.220 dzieli się na dwa przewody. 00:03:41.220 --> 00:03:44.140 Jednym z nich wędruje powietrze, 00:03:44.140 --> 00:03:45.660 a drugim jedzenie. 00:03:45.660 --> 00:03:47.700 Gardło jest jednocześnie częścią układu pokarmowego i oddechowego. 00:03:47.700 --> 00:03:51.720 Z tyłu mamy przełyk, o którym 00:03:51.720 --> 00:03:54.290 opowiem w kolejnym filmiku. 00:03:54.290 --> 00:03:57.540 Z tyłu jest przełyk, a z przodu -- 00:03:57.540 --> 00:04:00.030 narysuję to rozdzielenie. 00:04:00.030 --> 00:04:03.370 Z przodu mamy -- połączę to jeszcze. 00:04:03.370 --> 00:04:04.320 Rysowałem żółtym, 00:04:04.320 --> 00:04:05.870 więc będę go dalej używał, a na zielono 00:04:05.870 --> 00:04:07.730 zaznaczę powietrze. 00:04:07.730 --> 00:04:09.526 Gardło jest podzielone w ten sposób. 00:04:12.350 --> 00:04:16.550 Za przewodem, którym wędruje powietrze, mamy przełyk. 00:04:21.470 --> 00:04:22.720 Napiszę to innym kolorem. 00:04:31.280 --> 00:04:33.030 A tutaj mamy krtań. 00:04:37.980 --> 00:04:40.460 Na razie nie będziemy się nią zajmować. 00:04:40.460 --> 00:04:42.440 Przełyk to przewód, którym jedzenie wędruje do żołądka. 00:04:42.440 --> 00:04:44.910 Początkiem układu pokarmowego jest również jama ustna. 00:04:44.910 --> 00:04:46.710 A tu jedzenie ma z niej trafić -- 00:04:46.710 --> 00:04:50.310 -- ma przemieszczać się przełykiem. 00:04:50.310 --> 00:04:52.700 Ale w tym filmiku skupiamy się na wymianie gazowej. 00:04:52.700 --> 00:04:54.600 Co dzieje się z powietrzem? 00:04:54.600 --> 00:04:59.260 Teraz opowiem, w jaki sposób powietrze przechodzi przez krtań. 00:04:59.260 --> 00:05:02.030 Krtań jest także jednym z naszych narządem mowy. 00:05:02.030 --> 00:05:05.460 Kiedy słyszycie mój głos, to w mojej krtani te małe elementy 00:05:05.460 --> 00:05:08.360 właśnie się poruszają, wibrują z właściwą częstotliwością, 00:05:08.360 --> 00:05:10.900 a ja mogę te dźwięki modyfikować przy pomocy 00:05:10.900 --> 00:05:12.330 ust i mówić do Was. 00:05:12.330 --> 00:05:14.340 Krtań jest więc także narządem mowy, ale nie będę 00:05:14.340 --> 00:05:15.180 skupiał się teraz na tym. 00:05:15.180 --> 00:05:17.770 Budowa krtani przypomina trochę pudełko, 00:05:17.770 --> 00:05:19.580 krtań jest więc taką skrzynką, z której wydobywa się głos. 00:05:19.580 --> 00:05:22.610 Kiedy powietrze opuszcza krtań -- 00:05:22.610 --> 00:05:31.580 przechodzi do tchawicy. Jest to po prostu 00:05:31.580 --> 00:05:32.830 chrzęstna rura, którą wędruje powietrze. 00:05:32.830 --> 00:05:35.170 A przełyk to rura, którą wędruje jedzenie. 00:05:35.170 --> 00:05:36.420 Zapiszę to. 00:05:36.420 --> 00:05:40.960 To jest tchawica. 00:05:40.960 --> 00:05:43.280 Z tchawicy -- tchawica to dosyć 00:05:43.280 --> 00:05:44.590 sztywna, ale sprężysta rura. 00:05:44.590 --> 00:05:46.780 Usztywniają ją chrzęstne pierścienie, tworzące jej ściany. 