1
00:00:00,811 --> 00:00:05,131
Tại sao con người lại cố tình
phá hoại di sản văn hóa?

2
00:00:05,869 --> 00:00:07,495
Làm như vậy, họ có tin rằng

3
00:00:07,495 --> 00:00:11,303
sẽ xóa đi được
lịch sử của chúng ta?

4
00:00:11,303 --> 00:00:13,167
Kí ức về văn hóa 
của chúng ta?

5
00:00:14,570 --> 00:00:19,247
Sự thật là, ta mất đi 
nhiều di sản văn hóa

6
00:00:19,247 --> 00:00:21,104
do xói mòn hay thiên tai,

7
00:00:21,104 --> 00:00:24,038
đó là những điều khó mà tránh khỏi.

8
00:00:24,876 --> 00:00:28,966
Tôi, ở đây, hôm nay, để chỉ cho các bạn
cách sử dụng các bức hình --

9
00:00:28,966 --> 00:00:30,904
do chính các bạn chụp --

10
00:00:30,904 --> 00:00:34,008
để khôi phục phần lịch sử đã mất

11
00:00:34,008 --> 00:00:36,529
bằng cách sử dụng công nghệ tiên tiến

12
00:00:36,529 --> 00:00:39,262
và sự giúp sức của các tình nguyện viên.

13
00:00:40,182 --> 00:00:41,903
Vào đầu thế kỉ 20,

14
00:00:42,227 --> 00:00:46,215
các nhà khảo cổ khám phá ra
hàng trăm bức tượng và đồ tạo tác

15
00:00:46,215 --> 00:00:47,949
ở thành phố Hatra cổ xưa,

16
00:00:47,949 --> 00:00:49,099
phía Bắc I-rắc.

17
00:00:49,976 --> 00:00:53,757
Những bức tượng như thế này
được tìm thấy trong tình trạng đổ nát,

18
00:00:53,781 --> 00:00:56,918
một số bị mất đầu hoặc tay,

19
00:00:56,918 --> 00:00:59,409
nhưng trang phục
mà chúng khoác lên người

20
00:00:59,409 --> 00:01:00,925
và tư thế của chúng

21
00:01:00,925 --> 00:01:03,208
có thể tiết lộ câu chuyện về chúng.

22
00:01:03,843 --> 00:01:05,413
Ví dụ, ta tin rằng,

23
00:01:05,413 --> 00:01:09,147
nếu bức tượng khoác lên mình
chiếc áo chùng dài ngang đầu gối

24
00:01:09,147 --> 00:01:10,755
và đi chân trần,

25
00:01:10,755 --> 00:01:13,316
đó chính là hình ảnh đại diện cho tu sĩ.

26
00:01:13,962 --> 00:01:17,573
Tuy nhiên, nhìn kĩ hơn
vào tác phẩm này,

27
00:01:17,831 --> 00:01:22,253
ta có thể thấy chiếc áo
được trang trí rất công phu,

28
00:01:22,253 --> 00:01:25,075
khiến nhiều nhà nghiên cứu tin rằng

29
00:01:25,075 --> 00:01:28,948
đây là bức tượng của một vị vua
trong buổi lễ tín ngưỡng.

30
00:01:31,126 --> 00:01:36,677
Khi bảo tàng văn hóa Mosul
mở cửa vào năm 1952 ở phía Bắc I-rắc,

31
00:01:37,221 --> 00:01:39,468
bức tượng này, cùng với những tượng khác,

32
00:01:39,468 --> 00:01:42,762
được đặt ở bảo tàng
để gìn giữ cho thế hệ mai sau.

33
00:01:44,265 --> 00:01:48,204
Sau khi Mỹ dẫn đầu, 
tấn công I-rắc năm 2003,

34
00:01:48,204 --> 00:01:52,069
một vài tượng và đồ tạo tác
đã được chuyển đến Baghdad,

35
00:01:52,069 --> 00:01:54,254
nhưng bức tượng này 
vẫn còn nằm lại.

36
00:01:55,446 --> 00:01:59,206
Sau đó, vào tháng Hai năm ngoái,
một đoạn phim được công bố,

37
00:01:59,206 --> 00:02:01,787
và ngay lập tức
truyền đi với tốc độ chóng mặt.

