0:00:00.000,0:00:03.237
Czas ma sens w małych kawałkach

0:00:03.823,0:00:06.466
Ale kiedy popatrzysz na duży odcinek czasu,

0:00:06.466,0:00:09.704
to prawie niemożliwe, żeby go całego zrozumieć.

0:00:09.704,0:00:11.803
Więc zacznijmy od małych kawałków!

0:00:11.803,0:00:14.970
Z minutami, godzinami, dniami

0:00:14.970,0:00:20.789
Prawdopodobnie spędziłeś ostatnią dobę w większości pracując i śpiąc. Z małą przerwą na kawę!

0:00:21.235,0:00:23.530
Proszę oglądaj mniej telewizji!

0:00:23.930,0:00:27.762
Zobaczmy na 2013: stosunkowo niezauważalny,

0:00:27.762,0:00:31.296
ochroniaż Hitlera zmarł w wieku 96 lat

0:00:31.296,0:00:35.378
kiedy w czerwcu, Edward Snowden zaczął skandal z NSA

0:00:35.378,0:00:39.961
Cofając się trochę, XXI wiek jest wciąż całkiem młody i głównie ukształtowany

0:00:39.961,0:00:44.713
przez ataki z 11 września które to doprowadziły do Trzeciej Wojny w Iraku.

0:00:44.713,0:00:48.546
Oh... pojawił się też Facebook i smartphony.

0:00:48.585,0:00:50.817
Ale dopiero zaczynamy :

0:00:50.817,0:00:53.028
Cofnijmy się dalej!

0:01:00.059,0:01:03.297
XX wiek też widział parę konfliktów zbrojnych

0:01:03.297,0:01:05.328
i dwie wyniszczające wojny światowe,

0:01:05.328,0:01:09.178
po których zimna wojna trwała prawie przez pół wieku

0:01:09.178,0:01:12.149
Średnia długość życia pokrywa większość tych rzeczy

0:01:12.149,0:01:16.390
z narodzeniem się internetu i początkiem ery informacji.

0:01:17.189,0:01:23.833
Najstarsza żyjąca osoba na ziemi to obecnie pani Misao Okawa, która się urodziła w 1898 roku,

0:01:23.833,0:01:26.429
co oznacza że jej urodziny były bliżej do Napoleona

0:01:26.429,0:01:30.092
rządzącego Europą, niż do dzisiejszego dnia.

0:01:30.092,0:01:35.497
Ostatnie pięćset lat historii człowieka przyniosły niesamowite zmiany w naszym życiu:

0:01:35.497,0:01:39.368
Industrializacja dała możliwość powstania takich ideologii jak komunizm

0:01:39.368,0:01:44.082
rolnicy stali się pracownikami a wiedzę można było łatwiej udostępniać

0:01:44.082,0:01:48.442
Teoria Ewolucji zmieniła to, jak widzimy samych siebie i świat w którym żyjemy.

0:01:48.442,0:01:51.096
Wszystko to w kilka wieków!

0:01:51.096,0:01:53.458
Piętnaste stulecie miało wiele wydarzeń:

0:01:53.458,0:01:59.999
Odkrycie Ameryki przez Kolumba i upadek Konstantynopola zaznaczają koniec Wieków Średnich

0:01:59.999,0:02:03.819
Ludzie w Średniowieczu cierpieli w wojnach o terytorium i religię...

0:02:03.819,0:02:10.405
...ale czarna śmierć była o wiele bardziej efektywna niż wojna, zabijając jedną trzecią Europejczyków w ciągu 6 lat.

0:02:10.405,0:02:15.121
Wchodząc w antyk[br]zobaczmy skąd zaczeliśmy!

0:02:15.121,0:02:21.206
Nasz obecny wiek jest mały, a 2013 prawie niewidoczny.

0:02:21.283,0:02:23.859
To jest historia pisana człowieka!

