Tôi đã viết một chuyên đề
cho tờ New York Times mục Tình Yêu
Hiện Đại hồi tháng giêng này.
"Để rơi vào lưới tình,
hãy làm như sau."
Và chuyên đề là về một
nghiên cứu tâm lý
được thiết kế để tạo nên tình yêu
lãng mạn trong phòng thí nghiệm,
và trải nghiệm của bản thân
tôi khi áp dụng nó
vào một đêm hè năm trước.
Bước thủ tục thì khá là dễ:
hai người xa lạ thay phiên nhau trả lời
36 câu hỏi tăng dần tính cá nhân
rồi sau đó nhìn chăm chú vào
mắt nhau
mà không lên tiếng trong vòng
bốn phút.
Đây là một số câu hỏi mẫu.
Số 12: Nếu ngày mai thức dậy bạn
sở hữu một năng lực hay phẩm chất,
bạn sẽ chọn điều gì?
Số 28: Lần cuối bạn khóc trước mặt
người khác là khi nào?
Khi ở một mình?
Bạn thấy đó, các số thứ tự càng cao thì
vấn đề cá nhân càng tăng dần.
Số 30, tôi rất thích câu này:
Hãy nói cho đối phương điều bạn
thích ở họ;
hãy thật thà lần này,
nói những điều bạn hiếm khi nói
đối với người mới gặp.
Khi tôi lần đầu bắt gặp cuộc
nghiên cứu này vài năm trước,
một chi tiết đã thực sự
ấn tượng tôi
và đó là lời đồn rằng có hai người
tham gia lúc ấy
đã lấy nhau sau sáu tháng,
họ đã mời toàn bộ nhân viên phòng
thí nghiệm đến dự lễ.
Đương nhiên, tôi đã rất ngờ vực
về quá trình hình thành nên tình yêu
lãng mạn này,
nhưng cũng phải nói là tôi đã
bị kích thích rồi.
Và khi tôi có cơ hội thử nghiệm
nó với bản thân,
với một người tôi biết nhưng
không quen,
tôi chả hề mong sẽ động lòng gì.
Nhưng chúng tôi đã kết nhau,
và --
(Tiếng cười)
Và tôi nghĩ nó là một câu chuyện hay
nên tôi đã gửi về mục Tình Yêu Hiện Đại
một vài tháng sau.
Nó được xuất bản vào tháng giêng,
và bây giờ là tháng tám,
nên tôi đoán ắt hẳn các bạn chắc
đang tò mò muốn biết,
liệu chúng tôi có còn bên nhau?
Và lí do tôi biết các bạn đang
thắc mắc
là vì tôi đã được hỏi
hết lần này rồi lượt khác
trong suốt 7 tháng qua.
Và chính câu hỏi này là điều tôi
muốn chia sẻ ngày hôm nay.
Hãy quay lại với nó nào.
(Tiếng cười)
Một tuần trước khi phát hành,
tôi đã rất lo lắng.
Tôi đang viết một cuốn sách
về chuyện tình yêu
trong vài năm qua,
nên tôi đã quen với lối viết về
trải nghiệm bản thân
với tình yêu lãng mạn trên blog.
Nhưng một bài đăng như vậy chỉ đạt
chừng hơn trăm lượt xem là cùng,
và thường chỉ là bạn Facebook à,
rồi tôi thiết nghĩ một chuyên đề
trên tờ New York TImes
sẽ có thể đạt hơn ngàn lượt xem.
Và đó là quá nhiều sự chú ý
cho một mối quan hệ chỉ vừa mới
bắt đầu.
Nhưng hóa ra, tôi chả biết gì cả.
Thế nên khi chuyên đề được đăng
trên mạng
vào một buổi chiều thứ sáu,
và đến ngày thứ bảy, đây chính là
lưu lượng lượt xem của blog tôi.
Rồi đến Chủ nhật, chương trình Today
và Good Morning, America đã liên lạc.
Trong vòng một tháng, bài báo đã
nhận hơn 8 triệu lượt xem,
và tôi, thú thật là,
đã không chuẩn bị cho sự chú ý này.
