1
00:00:01,007 --> 00:00:04,494
U prethodnom životu bio sam umetnik.

2
00:00:04,494 --> 00:00:06,967
Još uvek slikam. Volim umetnost.

3
00:00:06,967 --> 00:00:12,566
Volim radost koju boja
može da donese našim životima

4
00:00:12,566 --> 00:00:15,214
i našim zajednicama,

5
00:00:15,214 --> 00:00:20,493
i pokušavam da uključim umetnika u meni

6
00:00:20,493 --> 00:00:22,614
u moju politiku,

7
00:00:22,614 --> 00:00:26,542
i vidim

8
00:00:26,542 --> 00:00:31,726
kao deo mog posla danas,
kao razlog da budem ovde,

9
00:00:31,726 --> 00:00:36,653
ne samo kampanju za moju partiju,

10
00:00:36,653 --> 00:00:41,358
već za politiku i ulogu
koju ona može da igra

11
00:00:41,358 --> 00:00:45,174
u poboljšanju naših života.

12
00:00:45,174 --> 00:00:51,046
11 godina sam bio gradonačelnik Tirane,
našeg glavnog grada.

13
00:00:51,046 --> 00:00:53,738
Součavali smo se sa mnogim izazovima.

14
00:00:53,738 --> 00:00:56,222
Umetnost je bila deo odgovora.

15
00:00:56,222 --> 00:00:58,840
I moje ime, na samom početku,

16
00:00:58,840 --> 00:01:01,255
povezivano je sa dvema stvarima:

17
00:01:01,255 --> 00:01:05,348
rušenjem ilegalnih konstrukcija

18
00:01:05,348 --> 00:01:09,428
da bi se povratio javni prostor

19
00:01:09,428 --> 00:01:13,106
i upotreba boja da bi se probudila nada

20
00:01:13,106 --> 00:01:16,425
koja je bila izgubljena u mom gradu.

21
00:01:16,425 --> 00:01:22,286
Upotreba boja nije bila
samo umetnički čin.

22
00:01:22,286 --> 00:01:26,402
Bila je to više forma političke akcije

23
00:01:26,402 --> 00:01:31,504
u kontekstu gde je gradski budžet
koji mi je bio dostupan

24
00:01:31,504 --> 00:01:38,211
kada sam bio izabran
iznosio nula zarez nešto.

25
00:01:38,211 --> 00:01:41,202
Kada smo okrečili prvu zgradu,

26
00:01:41,202 --> 00:01:45,754
stavljajući drečavu narandžastu
preko tmurne sive

27
00:01:45,754 --> 00:01:48,018
boje fasade,

28
00:01:48,018 --> 00:01:52,242
nešto nezamislivo se dogodilo.

29
00:01:52,242 --> 00:01:54,312
Nastala je gužva u saobraćaju

30
00:01:54,312 --> 00:01:57,317
i gomila ljudi se okupila

31
00:01:57,317 --> 00:02:02,235
kao da se tu dogodila
neka spektakularna nezgoda

32
00:02:02,235 --> 00:02:06,954
ili iznenadna poseta pop zvezde.

33
00:02:06,954 --> 00:02:11,756
Francuski predstavnik Evropske unije
koji je upravljao finansiranjem,

34
00:02:11,756 --> 00:02:14,850
požurio je da zaustavi krečenje.

35
00:02:14,850 --> 00:02:19,596
Počeo je da viče
da će blokirati finansiranje.

36
00:02:19,596 --> 00:02:23,226
"Ali zašto?", pitao sam ga.

37
00:02:23,226 --> 00:02:26,018
"Zato što boje koje ste naručili

38
00:02:26,018 --> 00:02:30,730
ne odgovaraju evropskim standardima",
odgovorio je.

39
00:02:30,730 --> 00:02:33,659
"Pa", rekao sam mu,

40
00:02:33,659 --> 00:02:36,847
"okruženje ne odgovara
evropskim standardima,

41
00:02:36,847 --> 00:02:42,142
iako to nije ono što želimo,

42
00:02:42,142 --> 00:02:45,313
ali sami ćemo da biramo boje

43
00:02:45,313 --> 00:02:48,983
jer je to tačno ono što želimo.