38
00:02:02,075 --> 00:02:04,346
Có lẽ một vài trong số các bạn
đã từng xem.

39
00:02:04,346 --> 00:02:05,769
Đây là một đoạn phim ngắn.

40
00:02:05,927 --> 00:02:12,827
(Đoạn phim) (Hát bằng tiếng Ả rập)

41
00:02:32,023 --> 00:02:33,239
(Hết đoạn nhạc)

42
00:02:34,107 --> 00:02:36,499
Cảnh trên đây không dễ chịu chút nào,
phải không?

43
00:02:37,559 --> 00:02:40,199
Các bạn có thấy quen không?

44
00:02:41,552 --> 00:02:43,055
Nó đây.

45
00:02:43,055 --> 00:02:45,727
Đây chính là bức tượng đó,

46
00:02:45,727 --> 00:02:47,470
nó bị lật đổ,

47
00:02:47,470 --> 00:02:49,130
vỡ tan thành nhiều mảnh.

48
00:02:49,976 --> 00:02:52,837
Khi tôi và Matthew Vincent
xem được đoạn phim này,

49
00:02:52,837 --> 00:02:54,839
chúng tôi đã vô cùng sốc.

50
00:02:54,839 --> 00:02:58,487
Là những nhà khảo cổ
ứng dụng công nghệ tiên tiến

51
00:02:58,487 --> 00:03:00,127
vào việc bảo tồn bằng số hóa,

52
00:03:00,325 --> 00:03:01,884
một ý tưởng lóe lên trong đầu.

53
00:03:02,502 --> 00:03:07,315
Ta có thể thu thập ảnh chụp 
những đồ tạo tác này của công chúng

54
00:03:07,315 --> 00:03:09,020
trước khi chúng bị phá hủy,

55
00:03:09,178 --> 00:03:11,261
để phục dựng bằng công nghệ số.

56
00:03:11,535 --> 00:03:12,915
Nếu có thể làm được điều này,

57
00:03:12,915 --> 00:03:15,196
ta có thể đưa chúng
vào một bảo tàng ảo

58
00:03:15,196 --> 00:03:16,858
để kể lại câu chuyện này.

59
00:03:20,030 --> 00:03:23,534
Thế nên, hai tuần 
sau khi xem đoạn phim đó,

60
00:03:23,534 --> 00:03:26,673
chúng tôi bắt tay vào dự án với tên gọi
"Dự án Mosul".

61
00:03:28,158 --> 00:03:31,361
Còn nhớ những bức ảnh 
về bức tượng mà tôi đã chiếu chứ?

62
00:03:31,471 --> 00:03:35,848
Đây chính là phục dựng của nó 
từ ảnh chụp trước khi bị phá hủy

63
00:03:35,848 --> 00:03:37,453
thu thập từ công chúng.

64
00:03:38,776 --> 00:03:40,789
Giờ, hẳn các bạn đang thắc mắc,

65
00:03:40,789 --> 00:03:42,966
công cụ này thực sự
hoạt động như thế nào?

66
00:03:42,966 --> 00:03:46,341
Vâng, mấu chốt của công nghệ này
có tên là quang trắc,

67
00:03:46,341 --> 00:03:49,347
và nó được phát minh tại đây, 
nước Đức.

68
00:03:49,770 --> 00:03:53,316
Đây là công nghệ cho phép chúng ta
sử dụng những hình ảnh hai chiều

69
00:03:53,320 --> 00:03:56,269
chụp vật thể ở nhiều góc độ

70
00:03:56,269 --> 00:03:58,414
để tạo nên hình mẫu 3D.

71
00:03:59,179 --> 00:04:03,348
Có lẽ các bạn sẽ nghĩ nó nghe như
một loại ma thuật, nhưng không đâu.

72
00:04:03,348 --> 00:04:05,509
Tôi sẽ cho các bạn 
xem cách thực hiện.

73
00:04:05,509 --> 00:04:08,828
Đây là hai hình ảnh của cùng một bức tượng
được thu thập.

