0:00:07.107,0:00:10.170
Con người cảm thấy bất ngờ đau nhói[br]bởi kim tiêm

0:00:10.170,0:00:12.539
đau như cháy da khi vô tình va chân vào [br]vật cứng

0:00:12.539,0:00:13.539
và sự đau nhức từng hồi khi đau răng.

0:00:13.539,0:00:14.969
ta chia ra nhiều loại

0:00:14.969,0:00:16.512
những loài khác thì sao?

0:00:16.512,0:00:18.056
động vật xung quanh trải nghiệm

0:00:18.056,0:00:19.600
Điều này quan trọng khám phá

0:00:19.600,0:00:21.850
Thế còn những loài khác thì sao ?

0:00:21.850,0:00:26.070
Những động vật xung quanh chúng ta đã[br]trải qua đau đớn như thế nào ?

0:00:26.070,0:00:28.230
Điều đó rất quan trọng cho chúng ta [br]khám phá.

0:00:28.230,0:00:29.851
Chúng ta nuôi những thú cưng[br]

0:00:29.851,0:00:31.460
chúng làm giàu môi trường sống,

0:00:31.460,0:00:33.631
Chúng ta chăn nuôi để lấy thịt,

0:00:33.631,0:00:37.781
và sử dụng chúng cho thí nghiệm tiên tiến[br]và sức khỏe con người.

0:00:37.781,0:00:39.830
Rõ ràng những loài vật quan trọng [br]với ta

0:00:39.830,0:00:44.462
vì thế phải công bằng trong việc tránh[br]gây ra đau đớn không cần thiết.

0:00:44.462,0:00:47.111
với những động vật quen thuộc với ta, [br]động vật có vú

0:00:47.111,0:00:50.281
là điều hiển nhiên khi chúng thường xuyên [br]bị săn bắn.

0:00:50.281,0:00:52.521
Nhưng vẫn tồn tại nhiều điểu không [br]như thế

0:00:52.521,0:00:56.201
ví dụ như thuốc giảm đau ta sử dụng để [br]giúp chúng.

0:00:56.201,0:00:58.121
Càng nhiều khác biệt giữa động vật và ta

0:00:58.121,0:01:01.195
càng khó để hiểu những cảm giác của chúng.

0:01:01.195,0:01:03.802
Liệu bạn có thể biết một con tôm đang bị [br]đau?

0:01:03.802,0:01:05.131
một con rắn?

0:01:05.131,0:01:06.691
một con ốc?

0:01:06.691,0:01:09.272
Những động vật có xương sống, bao gồm [br]con người,

0:01:09.272,0:01:12.482
cơn đau được chia thành hai giai đoạn khác[br]nhau.

0:01:12.482,0:01:13.560
Đầu tiên, những giây thần kinh và xúc giác[br]cảm nhận được mối nguy hiểm

0:01:13.560,0:01:14.560
đưa thông tin đến tủy

0:01:14.560,0:01:16.560
tại đây, nơron vận động kích hoạt

0:01:16.560,0:01:19.195
Làm chúng ta rụt lại khỏi mối đe dọa.

0:01:19.195,0:01:21.784
đó là nhận thức vật lí về mối nguy hại[br]gọi đau cảm thụ,

0:01:21.784,0:01:24.682
và hầu hết tất cả động vật,

0:01:24.682,0:01:28.322
cả loài có hệ thống thần kinh giản đơn[br]

0:01:28.322,0:01:29.578
đều phải trải qua điều đó.

0:01:29.578,0:01:32.297
nếu không có khả năng này, những động vật[br]sẽ nguy hại

0:01:32.297,0:01:33.765
và sự tồn tại bị [br]đe dọa

0:01:33.765,0:01:36.752
Giai đoan thứ hai là ý thức về mối [br]nguy hại.

0:01:36.752,0:01:39.736
với con người, điều này xảy ra khi nơron[br]xúc giác trên da

0:01:39.736,0:01:43.455
tạo ra sự kết nối vòng tròn lần hai thông [br]qua tủy đến não

0:01:43.455,0:01:46.593
Tại đây, hàng triêu nơron ở khắp nơi trên [br]cơ thể tạo cảm giác đau

0:01:46.593,0:01:51.395
Với chúng ta, những cảm giác này rất phức [br]tạp được kết nối với cảm giác sợ hãi,

0:01:51.395,0:01:57.022
đau đớn,

0:01:57.022,0:02:01.152
và căng thẳng,

0:02:01.152,0:02:02.082
điều rất dễ bộc lộ

0:02:02.082,0:02:03.212
khó biết cảm nhận của [br]

