0:00:00.490,0:00:03.280 Zrobiłem już sporo filmików o oddychaniu komórkowym. 0:00:03.280,0:00:06.440 Myślę, że nawet zanim je obejrzeliście, wiedzieliście, 0:00:06.440,0:00:13.510 że potrzebujemy tlenu, a uwalniamy dwutlenek węgla. 0:00:13.510,0:00:17.190 Jeśli oglądaliście filmiki o oddychaniu komórkowym, 0:00:17.190,0:00:21.490 to wiecie, że potrzebujemy tlenu, żeby zmetabolizować pokarm, 0:00:21.490,0:00:25.980 czyli żeby zamienić go w ATP, które umożliwia 0:00:25.980,0:00:28.300 funkcjonowanie komórek, a tym samym wszystko, co robimy 0:00:28.300,0:00:31.030 -- poruszanie się, wymianę oddechową, myślenie, 0:00:31.030,0:00:31.480 wszystko, co musimy robić. 0:00:31.480,0:00:35.830 Podczas oddychania komórkowego rozkładamy 0:00:35.830,0:00:39.210 cukry i uwalniamy dwutlenek węgla. 0:00:39.210,0:00:42.980 W tym filmiku chciałbym się sporo cofnąć 0:00:42.980,0:00:45.770 i zastanowić, w jaki sposób pobieramy tlen 0:00:45.770,0:00:49.480 i w jaki sposób wyrzucamy go z powrotem do atmosfery. 0:00:49.480,0:00:51.620 Czyli w jaki sposób dokonujemy wymiany oddechowej. 0:00:54.250,0:00:57.020 W jaki sposób pobieramy tlen i jak wyrzucamy 0:00:57.020,0:00:58.200 dwutlenek węgla? 0:00:58.200,0:01:01.560 Pewnie każdy z Was mógłby rozpocząć ten filmik, 0:01:01.560,0:01:04.030 bo zaczyna się on w nosie lub ustach. 0:01:04.030,0:01:07.830 Ja mam zwykle zatkane zatoki, 0:01:07.830,0:01:08.720 więc muszę często oddychać ustami. 0:01:08.720,0:01:10.110 Śpię też z otwartymi ustami. 0:01:10.110,0:01:12.350 Początkiem układu oddechowego są jama nosowa i jama ustna. 0:01:12.350,0:01:15.850 Narysuję kogoś z nosem i ustami. 0:01:15.850,0:01:17.850 To jest nasz bohater. 0:01:17.850,0:01:21.865 Może jego usta są otwarte, tak, żeby mógł nimi zaczerpnąć powietrza. 0:01:25.350,0:01:28.380 Oczy nie są w tym momencie istotne, ale je dorysuję, 0:01:28.380,0:01:29.800 żeby było widać, że to człowiek. 0:01:29.800,0:01:32.610 To jest mój przykładowy człowiek, którego 0:01:32.610,0:01:34.900 wykorzystam do dalszego rysowania. 0:01:34.900,0:01:36.340 To jego ucho. 0:01:36.340,0:01:41.485 Może ma jeszcze -- dorysuje mu trochę włosów. 0:01:45.210,0:01:47.790 Te szczegóły nie są istotne, ale nasz człowiek jest gotowy. 0:01:47.790,0:01:51.200 Na przykładzie tego faceta zobaczymy, jak wdychamy powietrze, 0:01:51.200,0:01:54.120 jak nasze ciało je pobiera. 0:01:54.120,0:01:57.910 Zajrzyjmy do środka naszego modelu. 0:01:57.910,0:02:01.680 Ale najpierw narysuję go z zewnątrz. 0:02:01.680,0:02:02.510 Zobaczymy, jak mi to pójdzie. 0:02:02.510,0:02:04.390 To widok z zewnątrz. 0:02:04.390,0:02:06.440 Ale to nie wygląda najlepiej. 0:02:06.440,0:02:09.419 Ten facet wygląda jakoś tak i ma -- 0:02:09.419,0:02:12.900 -- to są jego ramiona. 0:02:12.900,0:02:14.010 To nasz model. 0:02:14.010,0:02:14.900 W porządku. 0:02:14.900,0:02:19.200 Usta prowadzą do jamy ustnej, która jest po prostu 0:02:19.200,0:02:21.650 przestrzenią ograniczoną ustami i policzkami. 0:02:21.650,0:02:22.770 To jest jama ustna. 0:02:22.770,0:02:25.960 Mógłbym narysować język i parę innych rzeczy, może to zrobię. 