Nó là một chuyện phải thu thập hết
can đảm để bộc lộ
về sự trải nghiệm của bạn với
tình yêu,
nhưng để tự khám phá ra rằng
chuyện tình yêu của bạn
đã lên chuyên đàn quốc tế là một
chuyện khác --
(Tiếng cười)
và để nhận thức rằng
mọi người trên thế giới
đang thật tình bị lôi kéo bởi
mối quan hệ chớm nở của bạn.
(Tiếng cười)
Và khi có người liên lạc điện thoại
hay email, có khi mỗi ngày mỗi tuần,
họ đều hỏi cùng một câu đầu tiên:
Hai người còn quen nhau không?
Thật sự thì, khi tôi đang chuẩn bị
cho hôm nay,
tôi đã kiểm tra nhanh hòm thư đến
trong email
cho câu hỏi đó
và vài tin nhắn lập tức hiện ra.
Chúng đều từ học sinh và nhà báo
cùng với những người xa lạ tò mò.
Tôi lên phỏng vấn trên radio và
họ cũng hỏi.
Khi tôi đang có bài nói chuyện,
một người phụ nữ thậm chí hét lên,
"Mandy, bạn trai cô đâu rồi?'
Và tức thì, tôi thấy đỏ mặt.
Tôi hiểu đây là một điều bắt buộc.
Nếu bạn viết về mối quan hệ của
mình cho một tờ báo quốc tế,
bạn nên đoán trước rằng mọi người sẽ
tự nhiên hỏi thăm về nó.
Nhưng tôi đã chưa chuẩn bị cho
phạm vi của câu hỏi này.
Bộ 36 câu hỏi ấy như đã có một
cuộc sống của chúng vậy.
Thực tế, tờ New York Times đã cho
phát hành một bài bổ sung
cho ngày Lễ Tình Yêu,
nói về trải nghiệm của độc giả
khi thử bài thí nghiệm,
với nhiều mức độ thành công.
Nên phản xạ đầu tiên của tôi
khi đối với mọi sự chú ý này
chính là trở nên bênh vực cho
mối quan hệ của mình.
Tôi từ chối tất cả lời mời
dành cho cả hai
để làm một cuộc xuất hiện
công chúng cùng nhau.
Tôi từ chối phỏng vấn TV,
kể cả những lần mời chụp hình
cả hai chúng tôi.
Tôi sợ chúng tôi sẽ trở thành
những thần tượng cho quá trình
rơi vào lưới tình,
một vị trí tôi cảm thấy mình chẳng
xứng đáng
Rồi tôi hiểu rằng:
họ không muốn biết kết quả
của cuộc thí nghiệm,
họ muốn biết rằng nó có tác dụng
hay không:
đó là, nếu nó có khả năng tạo ra
một tình yêu lâu bền,
không chỉ thoáng qua, mà là một
tình yêu bền chặt.
Nhưng đây lại là câu hỏi tôi
thấy quá sức để trả lời.
Mối quan hệ của tôi chỉ mới
được tính vài tháng,
và mọi người lại đang hỏi không
đúng câu ngay từ đầu.
Liệu biết được chúng tôi có bên nhau
nữa không thì giúp gì cho họ?
Nếu câu trả lời là không,
liệu nó có biến trải nghiệm
khi thử 36 câu hỏi này
bớt giá trị đi không?
Bác sĩ Arthur Aron lần đầu viết về
những câu hỏi này
trong cuộc nghiên cứu năm 1997,
và đây, mục tiêu của họ không phải
là tạo ra tình yêu lãng mạn.
Thay vào đó, họ muốn tăng cường
sự gần gũi cá nhân giữa những
sinh viên với nhau,
bằng cách áp dụng điều mà
Aron gọi là
"sự bày tỏ bản thân, đối ứng,
lâu dài và tăng dần tính cá nhân."
Nghe có vẻ lãng mạn, đúng không?
Nhưng cuộc nghiên cứu
đã có tác dụng.
Người tham gia quả thực đã gần gũi
nhau hơn,
và vài cuộc nghiên cứu theo sau cũng
áp dụng công thức giao hữu của Aaron
như một cách xây dựng cấp tốc mức
độ thân mật và tin cậy khi mới quen.