44
00:02:48,983 --> 00:02:52,866
I ako nas ne pustite
da nastavimo sa radom,

45
00:02:52,866 --> 00:02:55,540
održaću konferenciju za novinare ovde,

46
00:02:55,540 --> 00:02:58,816
sada, baš na ovom putu

47
00:02:58,816 --> 00:03:02,066
i rećićemo ljudima da gledate na mene

48
00:03:02,066 --> 00:03:07,940
baš kao cenzori ere socrealizma."

49
00:03:07,940 --> 00:03:10,595
To ga je malo zabrinulo

50
00:03:10,595 --> 00:03:13,187
i zatražio je kompromis.

51
00:03:13,187 --> 00:03:15,507
Rekao sam mu: "Ne, žao mi je,

52
00:03:15,507 --> 00:03:20,009
kompromis među bojama je siva,

53
00:03:20,009 --> 00:03:25,097
a mi imamo dovoljno sive za ceo život."

54
00:03:25,097 --> 00:03:26,314
(Aplauz)

55
00:03:26,314 --> 00:03:31,433
Vreme je za promene.

56
00:03:31,433 --> 00:03:33,603
Rehabilitacija javnih prostora

57
00:03:33,603 --> 00:03:36,337
je oživela osećaj pripadnosti

58
00:03:36,337 --> 00:03:41,206
gradu koji su ljudi izgubili.

59
00:03:41,206 --> 00:03:47,646
Ponos ljudi vezan za mesto gde žive

60
00:03:47,646 --> 00:03:51,065
i osećanja koja su bila zakopana

61
00:03:51,065 --> 00:03:55,720
godinama duboko ispod besa zbog ilegalnih,

62
00:03:55,720 --> 00:04:01,194
varvarskih konstrukcija
koje su nikle na javnom prostoru.

63
00:04:01,194 --> 00:04:04,238
Kada su se boje pojavile svuda,

64
00:04:04,238 --> 00:04:08,726
duh promene počeo je
da transformiše duh ljudi.

65
00:04:08,726 --> 00:04:11,673
Digla se galama:
"Šta je ovo? Šta se dešava?

66
00:04:11,673 --> 00:04:13,634
Šta nam rade boje?"

67
00:04:13,634 --> 00:04:15,119
I organizovali smo glasanje,

68
00:04:15,119 --> 00:04:17,611
najfascinantnije glasanje
koje sam video u životu.

69
00:04:17,611 --> 00:04:24,348
Pitali smo ljude: "Da li želite ovu akciju

70
00:04:24,348 --> 00:04:28,838
i da zgrade budu ovako okrečene?"

71
00:04:28,838 --> 00:04:31,209
Drugo pitanje bilo je:

72
00:04:31,209 --> 00:04:34,213
"Da li želite da se zaustavi
ili da se nastavi?"

73
00:04:34,213 --> 00:04:35,897
Na prvo pitanje,

74
00:04:35,897 --> 00:04:39,803
63 posto ljudi odgovorilo je:
"Da, sviđa nam se."

75
00:04:39,803 --> 00:04:42,253
Trideset sedam odgovorilo je:
"Ne, ne sviđa nam se."

76
00:04:42,253 --> 00:04:45,835
Ali na drugo pitanje, polovina onih
kojima se nije sviđala,

77
00:04:45,835 --> 00:04:48,914
želela je da se nastavi.
(Smeh)

78
00:04:48,914 --> 00:04:52,041
Primetili smo promenu.

79
00:04:52,041 --> 00:04:56,436
Ljudi su počeli da bacaju
manje smeća na ulice, na primer,

80
00:04:56,436 --> 00:04:59,066
počeli su da plaćaju poreze,

81
00:04:59,066 --> 00:05:03,515
počeli su da osećaju
ono što su zaboravili.