0:02:25.960,0:02:28.055 Narysuję język. 0:02:32.020,0:02:34.780 Przestrzeń ograniczona ustami i policzkami to 0:02:34.780,0:02:36.030 jama ustna. 0:02:46.900,0:02:50.340 Ustna, bo zamykają ją usta, a jama oznacza zamkniętą przestrzeń, jak "smocza jama". 0:02:50.340,0:02:52.700 Mamy też nozdrza, które prowadzą do 0:02:52.700,0:02:53.950 jamy nosowej. 0:02:56.560,0:02:59.310 To kolejna zamknięta przestrzeń wewnątrz naszego ciała. 0:02:59.310,0:03:03.800 Tylne części jamy ustnej i jamy nosowej 0:03:03.800,0:03:05.020 łączą się ze sobą. 0:03:05.020,0:03:10.880 Odcinek, na którym obie jamy się łączą 0:03:10.880,0:03:12.130 to gardło. 0:03:17.180,0:03:19.640 Kiedy powietrze pobierane jest przez nos -- mówi się, 0:03:19.640,0:03:21.680 że to jest zdrowsze, pewnie dlatego, 0:03:21.680,0:03:24.820 że jest oczyszczane przez włoski w nosie, ogrzewane 0:03:24.820,0:03:27.180 i nawilżane, ale można nabierać powietrze ustami. 0:03:27.180,0:03:32.900 Powietrze przechodzi przez jamę nosową 0:03:32.900,0:03:38.420 lub jamę ustną i przechodzi przez gardło, które 0:03:38.420,0:03:41.220 dzieli się na dwa przewody. 0:03:41.220,0:03:44.140 Jednym z nich wędruje powietrze, 0:03:44.140,0:03:45.660 a drugim jedzenie. 0:03:45.660,0:03:47.700 Gardło jest jednocześnie częścią układu pokarmowego i oddechowego. 0:03:47.700,0:03:51.720 Z tyłu mamy przełyk, o którym 0:03:51.720,0:03:54.290 opowiem w kolejnym filmiku. 0:03:54.290,0:03:57.540 Z tyłu jest przełyk, a z przodu -- 0:03:57.540,0:04:00.030 narysuję to rozdzielenie. 0:04:00.030,0:04:03.370 Z przodu mamy -- połączę to jeszcze. 0:04:03.370,0:04:04.320 Rysowałem żółtym, 0:04:04.320,0:04:05.870 więc będę go dalej używał, a na zielono 0:04:05.870,0:04:07.730 zaznaczę powietrze. 0:04:07.730,0:04:09.526 Gardło jest podzielone w ten sposób. 0:04:12.350,0:04:16.550 Za przewodem, którym wędruje powietrze, mamy przełyk. 0:04:21.470,0:04:22.720 Napiszę to innym kolorem. 0:04:31.280,0:04:33.030 A tutaj mamy krtań. 0:04:37.980,0:04:40.460 Na razie nie będziemy się nią zajmować. 0:04:40.460,0:04:42.440 Przełyk to przewód, którym jedzenie wędruje do żołądka. 0:04:42.440,0:04:44.910 Początkiem układu pokarmowego jest również jama ustna. 0:04:44.910,0:04:46.710 A tu jedzenie ma z niej trafić -- 0:04:46.710,0:04:50.310 -- ma przemieszczać się przełykiem. 0:04:50.310,0:04:52.700 Ale w tym filmiku skupiamy się na wymianie gazowej. 0:04:52.700,0:04:54.600 Co dzieje się z powietrzem? 0:04:54.600,0:04:59.260 Teraz opowiem, w jaki sposób powietrze przechodzi przez krtań. 0:04:59.260,0:05:02.030 Krtań jest także jednym z naszych narządem mowy. 0:05:02.030,0:05:05.460 Kiedy słyszycie mój głos, to w mojej krtani te małe elementy 0:05:05.460,0:05:08.360 właśnie się poruszają, wibrują z właściwą częstotliwością, 0:05:08.360,0:05:10.900 a ja mogę te dźwięki modyfikować przy pomocy 0:05:10.900,0:05:12.330 ust i mówić do Was. 0:05:12.330,0:05:14.340 Krtań jest więc także narządem mowy, ale nie będę 0:05:14.340,0:05:15.180 skupiał się teraz na tym. 0:05:15.180,0:05:17.770 Budowa krtani przypomina trochę pudełko, 0:05:17.770,0:05:19.580 krtań jest więc taką skrzynką, z której wydobywa się głos. 0:05:19.580,0:05:22.610 Kiedy powietrze opuszcza krtań -- 0:05:22.610,0:05:31.580 przechodzi do tchawicy. Jest to po prostu 0:05:31.580,0:05:32.830 chrzęstna rura, którą wędruje powietrze. 