WEBVTT

00:00:02.097 --> 00:00:06.569
მკვლელობა მოხდა დაახლოებით 21 წლის წინ,

00:00:06.569 --> 00:00:10.848
1991 წლის 18 იანვარს,

00:00:10.848 --> 00:00:13.109
პატარა გარეუბანში

00:00:13.109 --> 00:00:15.483
ლინვუდში, კალიფორნიაში,

00:00:15.483 --> 00:00:18.318
ლოს ანჯელესის სამხრეთ-აღმოსავლეთით

00:00:18.318 --> 00:00:20.816
რამდენიმე კმ-ის მანძილზე.

00:00:20.816 --> 00:00:23.651
მამა გარეთ, საკუთარი თინეიჯერი ვაჟისთვის

00:00:23.651 --> 00:00:27.058
და მისი 5 მეგობრისთვის
იმის სათქმელად გავიდა,

00:00:27.058 --> 00:00:29.837
რომ სახლის წინ მდელოზე თამაშის

00:00:29.837 --> 00:00:32.747
შეწყვეტის დრო იყო.

00:00:32.747 --> 00:00:35.655
შესულიყვნენ,
დაესრულებინათ საშინაო დავალება

00:00:35.655 --> 00:00:38.401
და მომზადებულიყვნენ დასაძინებლად.

00:00:38.401 --> 00:00:41.971
როცა მამა მათ ამისკენ მოუწოდებდა,

00:00:41.971 --> 00:00:45.309
გვერდით ნელა მოძრავმა მანქანამ ჩაიარა,

00:00:45.309 --> 00:00:48.211
და როგორც კი გასცდა მამას და თინეიჯერებს,

00:00:48.211 --> 00:00:52.199
წინა სავარძლის ფანჯრიდან
ვიღაცამ ხელი გამოყო

00:00:52.199 --> 00:00:57.461
და - "ბა, ბა!" - მამა მოკლეს.

00:00:57.461 --> 00:01:00.620
მანქანამ ჩაიქროლა და გაქრა.

NOTE Paragraph

00:01:00.620 --> 00:01:02.461
პოლიცია,

00:01:02.461 --> 00:01:06.291
გამომძიებლები, გასაოცრად ქმედითები იყვნენ.

00:01:06.291 --> 00:01:08.721
მათ ყველა შესაძლო დამნაშავე შეისწავლეს

00:01:08.721 --> 00:01:13.288
და 24 საათზე ნაკლებ დროში,
შეარჩიეს ეჭვმიტანილი.

00:01:13.288 --> 00:01:16.866
ფრასცისკო კარილო, 17 წლის ბიჭი,

00:01:16.866 --> 00:01:18.903
რომელიც 2-3 კვარტლის მოშორებით ცხოვრობდა

00:01:18.903 --> 00:01:21.638
იმ ადგილიდან, სადაც სროლა მოხდა.

00:01:21.638 --> 00:01:26.286
იპოვეს მისი ფოტოები, მოამზადეს ამოსაცნობად

00:01:26.286 --> 00:01:29.870
და სროლიდან მეორე დღეს,

00:01:29.870 --> 00:01:32.763
აჩვენეს ერთ-ერთ თინეიჯერს.

00:01:32.763 --> 00:01:35.082
მან თქვა, რომ: "ეს მისი სურათია.

00:01:35.082 --> 00:01:40.469
ეს მსროლელი ვნახე, რომელმაც მამა მოკლა."

NOTE Paragraph

00:01:40.469 --> 00:01:43.236
ეს წინასწარი მოსმენა
საკმარისი აღმოჩნდა მოსამართლისთვის,

00:01:43.236 --> 00:01:48.155
რომ კარილო, პირველი ხარისხის კვლელობაში

00:01:48.155 --> 00:01:50.842
ბრალდებისთვის გაესამართლებინა.

00:01:50.842 --> 00:01:54.049
ძირითად მოსმენამდე, გამოძიების ფარგლებში,

00:01:54.049 --> 00:01:57.460
ხუთი თინეიჯერიდან თითოეულს ამოსაცნობად

00:01:57.460 --> 00:02:01.508
იგივე ფოტოსერია აჩვენეს.

00:02:01.508 --> 00:02:04.332
სავარაუდოდ, სურათი,

00:02:04.332 --> 00:02:06.604
რომელიც იმ ფოტოსერიაში აჩვენეს,

00:02:06.604 --> 00:02:10.301
არის ამ ფოტოების ქვედა მარცხენა კუთხეში.

00:02:10.301 --> 00:02:13.737
დარწმუნებულები არ ვართ,

00:02:13.737 --> 00:02:18.170
რადგან მართლმსაჯულების ჩვენ სისტემაში,

00:02:18.170 --> 00:02:20.454
მტკიცებულებათა შენახვის წესია ასეთი,

00:02:20.454 --> 00:02:25.202
თუმცა, ეს სრულებით სხვა
TEDx talk-ის თემაა. (სიცილი)

NOTE Paragraph

00:02:25.202 --> 00:02:28.108
ძირითადი სასამართლოს მოსმენაზე,

00:02:28.108 --> 00:02:31.108
ექვსივე თინეიჯერმა მისცა ჩვენება

00:02:31.108 --> 00:02:34.866
და დაადასტურა ამოცნობა

00:02:34.866 --> 00:02:38.342
ფოტოსერიის მიხედვით.