74
00:04:08,828 --> 00:04:10,323
Máy tính sẽ xử lí

75
00:04:10,323 --> 00:04:14,538
bằng cách phát hiện
những điểm giống nhau của hai bức ảnh,

76
00:04:14,538 --> 00:04:17,281
những điểm giống nhau của vật thể.

77
00:04:17,569 --> 00:04:20,545
Sau đó, bằng cách sử dụng
nhiều bức ảnh như vậy,

78
00:04:20,569 --> 00:04:24,297
máy tính có thể bắt đầu dựng lại
vật thể trong không gian ba chiều.

79
00:04:25,989 --> 00:04:29,421
Trường hợp này, vị trí đặt máy ảnh
của mỗi bức hình

80
00:04:29,445 --> 00:04:32,163
sẽ có màu xanh dương.

81
00:04:32,282 --> 00:04:35,680
Hiện giờ, tôi xin thú thật,
chỉ mới được dựng lại được một phần,

82
00:04:35,680 --> 00:04:37,312
nhưng tại sao lại là một phần?

83
00:04:37,617 --> 00:04:42,296
Vâng, đơn giản là vì
bức tượng này được đặt sát tường,

84
00:04:42,871 --> 00:04:45,474
nên không có những
bức ảnh chụp từ đằng sau.

85
00:04:46,339 --> 00:04:51,291
Nếu muốn hoàn thiện 
việc phục dựng hình ảnh của bức tượng,

86
00:04:51,315 --> 00:04:53,024
tôi cần một máy ảnh phù hợp,

87
00:04:53,048 --> 00:04:54,793
chân máy, ánh sáng phù hợp,

88
00:04:54,817 --> 00:04:57,727
không thể làm điều đó
với ảnh thu thập từ công chúng.

89
00:04:58,149 --> 00:04:59,119
Hãy nghĩ xem:

90
00:04:59,119 --> 00:05:01,592
Bao nhiêu người trong số các bạn,
khi đến bảo tàng,

91
00:05:01,592 --> 00:05:03,821
sẽ chụp hết tất cả các phần của tượng,

92
00:05:03,845 --> 00:05:05,470
kể cả mặt sau?

93
00:05:06,430 --> 00:05:10,027
Có thể một vài bạn thấy hứng thú
với tượng David của Michelangelo,

94
00:05:10,027 --> 00:05:11,178
tôi đoán.

95
00:05:11,202 --> 00:05:12,686
(TIếng cười)

96
00:05:13,168 --> 00:05:14,871
Nhưng vấn đề nằm ở chỗ,

97
00:05:14,871 --> 00:05:17,821
nếu có thể tìm thêm
nhiều hình ảnh về vật này,

98
00:05:17,821 --> 00:05:19,855
ta có thể cải thiện
hình ảnh 3D của nó.

99
00:05:20,843 --> 00:05:23,307
Khi bắt tay vào dự án,

100
00:05:23,307 --> 00:05:25,146
chúng tôi bắt đầu 
với bảo tàng Mosul.

101
00:05:25,146 --> 00:05:27,223
Chúng tôi ước tính
có thể thu thập ảnh,

102
00:05:27,223 --> 00:05:28,461
mà một vài người quan tâm,

103
00:05:28,465 --> 00:05:30,944
rồi tạo ra một, hai ảnh phục dựng.

104
00:05:30,968 --> 00:05:35,727
mà không biết mình đã khởi xưởng 
một thứ sẽ phát triển nhanh chóng đến thế.

105
00:05:36,276 --> 00:05:37,829
Trước khi biết được điều đó,

106
00:05:37,853 --> 00:05:39,884
chúng tôi đã nhận thức rõ:

107
00:05:39,908 --> 00:05:43,812
có thể áp dụng ý tưởng tương tự
với di sản bị mất, ở mọi nơi.

108
00:05:44,559 --> 00:05:48,574
Vì thế, chúng tôi quyết định
đổi tên của dự án thành Rekrei.

109
00:05:50,007 --> 00:05:52,527
Rồi đến hè năm ngoái,

110
00:05:52,551 --> 00:05:55,591
phòng truyền thông tạp chí
"The Economist" tìm đến chúng tôi.