00:05:46.780 --> 00:05:47.970 To usztywnienie jest całkiem sensowne. 00:05:47.970 --> 00:05:51.290 Wyobraźcie sobie wąż -- jeśli się będzie 00:05:51.290 --> 00:05:53.240 bardzo wyginał, to nie przepłynie przez niego zbyt dużo 00:05:53.240 --> 00:05:54.310 wody czy powietrza. 00:05:54.310 --> 00:05:56.530 Tchawica nie powinna więc za bardzo się wyginać. 00:05:56.530 --> 00:05:58.630 Musi być usztywniona i stąd ten chrzęstny szkielet. 00:05:59.930 --> 00:06:06.090 Tchawica dzieli się na dwa przewody, 00:06:06.090 --> 00:06:08.270 wiecie pewnie dokąd one prowadzą. 00:06:08.270 --> 00:06:10.590 Nie będę rysował zbyt szczegółowo. 00:06:10.590 --> 00:06:13.410 Chcę, żebyście mieli o tym pewne pojęcie. Te dwa przewody 00:06:13.410 --> 00:06:15.770 to oskrzela. Każde z nich to jedno oskrzele. 00:06:21.850 --> 00:06:24.550 Też mają chrzęstne usztywnienia. 00:06:24.550 --> 00:06:26.480 Oskrzela dzielą się dalej, 00:06:26.480 --> 00:06:31.140 na coraz mniejsze rurki, które od pewnego momentu 00:06:31.140 --> 00:06:33.320 tracą chrzęstne usztywnienie. 00:06:33.320 --> 00:06:35.690 Przestają być sztywne, ale 00:06:35.690 --> 00:06:37.290 wciąż się dzielą. 00:06:37.290 --> 00:06:39.030 Narysuję je jako drobne linie. 00:06:39.030 --> 00:06:42.530 Te przewody stają się bardzo cienkie, 00:06:42.530 --> 00:06:44.170 ale ciągle się dzielą. 00:06:44.170 --> 00:06:47.560 Czyli pobrane powietrze musi się dzielić i rozchodzi się 00:06:47.560 --> 00:06:49.100 różnymi drogami. 00:06:49.100 --> 00:06:52.400 Kiedy oskrzela nie mają już chrzęstnego wzmocnienia, 00:06:52.400 --> 00:06:53.490 sztywność. 00:06:53.490 --> 00:06:55.690 Pierwsze z przewodów bez usztywnienia -- a właściwe także 00:06:55.690 --> 00:06:59.480 wszystkie pozostałe nieusztywnione przewody to oskrzeliki. 00:06:59.480 --> 00:07:00.630 To są oskrzeliki. 00:07:00.630 --> 00:07:03.630 Na przykład to jest oskrzelik. 00:07:03.630 --> 00:07:05.225 To nic nowego. 00:07:05.225 --> 00:07:07.380 Po prostu przewód, rura staje się coraz cieńsza. 00:07:08.110 --> 00:07:10.920 Różne odcinki tych przewodów mają różne nazwy, 00:07:10.920 --> 00:07:13.380 ale generalnie chodzi o to, że powietrze dostaje się przez jamę gębową 00:07:13.380 --> 00:07:16.020 lub nosową, a odchodzący od nich przewód dzieli się 00:07:16.020 --> 00:07:19.310 na dwa kolejne, które prowadzą 00:07:19.310 --> 00:07:21.550 do dwóch płuc. 00:07:21.550 --> 00:07:24.010 Zaraz narysuję płuca tego faceta. 00:07:33.260 --> 00:07:36.590 Oskrzela przechodzą w płuca -- 00:07:36.590 --> 00:07:39.720 oskrzeliki są już elementami płuc. 00:07:39.720 --> 00:07:41.660 Oskrzeliki wreszcie się kończą. 00:07:41.660 --> 00:07:43.020 I to dopiero jest ciekawe. 