00:02:38.342 --> 00:02:43.123
ის ცნეს დამნაშავედ.
უვადო პატიმრობა მიუსაჯეს

00:02:43.123 --> 00:02:48.582
და გადაიყვანეს ფოლსომის ციხეში.

NOTE Paragraph

00:02:48.582 --> 00:02:50.671
მაშ, რაშია პრობლემა?

00:02:50.671 --> 00:02:55.437
ცხადი, სამართლიანი სასამართლო,
სრული გამოძიება.

00:02:55.437 --> 00:02:58.978
და ჰო, იარაღი ვერ იპოვეს.

00:02:58.978 --> 00:03:03.132
ვერც იმ მანქანის იდენტიფიცირება მოხდა,

00:03:03.132 --> 00:03:06.356
საიდანაც მსროლელმა ხელი გადმოყო

00:03:06.356 --> 00:03:09.641
და მსროლელის მძღოლობისთვისაც ბრალი

00:03:09.641 --> 00:03:12.883
არავისთვის წაუყენებიათ.

00:03:12.883 --> 00:03:16.764
და ბ-ნი კარილოს ალიბი?

00:03:16.764 --> 00:03:22.058
ამ ოთახში რომელი მშობელი არ მოიტყუება,

00:03:22.058 --> 00:03:24.877
მათი შვილების ადგილსამყოფელზე

00:03:24.877 --> 00:03:29.864
მკვლელობის გამოძიების საქმეში?

NOTE Paragraph

00:03:30.874 --> 00:03:33.596
ციხეში მყოფი,

00:03:33.596 --> 00:03:37.094
საკუთარ უდანაშაულობას
უწყვეტად ამტკიცებდა,

00:03:37.094 --> 00:03:41.831
21 წლის განმავლობაში.

NOTE Paragraph

00:03:41.831 --> 00:03:45.302
მაშ, რაშია პრობლემა?

00:03:45.302 --> 00:03:48.026
პრობლემებს ამ სახის საქმეში,

00:03:48.026 --> 00:03:51.935
ბევრ შემთხვევაში,
ადამიანის მეხსიერების სფეროში,

00:03:51.935 --> 00:03:55.837
ათწლეულების სამეცნიერო
კვლევები ადასტურებს.

00:03:55.837 --> 00:03:58.651
პირველ რიგში, "უდანაშაულობის" პროექტიდან

00:03:58.651 --> 00:04:00.858
მთელი სტატისტიკური ანალიზი გვაქვს,

00:04:00.858 --> 00:04:03.555
საიდანაც ვიცით, რომ გვაქვს

00:04:03.555 --> 00:04:07.336
250, 280 დოკუმენტურად დადასტურებული
საქმე, სადაც ადამიანები

00:04:07.336 --> 00:04:11.408
უსაფუძვლოდ ცნეს დამნაშავედ
და შემდეგ გაამართლეს.

00:04:11.408 --> 00:04:17.754
ზოგი სასიკვდილო განაჩენის მქონე,
დნმ-ის მოგვიანებითი ანალიზის საფუძველზე.

00:04:17.754 --> 00:04:21.415
ამ გამამართლებელი საქმეების 3/4-ში

00:04:21.415 --> 00:04:27.106
სასამართლო პროცესზე დამნაშავედ ცნობა,

00:04:27.106 --> 00:04:31.333
მხოლოდ თვითმხილველი
მოწმის მიერ ამოცნობას ეფუძნებოდა.

00:04:31.333 --> 00:04:36.508
ჩვენ ვიცით, რომ თვითმხილველ მოწმეთა მიერ
ამოცნობა შეიძლება მცდარი იყოს.

NOTE Paragraph

00:04:36.508 --> 00:04:38.728
მეორე პრობლემა, ადამიანის მეხსიერების

00:04:38.728 --> 00:04:42.301
საინტერესო ასპექტიდან გამომდინარეობს
და ტვინის სხვადასხვა ფუნქციებს ეხევა.

00:04:42.301 --> 00:04:44.617
თუმცა, სიმოკლისთვის შემიძლია შევაჯამო

00:04:44.617 --> 00:04:46.881
მარტივი ნათქვამით:

00:04:46.881 --> 00:04:51.629
ტვინი ვერ იტანს ვაკუუმს!

00:04:51.629 --> 00:04:55.539
დაკვირვების საუკეთესო პირობებში,

00:04:55.539 --> 00:04:57.411
აბსოლუტურად საუკეთესოში,

00:04:57.411 --> 00:05:01.124
ჩვენ მთლიანი გამოცდილების მხოლოდ ნაჭრებს

00:05:01.124 --> 00:05:04.819
და ნაწყვეტებს ვავლენთ, ვშიფრავთ
და ვიმახსოვრებთ ჩვენ ტვინში.