111
00:05:56,673 --> 00:05:57,847
Họ hỏi:

112
00:05:57,871 --> 00:06:00,638
"Này, anh có muốn chúng tôi
xây nên một bảo tàng ảo

113
00:06:00,662 --> 00:06:02,527
để đặt những hình ảnh phục dựng

114
00:06:02,527 --> 00:06:04,238
và kể lại câu chuyện không?"

115
00:06:04,238 --> 00:06:06,132
Các bạn nghĩ
chúng tôi có từ chối không?

116
00:06:06,132 --> 00:06:07,287
Dĩ nhiên là không rồi.

117
00:06:07,287 --> 00:06:09,775
Chúng tôi đồng ý ngay!
Và vô cùng phấn khởi.

118
00:06:09,775 --> 00:06:12,853
Đây đúng là một khởi đầu
tốt đẹp cho dự án.

119
00:06:13,332 --> 00:06:15,083
Giờ đây, ai trong số các bạn

120
00:06:15,083 --> 00:06:18,487
cũng có thể trải nghiệm
RecoVR Mosul trên điện thoại,

121
00:06:18,511 --> 00:06:19,804
bằng Google Cardboard

122
00:06:19,828 --> 00:06:22,475
hay một máy tính bảng
hay thậm chí Youtube 360.

123
00:06:23,044 --> 00:06:26,500
Đây là bức chụp màn hình 
của bảo tàng ảo.

124
00:06:26,500 --> 00:06:28,335
Và nó đây ...

125
00:06:28,335 --> 00:06:30,833
hình ảnh phục dựng 
một phần của bức tượng,

126
00:06:30,833 --> 00:06:33,700
cũng như tượng sư tử của Mosul,

127
00:06:33,700 --> 00:06:36,372
hình ảnh phục dựng
hoàn chỉnh đầu tiên của dự án.

128
00:06:37,539 --> 00:06:42,293
Dù đoạn phim không quay lại
cảnh bức tượng sư tử Mosul bị phá hủy,

129
00:06:42,293 --> 00:06:46,486
chúng tôi có một số ví dụ khác
ghi lại cảnh các cổ vật lớn bị phá hủy

130
00:06:46,486 --> 00:06:49,627
đơn giản vì là chúng quá lớn
để có thể cắp đi.

131
00:06:50,196 --> 00:06:51,559
Ví dụ,

132
00:06:51,559 --> 00:06:54,345
cánh cổng Nimrud ở Bắc I-rắc.

133
00:06:54,597 --> 00:06:57,336
Đây là hình ảnh phục dựng,

134
00:06:57,450 --> 00:07:00,815
còn đây là lúc nó bị phá hoại.

135
00:07:01,406 --> 00:07:04,936
Hay tượng sư tử Al-Lāt ở Palmyra, Syria:

136
00:07:04,936 --> 00:07:06,176
Trước ...

137
00:07:06,901 --> 00:07:08,051
và sau.

138
00:07:09,546 --> 00:07:12,800
Dù những hình tái hiện ảo
là mối quan tâm chính

139
00:07:12,800 --> 00:07:14,022
của dự án,

140
00:07:14,026 --> 00:07:16,109
một số người đã đặt ra câu hỏi:

141
00:07:16,534 --> 00:07:19,990
Liệu có thể in chúng ra
bằng công nghệ in 3D?

142
00:07:20,235 --> 00:07:24,662
Chúng tôi nghĩ rằng in 3D
không phải là hướng giải quyết thẳng thắn

143
00:07:24,662 --> 00:07:26,338
cho các di sản bị mất.

144
00:07:26,338 --> 00:07:28,311
Một khi thứ gì đó bị phá hủy,

145
00:07:28,311 --> 00:07:30,052
nó vĩnh viễn không còn.

146
00:07:30,052 --> 00:07:35,079
Nhưng in 3D đem đến
một lựa chọn để thuật lại câu chuyện đó.

147
00:07:35,739 --> 00:07:38,174
Như ở đây, tôi sẽ cho các bạn xem...

148
00:07:41,384 --> 00:07:44,298
Đây là bức tượng Hatra

149
00:07:44,598 --> 00:07:46,418
và tượng sư tử của Mosul.

