WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Ik kwam net terug van een gemeenschap

00:00:02.000 --> 00:00:05.000
die het geheim voor de menselijke overleving in zich herbergt.

00:00:06.000 --> 00:00:09.000
Het is een plek waar vrouwen de show stelen,

00:00:09.000 --> 00:00:11.000
seks hebben om hallo te zeggen,

00:00:11.000 --> 00:00:13.000
en spel het dagritme bepaalt --

00:00:13.000 --> 00:00:16.000
waar plezier een serieuze zaak is.

00:00:16.000 --> 00:00:18.000
En nee, dit is niet Burning Man

00:00:18.000 --> 00:00:20.000
of San Francisco.

00:00:20.000 --> 00:00:22.000
(Gelach)

00:00:22.000 --> 00:00:25.000
Dames en heren, hier zijn uw neven en nichten.

00:00:25.000 --> 00:00:28.000
Dit is de wereld van de wilde bonobo's

00:00:28.000 --> 00:00:30.000
in de oerwouden van Congo.

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
Bonobo's zijn, samen met de chimpansees,

00:00:33.000 --> 00:00:36.000
uw nauwste levende verwant.

00:00:36.000 --> 00:00:39.000
Dat betekent dat we samen een gemeenschappelijke voorouder hebben,

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
een evolutionaire grootmoeder,

00:00:41.000 --> 00:00:44.000
die circa zes miljoen jaar geleden leefde.

00:00:45.000 --> 00:00:47.000
Nu zijn chimpansees bekend

00:00:47.000 --> 00:00:49.000
om hun agressief gedrag.

NOTE Paragraph

00:00:49.000 --> 00:00:52.000
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:00:52.000 --> 00:00:54.000
Maar helaas

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
hebben we dit aspect

00:00:56.000 --> 00:00:58.000
teveel benadrukt

00:00:58.000 --> 00:01:01.000
in onze verhalen van de menselijke evolutie.

00:01:01.000 --> 00:01:03.000
Maar bonobo's laten ons de andere kant

00:01:03.000 --> 00:01:05.000
van de medaille zien.

00:01:05.000 --> 00:01:07.000
Terwijl chimpansees

00:01:07.000 --> 00:01:10.000
worden gedomineerd door grote, enge kerels,

00:01:10.000 --> 00:01:12.000
wordt de bonobosamenleving

00:01:12.000 --> 00:01:15.000
gerund door gezaghebbende vrouwtjes.

00:01:16.000 --> 00:01:19.000
Deze jongens hebben echt iets aparts bedacht,

00:01:19.000 --> 00:01:22.000
omdat dit leidt tot een zeer tolerante samenleving

00:01:22.000 --> 00:01:24.000
waar dodelijk geweld

00:01:24.000 --> 00:01:27.000
nog niet is waargenomen.

00:01:27.000 --> 00:01:29.000
Maar helaas,

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
zijn bonobo's de minst begrepen

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
mensapen.

00:01:33.000 --> 00:01:36.000
Ze leven in de diepten van de Congolese jungle,

00:01:36.000 --> 00:01:39.000
en het is erg moeilijk om ze te bestuderen.

NOTE Paragraph

00:01:39.000 --> 00:01:42.000
Congo is een paradox --

00:01:42.000 --> 00:01:46.000
een land van buitengewone biodiversiteit en schoonheid,

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
maar ook het hart van de duisternis zelf --

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
het toneel van een gewelddadig conflict

00:01:52.000 --> 00:01:54.000
dat decennialang heeft gewoed

00:01:54.000 --> 00:01:57.000
en bijna net zo veel levens kostte

00:01:57.000 --> 00:02:00.000
als de Eerste Wereldoorlog.

00:02:01.000 --> 00:02:03.000
Niet verrassend brengt deze vernietiging

00:02:03.000 --> 00:02:07.000
ook het overleven van de bonobo in gevaar.

00:02:07.000 --> 00:02:10.000
Handel in bosvlees en ontbossing betekenen

00:02:10.000 --> 00:02:13.000
dat we een klein stadion niet eens zouden kunnen vullen

00:02:13.000 --> 00:02:15.000
met all bonobos die ter wereld overblijven --

00:02:15.000 --> 00:02:18.000
en zelfs daar zijn we nog niet eens zeker van.