0:05:32.830,0:05:35.170 A przełyk to rura, którą wędruje jedzenie. 0:05:35.170,0:05:36.420 Zapiszę to. 0:05:36.420,0:05:40.960 To jest tchawica. 0:05:40.960,0:05:43.280 Z tchawicy -- tchawica to dosyć 0:05:43.280,0:05:44.590 sztywna, ale sprężysta rura. 0:05:44.590,0:05:46.780 Usztywniają ją chrzęstne pierścienie, tworzące jej ściany. 0:05:46.780,0:05:47.970 To usztywnienie jest całkiem sensowne. 0:05:47.970,0:05:51.290 Wyobraźcie sobie wąż -- jeśli się będzie 0:05:51.290,0:05:53.240 bardzo wyginał, to nie przepłynie przez niego zbyt dużo 0:05:53.240,0:05:54.310 wody czy powietrza. 0:05:54.310,0:05:56.530 Tchawica nie powinna więc za bardzo się wyginać. 0:05:56.530,0:05:58.630 Musi być usztywniona i stąd ten chrzęstny szkielet. 0:05:59.930,0:06:06.090 Tchawica dzieli się na dwa przewody, 0:06:06.090,0:06:08.270 wiecie pewnie dokąd one prowadzą. 0:06:08.270,0:06:10.590 Nie będę rysował zbyt szczegółowo. 0:06:10.590,0:06:13.410 Chcę, żebyście mieli o tym pewne pojęcie. Te dwa przewody 0:06:13.410,0:06:15.770 to oskrzela. Każde z nich to jedno oskrzele. 0:06:21.850,0:06:24.550 Też mają chrzęstne usztywnienia. 0:06:24.550,0:06:26.480 Oskrzela dzielą się dalej, 0:06:26.480,0:06:31.140 na coraz mniejsze rurki, które od pewnego momentu 0:06:31.140,0:06:33.320 tracą chrzęstne usztywnienie. 0:06:33.320,0:06:35.690 Przestają być sztywne, ale 0:06:35.690,0:06:37.290 wciąż się dzielą. 0:06:37.290,0:06:39.030 Narysuję je jako drobne linie. 0:06:39.030,0:06:42.530 Te przewody stają się bardzo cienkie, 0:06:42.530,0:06:44.170 ale ciągle się dzielą. 0:06:44.170,0:06:47.560 Czyli pobrane powietrze musi się dzielić i rozchodzi się 0:06:47.560,0:06:49.100 różnymi drogami. 0:06:49.100,0:06:52.400 Kiedy oskrzela nie mają już chrzęstnego wzmocnienia, 0:06:52.400,0:06:53.490 sztywność. 0:06:53.490,0:06:55.690 Pierwsze z przewodów bez usztywnienia -- a właściwe także 0:06:55.690,0:06:59.480 wszystkie pozostałe nieusztywnione przewody to oskrzeliki. 0:06:59.480,0:07:00.630 To są oskrzeliki. 0:07:00.630,0:07:03.630 Na przykład to jest oskrzelik. 0:07:03.630,0:07:05.225 To nic nowego. 0:07:05.225,0:07:07.380 Po prostu przewód, rura staje się coraz cieńsza. 0:07:08.110,0:07:10.920 Różne odcinki tych przewodów mają różne nazwy, 0:07:10.920,0:07:13.380 ale generalnie chodzi o to, że powietrze dostaje się przez jamę gębową 0:07:13.380,0:07:16.020 lub nosową, a odchodzący od nich przewód dzieli się 0:07:16.020,0:07:19.310 na dwa kolejne, które prowadzą 0:07:19.310,0:07:21.550 do dwóch płuc. 0:07:21.550,0:07:24.010 Zaraz narysuję płuca tego faceta. 0:07:33.260,0:07:36.590 Oskrzela przechodzą w płuca -- 0:07:36.590,0:07:39.720 oskrzeliki są już elementami płuc. 0:07:39.720,0:07:41.660 Oskrzeliki wreszcie się kończą. 0:07:41.660,0:07:43.020 I to dopiero jest ciekawe. 