00:05:04.819 --> 00:05:07.148
და ისინი ტვინის 
სხვადასხვა ნაწილში ინახება.

00:05:07.148 --> 00:05:11.303
და როდესაც მნიშვნელოვანია გავიხსენოთ,

00:05:11.303 --> 00:05:14.324
თუ რა გადაგვხდა თავს,

00:05:14.324 --> 00:05:19.602
ჩვენ არასრული, ნაწილობრივი სურათი გვაქვს

00:05:19.602 --> 00:05:22.055
და რა ხდება?

00:05:22.055 --> 00:05:24.879
ქვეცნობიერად,
ყველანაირი განზრახვის გარეშე

00:05:24.879 --> 00:05:30.050
ტვინი ცარიელ ადგილებს
იმ ინფორმაციით ავსებს,

00:05:30.050 --> 00:05:32.475
რაც მასში არ იყო.

00:05:32.475 --> 00:05:34.925
რაც თავდაპირველად ფიქრის,

00:05:34.925 --> 00:05:37.469
ან მსჯელობის შედეგად არ იქნა შენახული

00:05:37.469 --> 00:05:40.281
და თქვენთან, როგორც დამკვირვებელთან,

00:05:40.281 --> 00:05:43.416
არ მოსულა რამე ინფორმაციის წყაროდან.

00:05:43.416 --> 00:05:45.490
ეს ხდება გააზრების გარეშე.

00:05:45.490 --> 00:05:49.124
თქვენ ვერც კი აცნობიერებთ, რომ ეს ხდება.

00:05:49.124 --> 00:05:51.391
ამას რეკონსტრუქციული მეხსიერება ეწოდება.

00:05:51.391 --> 00:05:55.690
ეს გვემართება ყოველთვის,
ჩვენი სიცოცხლის ყველა ასპექტში.

00:05:55.690 --> 00:05:58.954
ეს იყო ის ორი საკითხი, სხვებთან ერთად...

00:05:58.954 --> 00:06:03.459
რეკონსტრუქციულმა მეხსიერებამ, 
თვითმხილველების არასანდოობამ...

00:06:03.459 --> 00:06:06.515
რამაც ნაწილობრივ წააქეზა

00:06:06.515 --> 00:06:08.964
გასაჩივრებაში მონაწილე ადვოკატთა ჯგუფი,

00:06:08.964 --> 00:06:12.436
რომელსაც არაჩვეულებრივი ადვოკატი,
ელენ ეგერსი უძღვებოდა,

00:06:12.436 --> 00:06:16.564
გაეერთიანებინათ მათი გამოცდილება და ნიჭი,

00:06:16.564 --> 00:06:18.401
და მიემართათ ზემდგომი სასამართლოსთვის

00:06:18.401 --> 00:06:23.471
ფრანცისკო კარილოს საქმის
გადასანჯვის მოთხოვნით.

00:06:23.471 --> 00:06:27.859
მათ ექსპერტ ნეიროფიზიოლოგად,
მე დამიქირავეს,

00:06:27.859 --> 00:06:30.001
რადგან მე თვითმხილველ მოწმეთა

00:06:30.001 --> 00:06:32.121
მეხსიერების შესწავლაში მქონდა
გამოცდილება,

00:06:32.121 --> 00:06:35.316
რაც აშრაკად მნიშვნელოვანია ამ საქმეში.

00:06:35.316 --> 00:06:38.660
ამასთან ერთად,
მაქვს ადამიანის ღამით ხედვის ბუნების

00:06:38.660 --> 00:06:43.037
შესწავლის გამოცდილება.

NOTE Paragraph

00:06:43.037 --> 00:06:46.070
ეს რაღა შუაშია?

00:06:46.070 --> 00:06:50.692
როდესაც კარილოს
საქმის მასალებს კითხულობთ,

00:06:52.094 --> 00:06:54.924
ერთი რამ, რაც მაშინვე თვალში გეცემათ ისაა,

00:06:54.924 --> 00:06:58.414
რომ გამომძიებლებმა თქვეს,
დანაშაულის ადგილზე


00:06:58.414 --> 00:07:01.948
სადაც სროლა მოხდა, განათება კარგი იყოო.

00:07:01.948 --> 00:07:05.405
სასამართლო სხდომაზე 
ყველა თინეიჯერმა მისცა ჩვენება,

00:07:05.405 --> 00:07:08.884
რომ ისინი ძალიან კარგად ხედავდნენ.

00:07:08.884 --> 00:07:11.724
მაგრამ ეს იანვრის შუაში მოხდა,

00:07:11.724 --> 00:07:17.723
ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში, საღამოს 7 საათზე.

00:07:17.723 --> 00:07:20.748
როცა მთვარის და მზის მონაცემების მიხედვით,

00:07:20.748 --> 00:07:22.960
გამოთვლები ჩავატარე,

00:07:22.960 --> 00:07:25.739
სროლის განხორციელებისას

00:07:25.739 --> 00:07:28.187
შესაბამისი მდებარეობის და დროისთვის,

00:07:28.187 --> 00:07:31.214
აღმოჩნდა, რომ შებინდების დასასრულს 
კარგა ხანი იყო გადაცილებული

00:07:31.214 --> 00:07:33.060
და იმ ღამეს მთვარე არ ანათებდა.