Họ đã áp dụng cho những cộng sự
cảnh sát và thành viên cộng đồng,
cũng như cho những người có
quan điểm chính trị đối lập nhau.
Bản nghiên cứu gốc của mọi sự,
thứ mà tôi đã thử hè năm rồi,
bộ câu hỏi cá nhân với 4 phút
trao đổi ánh nhìn cho nhau,
đã được đề cập trong mục này,
nhưng thật tiếc là nó đã không được
công bố.
Một vài tháng trước đây, tôi đã
có một bài nói
tại vài trường giáo dục khai phóng,
và một sinh viên đến chào hỏi tôi,
khá là ngại ngùng,
"Em đã thử nghiên cứu của cô
và đã không thành công."
Cậu ấy dường như rối bời bởi nó.
"Ý em là em không thấy thích người
em đã thử cùng?" Tôi hỏi.
"Thực ra thì..."
Cậu ngập ngùng.
"Em nghĩ cô ấy chỉ muốn làm bạn."
"Nhưng hai người làm bạn tốt hơn chứ
nhỉ?" Tôi hỏi.
"Em có cảm thấy rằng hai người
hiểu nhau hơn sau đó không?"
Cậu gật đầu.
"Thế thì, nó có tác dụng rồi,"
Tôi nói.
Tôi không nghĩ đó là câu trả lời
cậu ấy đang tìm kiếm.
Thực chất, tôi không nghĩ đó là câu
trả lời mà chúng ta đang tìm kiếm
khi bàn về tình yêu.
Tôi bắt gặp cuộc nghiên cứu này
lần đầu khi mới 29 tuổi
và tôi đang trải qua một cuộc
chia tay rất khó khăn lúc đó.
Tôi đã ở trong mối quan hệ đó
từ năm lên 20,
có thể nói là những năm trăng tròn,
và anh ấy là mối tình đầu của tôi,
tôi không thể hình dung ra cuộc sống
thiếu bóng dáng anh ấy được.
Nên tôi tập trung vào khoa học.
Tôi tìm tòi mọi thứ tôi có thể
về khoa học của tình yêu,
và tôi nghĩ tôi sẽ nguôi ngoai
phần nào khỏi nỗi đau đó.
Tôi không biết liệu có ngộ ra
điều này lúc ấy chưa --
Tôi nghĩ tôi chỉ đang sưu tầm cho
cuốn sách đang dở dang --
nhưng nó lại rất rõ ràng trong
trí nhớ.
Tôi hi vọng rằng nếu tôi chuẩn bị
bản thân với kiến thức về tình yêu,
tôi chắc đã không cảm thấy cô quạnh
và khủng khiếp như hồi trước rồi.
Và tất cả kiến thức này đều hữu
dụng trong vài khía cạnh.
Tôi trở nên kiên trì hơn với tình yêu,
tôi thư giãn nhiều hơn.
Tôi tự tin về việc đòi hỏi
cho thứ mà mình muốn.
Nhưng tôi cũng có thể xem xét
bản thân rõ hơn,
và nhận dạng được thứ tôi muốn
đôi lúc
vượt quá mức yêu cầu hợp lý.
Những gì tôi muốn từ tình yêu là
sự bảo đảm,
không chỉ được yêu ngày hôm nay
và cả ngày hôm sau,
mà là tôi sẽ được yêu bởi người tôi
yêu mãi mãi.
Có thể chính là khả năng của
sự cam đoan
mà mọi người không ngừng hỏi
khi họ muốn biết liệu chúng tôi
còn bên nhau hay không.
Câu chuyện mà giới truyền thông kể
về bộ 36 câu hỏi
nói về sự thực hư của con đường tắt
dẫn đến tình yêu.
Có thể có một lối đi tránh được
những mối nguy tham gia,
và đây là một câu chuyện lôi cuốn,
bởi vì được yêu say mê thật tuyệt,
nhưng đồng thời cũng thật đáng sợ.