0:07:43.020,0:07:45.500 Dzielą się na coraz mniejsze i cieńsze, 0:07:45.500,0:07:52.110 aż wreszcie kończą się małymi pęcherzykami z powietrzem. 0:07:52.110,0:07:55.770 Na końcu najcieńszych oskrzelików znajdują się 0:07:55.770,0:07:59.500 małe -- bardzo małe -- woreczki czy pęcherzyki z powietrzem. 0:07:59.500,0:08:02.060 Za chwilę o nich opowiem. 0:08:02.060,0:08:03.310 Te woreczki to pęcherzyki płucne. 0:08:08.900,0:08:10.700 Użyłem do tej pory sporo fachowych słów, 0:08:10.700,0:08:11.860 ale ogólna zasada jest prosta. 0:08:11.860,0:08:13.050 Powietrze dostaje się do przewodu, 0:08:13.050,0:08:15.020 który dzieli się i staje coraz cieńszy, aż wreszcie 0:08:15.020,0:08:16.760 kończy się pęcherzykami płucnymi. 0:08:16.760,0:08:20.450 Pytacie pewnie -- ale jak ten przewód 0:08:20.450,0:08:22.930 dostarcza tlen mojemu ciału? 0:08:22.930,0:08:26.460 Kluczem jest tutaj wielkość pęcherzyków - są bardzo, bardzo małe 0:08:26.460,0:08:30.950 i mają bardzo cienkie ścianki zbudowane 0:08:30.950,0:08:32.059 z jednej warstwy komórek nabłonka. 0:08:32.059,0:08:33.700 Zrobię zbliżenie. 0:08:33.700,0:08:36.740 Jeżeli powiększymy jeden z pęcherzyków --a są one 0:08:36.740,0:08:39.950 na prawdę bardzo małe. 0:08:39.950,0:08:43.799 Narysowałem je dosyć duże, ale każdy pęcherzyk -- 0:08:43.799,0:08:45.930 narysuję jeszcze większe. 0:08:45.930,0:08:48.780 Narysuję te pęcherzyki. 0:08:48.780,0:08:50.840 Mamy tu pęcherzyki płucne. 0:08:54.030,0:08:56.290 A to jest oskrzelik, który 0:08:56.290,0:08:57.600 uchodzi do pęcherzyka. 0:08:57.600,0:09:00.320 Obok kolejny oskrzelik uchodzi do innego pęcherzyka płucnego. 0:09:00.320,0:09:04.820 Do innej grupy pęcherzyków płucnych. 0:09:04.820,0:09:10.300 Każdy z nich ma 200-300 mikrometrów średnicy. 0:09:10.300,0:09:13.530 Czyli ta odległość -- zmienię kolor -- 0:09:13.530,0:09:18.720 ta odległość to 200-300 mikrometrów. 0:09:18.720,0:09:22.050 Gdybyście nie wiedzieli ile to mikrometr, 0:09:22.050,0:09:25.200 to jest to jedna milionowa metra, czyli jedna 0:09:25.200,0:09:26.820 tysięczna milimetra. 0:09:26.820,0:09:30.340 Czyli to 200 tysięcznych milimetra (0,2 mm). 0:09:30.340,0:09:32.890 Możecie też uznać -- i to będzie proste do wyobrażenia -- 0:09:32.890,0:09:38.730 że to jedna piąta milimetra. 0:09:40.920,0:09:42.790 Gdybym narysował to na tablicy -- jeżeli oglądacie to 0:09:42.790,0:09:47.600 na pełnym ekranie -- to milimetr to mniej więcej tyle. 0:09:47.600,0:09:48.690 Może trochę więcej. 0:09:48.690,0:09:50.130 Może tyle. 0:09:50.130,0:09:52.530 A teraz wyobraźcie sobie jedną piątą tego odcinka. 0:09:52.530,0:09:54.580 Tyle wynosi średnica pęcherzyków płucnych. 0:09:54.580,0:09:56.470 Żeby to jakoś odnieść do innych komórek, 0:09:56.470,0:09:58.330 to przeciętna ludzka komórka ma około 0:09:58.330,0:10:00.760 10 mikrometrów. 0:10:00.760,0:10:04.450 Czyli średnica pęcherzyka to 20-30 przeciętnych komórek 0:10:04.450,0:10:06.600 ułożonych jedna za drugą. 0:10:06.600,0:10:08.360 Pęcherzyki mają bardzo cienkie ścianki. 0:10:12.180,0:10:15.480 Możecie wyobrazić je sobie jako baloniki - ścianka balonu 0:10:15.480,0:10:20.260 jest bardzo cienka, zbudowana z jednej warstwy komórek. 