150
00:07:46,418 --> 00:07:53,418
(Tiếng vỗ tay)

151
00:07:53,870 --> 00:07:55,020
Cám ơn các bạn.

152
00:07:55,044 --> 00:07:56,548
Bây giờ, nếu nhìn kĩ,

153
00:07:56,572 --> 00:08:01,079
bạn sẽ nhận thấy
có nhiều chi tiết được in màu,

154
00:08:01,079 --> 00:08:03,662
một số khác in màu xám hoặc trắng.

155
00:08:04,715 --> 00:08:08,517
Phần này được thêm vào
để giúp cho bức tượng đứng thẳng.

156
00:08:08,858 --> 00:08:11,285
Việc làm này cũng tương tự
như lúc bạn đến bảo tàng,

157
00:08:11,285 --> 00:08:13,566
và thấy một bức tượng bị đổ vỡ;

158
00:08:13,566 --> 00:08:15,906
Nó được gắn vào
để mọi người có thể chiêm ngưỡng.

159
00:08:15,906 --> 00:08:17,340
Hợp lý, đúng không ạ?

160
00:08:18,461 --> 00:08:20,304
Tuy nhiên, chúng tôi quan tâm hơn

161
00:08:20,304 --> 00:08:24,263
về những điều công nghệ thực tế ảo
có thể làm cho những di sản bị mất.

162
00:08:24,420 --> 00:08:26,905
Đây là ví dụ
về một trong những tháp mộ

163
00:08:26,905 --> 00:08:28,634
bị phá hủy ở Palmyra.

164
00:08:28,634 --> 00:08:30,918
Dùng phần mềm hỗ trợ
xem trực tuyến Sketchfab,

165
00:08:30,918 --> 00:08:36,261
có thể thấy, chúng tôi đã dựng được
ba phần ở phía ngoài mộ,

166
00:08:36,261 --> 00:08:38,466
chúng tôi cũng có ảnh chụp bên trong,

167
00:08:38,466 --> 00:08:41,099
để có thể bắt đầu 
phục dựng phần tường

168
00:08:41,099 --> 00:08:42,781
và trần nhà.

169
00:08:42,781 --> 00:08:45,688
Những nhà khảo cổ làm việc ở đó
trong rất nhiều, nhiều năm,

170
00:08:45,688 --> 00:08:50,535
nên chúng tôi có những bản vẽ kiến trúc
của những di sản bị mất.

171
00:08:52,339 --> 00:08:58,041
Không may là, ta không chỉ mất đi di sản
ở những khu vực có xung đột,

172
00:08:58,041 --> 00:08:59,572
trong chiến tranh,

173
00:08:59,572 --> 00:09:02,861
mà do thiên tai.

174
00:09:02,878 --> 00:09:06,748
Đây là hình mẫu 3D
của quảng trường Durbar ở Kathmandu,

175
00:09:06,748 --> 00:09:09,538
trước khi trận động đất
xảy ra tháng Tư vừa qua...

176
00:09:10,297 --> 00:09:11,547
và đây là hình ảnh sau đó.

177
00:09:12,047 --> 00:09:13,805
Có thể các bạn đang nghĩ,

178
00:09:13,805 --> 00:09:17,824
không thể nào tạo được mô hình 3D
chỉ bằng những hình ảnh củ du khách,

179
00:09:17,824 --> 00:09:19,269
và đúng thật là vậy.

180
00:09:19,293 --> 00:09:20,769
Nhưng điều mà mô hình thể hiện

181
00:09:20,793 --> 00:09:24,539
là sự khả thi khi có sự tham gia 
của các tổ chức, cộng đồng lớn

182
00:09:24,563 --> 00:09:28,483
và doanh nghiệp tư nhân 
vào những sáng kiến như của chúng tôi.

183
00:09:29,609 --> 00:09:32,847
Một trong những thách thức lớn
trong dự án của chúng tôi chính là,

184
00:09:32,847 --> 00:09:36,735
tìm ra những bức ảnh được chụp
trước khi tai hoạ đến, đúng chứ?

