0:00:00.907,0:00:03.335
To wielki zaszczyt

0:00:03.335,0:00:07.227
pracować na jednym z zagrożonych[br]obszarów bioróżnorodności.

0:00:07.227,0:00:09.928
na Maskarenach na Oceanie Indyjskim.

0:00:09.928,0:00:13.673
Te wyspy: Mauritius, Rodrigues i Reunion

0:00:13.673,0:00:16.811
wraz z Madagaskarem

0:00:16.811,0:00:18.727
słyną z unikalnych roślin,

0:00:18.727,0:00:20.840
których nie spotyka się nigdzie indziej.

0:00:20.840,0:00:23.529
Dziś opowiem wam o pięciu z nich

0:00:23.529,0:00:25.524
i ich szczególnych cechach,

0:00:25.524,0:00:28.408
dzięki którym są tak wyjątkowe.

0:00:28.408,0:00:29.968
Spójrzmy na tę roślinę.

0:00:29.968,0:00:33.372
Jej nazwa lokalna to benjoin,

0:00:33.372,0:00:37.298
a nazwa botaniczna to Terminalia bentzoe,

0:00:37.298,0:00:39.199
podgatunek bentzoe.

0:00:39.199,0:00:42.507
To endemit występujący na Mauritiusie,

0:00:42.507,0:00:44.318
a jego szczególną cechą

0:00:44.318,0:00:46.792
jest różnolistność.

0:00:46.792,0:00:48.918
Co oznacza różnolistność?

0:00:48.918,0:00:50.481
Chodzi o to, że ta sama roślina

0:00:50.481,0:00:53.564
ma liście o różnych[br]kształtach i rozmiarach.

0:00:53.564,0:00:55.149
Te rośliny wyewoluowały

0:00:55.149,0:00:57.503
daleko od kontynentu,

0:00:57.503,0:01:00.901
wewnątrz specyficznych ekosystemów.

0:01:00.901,0:01:03.725
Zazwyczaj ich szczególne cechy

0:01:03.725,0:01:06.536
rozwijały się w odpowiedzi na zagrożenie

0:01:06.536,0:01:08.973
obecne w lokalnej faunie,

0:01:08.973,0:01:12.593
w tym wypadku - na żerujące żółwie.

0:01:12.593,0:01:15.749
Żółwie są znane ze słabego wzroku,

0:01:15.749,0:01:18.235
w związku z tym unikają roślin,

0:01:18.235,0:01:20.294
których nie rozpoznają.

0:01:20.294,0:01:23.668
Ta ewolucyjna sztuczka ochrania roślinę

0:01:23.668,0:01:26.593
przed tymi raczej słodkimi zwierzętami,

0:01:26.593,0:01:31.651
pomaga też gatunkowi przetrwać.

0:01:31.651,0:01:34.661
Pewnie teraz zadajecie sobie pytanie:

0:01:34.661,0:01:37.562
czemu ona nam o tym opowiada?

0:01:37.562,0:01:41.248
Powód jest taki, że często pomijamy

0:01:41.248,0:01:45.632
różnorodność i mnogość świata natury.

0:01:45.632,0:01:48.525
Te środowiska naturalne są wyjątkowe

0:01:48.525,0:01:52.753
i goszczą całą masę roślin.

0:01:52.753,0:01:54.924
Nie zdajemy sobie sprawy z wartości

0:01:54.924,0:01:57.534
tych cennych zasobów,

0:01:57.534,0:01:59.729
a przez to, niefrasobliwie,

0:01:59.729,0:02:01.898
niszczymy je.

0:02:01.898,0:02:03.630
Wszyscy znamy

0:02:03.630,0:02:06.825
makro wpływ urbanizacji,

0:02:06.825,0:02:10.267
zmian klimatu, wyczerpywania złóż,

0:02:10.267,0:02:12.440
jednak gdy ostatnia roślina,

0:02:12.440,0:02:14.649
jak również zwierzę,

0:02:14.649,0:02:16.848
gdy ostatni przedstawiciel gatunku

0:02:16.848,0:02:18.959
znikają z powierzchni Ziemi,

0:02:18.959,0:02:23.405
tracimy cały podzbiór ziemskiej biologii.