0:10:20.260,0:10:22.410 I te baloniki są połączone z przepływem krwi. 0:10:22.410,0:10:26.540 Elementy układu krążenia przechodzą tuż obok 0:10:26.540,0:10:27.100 pęcherzyków płucnych. 0:10:27.100,0:10:32.580 Naczynia prowadzą z serca do płuc odtlenowaną krew, 0:10:32.580,0:10:33.860 która ma zostać utlenowana. 0:10:33.860,0:10:37.810 Generalnie, naczynia niosące krew odtlenowaną -- 0:10:37.810,0:10:39.900 przedstawię to szczegółowo w filmikach 0:10:39.900,0:10:43.250 o sercu i układzie krążenia -- naczynia 0:10:43.250,0:10:45.570 niosące krew odtlenowaną są 0:10:45.570,0:10:46.420 trochę ciemniejsze. 0:10:46.420,0:10:47.770 Są trochę fioletowe. 0:10:47.770,0:10:49.400 Narysuję je na niebiesko. 0:10:49.400,0:10:55.890 To są naczynia prowadzące krew z serca. 0:10:55.890,0:11:00.060 Ta krew nie zawiera tlenu, jest całkiem odtlenowana 0:11:00.060,0:11:02.650 albo zawiera go bardzo mało. 0:11:02.650,0:11:06.520 Naczynia prowadzące krew z serca to tętnice. 0:11:08.010,0:11:08.760 Zapiszę to. 0:11:08.760,0:11:11.290 Powtórzę to jeszcze, gdy będę mówił o sercu. 0:11:11.290,0:11:21.590 Tętnice to naczynia prowadzące krew z serca. 0:11:24.220,0:11:26.770 Pewnie słyszeliście o tętnicach. 0:11:26.770,0:11:29.190 Naczynia, które prowadzą krew do serca to żyły. 0:11:36.010,0:11:39.160 Ważne, żebyście to zapamiętali, bo później 0:11:39.160,0:11:42.270 przekonacie się, że tętnice nie zawsze niosą 0:11:42.270,0:11:45.100 krew odtlenowaną ani nie zawsze krew natlenowaną, 0:11:45.100,0:11:45.900 podobnie jest z żyłami. 0:11:45.900,0:11:47.520 Opowiem o tym szczegółowo, przy omawianiu 0:11:47.520,0:11:49.780 budowy serca i układy krążenia, a teraz pamiętajcie, 0:11:49.780,0:11:51.630 że tętnice wychodzą z serca, 0:11:51.630,0:11:53.510 a żyły prowadzą do serca. 0:11:53.510,0:11:58.610 Mamy więc tutaj tętnice prowadzące z serca do płuc, 0:11:58.610,0:12:03.020 do pęcherzyków płucnych, ponieważ krew w tych tętnicach 0:12:03.020,0:12:05.310 musi zostać natlenowana. 0:12:05.310,0:12:09.720 A co się dzieje, kiedy powietrze przechodzi przez 0:12:09.720,0:12:16.060 oskrzeliki i dociera do pęcherzyków, 0:12:16.060,0:12:20.650 które wypełnia -- kiedy pęcherzyki się wypełniają, 0:12:20.650,0:12:27.680 cząsteczki tlenu przechodzą przez 0:12:27.680,0:12:30.220 ich cienkie ścianki i zostają 0:12:30.220,0:12:31.530 wchłonięte przez krew. 0:12:31.530,0:12:33.850 Opowiem o tym znacznie więcej, kiedy będziemy 0:12:33.850,0:12:35.740 mówić o hemoglobinie i erytrocytach, a teraz musicie sobie zdawać 0:12:35.740,0:12:38.920 sprawę, że wokół pęcherzyków jest wiele naczyń włosowatych. 0:12:38.920,0:12:41.810 Naczynia włosowate (kapilarne) to bardzo cienkie naczynia krwionośne, 0:12:41.810,0:12:44.850 przez ścianki których może przechodzić powietrze -- 0:12:44.850,0:12:46.560 a konkretnie cząsteczki tlenu i dwutlenku węgla. 0:12:46.560,0:12:48.580 Pęcherzyki otacza rozbudowana sieć naczyń włosowatych, 0:12:48.580,0:12:51.450 a to umożliwia wymianę gazów. 