00:02:19.000 --> 00:02:23.000
Toch is in dit land van geweld en chaos,

00:02:23.000 --> 00:02:26.000
tussen de bomen

00:02:26.000 --> 00:02:28.000
een verborgen lachen te horen.

NOTE Paragraph

00:02:28.000 --> 00:02:31.000
Wie zijn deze neven?

00:02:31.000 --> 00:02:35.000
We kennen ze als de "make love, not war" apen,

00:02:35.000 --> 00:02:37.000
omdat zij frequente, promiscue

00:02:37.000 --> 00:02:39.000
en biseksuele seks gebruiken

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
om conflicten te beheren

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
en maatschappelijke vraagstukken op te lossen.

00:02:43.000 --> 00:02:45.000
Nu zeg ik niet dat dit de oplossing is

00:02:45.000 --> 00:02:48.000
voor alle problemen van de mensheid --

00:02:49.000 --> 00:02:51.000
aangezien het bonoboleven

00:02:51.000 --> 00:02:53.000
meer inhoudt dan de Kama Sutra.

00:02:53.000 --> 00:02:55.000
Net als mensen houden bonobo's,

00:02:55.000 --> 00:02:57.000
gedurende hun gehele leven van spelen.

00:02:57.000 --> 00:02:59.000
Spelen is niet alleen voor kinderen.

00:02:59.000 --> 00:03:01.000
Voor ons en voor hen is spelen fundamenteel

00:03:01.000 --> 00:03:04.000
voor het hechter maken van relaties

00:03:04.000 --> 00:03:06.000
en het bevorderen van tolerantie.

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
Daar leren om te vertrouwen,

00:03:08.000 --> 00:03:11.000
en leren we over de regels van het spel.

00:03:11.000 --> 00:03:13.000
Spel verhoogt creativiteit

00:03:13.000 --> 00:03:16.000
en veerkracht,

00:03:16.000 --> 00:03:19.000
het geeft diversiteit --

00:03:19.000 --> 00:03:21.000
diversiteit van interacties,

00:03:21.000 --> 00:03:23.000
diversiteit van gedrag,

00:03:23.000 --> 00:03:26.000
diversiteit van verbindingen.

00:03:26.000 --> 00:03:28.000
Als je bonobo's ziet spelen,

00:03:28.000 --> 00:03:31.000
dan zie je de evolutionaire wortels

00:03:31.000 --> 00:03:33.000
van menselijke lach, dans

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
en ritueel.

00:03:35.000 --> 00:03:37.000
Spelen is de lijm

00:03:37.000 --> 00:03:39.000
die ons samenhoudt.

NOTE Paragraph

00:03:39.000 --> 00:03:42.000
Ik weet niet hoe jullie spelen,

00:03:42.000 --> 00:03:44.000
maar ik wil je een paar unieke clips

00:03:44.000 --> 00:03:46.000
vers uit het wild laten zien.

00:03:46.000 --> 00:03:49.000
Eerst een balspel in bonobostijl --

00:03:49.000 --> 00:03:52.000
en daarmee bedoel ik niet voetbal.

00:03:52.000 --> 00:03:54.000
Hier zie je

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
een jong vrouwtje en mannetje

00:03:56.000 --> 00:03:59.000
verwikkeld in een achtervolgingsspel.

00:03:59.000 --> 00:04:01.000
Kijk eens naar wat ze doet.

00:04:01.000 --> 00:04:03.000
Het zou de evolutionaire oorsprong van de frase

00:04:03.000 --> 00:04:05.000
"Ze heeft hem bij zijn ballen." kunnen zijn

00:04:05.000 --> 00:04:08.000
(Gelach)

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
Alleen denk ik dat hij het wel leuk vindt.

00:04:12.000 --> 00:04:14.000
Yeah.

00:04:14.000 --> 00:04:16.000
(Gelach)

00:04:16.000 --> 00:04:18.000
Dus sexspelletjes vind je

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
zowel bij bonobo's als bij mensen.