185
00:09:37,620 --> 00:09:43,534
Và Internet là một cơ sở dữ liệu
với hàng triệu bức ảnh, đúng không?

186
00:09:43,692 --> 00:09:45,043
Chính xác là vậy.

187
00:09:45,043 --> 00:09:48,478
Vậy nên chúng tôi đã bắt tay
phát triển một công cụ

188
00:09:48,478 --> 00:09:52,320
cho phép lấy hình ảnh
từ các trang web như Flickr,

189
00:09:52,320 --> 00:09:53,970
dựa vào đánh dấu địa lý,

190
00:09:53,970 --> 00:09:56,396
để hoàn thiện việc tái hiện.

191
00:09:56,396 --> 00:10:02,639
Bởi ta không chỉ mất đi 
di sản văn hóa vì thiên tai, chiến tranh,

192
00:10:02,643 --> 00:10:06,242
mà còn 
vì những nguyên do khác nữa.

193
00:10:07,827 --> 00:10:10,528
Các bạn nghĩ gì,
khi nhìn vào hai ảnh sau đây?

194
00:10:11,673 --> 00:10:14,313
Có lẽ khá khó để nhớ ra,

195
00:10:14,313 --> 00:10:16,733
nhưng chỉ vài tuần trước,

196
00:10:16,733 --> 00:10:21,343
đây là ví dụ về sự phá hoại của con người
từ chính sự ngu xuẩn của họ.

197
00:10:21,949 --> 00:10:26,998
Một du khách ở Lisbon
muốn trèo lên bức tượng

198
00:10:26,998 --> 00:10:28,647
chụp ảnh tự sướng với nó --

199
00:10:28,647 --> 00:10:29,388
(Tiếng cười)

200
00:10:29,388 --> 00:10:31,510
và kéo ngã tượng theo hắn ta.

201
00:10:31,510 --> 00:10:33,585
Chúng tôi đã tìm được 
những bức ảnh

202
00:10:33,585 --> 00:10:35,739
để hoàn thiện ảnh phục dựng

203
00:10:36,338 --> 00:10:38,284
Cần nhớ rằng việc phá hoại di sản

204
00:10:38,284 --> 00:10:42,951
không phải là 
một hiện tượng gần đây.

205
00:10:43,454 --> 00:10:44,982
Vào thế kỉ thứ 16,

206
00:10:44,982 --> 00:10:51,460
các nhà thám hiểm và tu sĩ Châu Âu đã đốt
hàng ngàn quyển sách Maya ở Châu Mỹ,

207
00:10:51,460 --> 00:10:54,143
giờ, số lượng sách còn lại 
chỉ đếm trên đầu ngón tay.

208
00:10:55,468 --> 00:10:57,199
Đến năm 2001,

209
00:10:57,199 --> 00:11:01,146
khi phiến quân Taliban cho nổ tung
tượng Phật Bamiyan Buddhas ở Afghanistan.

210
00:11:01,674 --> 00:11:03,483
Các bạn thấy đấy,

211
00:11:03,483 --> 00:11:07,690
di sản văn hóa chính là 
phần lịch sử chung của cả nhân loại.

212
00:11:08,844 --> 00:11:12,585
Chúng giúp chúng ta
kết nối với tổ tiên và câu chuyện của họ,

213
00:11:12,585 --> 00:11:16,856
nhưng mỗi ngày, ta lại dần mất đi
một phần do thiên tai

214
00:11:16,856 --> 00:11:19,252
và xung đột.

215
00:11:20,114 --> 00:11:24,812
Dĩ nhiên, những thiệt hại về người
là mất mát đau lòng nhất ...

216
00:11:25,742 --> 00:11:31,578
nhưng chính những di sản lại là cách
để gìn giữ kí ức của con người

217
00:11:31,578 --> 00:11:33,238
cho thế hệ mai sau.

218
00:11:34,329 --> 00:11:38,285
Chúng tôi cần các bạn giúp sức
khôi phục phần lịch sử bị mất.

219
00:11:38,782 --> 00:11:41,279
Các bạn sẽ tham gia cùng chúng tôi chứ?

220
00:11:41,279 --> 00:11:43,549
(Tiếng vỗ tay)