0:02:23.859,0:02:27.696
Piramidy zostały zbudowane 4500 lat temu,

0:02:27.696,0:02:30.919
początki Imperium Rzymskiego były 2000 lat temu

0:02:30.919,0:02:36.228
więc dla Rzymian,[br]piramidy były tak stare jak Rzymianie dla nas dziś.

0:02:37.428,0:02:41.430
Historia rozpoczęła się z pismem.[br]Ale co było wcześniej?

0:02:41.430,0:02:45.494
Jakieś 12 000 lat temu,[br]rozpoczeła się rewolucja neolityczna.

0:02:45.494,0:02:51.143
Ludzkość rozpoczęła uprawiać ziemię co dało możliwość wniesienia się miast i większych społeczności.

0:02:51.143,0:02:55.583
Dominacja gatunku ludzkiego nad planetą Ziemią tak na prawdę zaczęła się tu.

0:02:55.583,0:02:59.921
90 000 lat temu, neandertalczycy i ludzie koegzystowali w Europie.

0:02:59.921,0:03:03.705
Ciekawostka: to mniej więcej czas w jakim nowoczesny statek kosmiczny

0:03:03.705,0:03:06.920
potrzebuje czasu by dolecieć do najbliższej gwiazdy.[br](nie licząc Słońca oczywiście)

0:03:06.920,0:03:11.887
Homo Sapiens, człowiek współczesny, wyewoluował 200 000 lat temu.

0:03:11.887,0:03:17.955
Patrząc na historię człowieka, to co nazywamy naszą erą jest całkiem małe, czyż nie?

0:03:17.955,0:03:20.179
6 000 000 lat temu nasi przodkowie

0:03:20.179,0:03:24.929
i współczesny szympans dzielili[br]ostatniego wspólnego przodka po raz ostatni

0:03:24.929,0:03:30.370
i przez 2 750 000 lat używaliśmy kamiennych narzędzi.

0:03:30.729,0:03:36.297
Około 65 000 000 lat temu era dinozaurów skończyła się w ogromnej eksplozji

0:03:36.297,0:03:38.847
co rozpoczęło ścieżkę do rozwoju ssaków

0:03:38.847,0:03:41.596
ale dinozaury rządziły Ziemią[br]przez niemożliwie długi czas:

0:03:41.596,0:03:45.058
Ponad 165 000 000 lat!

0:03:45.058,0:03:49.879
To tak długo że T-Rex[br]który żył 65 000 000 lat temu

0:03:49.879,0:03:53.093
jest bliżej zobaczenia koncertu Miley Cyrus na żywo

0:03:53.093,0:03:56.031
niż zobaczenia żyjącego stegozaura!

0:03:56.031,0:03:59.935
Życie zwierzęce na planecie rozpoczęło się 600 000 000 lat temu:

0:03:59.935,0:04:06.040
najwcześniejsze zwierzęta były rybami i innymi prostymi stworzeniami. Potem przyszły insekty i gady

0:04:06.040,0:04:09.274
i nareszcie, około 200 000 000 lat temu:

0:04:09.274,0:04:11.099
ssaki dołączyły do zabawy!

0:04:12.084,0:04:14.947
Życie same w sobie powstało dużo wcześniej:

0:04:14.947,0:04:18.088
3 600 000 000 lat temu

0:04:18.088,0:04:21.392
Zanim pojawiły się jakiekolwiek zwierzęta[br]było 2 400 000 000 lat

0:04:21.392,0:04:25.025
kiedy życie istniało tylko jako małe mikroby,

0:04:25.025,0:04:27.805
niezliczone pojedyńcze bakterie.

0:04:27.805,0:04:33.567
Przez 3 000 000 000 lat całe życie na Ziemi[br]było niewidzialne dla ludzkiego oka.

0:04:33.567,0:04:36.617
Ciężko zrozumieć jak pojedyńcze komórki

0:04:36.617,0:04:40.894
mogły przeobrazić się w skomplikowane formy życia jak ryby lub leniwce.