82
00:05:03,515 --> 00:05:08,579
I lepota je služila kao čuvar

83
00:05:08,579 --> 00:05:15,121
gde gradska policija i sama država,
nisu bili prisutni.

84
00:05:15,121 --> 00:05:18,822
Sećam se da sam jednog dana šetao ulicom

85
00:05:18,822 --> 00:05:21,418
koja samo što je bila okrečena

86
00:05:21,418 --> 00:05:25,197
i gde je trajao proces sadnje drveća,

87
00:05:25,197 --> 00:05:28,442
kada sam video
vlasnika radnje i njegovu ženu

88
00:05:28,442 --> 00:05:32,409
kako stavljaju staklenu fasadu
na njihovu radnju.

89
00:05:32,409 --> 00:05:34,706
Bacili su stari kapak

90
00:05:34,706 --> 00:05:37,698
na mesto gde se sakuplja smeće.

91
00:05:37,698 --> 00:05:41,258
"Zašto ste bacili kapke?", pitao sam ih.

92
00:05:41,258 --> 00:05:46,490
"Pa, zato što je ulica sada bezbednija",
odgovorili su.

93
00:05:46,490 --> 00:05:52,058
"Bezbednija? Zašto?
Postavili su više policajaca ovde?"

94
00:05:52,058 --> 00:05:54,882
"Ma daj, čoveče! Kakve policajce?

95
00:05:54,882 --> 00:05:57,974
Možeš i sam da vidiš. Tu su boje,

96
00:05:57,974 --> 00:06:03,794
ulične sijalice, novi trotoar bez rupa,
drveće.

97
00:06:03,794 --> 00:06:08,586
Prelepo je; bezbedno je."

98
00:06:08,586 --> 00:06:12,530
I stvarno, lepota je davala ljudima

99
00:06:12,530 --> 00:06:16,957
osećaj zaštite.

100
00:06:16,957 --> 00:06:20,459
To nije bio pogrešan osećaj.

101
00:06:20,459 --> 00:06:25,216
Kriminal je zaista oslabio.

102
00:06:25,216 --> 00:06:28,562
Sloboda osvojena 1990.,

103
00:06:28,562 --> 00:06:32,699
donela je stanje anarhije u grad,

104
00:06:32,699 --> 00:06:35,610
dok je varvarizam '90-ih

105
00:06:35,610 --> 00:06:39,092
doneo gubitak nade za grad.

106
00:06:39,092 --> 00:06:43,362
Boja na zidovima nije hranila decu,

107
00:06:43,362 --> 00:06:47,426
takođe nije brinula o bolesnima
ili obrazovala neuke,

108
00:06:47,426 --> 00:06:50,867
ali je davala nadu i svetlo

109
00:06:50,867 --> 00:06:53,307
i pomogla ljudima da vide

110
00:06:53,307 --> 00:06:56,410
da postoji drugačiji način
da se stvari urade,

111
00:06:56,410 --> 00:07:00,321
drugačiji duh, drugačiji pogled 
na naše živote.

112
00:07:00,321 --> 00:07:06,540
I da, ako unesemo istu energiju i nadu

113
00:07:06,540 --> 00:07:10,828
u našu politiku,
možemo da stvorimo bolji život

114
00:07:10,828 --> 00:07:16,023
jedni za druge i za našu zemlju.

115
00:07:16,023 --> 00:07:22,873
Uklonili smo 123 000 tona betona

116
00:07:22,873 --> 00:07:25,480
samo sa rečnih obala.

117
00:07:25,480 --> 00:07:30,630
Srušili smo više od 5 000
ilegalnih građevina

118
00:07:30,630 --> 00:07:33,612
u celom gradu,

119
00:07:33,612 --> 00:07:38,081
najviše od njih imale su
i do osam spratova.

120
00:07:38,081 --> 00:07:44,610
Zasadili smo 55 000 stabala
i žbunova u ulicama.

121
00:07:44,610 --> 00:07:47,693
Uveli smo ekološki porez

122
00:07:47,693 --> 00:07:51,723
i onda su ga svi prihvatili

123
00:07:51,723 --> 00:07:56,717
i svi poslovni ljudi
su ga redovno plaćali.