00:07:33.060 --> 00:07:35.589
ასე რომ, მზის და მთვარის
მთელი სინათლე ამ არეალში

00:07:35.589 --> 00:07:37.923
ისეთი იყო, რასაც ხედავთ ეკრანზე.

00:07:37.923 --> 00:07:40.837
ამ ადგილსთვის ერთადერთი სინათლე

00:07:40.837 --> 00:07:44.107
ხელოვნური წყაროებიდან უნდა მოსულიყო.

00:07:44.107 --> 00:07:46.875
აქ გავედი და სცენის რეალური
რეკონსტრუქცია გავაკეთე

00:07:46.875 --> 00:07:49.672
ფოტომეტრებით,
განათების სხვადასხვა გაზომვებით

00:07:49.672 --> 00:07:52.826
და ფერის აღქმის სხვადასხვა გაზომვებით.

00:07:52.826 --> 00:07:56.113
სპეციალური კამერებით

00:07:56.113 --> 00:07:58.242
და მაღალი მგრძნოველობის მქონე ფირით.

00:07:58.242 --> 00:08:01.171
ვიღებ ყველა გამოთვლებს და ვიწერ მათ.

00:08:01.171 --> 00:08:03.818
შემდეგ ვიღებ ფოტოებს
და აი როგორ გამოიყურებოდა სცენა

00:08:03.818 --> 00:08:04.763
სროლის დროს

00:08:04.763 --> 00:08:07.229
თინეიჯერების მდებარეობიდან,

00:08:07.229 --> 00:08:11.051
როდესაც მანქანის ჩავლას
და სროლას უყურებდნენ.

00:08:11.051 --> 00:08:13.356
ეს არის პირდაპირ ქუჩის გადაღმა ყურებისას

00:08:13.356 --> 00:08:15.684
იმ ადგილიდან, სადაც ისინი იდგნენ.

00:08:15.684 --> 00:08:18.037
გაიხსენეთ, გამომძიებლების ანგარიშში ეწერა,

00:08:18.037 --> 00:08:20.270
რომ განათება იყო კარგი.

00:08:20.270 --> 00:08:22.704
თინეიჯერებმა თქვეს,
რომ ძალიან კარგად ხედავდნენ.

00:08:22.704 --> 00:08:25.955
ეს არის აღმოსავლეთით გახედვისას,

00:08:25.955 --> 00:08:29.651
სადაც მანქანამ აუჩქარა

00:08:29.651 --> 00:08:34.543
და აი, ეს კი არის სინათლე

00:08:34.543 --> 00:08:36.884
უშუალოდ მამის და თინეიჯერების უკან.

00:08:36.884 --> 00:08:40.795
როგორც ხედავთ, საუკეთესო ვარიანტში 
ეს ცუდი განათებაა.

00:08:40.795 --> 00:08:44.668
არავინ უწოდებს ამას კარგად განათებულს, 
კარგ სინათლეს.

00:08:44.668 --> 00:08:47.862
ხედავთ, რომ კარგი სურათებია.

00:08:47.862 --> 00:08:51.453
ისინი იმიტომ გადავიღეთ, რომ ვიცოდი 
სასამართლოში მიმიწევდა ჩვენების მიცემა

00:08:51.453 --> 00:08:54.515
და სურათი უფრო ღირებულია,
ვიდრე ათასი სიტყვა,

00:08:54.515 --> 00:08:56.915
როცა ციფრების ახსნას ცდილობთ,

00:08:56.915 --> 00:09:01.897
ისეთი აბსტრატული კონცეფციების, როგორიცაა:
ლუქსი, განათების საერთაშორისო ერთეული,

00:09:01.897 --> 00:09:05.363
იშიჰარას ფერების აღქმის
სატესტო მნიშვნელობები.

00:09:05.363 --> 00:09:08.524
როდესაც მათ, ამ სფეროში

00:09:08.524 --> 00:09:11.640
ნაკლებად გათვითცნობიერებულ
ადამიანებს წარუდგენთ,

00:09:11.640 --> 00:09:14.659
ისინი შუადღის მზეში მყოფი
სალამანდრებივით უსიცოცხლოები ხდებიან.

00:09:14.659 --> 00:09:16.933
ეს ხედვის კუთხის ტანგენსზე საუბარს ჰგავს.

00:09:16.933 --> 00:09:19.718
მათ უბრალოდ თვალები უშეშდებათ.