0:02:23.491,0:02:27.939
Wraz z nim ważne rośliny[br]mające medyczny potencjał

0:02:27.939,0:02:29.874
lub posiadające składniki,

0:02:29.874,0:02:31.555
które przydałyby się w kosmetyce,

0:02:31.555,0:02:33.316
żywieniu, farmaceutyce,

0:02:33.316,0:02:35.735
czy w weterynarii dzikich zwierząt,

0:02:35.735,0:02:37.478
przepadają na zawsze.

0:02:37.478,0:02:39.413
Najlepszym przykładem

0:02:39.413,0:02:42.158
jest legendarny dodo,[br]pochodzący z Mauritiusa,

0:02:42.158,0:02:46.545
znany obecnie jako symbol wyginięcia.

0:02:46.545,0:02:49.165
Wiemy, że rośliny odgrywają[br]niezwykle ważną rolę.

0:02:49.165,0:02:51.000
Po pierwsze, stanowią pokarm

0:02:51.000,0:02:53.890
i dają nam tlen, którym oddychamy.

0:02:53.890,0:02:56.207
Są też źródłem

0:02:56.207,0:02:59.762
aktywnych biologicznie substancji,

0:02:59.762,0:03:02.964
które powinny być szczegółowo zbadane,

0:03:02.964,0:03:07.254
ponieważ społeczeństwa przez tysiąclecia

0:03:07.254,0:03:10.302
zdobyły ważną wiedzę,

0:03:10.302,0:03:12.120
tradycje kulturowe

0:03:12.120,0:03:16.416
oraz medycynę bazującą na roślinach.

0:03:16.416,0:03:18.401
Przytoczę trochę danych.

0:03:18.401,0:03:22.563
1,4% całkowitej powierzchni lądowej

0:03:22.563,0:03:26.467
jest domem dla 40%[br]gatunków wyższych roślin,

0:03:26.467,0:03:29.155
35% gatunków kręgowców.

0:03:29.155,0:03:31.698
Ten 1,4% stanowi

0:03:31.698,0:03:36.366
25 zagrożonych obszarów[br]bioróżnorodności świata,

0:03:36.366,0:03:39.524
ten 1,4% całej powierzchni lądowej,

0:03:39.524,0:03:42.406
zapewnia 35 procent

0:03:42.406,0:03:44.240
usług ekosystemowych,

0:03:44.240,0:03:46.918
na których polegają bezbronni ludzie.

0:03:46.918,0:03:48.266
Jak widzicie,

0:03:48.266,0:03:49.679
wyspa Mauritius,

0:03:49.679,0:03:51.762
gdzie mieszkam i pracuję,

0:03:51.762,0:03:54.467
należy do jednego z tych obszarów,

0:03:54.467,0:03:56.681
a ja badam wyjątkowe rośliny wyspy

0:03:56.681,0:04:00.343
pod kątem ich przydatności w medycynie.

0:04:00.343,0:04:01.680
Wróćmy do pierwszej rośliny,

0:04:01.680,0:04:03.520
jaką wam pokazałam,

0:04:03.520,0:04:06.547
z liśćmi o różnych kształtach

0:04:06.547,0:04:09.403
i rozmiarach, Terminalia bentzoe,

0:04:09.403,0:04:11.070
podgatunek bentzoe.

0:04:11.070,0:04:13.665
Można go znaleźć tylko na Mauritiusie.

0:04:13.665,0:04:15.110
Rdzenni mieszkańcy

0:04:15.110,0:04:17.336
używają wywarów z liści

0:04:17.336,0:04:19.867
przeciwko chorobom zakaźnym.

0:04:19.867,0:04:22.319
Nasza praca polega

0:04:22.319,0:04:25.728
na naukowym potwierdzaniu[br]ich tradycyjnych informacji.

0:04:25.728,0:04:27.800
Wykazaliśmy,

0:04:27.800,0:04:32.129
że ekstrakt z liści silnie działa

0:04:32.129,0:04:34.351
przeciwko szerokiemu spektrum bakterii,

0:04:34.351,0:04:37.427
które są ludzkimi patogenami.

0:04:37.427,0:04:39.868
Czy ta roślina może stanowić odpowiedź

0:04:39.868,0:04:42.489
na antybiotykooporność?