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
En deze video is echt interessant

00:04:22.000 --> 00:04:24.000
omdat hij het laat zien --

00:04:24.000 --> 00:04:26.000
Deze video is echt interessant

00:04:26.000 --> 00:04:28.000
omdat hij de inventiviteit laat zien

00:04:28.000 --> 00:04:31.000
om ongewone elementen in het spel te brengen --

00:04:31.000 --> 00:04:34.000
zoals de testikels --

00:04:34.000 --> 00:04:37.000
en ook hoe het spelen zowel vertrouwen vereist

00:04:37.000 --> 00:04:40.000
als vertrouwen bevordert --

00:04:40.000 --> 00:04:42.000
terwijl het ook nog ontzettend leuk is.

NOTE Paragraph

00:04:42.000 --> 00:04:44.000
Maar spel is variabel.

00:04:44.000 --> 00:04:47.000
(Gelach)

00:04:47.000 --> 00:04:49.000
Spel is variabel,

00:04:49.000 --> 00:04:51.000
en kan vele vormen aannemen.

00:04:51.000 --> 00:04:53.000
Sommige zijn rustiger,

00:04:53.000 --> 00:04:55.000
fantasierijk, nieuwsgierig --

00:04:55.000 --> 00:04:58.000
waar verwondering misschien herontdekt wordt.

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
En dit wil ik je laten zien,

00:05:00.000 --> 00:05:02.000
Dit is Fuku, een jong vrouwtje,

00:05:02.000 --> 00:05:04.000
en ze is rustig met water aan het spelen.

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
Ik denk dat wij, net als zij,

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
soms alleen spelen,

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
en de grenzen van onze innerlijke

00:05:10.000 --> 00:05:13.000
en onze uiterlijke werelden verkennen.

00:05:13.000 --> 00:05:15.000
En het is die speelse nieuwsgierigheid

00:05:15.000 --> 00:05:18.000
die ons ertoe aanzet om te verkennen, om samen te werken.

00:05:19.000 --> 00:05:22.000
En dan zijn de onverwachte verbindingen die we leggen

00:05:22.000 --> 00:05:25.000
de echte broedplaats voor creativiteit.

NOTE Paragraph

00:05:26.000 --> 00:05:29.000
Dit zijn slechts voorproefjes

00:05:29.000 --> 00:05:31.000
van de inzichten die bonobo's ons

00:05:31.000 --> 00:05:34.000
van ons verleden en heden zouden kunnen geven.

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Maar ze houden ook een geheim in voor onze toekomst,

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
een toekomst waar we ons moeten aanpassen

00:05:39.000 --> 00:05:42.000
aan een steeds uitdagender wereld

00:05:42.000 --> 00:05:44.000
door grotere creativiteit

00:05:44.000 --> 00:05:46.000
en meer samenwerking.

00:05:46.000 --> 00:05:49.000
Het geheim is dat spel de sleutel is

00:05:49.000 --> 00:05:51.000
van deze mogelijkheden.

00:05:51.000 --> 00:05:53.000
Met andere woorden,

00:05:53.000 --> 00:05:55.000
spel is onze adaptieve jokerkaart.

00:05:55.000 --> 00:05:57.000
Om ons met succes aan te passen

00:05:57.000 --> 00:05:59.000
aan een veranderende wereld,

00:05:59.000 --> 00:06:02.000
moeten we spelen.

00:06:03.000 --> 00:06:06.000
Maar zullen we het maximum uit onze speelsheid halen?

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
Spel is geen frivole bezigheid;

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
spel is van essentieel belang.

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
Zowel voor bonobo's als voor mensen,

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
het leven is niet alleen 'rood in tand en klauw'.

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
In tijden waarin het het minst geschikt lijkt om te spelen,

00:06:19.000 --> 00:06:22.000
zou het wellicht het meest urgent kunnen zijn.

NOTE Paragraph

00:06:23.000 --> 00:06:26.000
En ja, mijn collega primaten,

00:06:26.000 --> 00:06:29.000
laat ons dit geschenk uit de evolutie aan

00:06:29.000 --> 00:06:31.000
het hart drukken en samen spelen,

00:06:31.000 --> 00:06:34.000
om creativiteit, gemeenschap

00:06:34.000 --> 00:06:36.000
en verwondering te herontdekken.

NOTE Paragraph

00:06:36.000 --> 00:06:38.000
Dank je.

NOTE Paragraph

00:06:38.000 --> 00:06:40.000
(Applaus)