00:09:19.718 --> 00:09:24.077
კარგი სასამართლო ექსპერტი,
ასევე კარგი პედაგოგიც უნდა იყოს,

00:09:24.077 --> 00:09:26.236
კარგი გადმომცემი და ნაწილობრივ

00:09:26.236 --> 00:09:28.791
ამიტომაც გდავიღეთ სურათები,
რომ ვაჩვენოთ არა მხოლოდ

00:09:28.791 --> 00:09:31.331
სად არის სინათლის წყაროები
და როგორაა განაწილებული,

00:09:31.331 --> 00:09:33.960
რასაც განფენას ვეძახით, 
არამედ ასევე იმისთვის,

00:09:33.960 --> 00:09:37.995
რომ მსაჯული ადვილად ჩაწვდეს გარემოებებს.

00:09:37.995 --> 00:09:40.868
ეს იმ სურათების ნაწილია,

00:09:40.868 --> 00:09:43.103
რომლებიც ჩვენების მიცემისას გამოვიყენე.

00:09:43.103 --> 00:09:45.808
თუმცა, ჩემთვის, როგორც მეცნიერისთვის,
უფრო მნიშვნელოვანი

00:09:45.808 --> 00:09:47.481
ფოტომეტრის ის მონაცემები იყო,

00:09:47.481 --> 00:09:51.731
რომლებიც რეალურ პროგნოზებში
შემიძლია გადავიყვანო,

00:09:51.731 --> 00:09:55.251
თუ რა ვიზუალური შესაძლებლობები
გააჩნია ადამიანის თვალს,

00:09:55.251 --> 00:09:57.627
იმ პირობებში,

00:09:57.627 --> 00:10:01.275
და იმ მონაცემებიდან,
რომლებიც შემთხვევის ადგილზე ჩავიწერე,

00:10:01.275 --> 00:10:03.515
იგივე მზის და მთვარის პირობებში,

00:10:03.515 --> 00:10:06.507
იგივე დროს და ა.შ.

00:10:06.507 --> 00:10:07.913
შემიძლია იმის პროგნოზირება,

00:10:07.913 --> 00:10:10.105
რომ იქ ვერ იქნებოდა ფერების საიმედო აღქმა,

00:10:10.105 --> 00:10:12.419
რაც აუცილებლია სახის შესაცნობად

00:10:12.419 --> 00:10:14.931
და რომ იქ შეიძლება
მხოლოდ ღამის მხედველობა ყოფილიყო,

00:10:14.931 --> 00:10:17.001
რაც ძალიან მცირე გარჩევადობას გულისხმობს,

00:10:17.001 --> 00:10:19.989
ეს არის, რასაც მხოლოდ კონტურების
და ზღვრების გარჩევას ვეძახით.

00:10:19.989 --> 00:10:21.824
უფრო მეტიც, რადგან თვალების გუგები

00:10:21.824 --> 00:10:25.059
სრულად გაფართოებული იქნებოდა
ამ სინათლეში და სიმკვეთრის ამ სიღრმეში,

00:10:25.059 --> 00:10:28.217
მანძილი, რომელზეც ფოკუსირებას
და დეტალების გარჩევას შეძლებდით,

00:10:28.217 --> 00:10:33.611
ნახევარ მეტრზე ნაკლები უნდა ყოფილიყო.

NOTE Paragraph

00:10:33.611 --> 00:10:36.115
მე ეს ჩვენება მივეცი სასამართლოს

00:10:36.115 --> 00:10:38.548
და მართალია, მოსამართლე 
ძალიან ყურადღებით მისმენდა,

00:10:38.548 --> 00:10:41.695
მაგარმ ეს საქმის გადასინჯვის
მოთხოვნაზე პროცესი,

00:10:41.695 --> 00:10:45.899
ძალიან, ძალიან გრძელი გამოდგა

00:10:45.899 --> 00:10:47.659
და შევამჩნიე,

00:10:47.659 --> 00:10:51.804
რომ შეიძლება მოსამართლეს

00:10:51.804 --> 00:10:53.867
ცოტა მეტი ბიძგი სჭირდებოდა,

00:10:53.867 --> 00:10:56.375
ვიდრე მხოლოდ ციფრები.

NOTE Paragraph

00:10:56.375 --> 00:10:58.667
ამ დროს ცოტა გავკადნიერდი,

00:10:58.667 --> 00:11:00.187
მივბრუნდი

00:11:00.187 --> 00:11:02.579
და ვკითხე მოსამართლეს:

00:11:02.579 --> 00:11:04.987
"თქვენო ღირსებავ, ვფიქრობ უნდა მიხვიდეთ

00:11:04.987 --> 00:11:07.691
და თავად ნახოთ დანაშაულის ადგილი."

NOTE Paragraph

00:11:07.691 --> 00:11:10.832
შესაძლოა უფრო გამოწვევის ტონი გამოვიყენე,

00:11:10.832 --> 00:11:13.236
ვიდრე თხოვნის, (სიცილი)

00:11:13.236 --> 00:11:17.683
თუმცა, ამის მიუხედაცად, ამ კაცის
და მისი გამბედაობის სასახელოდ უნდა ითქვას,

00:11:17.683 --> 00:11:21.299
რომ მან მიპასუხა: "კი, ვნახავ."

00:11:21.299 --> 00:11:25.291
შოკი ამერიკულ იურისპრუდენციაში.