00:07:43.020 --> 00:07:45.500 Dzielą się na coraz mniejsze i cieńsze, 00:07:45.500 --> 00:07:52.110 aż wreszcie kończą się małymi pęcherzykami z powietrzem. 00:07:52.110 --> 00:07:55.770 Na końcu najcieńszych oskrzelików znajdują się 00:07:55.770 --> 00:07:59.500 małe -- bardzo małe -- woreczki czy pęcherzyki z powietrzem. 00:07:59.500 --> 00:08:02.060 Za chwilę o nich opowiem. 00:08:02.060 --> 00:08:03.310 Te woreczki to pęcherzyki płucne. 00:08:08.900 --> 00:08:10.700 Użyłem do tej pory sporo fachowych słów, 00:08:10.700 --> 00:08:11.860 ale ogólna zasada jest prosta. 00:08:11.860 --> 00:08:13.050 Powietrze dostaje się do przewodu, 00:08:13.050 --> 00:08:15.020 który dzieli się i staje coraz cieńszy, aż wreszcie 00:08:15.020 --> 00:08:16.760 kończy się pęcherzykami płucnymi. 00:08:16.760 --> 00:08:20.450 Pytacie pewnie -- ale jak ten przewód 00:08:20.450 --> 00:08:22.930 dostarcza tlen mojemu ciału? 00:08:22.930 --> 00:08:26.460 Kluczem jest tutaj wielkość pęcherzyków - są bardzo, bardzo małe 00:08:26.460 --> 00:08:30.950 i mają bardzo cienkie ścianki zbudowane 00:08:30.950 --> 00:08:32.059 z jednej warstwy komórek nabłonka. 00:08:32.059 --> 00:08:33.700 Zrobię zbliżenie. 00:08:33.700 --> 00:08:36.740 Jeżeli powiększymy jeden z pęcherzyków --a są one 00:08:36.740 --> 00:08:39.950 na prawdę bardzo małe. 00:08:39.950 --> 00:08:43.799 Narysowałem je dosyć duże, ale każdy pęcherzyk -- 00:08:43.799 --> 00:08:45.930 narysuję jeszcze większe. 00:08:45.930 --> 00:08:48.780 Narysuję te pęcherzyki. 00:08:48.780 --> 00:08:50.840 Mamy tu pęcherzyki płucne. 00:08:54.030 --> 00:08:56.290 A to jest oskrzelik, który 00:08:56.290 --> 00:08:57.600 uchodzi do pęcherzyka. 00:08:57.600 --> 00:09:00.320 Obok kolejny oskrzelik uchodzi do innego pęcherzyka płucnego. 00:09:00.320 --> 00:09:04.820 Do innej grupy pęcherzyków płucnych. 00:09:04.820 --> 00:09:10.300 Każdy z nich ma 200-300 mikrometrów średnicy. 00:09:10.300 --> 00:09:13.530 Czyli ta odległość -- zmienię kolor -- 00:09:13.530 --> 00:09:18.720 ta odległość to 200-300 mikrometrów. 00:09:18.720 --> 00:09:22.050 Gdybyście nie wiedzieli ile to mikrometr, 00:09:22.050 --> 00:09:25.200 to jest to jedna milionowa metra, czyli jedna 00:09:25.200 --> 00:09:26.820 tysięczna milimetra. 00:09:26.820 --> 00:09:30.340 Czyli to 200 tysięcznych milimetra (0,2 mm). 00:09:30.340 --> 00:09:32.890 Możecie też uznać -- i to będzie proste do wyobrażenia -- 00:09:32.890 --> 00:09:38.730 że to jedna piąta milimetra. 00:09:40.920 --> 00:09:42.790 Gdybym narysował to na tablicy -- jeżeli oglądacie to 00:09:42.790 --> 00:09:47.600 na pełnym ekranie -- to milimetr to mniej więcej tyle. 00:09:47.600 --> 00:09:48.690 Może trochę więcej. 00:09:48.690 --> 00:09:50.130 Może tyle. 00:09:50.130 --> 00:09:52.530 A teraz wyobraźcie sobie jedną piątą tego odcinka. 00:09:52.530 --> 00:09:54.580 Tyle wynosi średnica pęcherzyków płucnych. 