124
00:07:56,717 --> 00:07:59,104
Kroz otvorena takmičenja

125
00:07:59,104 --> 00:08:02,097
uspeli samo da u našu
administraciju regrutujemo

126
00:08:02,097 --> 00:08:04,092
mnogo mladih ljudi

127
00:08:04,092 --> 00:08:05,954
i tako smo uspeli da izgradimo

128
00:08:05,954 --> 00:08:09,225
apolitičnu javnu instituciju

129
00:08:09,225 --> 00:08:13,745
gde su muškarci i žene
jednako predstavljeni.

130
00:08:13,745 --> 00:08:16,287
Internacionalne organizacije

131
00:08:16,287 --> 00:08:19,665
uložile su mnogo u Albaniju
u poslednjih 20 godina,

132
00:08:19,665 --> 00:08:22,897
od čega nije sve potrošeno na dobar način.

133
00:08:22,897 --> 00:08:26,025
Kada sam rekao direktorima Svetske banke

134
00:08:26,025 --> 00:08:30,938
da želim da finansiraju projekat
da se izgradi

135
00:08:30,938 --> 00:08:33,833
model sale za prijem građana

136
00:08:33,833 --> 00:08:37,993
baš u cilju borbe
protiv endemske dnevne korupcije,

137
00:08:37,993 --> 00:08:40,243
nisu me razumeli.

138
00:08:40,243 --> 00:08:43,521
Ali ljudi su čekali u dugim redovima

139
00:08:43,521 --> 00:08:46,444
pod suncem i kišom

140
00:08:46,444 --> 00:08:50,669
da bi dobili sertifikat
ili samo jednostavam odgovor

141
00:08:50,669 --> 00:08:58,107
kroz dva mala prozora
na dva metalna kioska.

142
00:08:58,107 --> 00:09:02,291
Plaćali su da ne bi čekali u redu,

143
00:09:02,291 --> 00:09:04,647
u dugom redu.

144
00:09:04,647 --> 00:09:08,610
Na njihove zahteve odgovarao je

145
00:09:08,610 --> 00:09:13,311
glas koji je dolazio iz mračne rupe

146
00:09:13,311 --> 00:09:17,553
i sa druge strane,

147
00:09:17,553 --> 00:09:22,995
misteriozna ruka koja se pojavi
da uzme njihove dokumente

148
00:09:22,995 --> 00:09:28,803
dok među starim dokumentima traži mito.

149
00:09:28,803 --> 00:09:33,110
Mogli smo da menjamo
nevidljive službenike u kioscima

150
00:09:33,110 --> 00:09:38,749
svake nedelje, ali nismo mogli
da promenimo ovu korumpiranu praksu.

151
00:09:38,749 --> 00:09:42,523
"Ubeđen sam", rekao sam
nemačkom zvaničniku

152
00:09:42,523 --> 00:09:45,299
Svetske banke,

153
00:09:45,299 --> 00:09:49,141
"da bi bilo nemoguće da primaju mito

154
00:09:49,141 --> 00:09:51,595
kada bi radili u Nemačkoj,

155
00:09:51,595 --> 00:09:53,546
u nemačkoj administraciji,

156
00:09:53,546 --> 00:09:57,952
u istoj meri koliko sam ubeđen da,
ako bi postavili nemačke zvaničnike

157
00:09:57,952 --> 00:10:01,175
iz nemačke administracije u ove rupe,

158
00:10:01,175 --> 00:10:05,323
takođe bi primali mito."

159
00:10:05,323 --> 00:10:12,027
(Aplauz)

160
00:10:12,027 --> 00:10:13,859
To nema veze sa genima.

161
00:10:13,859 --> 00:10:19,593
To ne znači da neko ima savest
na višem nivou,

162
00:10:19,593 --> 00:10:22,035
a da neko drugi nema savest.

163
00:10:22,035 --> 00:10:24,807
To ima veze sa sistemom, sa organizacijom.