NOTE Paragraph

00:11:25.291 --> 00:11:27.763
ამდენად, ჩვენ იდენტური პირობები შევქმენით

00:11:27.763 --> 00:11:30.074
და დანაშაულის მთელი სცენა
ხელახლა აღვადგინეთ.

00:11:30.074 --> 00:11:33.814
ის შერიფების მთელი ბრიგადით მოვიდა,

00:11:33.814 --> 00:11:38.971
რომლებიც ამ დასახლებაში,
მას დასაცავად ახლდნენ? (სიცილი)

00:11:38.971 --> 00:11:44.025
ჩვენ ის ცოტა ქუჩისკენ დავაყენეთ,

00:11:44.025 --> 00:11:47.205
ამდენად მსროლელის მანქანასთან
იმაზე უფრო ახლოს,

00:11:47.205 --> 00:11:49.947
ვიდრე თინეიჯერები იყვნენ რეალურად.

00:11:49.947 --> 00:11:52.171
მაშ, ის ტროტუარიდან 
ნახევარიოდე მეტრში იდგა,

00:11:52.171 --> 00:11:54.783
სახით გზის შუა ნაწილისკენ.

00:11:54.783 --> 00:11:57.700
ჩვენ ჩამოვატარეთ მანქანა,

00:11:57.700 --> 00:12:02.651
თინეიჯერების მიერ აღწერილის
იდენტური მანქანა.

00:12:02.651 --> 00:12:04.588
მანქანაში იყვნენ მძღოლი და მგზავრი.

00:12:04.588 --> 00:12:08.411
როდესაც მანქანამ მოსამართლეს ჩაუარა,

00:12:08.411 --> 00:12:11.925
მგზავრმა გამოწია ხელი,

00:12:11.925 --> 00:12:16.499
უკან მოსამართლეს ისე დაუმიზნა,
რომ მანქანა სვლას აგრძელებდა,

00:12:16.499 --> 00:12:18.718
ზუსტად ისე, როგორც თინეიჯერებმა აღწერეს.

00:12:18.718 --> 00:12:21.571
მგზავრს არ ეჭირა რეალური იარაღი,

00:12:21.571 --> 00:12:23.989
მას ეჭირა აღწერილი იარაღის მსგავსი.

00:12:23.989 --> 00:12:25.968
შავი ფერის საგანი.

00:12:25.968 --> 00:12:28.814
მგზავრმა დაუმიზნა
და ეს დაინახა მოსამართლემ.

NOTE Paragraph

00:12:28.814 --> 00:12:35.913
ეს მანქანა მოსმართლისგან
9 მეტრის მანძილზეა.

00:12:35.913 --> 00:12:38.825
მგზავრს ხელი აქვს გამოყოფილი

00:12:38.825 --> 00:12:41.198
და უკან გიმიზნებთ.

00:12:41.198 --> 00:12:43.163
ეს 9 მეტრის დაშორებითაა.

00:12:43.163 --> 00:12:45.355
ზოგმა თინეიჯერმა ისიც კი თქვა,

00:12:45.355 --> 00:12:47.931
რომ მანქანა გასროლისას
4.5 მეტრის მანძილზე იყო.

00:12:47.931 --> 00:12:51.595
მაშ, ეს არის 4.5 მეტრი.

NOTE Paragraph

00:12:51.595 --> 00:12:55.765
ამ ეტაპზე ცოტა არ იყოს ავღელდი.

00:12:55.765 --> 00:13:00.499
ეს მოსამართლე ისეთი იყო,
როგორთანაც პოკერის თამაშს არ ისურვებდით.

00:13:00.499 --> 00:13:04.787
ის აბსოლუტური სტოიკოსი იყო. 
წარბი არ შეუხრია.

00:13:04.787 --> 00:13:08.056
თავი არც კი გაუნძრევია.

00:13:08.056 --> 00:13:11.557
წარმოდგენა არ მქონდა, რა რეაქცია ჰქონდა.

00:13:11.557 --> 00:13:14.597
მას შემდეგ რაც მოვლენის
რეკონსტრუიქციას უყურა,

00:13:14.597 --> 00:13:15.677
მომიბრუნდა და მკითხა:

00:13:15.677 --> 00:13:18.935
"არის კიდევ რამე, რაც გინდათ, რომ ვნახო?"

NOTE Paragraph

00:13:18.935 --> 00:13:23.430
ვუპასუხე: "თქვენო ღირსებავ" და არ ვიცი

00:13:23.430 --> 00:13:26.387
ჩემმა სამეცნიერო
გაანგარიშებებმა გამათამამა,

00:13:26.387 --> 00:13:30.083
რომელიც თან მქონდა და იმის ცოდნამ,
რომ ეს გაანგარიშებები სწორი იყო,

00:13:30.083 --> 00:13:32.338
ან შეიძლება ეს სრული უგუნურების გამო იყო,

00:13:32.338 --> 00:13:35.163
რაც დაცვის ადვოკატებმა გაიფიქრეს, (სიცილი)

00:13:35.163 --> 00:13:36.915
როდესაც ვუპასუხე:

00:13:36.915 --> 00:13:39.619
"დიახ, თქვენო ღირსებავ, 
თუ შეიძლება დარჩეთ ადგილზე

00:13:39.619 --> 00:13:43.955
და მინდა, რომ მანქანამ 
კვლავ შემოუაროს კვარტალს,

00:13:43.955 --> 00:13:47.309
მოვიდეს და გაჩერდეს,

00:13:47.309 --> 00:13:51.499
ზუსტად თქვენს წინ,
დაახლოებოთ 1 მეტრის მანძილზე.