0:04:42.489,0:04:44.840
Antybiotykooporność stanowi

0:04:44.840,0:04:47.560
wielki, globalny problem.

0:04:47.560,0:04:50.363
Jedno wiemy na pewno:

0:04:50.363,0:04:52.972
nie możemy dać zginąć tej roślinie.

0:04:52.972,0:04:55.616
Jednak w twardej rzeczywistości

0:04:55.616,0:04:57.600
ta roślina

0:04:57.600,0:04:59.470
jest uważana za bezbronną

0:04:59.470,0:05:01.630
w swoim naturalnym środowisku.

0:05:01.630,0:05:03.778
Przypomina mi to kolejny przykład.

0:05:03.778,0:05:07.568
Ten krzew jest znany[br]jako baume de l'ile plate,

0:05:07.568,0:05:09.290
w dialekcie miejscowym.

0:05:09.290,0:05:11.945
Nazwa botaniczna to Psiadia arguta.

0:05:11.945,0:05:13.836
To rzadka roślina,

0:05:13.836,0:05:16.178
endemit występujący na Mauritiusie.

0:05:16.178,0:05:17.770
Kiedyś rosła na kontynencie,

0:05:17.770,0:05:20.213
jednak wskutek naporu urbanizacji

0:05:20.213,0:05:22.492
została z niego wyparta.

0:05:22.492,0:05:24.193
Udało nam się ją uchronić

0:05:24.193,0:05:25.669
od wyginięcia

0:05:25.669,0:05:27.736
poprzez rozmnażanie in vitro roślin,

0:05:27.736,0:05:29.584
które obecnie rosną dziko.

0:05:29.584,0:05:31.780
Muszę wspomnieć,

0:05:31.780,0:05:34.657
że nie wszystkie rośliny

0:05:34.657,0:05:37.573
można hodować in vitro.

0:05:37.573,0:05:41.396
Ludzie są szczęśliwi w strefie komfortu,

0:05:41.396,0:05:43.632
rośliny również potrzebują

0:05:43.632,0:05:46.366
odpowiedniego ekosystemu,

0:05:46.366,0:05:48.199
zaś endemity

0:05:48.199,0:05:51.518
nie reagują na ostre zmiany ekosystemu,

0:05:51.518,0:05:53.779
ale wielkim wyzwaniem

0:05:53.779,0:05:54.867
są dla nich

0:05:54.867,0:05:56.910
chociażby zmiany klimatu.

0:05:56.910,0:05:59.438
Tubylcy używają ich liści

0:05:59.438,0:06:01.192
w tradycyjnej medycynie

0:06:01.192,0:06:03.872
przy problemach z układem oddechowym.

0:06:03.872,0:06:05.961
Nasze wstępne badania laboratoryjne

0:06:05.961,0:06:07.693
na ekstrakcie z liści wykazały,

0:06:07.693,0:06:11.822
że zawierają one składniki,

0:06:11.822,0:06:14.917
które pod względem struktury chemicznej

0:06:14.917,0:06:18.062
przypominają leki na astmę

0:06:18.062,0:06:20.777
sprzedawane w aptekach.

0:06:20.777,0:06:22.687
Kto wie,

0:06:22.687,0:06:24.773
jakie korzyści dla ludzi przyniesie

0:06:24.773,0:06:30.191
ta roślina, gdy ujawni[br]wszystkie swoje sekrety.

0:06:30.191,0:06:32.682
Pochodzę z rozwijającego się świata,

0:06:32.682,0:06:35.485
w którym od zawsze zmagamy się

0:06:35.485,0:06:37.879
z problemem eksplozji zaludnienia.

0:06:37.879,0:06:40.693
Afryka to młodniejący kontynent,

0:06:40.693,0:06:44.396
a gdy mówi się o eksplozji populacji,

0:06:44.396,0:06:46.901
nieodłącznie związane jest to

0:06:46.901,0:06:49.581
z problemem niedoboru żywności.

0:06:49.581,0:06:51.899
Ta roślina, baobab,

0:06:51.899,0:06:53.421
może być częścią rozwiązania.

0:06:53.421,0:06:56.566
To rzadko używana,[br]zapomniana roślina pastewna.