0:12:51.450,0:12:56.470 Tlen może dostać się do krwi, a kiedy się tam dostanie -- 0:12:56.470,0:13:00.310 to naczynie prowadzące krew z serca, 0:13:00.310,0:13:01.100 to po prosty rurka. 0:13:01.100,0:13:03.710 Kiedy krew wysyci się już tlenem, to rurka poprowadzi 0:13:03.710,0:13:04.960 ją z powrotem do serca. 0:13:09.890,0:13:13.790 To jest ten moment, w którym naczynie, ta rurka, 0:13:13.790,0:13:16.840 element układu krążenia, przestaje być tętnicą, 0:13:16.840,0:13:19.745 która prowadzi krew z serca, i staje się żyłą, 0:13:19.745,0:13:22.320 która prowadzi krew z powrotem do serca. 0:13:22.320,0:13:26.010 Te tętnice i żyły mają swoje określenie. 0:13:26.010,0:13:28.900 To tętnice płucne i żyły płucne. 0:13:28.900,0:13:34.980 Krew z serca do płuc płynie 0:13:34.980,0:13:40.840 tętnicami płucnymi. 0:13:40.840,0:13:44.775 A z płuc z powrotem do serca - żyłami płucnymi. 0:13:49.800,0:13:53.090 Po angielsku określenia związane z płucami będą opisywane przymiotnikiem "pulmonary". 0:13:53.090,0:13:55.920 Przedrostek "pulmo" pochodzi z łaciny 0:13:55.920,0:13:59.090 i oznacza po prostu płuca. Czyli "pulmonary artery" to tętnica płucna, 0:13:59.090,0:14:01.380 a "pulmonary vein" to żyła płucna. 0:14:01.380,0:14:02.300 Po polsku odpowiada mu przymiotnik "płucny". 0:14:02.300,0:14:04.840 Za każdym razem, kiedy mówimy o czymś "płucnym", 0:14:04.840,0:14:09.200 mówimy o płucach lub czymś, co jest związane 0:14:09.200,0:14:09.770 z wymianą gazową. 0:14:09.770,0:14:13.200 Warto o tym pamiętać. 0:14:13.200,0:14:19.300 Zawierające tlen powietrze dostaje się 0:14:19.300,0:14:22.670 do jamy ustnej lub nosowej, stamtąd do gardła 0:14:22.670,0:14:23.200 i mogłoby właściwie napełnić nam żołądek. 0:14:23.200,0:14:25.550 Nadmuchać go, jak balon, ale 0:14:25.550,0:14:29.150 w ten sposób nie dostarczylibyśmy tlenu do krwi. 0:14:29.150,0:14:32.990 Powietrze przejdzie więc przez gardło do krtani, stamtąd 0:14:32.990,0:14:36.270 do tchawicy, przez oskrzela do oskrzelików 0:14:36.270,0:14:40.120 kończących się pęcherzykami płucnymi, z których 0:14:40.120,0:14:42.570 tlen może zostać wchłonięty do krwi w naczyniach włosowatych, 0:14:42.570,0:14:44.490 które z tętnic stają się żyłami, niosącymi utlenowaną krew do serca. 0:14:44.490,0:14:50.140 Czerwone krwinki (erytrocyty) stają się czerwone dopiero, gdy 0:14:50.140,0:14:53.980 hemoglobina przyłączy tlen i stanie się czerwona, 0:14:53.980,0:14:55.300 wtedy krew może wracać do serca. 0:14:55.300,0:14:58.140 Ale tu nie chodzi tylko o doprowadzenie tlenu 0:14:58.140,0:15:01.850 do tętnic, o przyłączenie go do hemoglobiny. 0:15:01.850,0:15:05.110 Chodzi również o uwolnienie dwutlenku węgla. 0:15:05.110,0:15:10.610 Te niebieskie tętnice prowadzące krew z serca do płuc 0:15:10.610,0:15:14.730 muszą uwolnić dwutlenek węgla w pęcherzykach płucnych. 0:15:14.730,0:15:16.560 Dwutlenek węgla będziemy później wydychać. 0:15:16.560,0:15:18.360 Mamy więc wchłaniany tlen. 0:15:21.970,0:15:24.110 Inne gazy też dostają się do płuc, ale to tlen 0:15:24.110,0:15:25.790 jest wchłaniany z pęcherzyków do krwi w kapilarach. 