Cái khoảnh khắc mà bạn thú nhận
tương tư một ai đó,
bạn đang đảm đương một sự mất mát
khá to lớn,
và nó đúng là các câu hỏi này chỉ
bổ sung một cơ chế
cho sự tìm hiểu lẫn nhau cấp tốc,
cũng như cho sự được biết đến,
và tôi nghĩ đây chính là điều mà
đa số chúng ta trông chờ từ tình yêu:
để được biết đến, được cảm thấy,
được thấu hiểu.
Nhưng khi đến vấn đề tình yêu,
chúng ta quá sẵn sàng chấp nhận
phiên bản ngắn của câu chuyện.
Phiên bản mà chỉ gồm 1 câu hỏi,
"Các bạn còn ở bên nhau không?"
và nội dung là một câu trả lời có
hoặc không.
Thế nên thay vì câu hỏi đó,
tôi muốn đề nghị chúng ta hãy hỏi
nhưng câu có chiều sâu hơn,
như thế này:
Làm sao bạn quyết định được ai
xứng đáng
với tình yêu của bạn và
ai thì không?
Làm sao bạn giữ vững được tình yêu
khi mọi thứ trở nên khó khăn,
và làm sao bạn biết khi nào là nên
từ bỏ tất cả?
Làm sao bạn sống cùng với
sự nghi ngờ
mà cứ luồng lách vào bất cứ
quan hệ nào,
hay thậm chí khó hơn nữa,
làm sao bạn sống được trong
sự hoài nghi?
Tôi không biết được câu trả lời cho
những câu hỏi dạng này,
nhưng tôi biết chúng là một khởi đầu
quan trọng cho một cuộc tâm sự
chân thực về ý nghĩa của
tình yêu.
Do đó, nếu bạn muốn nó,
phiên bản ngắn của câu chuyện
mối quan hệ của tôi là đây:
một năm trước, một người quen và tôi
đã nghiên cứu
với mục đích tạo nên tình yêu
lãng mạn,
rồi chúng tôi đã thích nhau,
và chúng tôi vẫn còn bên nhau,
và tôi rất mừng vì điều đó.
Tuy nhiên, rơi vào lưới tình không
giống như việc ở lại lưới tình.
Rơi vào lưới tình là phần dễ nhất
thôi.
Tôi đã viết cuối chuyên mục, "Tình
yêu không tự nhiên xảy ra với ta.
Chúng ta yêu nhau bởi chúng ta đều
lựa chọn như vậy. "
Và tôi khá run người khi
đọc lại nó bây giờ,
không vì nó không đúng,
mà vì lúc đó,
tôi đã không cân nhắc kĩ mọi thứ
được chứa đựng trong
quyết định ấy.
Tôi đã không cân nhắc số lần chúng
ta đã buộc phải đưa ra quyết định đó
và số lần tôi sẽ tiếp tục tìm đến
sự lựa chọn như vậy
dù có biết hay không anh ấy sẽ
luôn luôn chọn tôi.
Tôi muốn nó đủ để có thể hỏi và
trả lời 36 câu ấy,
và đủ để chọn mà yêu một con người
tốt bụng, rộng lượng và vui vẻ
và đủ để công bố sự lựa chọn đó
trên tờ báo hàng đầu nước Mỹ.
Bù lại, việc tôi đạt được chính là
làm cho mối quan hệ của mình
trở thành một chuyện cổ tích
mà tôi không tin vào mấy.
Và thứ tôi muốn, thứ mà có lẽ tôi
sẽ dành trọn đời ấp ủ,
chính là cho câu chuyện cổ tích ấy
thành hiện thực.
Tôi muốn kết thúc có hậu được lồng
vào trong tựa đề chuyên mục,
điều đó, nói đúng hơn,
là phần duy nhất của bài viết mà tôi
chẳng hề đụng bút đến.
(Tiếng cười)
Nhưng thứ tôi có thay vào đó lại là cơ hội
được lựa chọn để yêu một người,
và hi vọng rằng anh ấy sẽ đáp trả
lại tình yêu của tôi,
và nó rất đáng sợ,
nhưng đó lại chính là điều khoản
của tình yêu.
Xin cám ơn.