1
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
Bu bir nehir.

2
00:00:05,000 --> 00:00:08,000
Bu bir dere.

3
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
Bu bir nehir.

4
00:00:10,000 --> 00:00:13,000
Bu ülkenin her dört bir yanında oluyor.

5
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
Amerika Birleşik Devletleri'nde

6
00:00:15,000 --> 00:00:18,000
on binlerce mil kurumuş dere var.

7
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
Bu haritada,

8
00:00:20,000 --> 00:00:23,000
renkli alanlar su anlaşmazlıklarını temsil ediyor.

9
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
Benzer sorunlar doğuda da ortaya çıkıyor.

10
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
Nedenler eyaletten eyalete farklılaşsalar da,

11
00:00:29,000 --> 00:00:31,000
ama genelde detaylarda.

12
00:00:31,000 --> 00:00:34,000
Sadece Montana'da 6.400 kilometre

13
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
kurumuş dere var.

14
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
Normalde balık ve diğer vahşi yaşamı desteklerler.

15
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
Ekosistemin damarlarıdırlar

16
00:00:43,000 --> 00:00:46,000
ve genelde boş damarlardır.

17
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
Size bu derelerden

18
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
sadece bir tanesinin hikayesini anlatmak istiyorum,

19
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
çünkü bu daha büyük bir hikayenin modeli.

20
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Bu Prickly Pear Çayı.

21
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
Yoğun nüfuslu bir bölge içinden

22
00:00:58,000 --> 00:01:01,000
Doğu Helena'dan Helena Gölü'ne akıyor.

23
00:01:01,000 --> 00:01:03,000
Cutthroat, dere ve gökkuşağı alabalıkları dahil olmak üzere

24
00:01:03,000 --> 00:01:05,000
vahşi balıklara

25
00:01:05,000 --> 00:01:07,000
yaşam ortamı sunuyor.

26
00:01:07,000 --> 00:01:09,000
Yüzyıldan fazla zamandır,

27
00:01:09,000 --> 00:01:12,000
neredeyse her yıl

28
00:01:12,000 --> 00:01:15,000
bu çay yazın böyle görünüyor.

29
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
Nasıl bu noktaya geldik?

30
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
Bu 1800'lerin sonunda

31
00:01:20,000 --> 00:01:24,000
insanlar Montana gibi yerlere yerleşmeye başladıkları zaman başladı.

32
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Özetle, çok su vardı

33
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
ve çok da insan yoktu.

34
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
Ama su isteyen daha çok insan ortaya çıktıkça

35
00:01:31,000 --> 00:01:34,000
oraya ilk gelmiş olanlar biraz endişelendiler,

36
00:01:34,000 --> 00:01:38,000
ve 1985'te Montana ilk su yasasını çıkardı.

37
00:01:38,000 --> 00:01:41,000
Bu yasa temel olarak, dere kıyısındaki herkesin

38
00:01:41,000 --> 00:01:43,000
dereyi paylaşabileceğini söylüyordu.

39
00:01:43,000 --> 00:01:46,000
Gariptir ki, dereyi paylaşmak isteyen pek çok insan ortaya çıktı

40
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
ve oraya ilk gelmiş olanlar

41
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
avukatlarını devreye sokacak kadar endişelendiler.

42
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
1870 ve 1872'de

43
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
Prickly Pear Çayı'yla ilgili

44
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
emsal teşkil davaları oldu.

45
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
1921'de

46
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
Montana Temyiz Mahkemesi,

47
00:02:00,000 --> 00:02:03,000
Prickly Pear'la ilgili bir davada

48
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
oraya ilk gelmiş olanların

49
00:02:05,000 --> 00:02:09,000
öncelikli ya da kıdemli su hakları olduğuna karar verdi.

50
00:02:09,000 --> 00:02:12,000
Bu öncelikli su hakları kilit nokta.

51
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
Sorun şu ki şu an Batı'nın dört bir yanında

52
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
bu, böyle görünüyor.