0:15:25.790,0:15:30.680 W wydychanym powietrzu będzie się znajdował 0:15:30.680,0:15:33.850 dwutlenek węgla, który był we krwi, ale 0:15:33.850,0:15:35.840 pęcherzyków płucnych i musi zostać z nich wypchnięty. 0:15:35.840,0:15:37.685 Zaraz powiem, jak zostaje wypchnięty z płuc. 0:15:43.320,0:15:46.120 Zostaje wypchnięty -- kiedy powietrze jest wydychane 0:15:46.120,0:15:51.160 może poruszać moimi strunami głosowymi, 0:15:51.160,0:15:53.210 co pozwala mi mówić, ale na razie nie będę 0:15:53.210,0:15:54.620 wchodził w szczegóły. 0:15:54.620,0:15:58.200 Ostatnia sprawa, którą powinniśmy się zająć przy omawianiu 0:15:58.200,0:16:04.360 układu oddechowego, to to w jaki sposób powietrze dostaje się do środka 0:16:04.360,0:16:06.690 i jak jest potem wypychane. 0:16:06.690,0:16:09.660 Sposób w jaki to się dzieje przypomina -- 0:16:09.660,0:16:12.700 możecie sobie wyobrazić, że to rodzaj pompy albo balonu -- 0:16:12.700,0:16:15.680 mamy tu rozpięty duży płaski mięsień. 0:16:15.680,0:16:17.170 Wybiorę dobry kolor. 0:16:17.170,0:16:25.860 To moje płuca, a tu jest ten płaski mięsień. 0:16:25.860,0:16:27.400 Tuż poniżej płuc -- 0:16:27.400,0:16:28.650 ten mięsień to przepona. 0:16:38.320,0:16:41.280 Kiedy jest w spoczynku, przepona ma kształt wypukłej ku górze 0:16:41.280,0:16:43.700 kopuły, więc płuca są ściśnięte. 0:16:43.700,0:16:45.440 Nie mają dużej objętości. 0:16:45.440,0:16:49.380 Ale kiedy nabieram powietrza, to przepona 0:16:49.380,0:16:52.170 kurczy się, a kiedy się kurczy, 0:16:52.170,0:16:55.950 to staje się krótsza i, co ważniejsze, opuszcza się, 0:16:55.950,0:17:00.440 co zwiększa objętość płuc. 0:17:00.440,0:17:02.330 Płuca mogą zwiększyć swoją pojemność. 0:17:02.330,0:17:04.920 To mniej więcej tak, jakby rozciągnąć balon, 0:17:04.920,0:17:07.420 zwiększyć objętość płuc. 0:17:10.064,0:17:13.310 A kiedy zwiększamy objętość czegoś -- 0:17:13.310,0:17:16.000 płuca zwiększają swoją objętość, kiedy przepona 0:17:16.000,0:17:18.630 kurczy się i opuszcza, zwiększając miejsce dla płuc. 0:17:18.630,0:17:22.150 A kiedy objętość czegoś się zwiększa, 0:17:22.150,0:17:24.140 to ciśnienie wewnątrz spada. 0:17:24.140,0:17:26.420 Jeśli pamiętacie z fizyki, to 0:17:26.420,0:17:27.720 iloczyn ciśnienia i objętości jest stały. 0:17:27.720,0:17:31.280 Zapiszę to. 0:17:31.280,0:17:39.050 Kiedy wdychamy powietrze, to przepona kurczy się 0:17:39.050,0:17:40.300 pod wpływem sygnału z mózgu. 0:17:40.300,0:17:48.550 Przepona się kurczy. 0:17:48.550,0:17:51.125 Wokół płuc w klatce piersiowej powstaje więcej miejsca. 0:17:51.125,0:17:56.390 Płuca rozciągają się, żeby to miejsce wypełnić. 0:17:56.390,0:17:59.870 Ciśnienie wewnątrz płuc jest niższe niż na zewnątrz, 0:17:59.870,0:18:01.540 pojawia się więc podciśnienie. 0:18:01.540,0:18:04.440 Powietrze zawsze przepływa zgodnie z różnicą ciśnień, 0:18:04.440,0:18:07.060 od wysokiego do niskiego, więc wypełnia nam płuca. 0:18:07.060,0:18:10.710 W powietrzu powinien być tlen, który dostanie się 0:18:10.710,0:18:13.530 do pęcherzyków płucnych, a z nich do 0:18:13.530,0:18:17.190 tętniczek włosowatych, które staną się żyłkami włosowatymi, 0:18:17.190,0:18:17.820 gdy tlen przyłączy się do hemoglobiny. 