00:09:54.580 --> 00:09:56.470 Żeby to jakoś odnieść do innych komórek, 00:09:56.470 --> 00:09:58.330 to przeciętna ludzka komórka ma około 00:09:58.330 --> 00:10:00.760 10 mikrometrów. 00:10:00.760 --> 00:10:04.450 Czyli średnica pęcherzyka to 20-30 przeciętnych komórek 00:10:04.450 --> 00:10:06.600 ułożonych jedna za drugą. 00:10:06.600 --> 00:10:08.360 Pęcherzyki mają bardzo cienkie ścianki. 00:10:12.180 --> 00:10:15.480 Możecie wyobrazić je sobie jako baloniki - ścianka balonu 00:10:15.480 --> 00:10:20.260 jest bardzo cienka, zbudowana z jednej warstwy komórek. 00:10:20.260 --> 00:10:22.410 I te baloniki są połączone z przepływem krwi. 00:10:22.410 --> 00:10:26.540 Elementy układu krążenia przechodzą tuż obok 00:10:26.540 --> 00:10:27.100 pęcherzyków płucnych. 00:10:27.100 --> 00:10:32.580 Naczynia prowadzą z serca do płuc odtlenowaną krew, 00:10:32.580 --> 00:10:33.860 która ma zostać utlenowana. 00:10:33.860 --> 00:10:37.810 Generalnie, naczynia niosące krew odtlenowaną -- 00:10:37.810 --> 00:10:39.900 przedstawię to szczegółowo w filmikach 00:10:39.900 --> 00:10:43.250 o sercu i układzie krążenia -- naczynia 00:10:43.250 --> 00:10:45.570 niosące krew odtlenowaną są 00:10:45.570 --> 00:10:46.420 trochę ciemniejsze. 00:10:46.420 --> 00:10:47.770 Są trochę fioletowe. 00:10:47.770 --> 00:10:49.400 Narysuję je na niebiesko. 00:10:49.400 --> 00:10:55.890 To są naczynia prowadzące krew z serca. 00:10:55.890 --> 00:11:00.060 Ta krew nie zawiera tlenu, jest całkiem odtlenowana 00:11:00.060 --> 00:11:02.650 albo zawiera go bardzo mało. 00:11:02.650 --> 00:11:06.520 Naczynia prowadzące krew z serca to tętnice. 00:11:08.010 --> 00:11:08.760 Zapiszę to. 00:11:08.760 --> 00:11:11.290 Powtórzę to jeszcze, gdy będę mówił o sercu. 00:11:11.290 --> 00:11:21.590 Tętnice to naczynia prowadzące krew z serca. 00:11:24.220 --> 00:11:26.770 Pewnie słyszeliście o tętnicach. 00:11:26.770 --> 00:11:29.190 Naczynia, które prowadzą krew do serca to żyły. 00:11:36.010 --> 00:11:39.160 Ważne, żebyście to zapamiętali, bo później 00:11:39.160 --> 00:11:42.270 przekonacie się, że tętnice nie zawsze niosą 00:11:42.270 --> 00:11:45.100 krew odtlenowaną ani nie zawsze krew natlenowaną, 00:11:45.100 --> 00:11:45.900 podobnie jest z żyłami. 00:11:45.900 --> 00:11:47.520 Opowiem o tym szczegółowo, przy omawianiu 00:11:47.520 --> 00:11:49.780 budowy serca i układy krążenia, a teraz pamiętajcie, 00:11:49.780 --> 00:11:51.630 że tętnice wychodzą z serca, 00:11:51.630 --> 00:11:53.510 a żyły prowadzą do serca. 00:11:53.510 --> 00:11:58.610 Mamy więc tutaj tętnice prowadzące z serca do płuc, 00:11:58.610 --> 00:12:03.020 do pęcherzyków płucnych, ponieważ krew w tych tętnicach 00:12:03.020 --> 00:12:05.310 musi zostać natlenowana. 