164
00:10:24,807 --> 00:10:28,067
Takođe je vezano za okolinu i poštovanje.

165
00:10:28,067 --> 00:10:30,950
Uklonili smo kioske.

166
00:10:30,950 --> 00:10:34,646
Sagradili smo novu salu za prijeme

167
00:10:34,646 --> 00:10:38,217
zbog koje su ljudi, građani Tirane,

168
00:10:38,217 --> 00:10:41,903
mislili da su otputovali u inostranstvo
kada bi ušli

169
00:10:41,903 --> 00:10:44,327
da predaju svoje zahteve.

170
00:10:44,327 --> 00:10:47,771
Napravili smo onlajn sistem kontrole

171
00:10:47,771 --> 00:10:51,687
i tako ubrzali sve procese.

172
00:10:51,687 --> 00:10:56,343
Stavili smo građane na prvo mesto,
a ne službenike.

173
00:10:56,343 --> 00:11:00,547
Protiv korupcije u državnoj administraciji

174
00:11:00,547 --> 00:11:03,247
u zemljama kao što je Albanija -

175
00:11:03,247 --> 00:11:07,423
da ne kažem, kao što je Grčka -

176
00:11:07,423 --> 00:11:12,803
možemo se boriti samo modernizacijom.

177
00:11:12,803 --> 00:11:17,555
Rešenje je reorganizovanje vlade
kroz reorganizovanje

178
00:11:17,555 --> 00:11:21,074
same politike, a ne reorganizovanje ljudi

179
00:11:21,074 --> 00:11:23,722
na osnovu već smišljenih obrazaca

180
00:11:23,722 --> 00:11:27,978
koje razvijeni svet često uzalud
pokušava da nametne

181
00:11:27,978 --> 00:11:30,084
ljudima kao što smo mi.

182
00:11:30,084 --> 00:11:32,791
(Aplauz)

183
00:11:32,791 --> 00:11:34,775
Stvari su dostigle ovu tačku

184
00:11:34,775 --> 00:11:37,267
zato što političari u globalu,

185
00:11:37,267 --> 00:11:40,163
ali naročito u našim zemljama,
da se ne lažemo,

186
00:11:40,163 --> 00:11:42,626
misle da su ljudi glupi.

187
00:11:42,626 --> 00:11:46,170
Uzimaju zdravo za gotovo da će,
bilo šta da se desi,

188
00:11:46,170 --> 00:11:48,382
ljudi morati da ih prate,

189
00:11:48,382 --> 00:11:52,476
dok politika, sve više i više,
ne uspeva da ponudi rešenja

190
00:11:52,476 --> 00:11:56,499
za brige javnosti

191
00:11:56,499 --> 00:12:01,170
ili potrebe običnih ljudi.

192
00:12:01,170 --> 00:12:03,972
Politika je počela da liči

193
00:12:03,972 --> 00:12:07,458
na ciničnu timsku igru
koju igraju političari,

194
00:12:07,458 --> 00:12:11,387
dok je javnost gurnuta u stranu

195
00:12:11,387 --> 00:12:15,274
kao da sede na sedištima na stadionu

196
00:12:15,274 --> 00:12:17,124
gde strast ka politici

197
00:12:17,124 --> 00:12:22,733
postepeno ustupa mesto
zaslepljenosti i očaju.

198
00:12:22,733 --> 00:12:27,627
Gledano sa tih stepenica,
svi političari danas

199
00:12:27,627 --> 00:12:29,590
izgledaju isto

200
00:12:29,590 --> 00:12:34,227
i politika je počela da liči

201
00:12:34,227 --> 00:12:38,828
na sport koji stvara više agresivnosti

202
00:12:38,828 --> 00:12:42,140
i pesimizma nego
društvene jedinstvenosti

203
00:12:42,140 --> 00:12:46,413
i želje za građanskim protagonizmom.

204
00:12:46,413 --> 00:12:48,439
Barak Obama je pobedio -

205
00:12:48,439 --> 00:12:54,716
(Aplauz) -

206
00:12:54,716 --> 00:12:58,279
jer je mobilizovao ljude kao nikada pre

207
00:12:58,279 --> 00:13:00,812
kroz upotrebu socijalnih mreža.