53
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
Bu çayların bazıları üzerinde

54
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
dere yatağında mevcut olan sudan

55
00:02:20,000 --> 00:02:23,000
50 ile 100 kat daha fazla hak iddiası var.

56
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
Öncelikli su haklarını elinde bulunduranlar,

57
00:02:25,000 --> 00:02:28,000
su haklarını kullanmazlarsa,

58
00:02:28,000 --> 00:02:30,000
su haklarını ve onla gelen ekonomik değeri

59
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
kaybetme riskine giriyorlar.

60
00:02:33,000 --> 00:02:37,000
Bu nedenle, korumaya yönelik onları teşvik edici bir şeyleri yok.

61
00:02:37,000 --> 00:02:40,000
Yani bu sadece kaç insan olduğuyla ilgili değil,

62
00:02:40,000 --> 00:02:43,000
sistemin kendisi, korumaktan cayılmasına yol açıyor,

63
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
çünkü su hakkınızı, eğer kullanmazsanız, kaybedebilirsiniz.

64
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
Yani on yıllar süren davalardan

65
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
ve 140 yıllık deneyimden sonra, şimdi

66
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
elimizde hâlâ bu var.

67
00:02:55,000 --> 00:02:57,000
Bu bozuk bir sistem.

68
00:02:57,000 --> 00:02:59,000
Burada korumaktan caydırma var,

69
00:02:59,000 --> 00:03:01,000
çünkü, eğer su hakkınızı kullanmazsanız,

70
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
su hakkınızı yitirebilirsiniz.

71
00:03:03,000 --> 00:03:06,000
Eminim ki hepiniz biliyorsunuz, bu tarımsal ve çevreci topluluklar arasında

72
00:03:06,000 --> 00:03:10,000
kayda değer anlaşmazlıklara yol açtı.

73
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
Tamam. Bu noktada konuyu değiştireceğim.

74
00:03:13,000 --> 00:03:15,000
Çoğunuzun, şunu bilmek hoşuna gidecektir ki

75
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
sunumun geri kalanı bedava.

76
00:03:18,000 --> 00:03:21,000
Bazılarınızın da şunu bilmek hoşuna gidecektir ki sunum birayla ilgili.

77
00:03:21,000 --> 00:03:24,000
(Kahkaha)

78
00:03:24,000 --> 00:03:26,000
Ülkenin dört bir yanında olan bir şey daha var.

79
00:03:26,000 --> 00:03:28,000
Şirketler su ayak izleri hakkında

80
00:03:28,000 --> 00:03:31,000
endişelenmeye başladılar.

81
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
Yeterli su temin etmek konusunda kaygılılar,

82
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
su kullanımlarında olabildiğince verimli olmaya çalışıyorlar,

83
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
ve su kullanımlarının marka imajlarını nasıl etkilediğiyle

84
00:03:39,000 --> 00:03:42,000
ilgili olarak endişeleniyorlar.

85
00:03:42,000 --> 00:03:44,000
Tabi, bu ulusal bir sorun,

86
00:03:44,000 --> 00:03:46,000
ama size Montana'dan başka bir hikaye anlatacağım

87
00:03:46,000 --> 00:03:48,000
ve bu birayla ilgili.

88
00:03:48,000 --> 00:03:51,000
Bahse girerim ki bir litre bira yapmak için

89
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
5 litre su harcandığını bilmiyorsunuzdur.

90
00:03:53,000 --> 00:03:55,000
Tüm boşa akmaları hesaba katarsanız,

91
00:03:55,000 --> 00:03:58,000
bir litre bira için yüz litre su gerekiyor.

92
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
Şimdi, Montana'daki bira üreticileri

93
00:04:00,000 --> 00:04:02,000
zaten su tüketimlerini azaltmak için

94
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
epey çok şey yaptılar,

95
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
ama yine de milyonlarca litre su kullanıyorlar.

96
00:04:06,000 --> 00:04:09,000
Demek istediğim, biranın içinde su var.