00:13:51.499 --> 00:13:54.955
მინდა, რომ მგზავრმა ხელი გამოწიოს

00:13:54.955 --> 00:13:56.971
რომლითაც იმ შავ საგანს დაგიმიზნებთ

00:13:56.971 --> 00:14:02.691
და შეგიძლიათ დააკვირდეთ მას 
რამდენი ხანიც გნებავთ."

00:14:02.691 --> 00:14:07.118
ეს იყო ის, რაც მან დაინახა. (სიცილი)

NOTE Paragraph

00:14:07.118 --> 00:14:10.958
შეამჩნევთ და ეს ჩემ დასკვნაშიც იყო,

00:14:10.958 --> 00:14:13.603
რომ ძირითადი განათება ჩრდილოეთიდანაა,

00:14:13.603 --> 00:14:15.346
რაც იმას ნიშავს, რომ მსროლელის სახე

00:14:15.346 --> 00:14:17.962
არ გამოჩნდებოდა.
ის უკნიდან იქნებოდა განათებული.

00:14:17.962 --> 00:14:19.864
უფრო მეტიც, მანქანის სახურავი

00:14:19.864 --> 00:14:24.138
მანქანის შიგნით გამოიწვევდა იმას, 
რასაც ჩვენ ვეძახით - ჩრდილის ღრუბელს,

00:14:24.138 --> 00:14:27.468
რაც მას კიდევ უფრო აბნელებს.

00:14:27.468 --> 00:14:31.580
ეს ხდება დაახლოებით 1 მეტრის მანძილზე.

NOTE Paragraph

00:14:31.580 --> 00:14:34.708
რატომ გავრისკე?

00:14:34.708 --> 00:14:38.937
მე ვიცოდი, რომ სიმკვეთრის სიღრმე
ნახევარ მეტრზე ნაკლები იყო.

00:14:38.937 --> 00:14:41.324
1 მეტრის მანძილზე,
იგივე წარმატებით გამოჩნდებოდა,

00:14:41.324 --> 00:14:45.076
როგორც სტადიონს იქით.

00:14:45.076 --> 00:14:47.284
ეს არის ის, რაც მან დაინახა.

00:14:47.284 --> 00:14:50.344
მოსამართლე დაბრუნდა.


00:14:50.344 --> 00:14:53.388
საქმის მოსმენა რამდენიმე დღე გაგრძელდა

00:14:53.388 --> 00:14:56.016
ბოლოს, მან მიიღო გადაწყვეტილება,
რომ დააკმაყოფილებდა

00:14:56.016 --> 00:14:59.094
საქმის გადასინჯვის მოთხოვნას.

00:14:59.094 --> 00:15:01.572
უფრო მეტიც, მან გაათავისუფლა ბ-ნი კარილო,

00:15:01.572 --> 00:15:04.559
რომ საკუთარი დაცვის
მომზადებას დახმარებოდა,

00:15:04.559 --> 00:15:10.258
თუკი პროკურატურა 
საქმის ხელახლა აღძვრას გადაწყვეტდა.

NOTE Paragraph

00:15:10.258 --> 00:15:12.888
რაც მათ გადაწყვიტეს არ გაეკეთებინათ.

00:15:12.888 --> 00:15:17.949
ახლა ის თავისუფალია.

NOTE Paragraph

00:15:17.949 --> 00:15:21.892
(აპლოდისმენტები)

NOTE Paragraph

00:15:21.892 --> 00:15:26.996
აქ ჩანს როგორ ეხვევა მეუღლის ბებიას.

00:15:26.996 --> 00:15:31.071
მისი შეყვარებული ორსულად იყო, 
როცა გაასამართლეს.

00:15:31.071 --> 00:15:35.156
მას ეყოლა ვაჟიშვილი.

00:15:35.156 --> 00:15:37.837
ახლა, ის და მისი ვაჟი, ორივე, 


00:15:37.837 --> 00:15:41.025
კალიფორნიის შტატის უნივერსიტეტ
"ლონგ ბიჩში" სწავლობენ.

00:15:41.025 --> 00:15:44.025
(აპლოდისმენტები)

NOTE Paragraph

00:15:44.025 --> 00:15:47.988
და რას აჩვენებს ეს მაგალითი?

00:15:47.988 --> 00:15:52.332
რა არის მნიშვნელოვანი, რომ გვახსოვდეს?

NOTE Paragraph

00:15:52.332 --> 00:15:56.028
პირველ რიგში, მეცნიერებას და სამართალს

00:15:56.028 --> 00:15:58.108
ამერიკულ იურისპრუდენციაში

00:15:58.108 --> 00:16:00.508
ანტიპათიის ხანგრძლივი ისტორია აქვთ.