0:18:17.820,0:18:19.530 Później opowiem o tym szczegółowo. 0:18:19.530,0:18:21.960 Kiedy przepona przestanie się kurczyć, 0:18:21.960,0:18:23.980 wraca do wysklepionej pozycji, znów ma kształt kopuły. 0:18:23.980,0:18:25.020 Kurczy się. 0:18:25.020,0:18:26.550 Tak jak gumka recepturka. 0:18:26.550,0:18:30.480 Ściska więc z powrotem płuca i wypycha 0:18:30.480,0:18:33.780 znajdujące się w nich powietrze, które ma mniej tlenu, a więcej 0:18:33.780,0:18:35.120 dwutlenku węgla niż powietrze atmosferyczne. 0:18:35.120,0:18:39.130 Kiedy patrzę na moje płuca -- chociaż dosłownie nie mogę tego zrobić 0:18:39.130,0:18:42.130 -- nie wydają się bardzo duże. 0:18:42.130,0:18:45.350 W jaki sposób pobieram więc wystarczającą ilość tlenu? 0:18:45.350,0:18:52.090 Jest to możliwe dzięki rozgałęzianiu się oskrzelików i dużej ilości drobnych pęcherzyków. 0:18:52.090,0:18:55.920 Dzięki temu sumaryczna powierzchnia płuc jest znacznie większa 0:18:55.920,0:18:59.310 niż byście się spodziewali -- albo niż ja mógłbym 0:18:59.310,0:19:01.830 sobie wyobrazić, gdyby mi ktoś nie powiedział. 0:19:01.830,0:19:04.090 Okazuje się -- sprawdziłem to -- że sumaryczna powierzchnia 0:19:04.090,0:19:08.650 pęcherzyków płucnych -- czyli cała powierzchnia, 0:19:08.650,0:19:11.470 przez któą tlen może być wchłaniany, a dwutlenek węgla 0:19:11.470,0:19:13.950 uwalniany z krwi -- ta powierzchnia to 0:19:13.950,0:19:18.610 75 metrów kwadratowych. 0:19:18.610,0:19:19.910 Metrów kwadratowych. 0:19:22.470,0:19:24.730 Jeśli się nad tym zastanowić -- wyobraźcie sobie 0:19:24.730,0:19:26.310 kawałek materiału albo pole. 0:19:26.310,0:19:29.930 Będzie miało prawie 9 na 9 metrów. 0:19:29.930,0:19:36.340 Czyli 27 na 27 stóp. 0:19:36.340,0:19:38.530 Ludzie mają podwórka tej wielkości. 0:19:38.530,0:19:41.140 Taką powierzchnię mają Wasze płuca. 0:19:41.140,0:19:42.240 Ta powierzchnia jest spakowana. 0:19:42.240,0:19:45.310 Upakowana w płuca, które z zewnątrz wyglądają 0:19:45.310,0:19:46.220 na całkiem małe. 0:19:46.220,0:19:48.410 A dzięki temu mamy wystarczającą powierzchnię, przez którą 0:19:48.410,0:19:51.680 przechodzi wystarczająca ilość powietrza, wystarczająco dużo tlenu 0:19:51.680,0:19:54.980 przechodzi przez ścianki pęcherzyków do krwi i wystarczająco dużo 0:19:54.980,0:19:56.560 dwutlenku węgla przechodzi w przeciwnym kierunku. 0:19:56.560,0:19:59.370 A żebyście mieli wyobrażenie, ile mamy pęcherzyków płucnych -- 0:19:59.370,0:20:02.240 mówiłem już, że są bardzo małe -- mamy ich po 0:20:02.240,0:20:04.410 300 milionów w każdym płucu. 0:20:04.410,0:20:09.350 W każdym płucu po 300 milionów pęcherzyków. 0:20:09.350,0:20:12.020 Mam nadzieję, że teraz już wiecie przynajmniej, 0:20:12.020,0:20:16.230 jak tlen dostaje się do krwi, 0:20:16.230,0:20:17.640 a dwutlenek węgla z niej wydostaje. 0:20:17.640,0:20:20.200 W następnym filmiku opowiem więcej o samym 0:20:20.200,0:20:26.520 układzie krążenia i o tym, jak tlen dociera z płuc 0:20:26.520,0:20:28.240 do innych części ciała i jak dwutlenek węgla 0:20:28.240,0:20:31.640 z różnych narządów trafia do płuc.