97
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
Peki ekosistem üzerinde

98
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
ciddi etkileri olabilecek

99
00:04:16,000 --> 00:04:18,000
bu geriye kalan su ayak izi hakkında

100
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
ne yapabilirler?

101
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
Ekosistemler Montanalı bira üreticileri ve müsterileri

102
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
için çok önemliler.

103
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
Ne de olsa, su ve balıkçılık arasında

104
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
güçlü bir ilişki var;

105
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
ve bazıları için balıkçılık ve bira arasında

106
00:04:30,000 --> 00:04:32,000
güçlü bir ilişki var.

107
00:04:32,000 --> 00:04:34,000
(Kahkaha)

108
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
Bu yüzden Montanalı bira üreticileri ve müşterileri endişeliler,

109
00:04:37,000 --> 00:04:40,000
ve sorunu çözecek bir yol arıyorlar.

110
00:04:40,000 --> 00:04:43,000
Peki bu kalan su ayak izi sorununu nasıl çözebilirler?

111
00:04:43,000 --> 00:04:45,000
Prickly Pear'ı hatırlayın.

112
00:04:45,000 --> 00:04:47,000
Şimdiye kadar,

113
00:04:47,000 --> 00:04:49,000
şirketlerin su yönetimi

114
00:04:49,000 --> 00:04:53,000
ölçme ve azaltmayla sınırlı kaldı

115
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
ve biz bir sonraki adımı öneriyoruz ki bu

116
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
eski haline getime.

117
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
Prickly Pear'ı hatırlayın.

118
00:04:59,000 --> 00:05:01,000
Bu bozuk bir sistem.

119
00:05:01,000 --> 00:05:03,000
Korumaktan caydırılıyorsunuz,

120
00:05:03,000 --> 00:05:06,000
çünkü su hakkınızı kullanmazsanız, su hakkınızı kaybetme riskine giriyorsunuz.

121
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
İşte, bu iki dünyayı birbirine bağlamaya kadar verdik:

122
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
su ayak izleriyle

123
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
şirketlerin dünyasını

124
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
ve bu derelerdeki öncelikli su haklarıyla

125
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
çiftçilerin dünyasını.

126
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
Bazı eyaletlerde,

127
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
öncelikli su hakları olanlar

128
00:05:20,000 --> 00:05:23,000
sularını başkalarından hukuksal olarak koruyarak

129
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
ve su haklarını sürdürmeye devam ederek

130
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
dere yatağında bırakabiliyorlar.

131
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
Ne de olsa,

132
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
bu onların su hakkı,

133
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
ve eğer bu hakkı

134
00:05:35,000 --> 00:05:37,000
deredeki balıkların büyümesi için kullanmak isterlerse,

135
00:05:37,000 --> 00:05:40,000
bunu yapmaya hakları var.

136
00:05:40,000 --> 00:05:44,000
Ama bunu yapmaya onları teşvik edici bir şeyleri yok.

137
00:05:44,000 --> 00:05:47,000
Bu nedenle, yerel su vakıflarıyla çalışarak

138
00:05:47,000 --> 00:05:50,000
bunu yapmaya özendirici bir teşvik yarattık.

139
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Onlara suyu derede bırakmaları için para veriyoruz.

140
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
Burada olan o.

141
00:05:55,000 --> 00:05:58,000
Bu birey seçimini yaptı

142
00:05:58,000 --> 00:06:00,000
ve suyu dereye bırakarak

143
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
yönünü değiştiren seti kapatıyor.

144
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
Su hakkını kaybetmiyor,

145
00:06:04,000 --> 00:06:07,000
sadece bu hakkı ya da bir kısmını

146
00:06:07,000 --> 00:06:09,000
toprak yerine dereye

147
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
yönlendirmeyi seçiyor.

148
00:06:12,000 --> 00:06:14,000
Çünkü o öncelikli bir su hakkına sahip,

149
00:06:14,000 --> 00:06:18,000
suyu deredeki diğer kullanıcılardan koruyabilir.

150
00:06:18,000 --> 00:06:20,000
Tamam mı?