0:06:56.566,0:06:59.059
Stanowi krajobraz zachodniej Afryki,

0:06:59.059,0:07:01.605
gdzie jest znana jako drzewo życia.

0:07:01.605,0:07:04.103
Powiem wam później,

0:07:04.103,0:07:07.214
dlaczego Afrykanie[br]uważają ją za drzewo życia.

0:07:07.214,0:07:09.132
Co interesujące, istnieje wiele legend

0:07:09.132,0:07:11.240
powiązanych z tą rośliną.

0:07:11.240,0:07:13.012
Z powodu jej rozmiarów

0:07:13.012,0:07:15.914
miała górować nad mniejszymi roślinami,

0:07:15.914,0:07:17.872
więc Bóg, zgniewany jej arogancją,

0:07:17.872,0:07:20.660
wykorzenił ją i posadził do góry nogami,

0:07:20.660,0:07:23.182
stąd jej kształt.

0:07:23.182,0:07:25.690
Gdy spojrzycie na to drzewo

0:07:25.690,0:07:27.852
w kontekście afrykańskim,

0:07:27.852,0:07:31.517
w Zachodniej Afryce[br]znane jest jako drzewo rozmów,

0:07:31.517,0:07:34.587
gdyż pełni ważne funkcje społeczne.

0:07:34.587,0:07:36.806
Gdy w społeczeństwie jest problem,

0:07:36.806,0:07:38.544
spotkanie pod drzewem rozmów

0:07:38.544,0:07:40.253
z wodzami plemienia

0:07:40.253,0:07:42.685
oznacza próbę znalezienia rozwiązania

0:07:42.685,0:07:44.130
danego problemu,

0:07:44.130,0:07:47.070
jak również wzmaga wiarę i szacunek

0:07:47.070,0:07:49.591
wśród członków społeczności.

0:07:49.591,0:07:51.987
Z naukowego punktu widzenia

0:07:51.987,0:07:54.682
na świecie jest osiem gatunków baobabów.

0:07:54.682,0:07:56.664
Jeden jest z Afryki,

0:07:56.664,0:07:58.333
jeden z Australii,

0:07:58.333,0:08:01.080
zaś sześć z nich to endemity

0:08:01.080,0:08:02.727
rosnące na Madagaskarze.

0:08:02.727,0:08:04.359
Ten, który wam pokazałam,

0:08:04.359,0:08:05.949
jest z Afryki.

0:08:05.949,0:08:07.870
Adansonia digitata.

0:08:07.870,0:08:09.820
Ten piękny, biały kwiat

0:08:09.820,0:08:12.314
otwiera się w nocy,[br]jest zapylany przez nietoperze

0:08:12.314,0:08:14.913
i daje początek owocowi,

0:08:14.913,0:08:16.465
który jest osobliwie zwany

0:08:16.465,0:08:18.200
małpim chlebem.

0:08:18.200,0:08:19.693
Małpy to niegłupie zwierzęta.

0:08:19.693,0:08:21.426
Wiedzą, co jest dla nich dobre.

0:08:21.426,0:08:24.227
Gdy otworzycie owoc baobabu,

0:08:24.227,0:08:26.820
zobaczycie białą, mączną papkę,

0:08:26.820,0:08:28.917
która jest bogata w składniki odżywcze

0:08:28.917,0:08:31.291
i zawiera więcej białka

0:08:31.291,0:08:35.409
niż ludzkie mleko.

0:08:35.409,0:08:37.197
Dobrze słyszeliście:

0:08:37.197,0:08:40.605
więcej białka niż ludzkie mleko.

0:08:40.605,0:08:42.495
To jeden z powodów, dla których

0:08:42.495,0:08:44.317
światowe koncerny żywieniowe

0:08:44.317,0:08:46.702
badają ten owoc, by stworzyć

0:08:46.702,0:08:49.289
coś znanego jako wzbogacona żywność.

0:08:49.289,0:08:53.170
Nasiona dają bardzo stabilny olej,

0:08:53.170,0:08:56.240
pożądany przez przemysł kosmetyczny

0:08:56.240,0:08:59.502
do produkcji chociażby balsamów.

0:08:59.502,0:09:01.131
Z kolei pień

0:09:01.131,0:09:04.434
oczywiście zawiera wodę,

0:09:04.434,0:09:06.985
z której często korzysta[br]spragniony wędrowiec.