208
00:13:00,812 --> 00:13:03,925
Nije poznavao svakog od njih,

209
00:13:03,925 --> 00:13:07,795
ali je sa zadivljujućom genijalnošću

210
00:13:07,795 --> 00:13:11,175
uspeo da ih transformiše u aktiviste

211
00:13:11,175 --> 00:13:15,304
dozvoljavajući im da u svojim rukama drže

212
00:13:15,304 --> 00:13:18,898
argumente i instrumente
koji su svakom od njih bili potrebni

213
00:13:18,898 --> 00:13:23,691
da vode kampanju u njegovo ime
stvarajući sopstvenu kampanju.

214
00:13:23,691 --> 00:13:25,746
Tvitujem. Obožavam to.

215
00:13:25,746 --> 00:13:31,115
Obožavam to jer mi pruža priliku
da prenesem poruku,

216
00:13:31,115 --> 00:13:35,382
ali takođe omogućava ljudima
da prenesu svoje poruke meni.

217
00:13:35,382 --> 00:13:38,374
Ovo je politika, ne od vrha na dole,

218
00:13:38,374 --> 00:13:41,598
već odozdo na gore i sa strane.

219
00:13:41,598 --> 00:13:44,590
Mogućnost da se svačiji glas čuje

220
00:13:44,590 --> 00:13:46,550
je upravo ono što nam je potrebno.

221
00:13:46,550 --> 00:13:48,604
Politika nije vezana samo za vođe.

222
00:13:48,604 --> 00:13:51,365
Ne radi se samo o političarima i zakonima.

223
00:13:51,365 --> 00:13:53,333
Radi se o tome kako ljudi razmišljaju,

224
00:13:53,333 --> 00:13:55,668
kako vide svet oko sebe,

225
00:13:55,668 --> 00:13:58,194
kako koriste svoje vreme i energiju.

226
00:13:58,194 --> 00:14:00,710
Kada ljudi kažu da su svi političari isti,

227
00:14:00,710 --> 00:14:03,990
zapitajte se da li je Obama isti kao Buš,

228
00:14:03,990 --> 00:14:07,565
da li je Fransoa Holand isti kao Sarkozi.

229
00:14:07,565 --> 00:14:12,269
Nisu isti. Oni su ljudska bića
sa različitim shvatanjima

230
00:14:12,269 --> 00:14:14,851
i različitim vizijama o svetu.

231
00:14:14,851 --> 00:14:17,749
Kada ljudi kažu
da ništa ne može da se promeni,

232
00:14:17,749 --> 00:14:21,813
samo stanite i razmislite
kako je svet izgledao

233
00:14:21,813 --> 00:14:26,445
pre 10, 20, 50, 100 godina.

234
00:14:26,445 --> 00:14:29,561
Naš svet je definisan tempom promene.

235
00:14:29,561 --> 00:14:32,365
Svi mi možemo da promenimo svet.

236
00:14:32,365 --> 00:14:35,241
Dao sam samo mali primer

237
00:14:35,241 --> 00:14:38,742
kako jedna stvar, upotreba boje,

238
00:14:38,742 --> 00:14:41,253
može da pokrene promenu.

239
00:14:41,253 --> 00:14:43,156
Želim da donesem još više promena

240
00:14:43,156 --> 00:14:45,404
kao premijer svoje zemlje,

241
00:14:45,404 --> 00:14:49,726
ali bilo ko od vas može da donese promene

242
00:14:49,726 --> 00:14:51,319
ako želi.

243
00:14:51,319 --> 00:14:54,444
Predsednik Ruzvelt je rekao:

244
00:14:54,444 --> 00:14:58,117
"Veruj da možeš
i prešao si već pola puta."

245
00:14:58,117 --> 00:15:01,184
Efharisto i kalininhta.
(Hvala i laku noć).

246
00:15:01,184 --> 00:15:20,887
(Aplauz)