151
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
Ona suyu derede bırakması için para ödeniyor.

152
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
Bu adam dereyi terk eden

153
00:06:25,000 --> 00:06:28,000
suyu ölçüyor.

154
00:06:28,000 --> 00:06:31,000
Sonra bu ölçülmüş suyu alıyoruz,

155
00:06:31,000 --> 00:06:34,000
bin galonluk artışlara bölüyoruz.

156
00:06:34,000 --> 00:06:37,000
Her artışın bir seri numarası ve sertifikası oluyor.

157
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
Sonra bira üreticileri ve diğerleri

158
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
bu tahrip olmuş ekosistemlere

159
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
suyu döndürmenin yolu olarak

160
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
bu sertifikaları alıyorlar.

161
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
Bira üreticileri dereye suyu geri kazandırmak için

162
00:06:47,000 --> 00:06:50,000
para ödüyor.

163
00:06:50,000 --> 00:06:52,000
Bu, suyu bu tahrip olmuş ekosistemlere döndürmek için

164
00:06:52,000 --> 00:06:54,000
basit, ucuz ve ölçülebilir

165
00:06:54,000 --> 00:06:57,000
bir yöntem sağlıyor.

166
00:06:57,000 --> 00:07:00,000
Bir yandan da çiftçilere ekonomik bir seçenek sunuyor

167
00:07:00,000 --> 00:07:03,000
ve su ayak izleri konusunda endişeli şirketlere

168
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
bu sorunla başa çıkmak için kolay bir yol sağlıyor.

169
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
140 yıl süren anlaşmazlıklardan

170
00:07:08,000 --> 00:07:12,000
ve 100 yıllardır kuru derelerden sonra

171
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
davaların ve yasaların çözemediği

172
00:07:14,000 --> 00:07:17,000
bir duruma,

173
00:07:17,000 --> 00:07:19,000
bir piyasa bazlı, gönüllü alıcı, gönüllü satıcı

174
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
çözümü oluşturduk -

175
00:07:21,000 --> 00:07:25,000
davaları gerektirmeyen bir çözüm.

176
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
Su ayak izleri konusunda kaygılananlara

177
00:07:28,000 --> 00:07:31,000
bu tahrip olmuş ekosistemlerde

178
00:07:31,000 --> 00:07:33,000
hayati önem taşıyan noktalara

179
00:07:33,000 --> 00:07:35,000
suyu koyabilmeleri için

180
00:07:35,000 --> 00:07:38,000
gerçek bir fırsat vermek.

181
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
Aynı zamanda,

182
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
çiftçilere

183
00:07:42,000 --> 00:07:44,000
sularını nasıl kullanıldığına dair

184
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
anlamlı bir ekonomik seçenek sunmak.

185
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
Bu etkileşimler müttefikler yaratırlar, düşmanlar değil.

186
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
İnsanları bölmektense birbirlerine bağlarlar.

187
00:07:51,000 --> 00:07:54,000
Kırsal toplulukların ihtiyacı olan ekonomik desteği sağlarlar.

188
00:07:54,000 --> 00:07:57,000
En önemlisi, bu işe yarıyor.

189
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
Tahrip olmuş ekosistemlere

190
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
on beş milyar litreden fazla suyu geri kazandırdık.

191
00:08:01,000 --> 00:08:03,000
Öncelikli su hakları olanlarla

192
00:08:03,000 --> 00:08:05,000
Montana'daki bira üreticileriyle,

193
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
Oregon'daki oteller ve çay şirketleriyle,

194
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
ve Southwest'teki çok su kullanan yüksek teknoloji ürünü şirketleriyle bağladık.

195
00:08:11,000 --> 00:08:14,000
Bu bağlantıları kurduğumuzda,

196
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
yapabildiğimiz ve yaptığımız

197
00:08:16,000 --> 00:08:19,000
şunu buna döndürmek.

198
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
Çok teşekkür ederim.

199
00:08:22,000 --> 00:08:25,000
(Alkış)