0:09:06.985,0:09:09.213
Liście są używane w tradycyjnej medycynie

0:09:09.213,0:09:11.168
przeciwko chorobom zakaźnym.

0:09:11.168,0:09:13.744
Teraz rozumiecie, dlaczego Afrykanie

0:09:13.744,0:09:15.544
uważają je za drzewo życia.

0:09:15.544,0:09:17.209
To pełna roślina,

0:09:17.209,0:09:19.751
zaś wielkość tych drzew

0:09:19.751,0:09:21.854
skrywa potężny potencjał,

0:09:21.854,0:09:25.296
nie tylko dla farmacji,[br]żywienia i kosmetyków.

0:09:25.296,0:09:27.302
To, co wam pokazałam,

0:09:27.302,0:09:29.532
to tylko jeden gatunek z Afryki.

0:09:29.532,0:09:31.416
Adansonia digitata.

0:09:31.416,0:09:34.080
Mamy sześć gatunków na Madagaskarze,

0:09:34.080,0:09:37.564
a nie znamy potencjału tej rośliny.

0:09:37.564,0:09:39.050
Jednak wiemy,

0:09:39.050,0:09:42.592
że florze grozi wyginięcie.

0:09:42.592,0:09:45.796
Pozwólcie, że przedstawię wam

0:09:45.796,0:09:48.300
innego ulubieńca z Afryki,

0:09:48.300,0:09:50.130
czyli zmartwychwstanki.

0:09:50.130,0:09:51.477
To dowód na to,

0:09:51.477,0:09:53.395
że nawet Jezus ma konkurencję.

0:09:53.395,0:09:54.998
(Śmiech)

0:09:54.998,0:09:57.991
Ta roślina rozwinęła

0:09:57.991,0:10:00.970
niezwykłą tolerancję na suszę,

0:10:00.970,0:10:03.068
dzięki czemu może przetrwać

0:10:03.068,0:10:07.313
wysuszenie rzędu 98% w ciągu całego roku

0:10:07.313,0:10:09.417
bez uszkodzeń,

0:10:09.417,0:10:13.567
po czym może całkowicie się zregenerować

0:10:13.567,0:10:17.647
z dnia na dzień i zakwitnąć.

0:10:17.647,0:10:19.880
My, ludzie,

0:10:19.880,0:10:23.106
od zawsze szukaliśmy eliksiru młodości.

0:10:23.106,0:10:24.940
Nie chcemy się starzeć.

0:10:24.940,0:10:28.179
Czy musimy, skoro jest wyjście?

0:10:28.179,0:10:30.362
To da wam pogląd,

0:10:30.362,0:10:33.164
jak roślina wyglądała wcześniej.

0:10:33.164,0:10:36.020
Niedoświadczony ogrodnik

0:10:36.020,0:10:38.052
podczas pierwszej wizyty w ogrodzie

0:10:38.052,0:10:40.776
wyrwałby ją, bo uschła.

0:10:40.776,0:10:45.578
Jednak po podlaniu dzieje się to.

0:10:45.578,0:10:47.754
Całkowicie zdumiewające.

0:10:47.754,0:10:50.250
Główną przyczyną procesów starzenia

0:10:50.250,0:10:52.700
jest utrata wody

0:10:52.700,0:10:55.874
z górnych warstw naskórka,[br]co powoduje zmarszczki,

0:10:55.874,0:10:57.441
o czym wiedzą

0:10:57.441,0:10:59.282
zwłaszcza kobiety.

0:10:59.282,0:11:03.963
Ta roślina daje kosmetologom

0:11:03.963,0:11:05.953
bardzo ważne składniki,

0:11:05.953,0:11:08.720
dzięki którym można znaleźć

0:11:08.720,0:11:11.110
sposób na spowolnienie starzenia

0:11:11.110,0:11:13.490
i jednoczesne wzmocnienie komórek

0:11:13.490,0:11:17.777
przed wpływem toksyn środowiskowych.