00:12:05.310 --> 00:12:09.720 A co się dzieje, kiedy powietrze przechodzi przez 00:12:09.720 --> 00:12:16.060 oskrzeliki i dociera do pęcherzyków, 00:12:16.060 --> 00:12:20.650 które wypełnia -- kiedy pęcherzyki się wypełniają, 00:12:20.650 --> 00:12:27.680 cząsteczki tlenu przechodzą przez 00:12:27.680 --> 00:12:30.220 ich cienkie ścianki i zostają 00:12:30.220 --> 00:12:31.530 wchłonięte przez krew. 00:12:31.530 --> 00:12:33.850 Opowiem o tym znacznie więcej, kiedy będziemy 00:12:33.850 --> 00:12:35.740 mówić o hemoglobinie i erytrocytach, a teraz musicie sobie zdawać 00:12:35.740 --> 00:12:38.920 sprawę, że wokół pęcherzyków jest wiele naczyń włosowatych. 00:12:38.920 --> 00:12:41.810 Naczynia włosowate (kapilarne) to bardzo cienkie naczynia krwionośne, 00:12:41.810 --> 00:12:44.850 przez ścianki których może przechodzić powietrze -- 00:12:44.850 --> 00:12:46.560 a konkretnie cząsteczki tlenu i dwutlenku węgla. 00:12:46.560 --> 00:12:48.580 Pęcherzyki otacza rozbudowana sieć naczyń włosowatych, 00:12:48.580 --> 00:12:51.450 a to umożliwia wymianę gazów. 00:12:51.450 --> 00:12:56.470 Tlen może dostać się do krwi, a kiedy się tam dostanie -- 00:12:56.470 --> 00:13:00.310 to naczynie prowadzące krew z serca, 00:13:00.310 --> 00:13:01.100 to po prosty rurka. 00:13:01.100 --> 00:13:03.710 Kiedy krew wysyci się już tlenem, to rurka poprowadzi 00:13:03.710 --> 00:13:04.960 ją z powrotem do serca. 00:13:09.890 --> 00:13:13.790 To jest ten moment, w którym naczynie, ta rurka, 00:13:13.790 --> 00:13:16.840 element układu krążenia, przestaje być tętnicą, 00:13:16.840 --> 00:13:19.745 która prowadzi krew z serca, i staje się żyłą, 00:13:19.745 --> 00:13:22.320 która prowadzi krew z powrotem do serca. 00:13:22.320 --> 00:13:26.010 Te tętnice i żyły mają swoje określenie. 00:13:26.010 --> 00:13:28.900 To tętnice płucne i żyły płucne. 00:13:28.900 --> 00:13:34.980 Krew z serca do płuc płynie 00:13:34.980 --> 00:13:40.840 tętnicami płucnymi. 00:13:40.840 --> 00:13:44.775 A z płuc z powrotem do serca - żyłami płucnymi. 00:13:49.800 --> 00:13:53.090 Po angielsku określenia związane z płucami będą opisywane przymiotnikiem "pulmonary". 00:13:53.090 --> 00:13:55.920 Przedrostek "pulmo" pochodzi z łaciny 00:13:55.920 --> 00:13:59.090 i oznacza po prostu płuca. Czyli "pulmonary artery" to tętnica płucna, 00:13:59.090 --> 00:14:01.380 a "pulmonary vein" to żyła płucna. 00:14:01.380 --> 00:14:02.300 Po polsku odpowiada mu przymiotnik "płucny". 00:14:02.300 --> 00:14:04.840 Za każdym razem, kiedy mówimy o czymś "płucnym", 00:14:04.840 --> 00:14:09.200 mówimy o płucach lub czymś, co jest związane 00:14:09.200 --> 00:14:09.770 z wymianą gazową. 00:14:09.770 --> 00:14:13.200 Warto o tym pamiętać. 00:14:13.200 --> 00:14:19.300 Zawierające tlen powietrze dostaje się 00:14:19.300 --> 00:14:22.670 do jamy ustnej lub nosowej, stamtąd do gardła 00:14:22.670 --> 00:14:23.200 i mogłoby właściwie napełnić nam żołądek. 