00:16:00.508 --> 00:16:03.956
სასამართლო ექსპერტის
ათწლეულობით გამოცდილებიდან,

00:16:03.956 --> 00:16:08.292
რომელიც ცდილობს
სხდომათა დარბაზში მეცნიერება შეიტანოს,

00:16:08.292 --> 00:16:12.798
შემიძლია უვიცობის
საშინელი ისტორიებით გაგიმასპინძლდეთ.

00:16:12.798 --> 00:16:17.732
მეორე მხარე ყოველთვის
ეწინააღმდეგება და ებრძვის ამას.

NOTE Paragraph

00:16:17.732 --> 00:16:21.119
ერთი რჩევაა, რომ ჩვენ ყველამ

00:16:21.119 --> 00:16:23.988
უფრო მეტად გავიაზროთ საჭიროება, 
პოლიტიკის გზით,

00:16:23.988 --> 00:16:26.044
პროცედურების გზით,

00:16:26.044 --> 00:16:29.228
რომ მეტი მეცნიერება შევიდეს 
სხდომათა დარბაზში.

00:16:29.228 --> 00:16:31.539
ვფიქრობ, რომ ამ მიმართულებით
ერთი დიდი ნაბიჯი,

00:16:31.539 --> 00:16:34.041
სამართლის სკოლებისადმი
დიდი პატივისცემით,

00:16:34.041 --> 00:16:35.940
არის მეტი მოთხოვნები,

00:16:35.940 --> 00:16:41.051
მეცნიერების, ტექნოლოგიების, 
ინჟინერიის, მათემატიკის მიმართ

00:16:41.051 --> 00:16:43.028
ყველასთვის, ვინც სამართალზე სწავლობს,

00:16:43.028 --> 00:16:46.652
რადგან ისინი ხდებიან მოსამართლეები.

00:16:46.652 --> 00:16:49.700
იფიქრეთ იმაზე, თუ როგორ ვარჩევთ 
მოსამართლეებს ამ ქვეყანაში.

00:16:49.700 --> 00:16:53.060
ეს სხვა კულტურათა უმეტესობისგან
ძალიან განსხვავდება.

NOTE Paragraph

00:16:53.060 --> 00:16:55.470
კიდევ ერთი რამ, რაც მინდა გირჩიოთ,

00:16:55.470 --> 00:16:57.900
არის სიფრთხილე,
რაც ყველამ უნდა გამოვიჩინოთ.

00:16:57.900 --> 00:16:59.740
მე განუწყვეტლივ ვახსენებ საკუთარ თავს,

00:16:59.740 --> 00:17:02.843
რამდენად ზუსტია მოგონებები,

00:17:02.843 --> 00:17:08.212
რომლებიც სიმართლე გვგონია,
რომლებისაც გვჯერა?

00:17:08.212 --> 00:17:11.596
არსებობს ათწლეულების კვლევა,

00:17:11.596 --> 00:17:15.764
ამ საქმის მსგავსი უამრავი მაგალითი,

00:17:15.764 --> 00:17:17.732
სადაც ადამიანებს

00:17:17.732 --> 00:17:21.244
ნამდვილად სჯერათ. 


00:17:21.244 --> 00:17:23.076
თინეიჯერებიდან ვინც ის ამოიცნო,

00:17:23.076 --> 00:17:26.352
არცერთს არ უფიქრია,
რომ სხვა ადამიანს დაადო ხელი.

00:17:26.352 --> 00:17:29.706
არცერთს არ ეგონა,
რომ დამნაშავის სახე ვერ დაინახეს.

00:17:29.706 --> 00:17:31.838
ჩვენ ყველა უნდა ვიყოთ ფრთხილად.

00:17:31.838 --> 00:17:35.478
ჩვენი მეხსიერება
რეკონსტრუქციული მეხსიერებაა.

00:17:35.478 --> 00:17:38.246
ეს არის პროდუქტი იმისა, 
რაც თავდაპირველად განვიცადეთ

00:17:38.246 --> 00:17:40.609
და ყველაფერი იმისა, რაც შემდგომ მოხდა.

00:17:40.609 --> 00:17:42.660
მეხსიერება დინამიურია.

00:17:42.660 --> 00:17:45.148
მეხსიერება დამყოლია, ცვალებადია.

00:17:45.148 --> 00:17:49.172
შედეგად, ყველას უნდა გვახსოვდეს, 
რომ ფრთხილად ვიყოთ,

00:17:49.172 --> 00:17:52.492
რადგან ჩვენი მეხსირების სიზუსტე

00:17:52.492 --> 00:17:55.996
იმით არ იზომება, თუ რამდენად ნათელია ის

00:17:55.996 --> 00:18:01.127
ან იმით, თუ რამდენად დარწმუნებული ვართ 
მის სისწორეში.

NOTE Paragraph

00:18:01.127 --> 00:20:30.217
მადლობა. (აპლოდისმენტები)