0:11:17.777,0:11:20.414
Te cztery przykłady,

0:11:20.414,0:11:23.321
które wam podałam,

0:11:23.321,0:11:26.755
to tylko drobne przypomnienie tego,

0:11:26.755,0:11:30.492
w jaki sposób nasze zdrowie

0:11:30.492,0:11:33.996
i przetrwanie są powiązane

0:11:33.996,0:11:36.808
ze zdrowiem i prężnością

0:11:36.808,0:11:38.653
naszego ekosystemu,

0:11:38.653,0:11:40.587
a także dlaczego trzeba uważać

0:11:40.587,0:11:43.288
w zachowywaniu bioróżnorodności.

0:11:43.288,0:11:46.490
Z każdym ściętym lasem

0:11:46.490,0:11:50.110
i zlikwidowanymi moczarami

0:11:50.110,0:11:53.860
potencjalne laboratorium znika

0:11:53.860,0:11:56.168
i być może nigdy go nie odzyskamy.

0:11:56.168,0:11:57.735
Wiem, o czym mówię,

0:11:57.735,0:12:01.067
pochodząc z Mauritiusa i tęskniąc za dodo.

0:12:01.067,0:12:05.425
Pozwólcie zakończyć przykładem.

0:12:05.425,0:12:09.240
Kwestie ochrony przyrody zwykle obejmują

0:12:09.240,0:12:12.208
rzadkie rośliny endemiczne,

0:12:12.208,0:12:14.750
ale rośliny zwane egzotycznymi,

0:12:14.750,0:12:18.227
rosnące w wielu miejscach na świecie,

0:12:18.227,0:12:20.633
też trzeba brać pod uwagę.

0:12:20.633,0:12:21.922
Dlaczego?

0:12:21.922,0:12:25.527
Bo środowisko odgrywa bardzo ważną rolę

0:12:25.527,0:12:28.186
w modyfikowaniu cech roślin.

0:12:28.186,0:12:30.817
Spójrzmy na tę roślinę,

0:12:30.817,0:12:33.300
Centella asiatica. To chwast.

0:12:33.300,0:12:35.448
Nazywamy go chwastem.

0:12:35.448,0:12:38.324
Centella asiatica rośnie na całym świecie

0:12:38.324,0:12:41.106
w wielu regionach Afryki i Azji.

0:12:41.106,0:12:43.125
Ta roślina była kluczowa

0:12:43.125,0:12:47.002
w zwalczeniu okropnej choroby, trądu,

0:12:47.002,0:12:50.338
na Madagaskarze w latach 40.

0:12:50.338,0:12:53.868
Centella rośnie na całym świecie,

0:12:53.868,0:12:57.159
ale najlepszej jakości jest ta

0:12:57.159,0:12:59.503
pochodząca z Madagaskaru,

0:12:59.503,0:13:03.688
gdyż zawiera trzy ważne składniki

0:13:03.688,0:13:05.914
poszukiwane przez farmaceutów

0:13:05.914,0:13:08.548
i kosmetologów.

0:13:08.548,0:13:10.797
Firmy kosmetyczne już ich używają

0:13:10.797,0:13:13.879
do tworzenia kremów regenerujących.

0:13:13.879,0:13:16.668
Stare przysłowie mówi:

0:13:16.668,0:13:20.212
na każdą chorobę znaną ludzkości

0:13:20.212,0:13:22.394
istnieje roślina będąca lekarstwem.

0:13:22.394,0:13:24.622
Możecie nie wierzyć starym przesądom.

0:13:24.622,0:13:26.505
Możecie myśleć, że są przestarzałe,

0:13:26.505,0:13:29.133
że nauka i technologia są potężne.

0:13:29.133,0:13:31.169
Możecie patrzeć na Centella

0:13:31.169,0:13:34.374
jak na bezużyteczny chwast,

0:13:34.374,0:13:37.700
za którym nikt nie będzie tęsknił.

0:13:37.700,0:13:39.655
Nie ma czegoś takiego jak zbędny chwast.

0:13:40.335,0:13:43.669
Ta roślina jest żywym[br]laboratorium biologicznym,

0:13:44.199,0:13:46.188
może mieć odpowiedzi

0:13:46.188,0:13:47.789
na wiele pytań.

0:13:48.919,0:13:50.467
Ale musimy jej zapewnić

0:13:50.467,0:13:52.227
możliwości do życia.

0:13:52.587,0:13:53.680
Dziękuję.

0:13:53.860,0:13:55.128
(Brawa)