[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.11,0:00:10.17,Default,,0000,0000,0000,,İnsanlar birden şaşırtan iğne acısını,
Dialogue: 0,0:00:10.17,0:00:12.54,Default,,0000,0000,0000,,ayak parmağını çarpmanın verdiği acıyı
Dialogue: 0,0:00:12.54,0:00:14.97,Default,,0000,0000,0000,,ve diş ağrısını bilir.
Dialogue: 0,0:00:14.97,0:00:19.60,Default,,0000,0000,0000,,Birçok acı türünü tanımlayabiliriz\Nve birçok tedavi yöntemine sahibiz.
Dialogue: 0,0:00:19.60,0:00:21.85,Default,,0000,0000,0000,,Peki diğer canlı türleri?
Dialogue: 0,0:00:21.85,0:00:26.07,Default,,0000,0000,0000,,Çevremizdeki hayvanlar nasıl acı çekiyor?
Dialogue: 0,0:00:26.07,0:00:28.23,Default,,0000,0000,0000,,Bunu öğrenmemiz çok önemli.
Dialogue: 0,0:00:28.23,0:00:29.85,Default,,0000,0000,0000,,Hayvanları evimizde besliyoruz,
Dialogue: 0,0:00:29.85,0:00:31.46,Default,,0000,0000,0000,,çevremizi zenginleştiriyorlar,
Dialogue: 0,0:00:31.46,0:00:33.74,Default,,0000,0000,0000,,birçok hayvan türünü besin\Namaçlı yetiştiriyoruz,
Dialogue: 0,0:00:33.74,0:00:37.78,Default,,0000,0000,0000,,bilimde ve insan sağlığında ilerlemek için\Nonları deneylerde kullanıyoruz.
Dialogue: 0,0:00:37.78,0:00:39.83,Default,,0000,0000,0000,,Şüphesiz, hayvanlar bizim için önemli.
Dialogue: 0,0:00:39.83,0:00:44.46,Default,,0000,0000,0000,,Aynı şekilde hayvanlara gereksiz yere acı \Nvermekten kaçınmak da önemlidir.
Dialogue: 0,0:00:44.46,0:00:47.11,Default,,0000,0000,0000,,Genellikle memeliler gibi \Nbize benzeyen hayvanlar
Dialogue: 0,0:00:47.11,0:00:50.28,Default,,0000,0000,0000,,acı çektiklerinde bunu anlayabiliriz.
Dialogue: 0,0:00:50.28,0:00:52.52,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bilmediğimiz pek çok şey vardır.
Dialogue: 0,0:00:52.52,0:00:55.96,Default,,0000,0000,0000,,Örneğin, bizde işe yarayan ağrı kesici\Nyöntemler onlarda da işe yarar mı?
Dialogue: 0,0:00:55.96,0:00:58.12,Default,,0000,0000,0000,,Bir hayvan insanlardan ne kadar farklıysa,
Dialogue: 0,0:00:58.12,0:01:01.20,Default,,0000,0000,0000,,acısını anlamak o kadar zordur.
Dialogue: 0,0:01:01.20,0:01:03.80,Default,,0000,0000,0000,,Bir karidesin acı çektiğini\Nanlayabilir misiniz?
Dialogue: 0,0:01:03.80,0:01:05.13,Default,,0000,0000,0000,,Peki bir yılanın?
Dialogue: 0,0:01:05.13,0:01:06.69,Default,,0000,0000,0000,,Salyangozun?
Dialogue: 0,0:01:06.69,0:01:09.27,Default,,0000,0000,0000,,İnsanlar da dahil olmak üzere,\Nomurgalılarda,
Dialogue: 0,0:01:09.27,0:01:12.48,Default,,0000,0000,0000,,acı iki farklı süreçte gerçekleşir.
Dialogue: 0,0:01:12.48,0:01:16.56,Default,,0000,0000,0000,,Öncelikle, sinirler ve deri zararlı\Nbir şey olduğunu algılar
Dialogue: 0,0:01:16.56,0:01:19.20,Default,,0000,0000,0000,,ve bu bilgiyi omuriliğe aktarır.
Dialogue: 0,0:01:19.20,0:01:21.78,Default,,0000,0000,0000,,Orada motor sinir hücreleri tehlikeden
Dialogue: 0,0:01:21.78,0:01:24.68,Default,,0000,0000,0000,,çekilmemizi sağlayan \Nmekanizmayı harekete geçirir.
Dialogue: 0,0:01:24.68,0:01:28.32,Default,,0000,0000,0000,,Bu acının fiziksel olarak tanınmasıdır\Nve buna nosisepsiyon denir.
Dialogue: 0,0:01:28.32,0:01:29.58,Default,,0000,0000,0000,,Neredeyse tüm hayvanlar,
Dialogue: 0,0:01:29.58,0:01:32.30,Default,,0000,0000,0000,,çok basit bir sinir sistemine\Nsahip olanlar bile,
Dialogue: 0,0:01:32.30,0:01:33.76,Default,,0000,0000,0000,,nosisepsiyona sahiptir.