0:02:03.212,0:02:05.734
chúng phần này của quá trình

0:02:05.734,0:02:08.483
vì chúng không thể phơi bày cảm xúc của[br]chúng

0:02:08.483,0:02:10.592
Tuy nhiên, chúng ta có thể dựa vào[br]hành động

0:02:10.592,0:02:13.892
động vật hoang dã, tự chữa lành vết thương[br]bởi chính chúng,

0:02:13.892,0:02:18.543
gào thét để giải tỏa phiền muộn

0:02:18.543,0:02:22.493
và sống ẩn dật

0:02:22.493,0:02:24.674
trong phòng thí nghiệm, các nhà khoa học

0:02:24.674,0:02:27.033
thí nghiệm cho ta chắc chắn rằng

0:02:27.033,0:02:31.154
động vật tránh xa nơi nguy hiểm trước đó[br]

0:02:31.154,0:02:35.633
đó là nhận thức về mối đe dọa.

0:02:35.633,0:02:39.184
chúng ta chứng minh được qua nhưng nghiên [br]cứu

0:02:39.184,0:02:42.383
rằng động vật có xương sống nhận thức [br]được cơn đau

0:02:42.383,0:02:45.204
với một số quốc gia sẽ phạm tội khi làm [br]hại những động vật

0:02:45.204,0:02:47.124
thế còn động vật không xương sống ?

0:02:47.124,0:02:51.634
những loài này không được bảo vệ hợp pháp,

0:02:51.634,0:02:56.054
mộ phần vì những hành vi của chúng không [br]kiểm soát được

0:02:56.054,0:02:58.313
ta có thể đoán được một vài loài trong[br]số đó,

0:02:58.313,0:03:02.234
như những con hào,

0:03:02.234,0:03:04.436
những con sâu,

0:03:04.436,0:03:05.274
những con sứa.

0:03:05.274,0:03:06.104
những loài không có

0:03:06.104,0:03:07.324
hoặc có não đơn giản[br]

0:03:07.324,0:03:09.885
thế nên con hào phun ra tia nước phản ứng[br]với chanh

0:03:09.885,0:03:12.225
do đau cảm thụ.

0:03:12.225,0:03:16.126
nhưng với ví dụ về hệ thống thần kinh.

0:03:16.126,0:03:18.815
nó không giống với trải nghiệm về nhận[br]thức cơn đau.

0:03:18.815,0:03:20.725
những loài không xương sống [br]phức tạp hơn

0:03:20.725,0:03:24.525
như những con mực,

0:03:24.525,0:03:27.475
loài có não phức tạp và loài không

0:03:27.475,0:03:28.805
xương thông minh nhất.

0:03:28.805,0:03:30.305
hiện một số nơi vẫn ăn mực sống

0:03:30.305,0:03:34.235
chúng ta luôc tôm hùm,tôm đất và cua

0:03:34.235,0:03:39.686
dù ta không biết chúng bị ảnh hưởng thế [br]nào

0:03:39.686,0:03:43.905
nó gây ra vấn đề về đạo đức

0:03:43.905,0:03:47.125
vì ta đang gây ra những đau đớn không nên [br]có với những loài này,

0:03:47.125,0:03:48.997
dù còn tranh cãi,thí nghiệm khoa học

0:03:48.997,0:03:52.905
cho ta manh mối, thí nghiệm cua ẩn sỉ sẽ [br]rời khỏi vỏ

0:03:52.905,0:03:57.036
nếu bị chích điện

0:03:57.036,0:04:01.378
nhưng sẽ ở lại nếu vỏ này còn tốt

0:04:01.378,0:04:03.497
những con mực co tay bị thương để [br]bảo vệ

0:04:03.497,0:04:05.806
và dùng chúng để săn mồi.

0:04:05.806,0:04:09.257
những động vật tạo ra đánh giá xung quanh[br]cơ quan đầu vào

0:04:09.257,0:04:12.307
thay vì chỉ phản xạ với nguy hiểm.

0:04:12.307,0:04:16.826
trong khi, những con cua được biết bằng [br]hành động chà xát lập lại trên cơ thể

0:04:16.826,0:04:20.296
chúng nơi chúng bị sốc điện.

0:04:20.296,0:04:23.897
và thậm chí những con sên biển nao nún

0:04:23.897,0:04:26.687
khi chúng nhận kích thích độc hại

0:04:26.687,0:04:28.567
nghĩa là chúng có kí ức cảm nhận [br]vật lí

0:04:28.567,0:04:31.896
chúng ta còn rất nhiều điều để học về [br]nỗi đau của động vật.

0:04:31.896,0:04:35.979
khi chúng ta nâng cao nhận thức,

0:04:35.979,0:04:38.368
nó cho phép ta sống trong thế giới[br]không đau đớn.