00:14:23.200 --> 00:14:25.550 Nadmuchać go, jak balon, ale 00:14:25.550 --> 00:14:29.150 w ten sposób nie dostarczylibyśmy tlenu do krwi. 00:14:29.150 --> 00:14:32.990 Powietrze przejdzie więc przez gardło do krtani, stamtąd 00:14:32.990 --> 00:14:36.270 do tchawicy, przez oskrzela do oskrzelików 00:14:36.270 --> 00:14:40.120 kończących się pęcherzykami płucnymi, z których 00:14:40.120 --> 00:14:42.570 tlen może zostać wchłonięty do krwi w naczyniach włosowatych, 00:14:42.570 --> 00:14:44.490 które z tętnic stają się żyłami, niosącymi utlenowaną krew do serca. 00:14:44.490 --> 00:14:50.140 Czerwone krwinki (erytrocyty) stają się czerwone dopiero, gdy 00:14:50.140 --> 00:14:53.980 hemoglobina przyłączy tlen i stanie się czerwona, 00:14:53.980 --> 00:14:55.300 wtedy krew może wracać do serca. 00:14:55.300 --> 00:14:58.140 Ale tu nie chodzi tylko o doprowadzenie tlenu 00:14:58.140 --> 00:15:01.850 do tętnic, o przyłączenie go do hemoglobiny. 00:15:01.850 --> 00:15:05.110 Chodzi również o uwolnienie dwutlenku węgla. 00:15:05.110 --> 00:15:10.610 Te niebieskie tętnice prowadzące krew z serca do płuc 00:15:10.610 --> 00:15:14.730 muszą uwolnić dwutlenek węgla w pęcherzykach płucnych. 00:15:14.730 --> 00:15:16.560 Dwutlenek węgla będziemy później wydychać. 00:15:16.560 --> 00:15:18.360 Mamy więc wchłaniany tlen. 00:15:21.970 --> 00:15:24.110 Inne gazy też dostają się do płuc, ale to tlen 00:15:24.110 --> 00:15:25.790 jest wchłaniany z pęcherzyków do krwi w kapilarach. 00:15:25.790 --> 00:15:30.680 W wydychanym powietrzu będzie się znajdował 00:15:30.680 --> 00:15:33.850 dwutlenek węgla, który był we krwi, ale 00:15:33.850 --> 00:15:35.840 pęcherzyków płucnych i musi zostać z nich wypchnięty. 00:15:35.840 --> 00:15:37.685 Zaraz powiem, jak zostaje wypchnięty z płuc. 00:15:43.320 --> 00:15:46.120 Zostaje wypchnięty -- kiedy powietrze jest wydychane 00:15:46.120 --> 00:15:51.160 może poruszać moimi strunami głosowymi, 00:15:51.160 --> 00:15:53.210 co pozwala mi mówić, ale na razie nie będę 00:15:53.210 --> 00:15:54.620 wchodził w szczegóły. 00:15:54.620 --> 00:15:58.200 Ostatnia sprawa, którą powinniśmy się zająć przy omawianiu 00:15:58.200 --> 00:16:04.360 układu oddechowego, to to w jaki sposób powietrze dostaje się do środka 00:16:04.360 --> 00:16:06.690 i jak jest potem wypychane. 00:16:06.690 --> 00:16:09.660 Sposób w jaki to się dzieje przypomina -- 00:16:09.660 --> 00:16:12.700 możecie sobie wyobrazić, że to rodzaj pompy albo balonu -- 00:16:12.700 --> 00:16:15.680 mamy tu rozpięty duży płaski mięsień. 00:16:15.680 --> 00:16:17.170 Wybiorę dobry kolor. 00:16:17.170 --> 00:16:25.860 To moje płuca, a tu jest ten płaski mięsień. 