Dialogue: 0,0:01:33.76,0:01:36.75,Default,,0000,0000,0000,,Bu yeteneğe sahip olmasalardı \Ntehlikeden kaçamazlardı
Dialogue: 0,0:01:36.75,0:01:39.74,Default,,0000,0000,0000,,ve hayatta kalmaları tehlikeye girerdi.
Dialogue: 0,0:01:39.74,0:01:43.46,Default,,0000,0000,0000,,İkinci kısım tehlikeyi bilinçli\Nolarak fark etmektir.
Dialogue: 0,0:01:43.46,0:01:46.59,Default,,0000,0000,0000,,İnsanlarda, derideki sinir hücreleri \Nomurilik yoluyla
Dialogue: 0,0:01:46.59,0:01:51.40,Default,,0000,0000,0000,,ikinci kere bağlantı kurarak beyne ulaşır.
Dialogue: 0,0:01:51.40,0:01:57.02,Default,,0000,0000,0000,,Burada, birçok bölgede milyonlarca sinir \Nhücresi ağrı duyusu yaratır.
Dialogue: 0,0:01:57.02,0:02:01.15,Default,,0000,0000,0000,,Bizim için bu oldukça karışık \Nbir durumdur ve korku,
Dialogue: 0,0:02:01.15,0:02:02.08,Default,,0000,0000,0000,,panik
Dialogue: 0,0:02:02.08,0:02:03.21,Default,,0000,0000,0000,,ve stres
Dialogue: 0,0:02:03.21,0:02:05.73,Default,,0000,0000,0000,,gibi duygularla ilişkilendirilir.
Dialogue: 0,0:02:05.73,0:02:08.48,Default,,0000,0000,0000,,Fakat hayvanların sürecin\Nbu kısmını nasıl yaşadıklarını
Dialogue: 0,0:02:08.48,0:02:10.59,Default,,0000,0000,0000,,bilmek zordur
Dialogue: 0,0:02:10.59,0:02:13.89,Default,,0000,0000,0000,,çünkü çoğu bize nasıl hissettiklerini \Ngösteremezler.
Dialogue: 0,0:02:13.89,0:02:18.54,Default,,0000,0000,0000,,Yine de, hayvanların davranışlarını \Ngözlemleyerek ipuçları elde edebiliriz.
Dialogue: 0,0:02:18.54,0:02:22.49,Default,,0000,0000,0000,,Yaralanmış vahşi hayvanların\Nyaralarını yaladıkları,
Dialogue: 0,0:02:22.49,0:02:24.67,Default,,0000,0000,0000,,acılarını göstermek için ses çıkardıkları
Dialogue: 0,0:02:24.67,0:02:27.03,Default,,0000,0000,0000,,ve ortadan kayboldukları bilinir.
Dialogue: 0,0:02:27.03,0:02:31.15,Default,,0000,0000,0000,,Laboratuarlarda, bilim insanları tavuk\Nve fare gibi hayvanların acı çektiklerinde
Dialogue: 0,0:02:31.15,0:02:35.63,Default,,0000,0000,0000,,kendi kendilerine acıyı azaltan\Nilaçlar aldıklarını gözlemlediler.
Dialogue: 0,0:02:35.63,0:02:39.18,Default,,0000,0000,0000,,Hayvanlar ayrıca, daha önce acı çektikleri\Ndurumlardan kaçınıyor
Dialogue: 0,0:02:39.18,0:02:42.38,Default,,0000,0000,0000,,ve bu tehditlerin farkında olduklarına \Nişaret ediyor.
Dialogue: 0,0:02:42.38,0:02:45.20,Default,,0000,0000,0000,,Araştırmalar omurgalıların \Nacı hissedebildiklerini
Dialogue: 0,0:02:45.20,0:02:47.12,Default,,0000,0000,0000,,ortaya koyuyor.
Dialogue: 0,0:02:47.12,0:02:51.63,Default,,0000,0000,0000,,Bu nedenle birçok ülkede omurgalı \Nhayvanlara gereksiz yere acı vermek yasak.
Dialogue: 0,0:02:51.63,0:02:56.05,Default,,0000,0000,0000,,Peki diğer hayvan türleri?\NÖrneğin omurgasızlar?
Dialogue: 0,0:02:56.05,0:02:58.31,Default,,0000,0000,0000,,Bu hayvanların yasal olarak korunmamasının
Dialogue: 0,0:02:58.31,0:03:02.23,Default,,0000,0000,0000,,sebebi davranışlarını anlamanın \Nzor olmasıdır.
Dialogue: 0,0:03:02.23,0:03:04.44,Default,,0000,0000,0000,,Bazıları hakkında tahmin yürütebiliriz;
Dialogue: 0,0:03:04.44,0:03:05.27,Default,,0000,0000,0000,,istiridye,
Dialogue: 0,0:03:05.27,0:03:06.10,Default,,0000,0000,0000,,solucan
Dialogue: 0,0:03:06.10,0:03:07.32,Default,,0000,0000,0000,,ve denizanası gibi.