0:04:40.894,0:04:44.819
Odpowiedzią jest CZAS, dużo czasu:

0:04:44.819,0:04:49.263
2 400 000 000 lat to dużo czasu by móc coś zrobić!

0:04:49.263,0:04:53.899
4 600 000 000 lat temu, Słońce narodziło się z pozostałości po gigantycznej eksplozji,

0:04:53.899,0:04:57.059
60 000 000 lat później, ziemia się uformowała.

0:04:57.059,0:05:01.179
Przez te wczesne lata, częste bombardowania[br]przez komety i asteroidy

0:05:01.179,0:05:05.457
dały ziemi ogromne oceany[br]i księżyc, na który można wysyłać statki.

0:05:05.457,0:05:11.782
Ale w porównaniu do wszechświata[br]nasz system słoneczny wydaje się być całkiem nowy.

0:05:11.782,0:05:15.896
13 750 000 000 lat temu Wszechświat powstał i

0:05:15.896,0:05:21.070
600 000 000 lat później, nasza własna galaktyka utworzyła się w miliardów gwiazd, ale...

0:05:21.070,0:05:23.578
co było przed Wielkim Wybuchem?

0:05:23.578,0:05:27.677
Prawda jest taka: nie wiemy tego jeszcze[br]... i może nigdy się nie dowiemy!

0:05:27.677,0:05:31.680
Ale dodajmy trochę kolorów, przynajmniej mamy tyle!

0:05:31.680,0:05:33.572
I mamy jak na razie mamy jedną rzecz:

0:05:33.572,0:05:35.693
Przeszłość

0:05:35.693,0:05:39.485
Teraz zobaczmy co możemy powiedzieć o Przyszłości

0:05:39.485,0:05:41.262
Po 1 000 000 000 latach

0:05:41.262,0:05:45.457
słońce stanie się tak gorące[br]że życie na Ziemi stanie się nie możliwe[br]

0:05:45.457,0:05:50.819
śmierć Słońca 4 000 000 000 lat po tym[br]zaznacza koniec Układu Słonecznego.

0:05:50.819,0:05:53.457
Ok, więc nie ma więcej Układu Słonecznego!...

0:05:53.457,0:05:55.991
...I co dalej?

0:05:55.991,0:05:59.285
Kilka trylionów lat od teraz, produkcja gwiazd zmaleje

0:05:59.285,0:06:03.443
i pewnego dnia kiedy ostatnia gwiazda we wszechświecie umrze

0:06:03.443,0:06:05.622
Wszechświat stanie się ciemny,

0:06:05.622,0:06:08.677
zamieszkany tylko przez czarne dziury.

0:06:08.677,0:06:11.041
Długo po tym jak ostatnia czarna dziura wyparowała,

0:06:11.041,0:06:15.432
nasz wszechświat doszedł do jego ostatecznego stadium[br]który został nazwany:

0:06:15.432,0:06:16.902
ŚMIERĆ CIEPLNA

0:06:16.902,0:06:18.676
Nic się już nie zmienia

0:06:18.676,0:06:19.843
wszechświat...

0:06:19.843,0:06:21.396
...umarł

0:06:21.396,0:06:22.471
NA ZAWSZE

0:06:23.932,0:06:26.736
Pewnie masz teraz takie dziwne uczucia

0:06:26.736,0:06:27.908
Prawda?

0:06:27.908,0:06:29.179
My też!

0:06:29.179,0:06:31.540
To naturalne :)

0:06:31.540,0:06:32.654
Dobre wieści to:

0:06:32.654,0:06:35.145
to wszystko się stanie za długi, długi okres czasu!

0:06:35.145,0:06:38.929
Jedyny czas który się liczy, jest teraz!

0:06:38.929,0:06:41.039
Jeśli chodzi o tą słodką dziewczynę którą lubisz...

0:06:41.039,0:06:42.429
... umów się z nią!

0:06:42.429,0:06:43.636
Czas jest cenny,

0:06:43.636,0:06:46.790
licz się z nim!