00:16:25.860 --> 00:16:27.400 Tuż poniżej płuc -- 00:16:27.400 --> 00:16:28.650 ten mięsień to przepona. 00:16:38.320 --> 00:16:41.280 Kiedy jest w spoczynku, przepona ma kształt wypukłej ku górze 00:16:41.280 --> 00:16:43.700 kopuły, więc płuca są ściśnięte. 00:16:43.700 --> 00:16:45.440 Nie mają dużej objętości. 00:16:45.440 --> 00:16:49.380 Ale kiedy nabieram powietrza, to przepona 00:16:49.380 --> 00:16:52.170 kurczy się, a kiedy się kurczy, 00:16:52.170 --> 00:16:55.950 to staje się krótsza i, co ważniejsze, opuszcza się, 00:16:55.950 --> 00:17:00.440 co zwiększa objętość płuc. 00:17:00.440 --> 00:17:02.330 Płuca mogą zwiększyć swoją pojemność. 00:17:02.330 --> 00:17:04.920 To mniej więcej tak, jakby rozciągnąć balon, 00:17:04.920 --> 00:17:07.420 zwiększyć objętość płuc. 00:17:10.064 --> 00:17:13.310 A kiedy zwiększamy objętość czegoś -- 00:17:13.310 --> 00:17:16.000 płuca zwiększają swoją objętość, kiedy przepona 00:17:16.000 --> 00:17:18.630 kurczy się i opuszcza, zwiększając miejsce dla płuc. 00:17:18.630 --> 00:17:22.150 A kiedy objętość czegoś się zwiększa, 00:17:22.150 --> 00:17:24.140 to ciśnienie wewnątrz spada. 00:17:24.140 --> 00:17:26.420 Jeśli pamiętacie z fizyki, to 00:17:26.420 --> 00:17:27.720 iloczyn ciśnienia i objętości jest stały. 00:17:27.720 --> 00:17:31.280 Zapiszę to. 00:17:31.280 --> 00:17:39.050 Kiedy wdychamy powietrze, to przepona kurczy się 00:17:39.050 --> 00:17:40.300 pod wpływem sygnału z mózgu. 00:17:40.300 --> 00:17:48.550 Przepona się kurczy. 00:17:48.550 --> 00:17:51.125 Wokół płuc w klatce piersiowej powstaje więcej miejsca. 00:17:51.125 --> 00:17:56.390 Płuca rozciągają się, żeby to miejsce wypełnić. 00:17:56.390 --> 00:17:59.870 Ciśnienie wewnątrz płuc jest niższe niż na zewnątrz, 00:17:59.870 --> 00:18:01.540 pojawia się więc podciśnienie. 00:18:01.540 --> 00:18:04.440 Powietrze zawsze przepływa zgodnie z różnicą ciśnień, 00:18:04.440 --> 00:18:07.060 od wysokiego do niskiego, więc wypełnia nam płuca. 00:18:07.060 --> 00:18:10.710 W powietrzu powinien być tlen, który dostanie się 00:18:10.710 --> 00:18:13.530 do pęcherzyków płucnych, a z nich do 00:18:13.530 --> 00:18:17.190 tętniczek włosowatych, które staną się żyłkami włosowatymi, 00:18:17.190 --> 00:18:17.820 gdy tlen przyłączy się do hemoglobiny. 00:18:17.820 --> 00:18:19.530 Później opowiem o tym szczegółowo. 00:18:19.530 --> 00:18:21.960 Kiedy przepona przestanie się kurczyć, 00:18:21.960 --> 00:18:23.980 wraca do wysklepionej pozycji, znów ma kształt kopuły. 00:18:23.980 --> 00:18:25.020 Kurczy się. 00:18:25.020 --> 00:18:26.550 Tak jak gumka recepturka. 00:18:26.550 --> 00:18:30.480 Ściska więc z powrotem płuca i wypycha 00:18:30.480 --> 00:18:33.780 znajdujące się w nich powietrze, które ma mniej tlenu, a więcej 00:18:33.780 --> 00:18:35.120 dwutlenku węgla niż powietrze atmosferyczne. 