Dialogue: 0,0:03:07.32,0:03:09.88,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar beyni olmayan veya
Dialogue: 0,0:03:09.88,0:03:12.22,Default,,0000,0000,0000,,çok basit bir beyne sahip\Nolan hayvanlardır.
Dialogue: 0,0:03:12.22,0:03:16.13,Default,,0000,0000,0000,,Örneğin istiridyeye limon suyu \Nsıkılırsa nosisepsiyon
Dialogue: 0,0:03:16.13,0:03:18.82,Default,,0000,0000,0000,,sayesinde geri çekilebilir.
Dialogue: 0,0:03:18.82,0:03:20.72,Default,,0000,0000,0000,,Fakat basit sinir sistemi nedeniyle
Dialogue: 0,0:03:20.72,0:03:24.52,Default,,0000,0000,0000,,acıyı algılama olasılığı düşüktür.
Dialogue: 0,0:03:24.52,0:03:27.48,Default,,0000,0000,0000,,Ahtapot gibi daha karışık sinir sistemine\Nsahip omurgasızlar da\N
Dialogue: 0,0:03:27.48,0:03:28.80,Default,,0000,0000,0000,,vardır.
Dialogue: 0,0:03:28.80,0:03:30.30,Default,,0000,0000,0000,,Daha karışık bir beyni vardır
Dialogue: 0,0:03:30.30,0:03:34.24,Default,,0000,0000,0000,,ve en zeki omurgasızlardan biri\Nolarak kabul edilir.
Dialogue: 0,0:03:34.24,0:03:39.69,Default,,0000,0000,0000,,Fakat, birçok ülkede insanlar canlı\Nahtapot yemeye devam ediyor.
Dialogue: 0,0:03:39.69,0:03:43.90,Default,,0000,0000,0000,,Nasıl etkilendiklerini bilmesek de,
Dialogue: 0,0:03:43.90,0:03:47.12,Default,,0000,0000,0000,,kerevit, karides ve yengeci canlı\Nolarak kaynatıyoruz.
Dialogue: 0,0:03:47.12,0:03:48.100,Default,,0000,0000,0000,,Bu durum ahlaki bir sorun oluşturuyor,
Dialogue: 0,0:03:48.100,0:03:52.90,Default,,0000,0000,0000,,çünkü bu hayvanların gereksiz yere acı\Nçekmesine neden oluyor olabiliriz.
Dialogue: 0,0:03:52.90,0:03:57.04,Default,,0000,0000,0000,,Tartışmalı olsa da, bilimsel deneyler\Nbazı ipuçları veriyor.
Dialogue: 0,0:03:57.04,0:04:01.38,Default,,0000,0000,0000,,Hermit yengeçleri üzerinde yapılan testler\Ngösteriyor ki, elektrik verildiklerinde
Dialogue: 0,0:04:01.38,0:04:03.50,Default,,0000,0000,0000,,kabuklarını bırakıyorlar
Dialogue: 0,0:04:03.50,0:04:05.81,Default,,0000,0000,0000,,fakat kabukları sağlamsa kalıyorlar.
Dialogue: 0,0:04:05.81,0:04:09.26,Default,,0000,0000,0000,,Normalde, yaralı kolunu korumak için\Nkıvıran ahtapotlar,
Dialogue: 0,0:04:09.26,0:04:12.31,Default,,0000,0000,0000,,avlarını yakalamak için kullanabilirler.
Dialogue: 0,0:04:12.31,0:04:16.83,Default,,0000,0000,0000,,Bu da, tehlike karşısında\Nrefleksif olarak davranmadıklarını ve
Dialogue: 0,0:04:16.83,0:04:20.30,Default,,0000,0000,0000,,akıl yürüterek hareket ettiklerini \Ngösteriyor.
Dialogue: 0,0:04:20.30,0:04:23.90,Default,,0000,0000,0000,,Aynı zamanda, yengeçlerin elektrik şoka\Nuğradıkları bölgelerini
Dialogue: 0,0:04:23.90,0:04:26.69,Default,,0000,0000,0000,,defalarca ovdukları biliniyor.
Dialogue: 0,0:04:26.69,0:04:28.57,Default,,0000,0000,0000,,Deniz salyangozları bile
Dialogue: 0,0:04:28.57,0:04:31.90,Default,,0000,0000,0000,,tehlikeli bir uyarıcının yakında\Nolduğunu algıladıklarında kaçıyorlar.
Dialogue: 0,0:04:31.90,0:04:35.98,Default,,0000,0000,0000,,Bu da fiziksel algı hafızalarının \Nolduğu anlamına geliyor.
Dialogue: 0,0:04:35.98,0:04:38.37,Default,,0000,0000,0000,,Hayvan acılarıyla ilgili\Nöğrenecek çok şey var.
Dialogue: 0,0:04:38.37,0:04:40.39,Default,,0000,0000,0000,,Bildiklerimiz çoğaldıkça, gereksiz yere
Dialogue: 0,0:04:40.39,0:04:45.13,Default,,0000,0000,0000,,acı vermeye sebep olmadığımız \Nbir dünyada yaşama şansımız artacak.