00:18:35.120 --> 00:18:39.130 Kiedy patrzę na moje płuca -- chociaż dosłownie nie mogę tego zrobić 00:18:39.130 --> 00:18:42.130 -- nie wydają się bardzo duże. 00:18:42.130 --> 00:18:45.350 W jaki sposób pobieram więc wystarczającą ilość tlenu? 00:18:45.350 --> 00:18:52.090 Jest to możliwe dzięki rozgałęzianiu się oskrzelików i dużej ilości drobnych pęcherzyków. 00:18:52.090 --> 00:18:55.920 Dzięki temu sumaryczna powierzchnia płuc jest znacznie większa 00:18:55.920 --> 00:18:59.310 niż byście się spodziewali -- albo niż ja mógłbym 00:18:59.310 --> 00:19:01.830 sobie wyobrazić, gdyby mi ktoś nie powiedział. 00:19:01.830 --> 00:19:04.090 Okazuje się -- sprawdziłem to -- że sumaryczna powierzchnia 00:19:04.090 --> 00:19:08.650 pęcherzyków płucnych -- czyli cała powierzchnia, 00:19:08.650 --> 00:19:11.470 przez któą tlen może być wchłaniany, a dwutlenek węgla 00:19:11.470 --> 00:19:13.950 uwalniany z krwi -- ta powierzchnia to 00:19:13.950 --> 00:19:18.610 75 metrów kwadratowych. 00:19:18.610 --> 00:19:19.910 Metrów kwadratowych. 00:19:22.470 --> 00:19:24.730 Jeśli się nad tym zastanowić -- wyobraźcie sobie 00:19:24.730 --> 00:19:26.310 kawałek materiału albo pole. 00:19:26.310 --> 00:19:29.930 Będzie miało prawie 9 na 9 metrów. 00:19:29.930 --> 00:19:36.340 Czyli 27 na 27 stóp. 00:19:36.340 --> 00:19:38.530 Ludzie mają podwórka tej wielkości. 00:19:38.530 --> 00:19:41.140 Taką powierzchnię mają Wasze płuca. 00:19:41.140 --> 00:19:42.240 Ta powierzchnia jest spakowana. 00:19:42.240 --> 00:19:45.310 Upakowana w płuca, które z zewnątrz wyglądają 00:19:45.310 --> 00:19:46.220 na całkiem małe. 00:19:46.220 --> 00:19:48.410 A dzięki temu mamy wystarczającą powierzchnię, przez którą 00:19:48.410 --> 00:19:51.680 przechodzi wystarczająca ilość powietrza, wystarczająco dużo tlenu 00:19:51.680 --> 00:19:54.980 przechodzi przez ścianki pęcherzyków do krwi i wystarczająco dużo 00:19:54.980 --> 00:19:56.560 dwutlenku węgla przechodzi w przeciwnym kierunku. 00:19:56.560 --> 00:19:59.370 A żebyście mieli wyobrażenie, ile mamy pęcherzyków płucnych -- 00:19:59.370 --> 00:20:02.240 mówiłem już, że są bardzo małe -- mamy ich po 00:20:02.240 --> 00:20:04.410 300 milionów w każdym płucu. 00:20:04.410 --> 00:20:09.350 W każdym płucu po 300 milionów pęcherzyków. 00:20:09.350 --> 00:20:12.020 Mam nadzieję, że teraz już wiecie przynajmniej, 00:20:12.020 --> 00:20:16.230 jak tlen dostaje się do krwi, 00:20:16.230 --> 00:20:17.640 a dwutlenek węgla z niej wydostaje. 00:20:17.640 --> 00:20:20.200 W następnym filmiku opowiem więcej o samym 00:20:20.200 --> 00:20:26.520 układzie krążenia i o tym, jak tlen dociera z płuc 00:20:26.520 --> 00:20:28.240 do innych części ciała i jak dwutlenek węgla 00:20:28.240 --> 00:20:31.640 z różnych narządów trafia do płuc.